6 Technik Manipulacji używanych przez Kościół.

Рет қаралды 2,909

Myślę, więc wątpię

Күн бұрын

Пікірлер: 76

@annawolska8614 Ай бұрын

Dopiero kilka dni temu pokazał mi się ten kanał. Jestem pod dużym, pozytywnym wrażeniem. Pozdrawiam

@MysleWiecWatpie Ай бұрын

@@annawolska8614 miło mi i również pozdrawiam!

@rz1358 6 ай бұрын

Bardzo dobre merytorycznie i do tego świetnie podane, zaskakująco mało subskrybentów.

@MysleWiecWatpie 6 ай бұрын

Dziękuję za opinię, kanał jest świeży i dopiero się rozwija. Każde udostępnienie będzie bardzo pomocne :-)

@B1365A 6 ай бұрын

@rz1358 Odsetek ludzi lubiących i potrafiących myśleć krytycznie jest bardzo niski.

@wojciechmotkowski4804 6 ай бұрын

@@rz1358 zasubskrybowałem

@marcinerdmann476 6 ай бұрын

Dobra analiza, ale nie wyczerpuje tematu. Walka z religią (zwłaszcza katolicką) nie ma żadnego sensu. Wszyscy z nią walczą, bo to dość proste, ale nikt nie podejmuje trudu odpowiedzi, co zamiast religii. Tylko proszę nie mówić, że pasje, praca, nauka, udoskonalenie świata itepe.

@wojciechmotkowski4804 6 ай бұрын

@@marcinerdmann476 pasje! praca! nauka! doskonalenie Świata itp.

@olrob11 5 ай бұрын

Nigdy nie widziałem chodzenia po gorącym węglu lub hipnotyzowania jako rytułału jakiejkolwiek religii.

@MysleWiecWatpie 5 ай бұрын

@@olrob11 nawet na gruncie chrześcijaństwa jest sporo osób wykonujących hipnozę, dziś szczególnie w nurcie tak zwanej nowej ewangelizacji. Co do chodzenia po gorącym węglu jest to aktualnie sztuczka nieco przestarzała, choć wykonywana w mniej oświeconych miejscach świata, gdzie wciąż potrafi robić wrażenie.

@wojciechmotkowski4804 6 ай бұрын

Prosto i na temat. Teraz trzeba się zastanowić nad metodami ochrony społeczeństwa przed kapłanami.

@r.wagner5409 6 ай бұрын

Obawiam się, że społeczeństwo nie jest zainteresowane obroną przed kapłanami.Co innego jednostki .

@wojciechmotkowski4804 6 ай бұрын

Bronimy ludzi przed różnymi ideologiami, można i przed religiami.

@rz1358 6 ай бұрын

Społeczeństwo (ludzkie mózgi, psychika) potrzebują wiary, ideologii, czegoś "ponad" jednostkę co nadaje sens życiu. Bogów zastępują różne inne ideologie : humanizm (kult człowieka), ekologizm (kult natury), racjonalizm (tak, nauka to też ideologia ze swoimi kapłanami), socjalizm/nazizm/komunizm (kult utopijnego celu do osiągnięcia za wszelką cenę).

@2pluto4 6 ай бұрын

@@rz1358 "...Nauka, to ideologia..". Yhmmm. Z tym, że tylko dla nieuków. Dla innych nauka, to po prostu... nauka, czyli pełne spectrum AKTUALNEJ(!) WIEDZY myślącej mniejszości Ludzkości o świecie i jego mechanizmach. Tak w uproszczeniu.

@rz1358 6 ай бұрын

@@2pluto4 Bez obrazy, ale zabawne że mówisz o nieukach. W ciągu ostatnich 60 lat temat już obszernie omówiono, nauka odbywa się w/g obowiązującego paradygmatu a naukowcy nie dostosowujący się do niego są traktowani jak heretycy, a jeśli po latach okazuje się że mieli rację powstaje "nowa nauka", nowa ideologia, a stara "religia" odchodzi, to kapłani nauki decydują co nią jest a co nie itd. kto jest święty a kto wróg. (hasła : "metoda naukowa", "Kuhn", "Lakatos")

@olrob11 5 ай бұрын

@@rz1358 Nauka nie jest ideologią bo nie zawiera żadnych twierdzeń aksjologicznych.

