Рет қаралды 491,150
#НартайАралбайұлы #АсылыОсман #НартайНьюс
🔹Спикер: Асылы Осман - Қазақстандық ғалым, қоғам қайраткері, Филология ғылымының докторы, профессор.
00:00 Басы
01:04 Таныстыру
01:34 Қазір қазақтың көңіл-күйі қалай?
02:45 Жаңа Қазақстан құрамыз деп жатыр билік. Реформалардың шетін көрдік. Сіздіңше Жаңа Қазақстандық қандай болу керек?
04:29 Қазақстанда неге келеңсіздіктер көбейіп кетті?
05:58 "Фигурам бұзылады деп баласын емізбейтін қыздар қаптап кетті".
06:33 "Мен анасыз өстім, бірақ әкем бізге қазақша сөйлеңдер" - деп айтатын".
07:28 2015 жылы жазған мақалаңызда "Қазақтың нанын жеген адам тілін де үйренсін" - деген жолдар бар. Осыны Қазақстанда тұратын өзге ұлт өкілдері неге түсінбей жүр? Қазақша сөйле десеңіз Заң бойынша екі тіл бар деп шулайды. Бұл қалай?
08:35 Өзге ұлт өкілдері мен өз қазағымыз неге қазақша сөйлемейді?
09:56 "Өзге ұлт өкілдері маған "қазақтың өзі қазақша сөйлегісі келмейді ғой" дейді. Мәселе осында".
10:34 АҚШ-нан арнайы Қазақстанға келіп қазақ тілін зерттеген ғалым кім?
11:54 Тілдік патруль деген қозғалыстар болды. Дүкендерге кіріп келеді де "қазақша сөйле" деп талап етіп бейнежазбаға түсіреді. Бұл дұрыс па, жоқ па?
14:03 Қазір Конституцияға өзгертулер енгіземіз деп жатыр билік. Қоғам 7-ші бапты айтып шу ете қалды. Қазақ тілі мен орыс тілі қатар қолданылады деген бапты құрту керек дейді депутаттар. Неге қазақ тілін міндеттейтін Заң әлі күнге қабылданбай келеді?
15:14 Билік басқа тілде сөйлеп "қазақ тілі керек" - деп өтірік көлгірсіп жүр ме?
16:08 Қазақстанда аралас мектеп дегенді жою керек пе?
16:24 Орысша сөйлейтін билік қазақ тілі мен қазақты сатып кетті ме?
18:38 "Қазақ өзгенің көңіліне қарайды, өзінің көңіліне қарамайды".
19:30 Заң бойынша тек қазақ тілін міндетті қылып қою керек пе?
20:17 Бір сұхбатыңызда: "Тіл деп өндіршегі үзіліп жүрген кейбір қазақ зиялыларының балалары мен немерелері орыс тілді мектептерде оқиды. Бұл не сонда?" дедіңіз. Мынадай масқара әлі бар ма?
21:20 Тіл көмитеті, тіл басқармасы дегендер көп бізде. Бұлардың жұмысы нәтижесіз бе?
22:27 "Заңда өзге тілдің бәрі қорғалады, тек қазақ тілі қорғалмайды".
23:13 Үш тұғырлы тілдің шикілігі неде?
24:00 Мұстафа Шоқай "Бала қай тілде білім алса түбі сол ұлтқа қызмет қылады" - дейді. Аралас мектеп туралы айтқанда осы сөз еске түседі.
24:11 Сізде тіл саласында, ономастика саласында басшылық қызметтер атқардыңыз ғой. Суворовтың айтқаны бар: "Мен 10 рет жарақаттандым, 5 рет сарайда 5 рет соғыста. Ең ауыры сарайдағы жарақатымнан өлімші болдым" дейді. Сіз қазақ тілі деп жүріп сарайда көп жарақаттандыңыз ба?
26:01 Бүгін бас қаладасыз. Қазақстан Халқы Ассамблеясының жиыны өтіп жатыр. Күн тәртібі қандай?
26:49 Қазақстан Халқы Ассамблеясының атынан сайланған депутатқа көңіліңіз толды ма?
27:17 "Қазақстан Халқы Ассамблеясының жинында қазақша сөйлеп жатқан адам жоқ".
28:37 Қазақстан Халқы Ассамблеясы деген керек пе? Таратып жіберейік дейтіндер көп.
30:30 Джавахарлал Нерудың сөзі бар ғой: "Жеңілген халықтың қасіреті басым, өйткені тарихты жазуға жеңген ұлт тапсырыс береді. Отар елдің тарихын отарлаушы жазады" дейді. Ресей Думасының депутаттары Федоров пен Никонов "қазақта жер болмаған, ресей сыйлаған" деп еді. Енді кеше Тигран Кеосаян есімді журналист Қазақстанға қоқан-лоқы көрсетті. Бұлардыкі не сандырық?
33:51 ҚР Сырты Істер министрлігі "Тигран Кеосаянды елге кіргізбей тастайтын шешім қабылдауымыз мүмкін" деді. Бұл дұрыс па?
34:16 Нартай Аралбайұлының жауабы.
35:09 Қазақтың мүддесін қорғайтын кезде неге Қазақстан Халқы Ассамблеясы үнсіз қалады?
37:30 1 наурыз - Алғыс айту күні. 1 мамыр - Қазақстан халқының бірлігі күні. Осының бәрі өтірік ұранға айналып кеткен жоқ па?
38:33 Қазақстанда ұлтаралық қақтығыс болады. Демек "халықтар бірлігі күні" дегенде бос сөз болып қалғаны ма?
40:33 Нұрсұлтан Назарбаев сіз үшін кім? Оған уағында жағымпазданғандар қазір Тұңғыш Президентті сынап жүр, оларға не айтасыз?
41:59 Нұрсұлтан Назарбаевтың Халық алдында айыбы бар ма?
44:48 Софы Сматаевтың “Мұңлы ойлар” деген кітабы бар. Сол кітаптың 40 ойында былай деп жазылады: "Сүйексіз балық, кемшіліксіз халық болмайтынын сезсек те анау Ресей мен Қытайдың алдына түсіп мөлтеңдеп , артына түсіп көтінен еріп сүмеңдеумен жалығар да, тиылар күніміз туар ма екен?" деп жазады. Сол күн туды ма?
46:13 Мұхтар Шаханов ағамыздың жағдайы қалай?
47:14 Мұхтар Шаханов: "Ақылды билік наразылықтардың себебімен күреседі. Ақылсыз билік наразылық білдірушілермен күреседі" депті. Сіз үшін бүгінгі күннің батыры кім?
49:49 Қоштасу.
Инстаграм: nartay_aralbayu...
Фейсбук: / nartai.sarsengaliyev