Anafod - Prof. Mehmet Bayhan ile Fotoğraf Dünyasına Yolculuk - Selahattin Giz ve Othmar Pferschy

Anafod olarak Prof. Mehmet Bayhan ile birlikte fotoğraf tarihinde yer alan ünlü fotoğrafçıları tanımaya ve onların eserlerine tanıklık etmeye devam ediyoruz. Bu haftaki konuklarımız "Selahattin Giz" ve "Othmar Pferschy".
Selahattin Giz
1914 yılında Selanik’te doğdu. Ailesi Balkan Savaşı sonrası İstanbul’a göç etti. Galatasaray Lisesi’nde öğrenciyken babasının hediye ettiği Laika marka küçük makineyle fotoğraf merakı başladı. Liseden sınıf arkadaşı Doğan Nadi ile beraber fotoğraf çekmeye başladı. Lise diplomasını aldığı gün hocası ve Cumhuriyet gazetesi yazıişleri müdürü Abidin Daver onu işe aldı ve dönemin efsane foto muhabiri Namık Görgüç’ün yanında gazeteciliğe başladı.Faik Şenol, Faruk Fenik ve Müeddep Erkmen ile birlikte Basın-Foto adlı bir ajans kurdu. 1973 yılında Cumhuriyet Gazetesi’nden emekli oldu. 1985 yılında Burhan Felek Hizmet Ödülü’nü aldı. Basın Şeref Kartı sahibi olan Selahattin Giz, 43 yılı Cumhuriyet gazetesinde olmak üzere, 50 yılı aşan fotoğraf mesleğinde Atatürk ve İstanbul fotoğraflarından oluşan zengin arşiviyle tanındı.Kendi deyişiyle “Sefil’den Safir’e kadar” her türlü insanı görüntüledi ve her türlü oayın fotoğrafını çekti.Yaklaşık üç bin fotoğraftan oluşan Atatürk arşivinin en meşhur fotoğrafı, Atatürk’ün Ankara’ya giderken ay yıldızlı tren camının ardından istasyonda kendisini uğurlayanlara ayakta baktığı portresidir.Eski futbolcu ve teknik direktörlük yapan Bülent Giz’in ağabeyidir.Galatasaray taraftarı olan Selahattin Giz 20 Şubat 1994 tarihinde İstanbul’da vefat etti. Vefatında tabutuna Galatasaray bayrağı ile birlikte Türk Bayrağı sarıldı.
Othmar Pferschy (d. 16 Ekim 1898, Graz - ö. 7 Nisan 1984, Münih) Cumhuriyet Türkiyesi'ni fotoğraflarıyla ilk kez çok yönlü olarak belgeleyen ve tanıtan Avusturyalı fotoğrafçıdır.
Çocukluğu Avusturya-Macaristan İmparatorluğu sınırındaki Fürstenfeld'de geçti. I. Dünya Savaşı'nda Avusturya-Macaristan ordusunda askerlik yaptı ve İtalya cephesinde savaştı. 1926'da İstanbul'a geldi. Burada Pera'nın tanınmış fotoğrafçılarından Photo Français adlı fotoğrafhanenin sahibi Jean Weinberg'in yanında çalıştı. Daha sonra 10 Temmuz 1931'de Beyoğlu'nda ilk stüdyosunu açarak çalışmalarını bağımsız olarak sürdürdü.
11 Haziran 1932'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 2007 sayılı Türkiye'de 'Türk Vatandaşlarına Tahsis Edilen Sanat ve Hizmetler Hakkında Kanun' adlı bir yasa kabul edilince, Türk vatandaşı olmayanların fotoğrafçılık gibi bazı meslekleri icra etmesi yasaklandı.[1] Bu yasa sonucunda birkaç aylığına İskenderiye'ye gitti. 1935'te Matbuat Umum Müdürlüğü'nde (Basın Yayın Genel Müdürlüğü) sözleşmeli tanıtma fotoğrafçısı olarak çalışmaya başladı ve arşiv düzenlemekle görevlendirildi. Beş yıl boyunca bütün Türkiye'yi dolaşarak yaklaşık 16 bin fotoğraf çekti. "Genç Türkiye'nin bir çeşit gözü olan" Othmar Pferschy, yıllarca kent ve mimari fotoğraflarında; devasa binaları, modern fabrikaları, okulları, üniversiteleri, sağlık kuruluşlarını, sokakları, caddeleri, stadyumları, parkları, meydanları görkemli biçimde görüntüledi. İnsan ve yaşama ilişkin fotoğraflarında ise 19 Mayıs törenlerini, mutlu köylüleri, köylü çocukları, işçileri, ata binenleri, tenis oynayanları, eskrim yapanları, laboratuvarda çalışanları, daktilo yazanları, piyano çalanları vb. büyük bir titizlikle saptanmış anlarda, kusursuz bir teknik ve geometrik düzenle, mükemmel bir estetikle yansıttı. Bunları Münih'te basılan ve Türkçe, Fransızca, İngilizce ve Almanca açıklamalar içeren Fotoğrafla Türkiye adlı albümde topladı. Yapıtları ayrıca, Türkiye'yi uluslararası alanda tanıtmak amacıyla yayımlanan La Turquie Kemaliste dergisinde yer aldı. Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü'nün yanı sıra bazı devlet adamlarının da fotoğraflarını çeken Pferschy'in bazı fotoğrafları pullara basıldı. Öbür bazı çalışmaları ise kartpostallarda ve kâğıt paralarda kullanıldı.
1939-40'ta New York kentinde düzenlenen "New York Dünya Fuarı" için hazırladığı, fotoğraflardan oluşan bir albümle çeşitli broşürler Türkiye'nin tanıtılmasına yardımcı oldu. Othmar Pfershy, Türkiye'de çeşitli yöreleri dolaşarak ve Basın-Yayın Fotograf Bölümünün kuruluşunda önemli görevler yüklenmişti.