@olrob11 5 ай бұрын

Skoro ludzie mają jednakowe ponadkulturowe i ponadreligijne przekonania, to dlaczego wogóle wybuchają wojny ?? Dlaczego wogóle powstały religie ?? Dlaczego ten świat nie jest sprawiedliwym rajem ???

@MysleWiecWatpie 5 ай бұрын

@@olrob11 nie wiem skąd teza, że mają jednakowe przekonania, mają pewne ponadkulturowe skłonności myślowe, wynikające z ewolucji, które sprawiają, że przekonania nie mogą być całkowicie dowolne. Powoduje to, że ani ja ani ty, nie uwierzymy w cokolwiek, a tylko w pewne określone rzeczy.

@lesawzelechowski9832 3 ай бұрын

Zaryzykuję - dla Ciebie - odpowiedź, która będzie wymagała dalszej refleksji: To, że wszyscy ludzie, a szczególnie ci, którzy decydują o wojnach nie są ludźmi których nazwałbyś dobrymi jest dla mnie i dla Ciebie oczywiste. Ale nie ma to nic wspólnego z religią, która nie jest panaceum na wojny ani ich logiczną przyczyną - przyczyną wojen jest polityka, a ta skolei wynika ze sprzeczności interesów gospodarczych. Wiara w Boga/Kreatora świata to wiara w istnienie zasad życia, w inteligentny "początek", w sens naszej "drogi życia" i jej cel. To rozważanie naturalne dla człowieka. "Religijność" to postawa wobec życia i nie to samo co religia (zbiór zasad i towarzyszące im rytuały i symbole. Religijność-jako postawą wobec własnego życia, jest cechą psychiki człowieka myślącego i poszukującego sensu, porządku w swoim życiu i świecie. Tylko ateiści wyrażają jednakowe przekonania - że nie ma w naszym życiu uzasadnienia etyki, tak jak nie ma inteligentnego porządku wszechświata - to postawa nienaukowa i nieetyczna, a więc także niereligijna. Nauka i religia dostrzegają INTELIGENTNĄ NATURĘ WSZECHŚWIATA i tworzą na ich temat teorie - (w tym religijne) oraz naukowe, zawsze oparte o założenia natury filozoficznej, bo wymagające dowodu (filozoficznego lub naukowego). Religia - jako zespół twierdzeń o naturze filozoficznej jest zbiorem tez, które nie podlegają falsyfikacji doświadczalnej ale tworzą logiczny system zasad realizacji życiowego potencjału człowieka w jego życiu codziennym w sposób "wartościowy", a więc uznany także doświadczalnie za korzystny dla fizycznego, psychicznego i społecznego bytu człowieka. Religia zawiera także rytuały, które same w sobie nie niosą żadnej wartości poznawczej, ale wyrażają te wspólnie wyznawane zasady. Tak więc religia z założenia nie może zawierać woli destrukcji czy nawet zadawania śmierci. Jeśli pojawiają się takie cele, to są motywowane politycznie (w tym ideologicznie) i ekonomicznie. Fizyczną wartość poznawczą dostarczają nam efekty PROCESU nauki. Dla teologii, tak samo jak dla nauki wartością jest POSZUKIWANIE prawdy, a nie prawda. Nauce pytań nie zabraknie, a religia w swojej dyscyplinie (jak żyć z innymi ludźmi) jest kompetentna. Stąd podstawowy błąd ateistycznej postawy, która zakłada, że posiadła ostateczną prawdę - że Boga nie ma. Jednak nie kwapi się do udowodnienia swojej tezy na drodze naukowej (na którą się powołuje) ani filozoficznej (którą gardzi). Ateizm nie wnosi więc wartości poznawczej ani etycznej, jest jałowy, dogmatyczny ale demagogiczny. Paradoksem jest, że ateizm należy uznać za postawę w istocie religijną, bo szukającą odpowiedzi na pytanie religii, ale nie podejmującą konsekwentnej metodologicznie próby udowodnienia swojej jedynej tezy.

@MysleWiecWatpie 3 ай бұрын

@@lesawzelechowski9832 możesz przekonywać do takich bredni ignorantów w temacie, ale idź spróbuj przekonać historyka, że np. wojna 30-letnia pomiędzy katolikami a protestantami nie była z przyczyn religijnych, że nie były z przyczyn religijnych starcia pomiędzy katolikami a anglikanami, albo konflikt indyjsko-pakistanski pomiędzy muzułmanami a hindusami,, wojna domowa w Irlandii, wojna w Iraku pomiędzy sunnitami a szyitami, walki pomiędzy żydami a Hamasem (który określa się "armią Boga"). Takich wojen można by mnożyć, żeby wziąć nawet organizowane w średniowieczu przez papieża krucjaty, czy już nawet w starożytności wojna w Egipcie pomiędzy popierającymi supresje Boga Amona i Boga Ra. Oczywiście, ludzie walczą nie tylko z religijnych przyczyn, ale badania pokazują, że religia jest zwyczajnie jeszcze jedną przyczyną przemocy, czy to się wyznawcom podoba, czy nie. Pozostały ciąg wypowiedzi to również ciąg bredni i zarówno błędnych przesłanek jak i wniosków, ale jako że właściwie wszystkie te wątki już poruszałem w ramach podkastow i postów to nie będę się tu kolejny raz produkował.

@lesawzelechowski9832 3 ай бұрын

@@MysleWiecWatpie Wszystkie wojny które wymieniłeś mają przyczyny polityczne i gospodarcze, były i są finansowane przez władców księstw i państw walczących dawniej o sukcesję na tronach a obecnie o terytoria, surowce i władzę. Nic w nich religijnego. Powodzenia, a zwłaszcza przespanych nocy i udanego bilansu życia w mieszaniu w głowach ludziom pozbawionym wykształcenia bądź zdolności autorefleksji.

@MysleWiecWatpie 3 ай бұрын

@@lesawzelechowski9832 widzę że historię interpretuejsz sobie bardzo życzeniowo. Na tendencyjność żadne argumenty nie pomogą.

@jarosawostrycharz7699 4 ай бұрын

Mary Baker byla scjentystką.Scjentologia to zupełnie inna bajka.

@marcinerdmann476 6 ай бұрын

Czy wie Pan, że Eugen Drewermann, największy teolog naszych czasów (100 mln sprzedanych książek), proponuje nam chrześcijaństwo, które uwzględnia najnowszy stan wiedzy naukowej i nie gwałci rozumu człowieka oświeconego?

@wysocki922 5 ай бұрын

No, przynajmniej teolog o najwiekszej ilosci sprzedanych ksiazek . Ciekawy czlowiek , jednak , czy to co proponuje jest jeszcze chrzescijanskie ? Mysle , ze kazdy czlowiek powaznie badajacy swoje przekonania religijne staje w koncu przed dylematem : kierowac sie wiara i ulec autorytetom , czy kierowac sie racjonalnym mysleniem i pojsc wlasna droga . Drewermann zdecydowal sie na to drugie rozwiazanie i dlatego opuscil KK .

@owczarekradziecki9117 6 ай бұрын

Czyli autor sądzi że "założyciel" chrześcijaństwa czyli Jezus Chrystus zrobił to aby żyło się mu i jego poplecznikom dobrze za pomocą wiernych? Czy może jednak zgineli ( oprócz apostoła Jana ) nie żyjąc w luksusach

@MysleWiecWatpie 6 ай бұрын

Widzę tu duże niezrozumienie tego, co jest przedstawione w materiale, polecam przesłuchać uważniej, lub odsyłam do książki np Denetta: religia jako zjawisko naturalne, tam z pewnością omawiane tezy są wyjaśnione bardziej precyzyjnie. Natomiast mówiąc po krótce, uważam Jezusa za przykład szalonego mesjasza, z zaburzeniami z pogranicza schizofrenii, którego życie zostało potem ukoloryzowane przez autorów ewangelii, z dodaniem elementów paranormalnych i dopasowaniem pod Stary Testament. To co omawiam w filmie ma zastosowanie do tego, co się z jego nauką działo później. Z tym że on sam też nie działał w próżni, a czerpał z Judaizmu.

@B1365A 6 ай бұрын

owczarekradziecki9117 Odpowiem prostacko. Czy Jezus (pomijając kwestię jego boskości) i apostołowie przepracowywali się? Czy raczej przypominali trybem życia hippisów?

@MysleWiecWatpie 6 ай бұрын

@@B1365A chyba pan sobie nawet nie zadaje trudu, aby przemyśleć to co pan słyszy, sądząc po braku logicznej konsekwencji pomiędzy tym co napisałem, a pana odpowiedzią, więc pozwolę sobie zakończyć dyskusje.

@101depech 4 ай бұрын

Przypisywanie założycielstwa chrześcijaństwa Jezusowi może okazać się dość pochopnym postulatem. Chrześcijaństwu u samych jego początków nadawał kształt Paweł z Tarsu modyfikując religię judaistyczną do potrzeb i uwarunkowań ludów pogańskich. W Ewangelii znajdziemy owszem slowa jak Jezus wyznacza Piotra bo na nim założy swój kościół, jednak patrząc na cały okres działalności Jezusa to nigdy nie wspomniał on, że przed jego uczniami jest poważna misja rozciągająca się na lata aktywności ewangelizacyjnej. Ba! Jezus jako eschatologiczny kaznodzieja wskazywał na to, że nie ma czasu już dbać o ziemskie sprawy. Nie brać dwóch par sandałów, ni laski i trzosu. Zapewniał, że niektórzy z lydzi mu ówczesnych nie zaznają śmierci nim nadejdzie koniec czasów i przybliży się Królestwo Niebieskie. Słowa z ewangelii o zakładaniu kościoła zostały najprawdopodoboniej dostawione wiele lat po spisaniu pierwszych wersji ewangelii. Ni jak nie korespondują z tym co głosił wcześniej Jezus (o ile wgl. istniał).

@gattling9 6 ай бұрын

Jakieś płone to AI, ale co się dziwić jak cytowani autorzy również niedomagają.

@narodzonynanowo6972 6 ай бұрын

Dlaczego wierzymy ewangelii, a inni ją odrzucają? kzbin.info/www/bejne/d2TFf4CAmaajgM0

@marcinerdmann476 6 ай бұрын

Na Sądzie Ostatecznym Jezus ozwie się tymi słowy: "Błogosławieni jesteście, którzyście we mnie zwatpili nie z pychy rozumu, lecz z wrażliwości serc waszych. Kto bowiem wątpi w obliczu cierpienia bliźniego, ten wierzy po dwakroć".

@elasz.2960 5 ай бұрын

No i właśnie o to chodzi aby wmawiać ludziom że rozum i myślenie to pycha a najlepiej ze od tego są kapłani. Jasne teraz to niby nauka i religia się nie wykluczają(tylko ze nie ma takiej możliwości np Adsm i Ewa a Ewolucja) a ilu ludzi kościół zamordował za rozwój nauki i negowanie tego bełkotu biblijnego? Nauka dawno zabiła zabobon religijny tylko fanatycy ślepi niczym w najgorszej sekcie się jej trzymają. Proponuję poczytać psychologię religii lub sekt. Wypisz wymaluj kościół katolicki ale i niektóre protestanckie. Pozdrawiam Eliza

@marcinerdmann476 5 ай бұрын

@@elasz.2960 Eugen Drewermann, największy uczony i teolog naszych czasów (100 mln sprzedanych książek), proponuje nam Boga, który nie gwałci rozumu człowieka oświeconego. Polecam.

@wysocki922 5 ай бұрын

Skad ten cytat ?

@marcinerdmann476 5 ай бұрын

@@wysocki922 Z Eugena Drewermanna - największego teologa naszych czasów.

@marcinerdmann476 5 ай бұрын

@@elasz.2960 Nie, nie o to chodzi w tym cytacie, że rozum I myślenie to pycha. Chodzi o pochwałę wrażliwości na cierpienie. Cytat mówi, że każdy wrażliwy człowiek ma prawo zwątpić, kiedy widzi, jak bliźni cierpi. Bóg nie uważa takiego wątpienia za grzech, a przeciwnie - za zasługę.

@lesawzelechowski9832 3 ай бұрын

Błędne założenia autora, wprowadzone do schematu logicznego rozumowania, prowadzą do błędnych wniosków. To drugorzędna demagogia. Większość ludzi wierzy w Boga, a wszyscy wykazują naturalną religijność w wielu typach zachowań, niekoniecznie religijnych, co wskazuje, że dla człowieka intuicja Boga jest podstawowym i niezbywalnym dylematem, pytaniem egzystencjalnym, na które musi sobie odpowiedzieć. Wywód na temat kształtowania się różnorodnych reguł i rytuałów jest prawidłowy i znany socjologii, antropologii i kulturoznawstwu. Znowu: wprowadzanie fałszywych założeń prowadzi do fałszywych wniosków. Dla pocieszenia dodam, że ateizm również jest postawą religijną, ponieważ uznaje pytanie o Boga za oczywiście ważne dla człowieka, fundamentalne dla jego poczucia sensu życia i sensu otaczającego świata. Pozdrawiam "wierzącego inaczej" ateistę. Wiem, że zostaniesz z Bogiem, bo wykazujesz to syzyfową działalnością nakierowaną na... Boga. Wszystkiego dobrego, bo jesteś nam, wierzącym potrzebny i doceniamy to.

@MysleWiecWatpie 3 ай бұрын

@@lesawzelechowski9832 ateizm nic takiego nie uznaje jak napisałeś w tym i innych komentarzach, pomijając już, że ateizm nie jest ani relgią ani ideologią, nie da się wskazać przekonań ateistycznych, ateizm to zwyczajnie uznanie hipotezy o istnieniu Boga za niewiarygodną i tyle. To że ty być może jesteś religijnyny i przyrównujesz wszystko do swojego filtra, nie znaczy że tak jest. Ja jako ateista wcale nie uznaje pytanie o Boga za ważne czy fundamentalne, uznaje je za pytanie głupie, niewarte rozważenia, bo nie poparte wystarczającymi przesłankami aby w ogóle je zadawać. Moja motywacja do takich rozmów jest taka sama, jak motywacja psychoterapeuty do rozmowy o urojeniach pacjenta - pomóc innym żyć lepiej, bardziej racjonalnie, bez ulegania durnym przesądom , tylko tyle i aż tyle.

@lesawzelechowski9832 2 ай бұрын

@@MysleWiecWatpie Nie zajmowałbyś się Bogiem, gdybyś nie uznawał Go/tego tematu w "sposób obsesyjny" za ważny dla siebie oraz innych. Może "Lekarzu lecz się sam"? Z Bogiem jest tak, jak z czasem - jest, a nie sposób go "przyłapać", poza jego manifestacjami. W ten sam sposób twierdzę, że Bóg JEST i poza nim nic nie ma. Dlatego szukanie go z dala od siebie jest niepotrzebną "syzyfową pracą". Zamiast szukać Boga za pomocą teleskopu Wattsa albo Zderzacza Hadronów, możemy go poszukać w sobie. Jedni Go znajdują, a inni nie i wtedy czują niepokój i cierpienie. Dlatego nie trzeba potępiam ateistów ale im współczuję, jak "braciom w drodze życia".

@MysleWiecWatpie 2 ай бұрын

@lesawzelechowski9832 skoro twierdzisz, że rozmowa na temat hipotezy Boga wymaga obsesji w tym temacie, to ty ją ewidentnie masz, a ja się z tym nie utożsamiam. Więc pozostawię ciebie ze swoją obsesję, a dla mnie ta dyskusja nadal pozostanie antropologiczną ciekawostką. :-)

@lesawzelechowski9832 2 ай бұрын

@@MysleWiecWatpie To, co dla wierzących jest wiarą w Boga, dla ciebie jest obsesją, skoro nie wierzysz.

@EvelineDelors Ай бұрын

@@MysleWiecWatpie Gratuluję hartu ducha w odpowiedziach. Ja bym chyba nie wy🙂trzymała.

@owczarekradziecki9117 6 ай бұрын

Proponuję autorowi wejście w polemikę z kanałem "Szymon mówi". Chyba że boi się konfrontacji i woli pozostać anonimowym wojującym ateistą potrafiącym jedynie tworzyć monologi

@MysleWiecWatpie 6 ай бұрын

Oczywiście chętnie w taką polemikę wejdę, jeśli pojawi się okazja. Sam komentarz zaś odczytuję jako mocno agresywny i uprzedzony.

@B1365A 6 ай бұрын

@@MysleWiecWatpie Po co? Z dogmatami (aksjomatami) wiary się nie dyskutuje ponieważ z założenia przyjmowane są na wiarę i nie wymagają dowodów. Na "wiarę" można przyjąć wszystko. Jeżeli rzeczywistość jest z nią sprzeczna, tym gorzej dla rzeczywistości. Oglądałem takie dysputy. Argumenty typu - bóg istnieje bo bez niego nic by nie istniało i nie miałoby sensu.

@AndrzejOppo 5 ай бұрын

Liczne wojny ,ograniczanie nauki co to za gimboateizm ?

@MysleWiecWatpie 5 ай бұрын

@@AndrzejOppo może twoja edukacja się zakończyła na etapie gimnazjum i dlatego nie wiesz o czym mowa 🤷

@AndrzejOppo 5 ай бұрын

@@MysleWiecWatpie człowiek który stawia tezy o ograniczaniu nauki przez kk to szur historyczny który nie ma pojecia o metodologi oceny histori

@MysleWiecWatpie 5 ай бұрын

@@AndrzejOppo to skoro masz taką bogatą wiedzę, może się nią wykaż, zamiast jedynie rzucania epitetami.

@AndrzejOppo 5 ай бұрын

@@MysleWiecWatpie To pan ogólne tezy stawia bez poparcia w dowodach .

@MysleWiecWatpie 5 ай бұрын

@@AndrzejOppo ja się nie będę produkował i mówił o oczywistych rzeczach, bo siła dowodów jest przytłaczająca. Są też osoby, które wiedzą na ten temat znacznie więcej ode mnie. Polecam przeczytać publikację naukową na ten temat wspomnianą w filmie: www.researchgate.net/publication/338307985_Scriptures_Shrines_Scapegoats_and_World_Politics_Religious_Sources_of_Conflict_and_Cooperation_in_the_Modern_Era

@MrMarekrp 6 ай бұрын

Autor stworzył sobie własną teorię pochodzenia religii które nijak ma się do faktów. Trzeba trochę poczytać poważnych naukowców którzy mówią coś naprawdę poważnego na ten temat a nie wyciągać tylko teoria z własnej wyobraźni. Szkoda nawet czasu na słuchanie tych b.

@MysleWiecWatpie 5 ай бұрын

To proszę o te teorie "poważnych naukowców" bo akurat te teorie które przytaczam, mają aktualnie najlepsze podparcie w dowodach i są w stanie najwięcej wyjaśnić.

@wodnik2531 5 ай бұрын

No raczej jest odwrotnie: autor podaje konkretne przykłady. Ty zaś mówisz o poważnych naukowcach, a żadnego nie wymieniasz.

@slawomirceglarz8248 4 ай бұрын

Co religia zrobiła z ciebie 😂😂😂😂

@kamilkamil9926 6 ай бұрын

Ale głupoty xD Tak jakby istotą religii chrześcijańskiej były ludzkie pomysły, niczym w jakiejś korporacji. Głupcy! Nasza wiara to Osoba, to Bóg! Na Niego nie ma planów, nikt przed Nim nie ucieknie. W tym życiu możecie się oszukiwać i odwlekać pytanie o Boga, Prawdę, sens życia. Po śmierci nie będzie modne odwrócić głowy- będzie już tylko Sama Prawda. Dopóki jest czas, dajcie Mu szansę..

@rz1358 6 ай бұрын

Widzę że masz dostęp do unikalnych informacji. Jaką osobą jest ów Bóg ? Spokojną czy cholerykiem jak Jezus ? Cierpliwy czy niecierpliwy ? Biblia mówi że zazdrosny i mściwy. Na pewno się modlisz czyli "rozmawiasz z Bogiem", zapytaj go o to poproszę. Jak jest to ciekawa Osoba to może się nim zainteresuję. A może jest wybór : są inne osoby typu Bóg czy to już ostatni egzemplarz tego gatunku ? Jak do tego doszło ? Wymordował innych czy sami umarli jak Uranos, Zeus czy alter ego Jahwe czyli Baal ?

@train6776 6 ай бұрын

Żal mi ciebie. Będę się za ciebie nie modlił.

@B1365A 6 ай бұрын

kamilkamil9926 Po śmierci poznam prawdę? To poczekam, "nie pali mi się" i nigdzie nie uciekam, mam dostać wpie....l to go dostanę.😇

@kamilkamil9926 6 ай бұрын

Zacznij od siebie, ja nie potrzebuje twojego żalu i modlitwy :]

@marcinerdmann476 6 ай бұрын

Boga prawie na pewno nie ma, ale należy żyć tak, jakby na pewno był, albowiem nie ma i nigdy nie będzie sensownej alternatywy dla religii, zwłaszcza chrześcijańskiej.