Bandırma Gemi Müzesi - Samsun (21.06.2024)

Bandırma Gemi Müzesi - Samsun (21.06.2024)
Bandırma Vapuru, IX. Ordu Kıtaatı Müfettişliği görevini icra edecek olan Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarını 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ulaştıran ve Türk Millî Mücadelesinin Anadolu üzerinden başlatılmasında çok önemli bir görevi yerine getiren vapur olarak tarihimizdeki yerini almıştır. Zira Bandırma Vapuru, Millî Mücadele’nin Anadolu içlerine doğru ilerleyip tüm yurda yayılmasında büyük görevleri üstlenecek olan önemli subayları, yani Mustafa Kemal Paşa ile Karargâh Heyetini, üç günlük deniz yolculuğunun ardından İstanbul’dan Samsun’a getirmiş ve adeta bir Millet’ in kaderini taşıyan vasıta olmuştur.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda önemli bir rolü olan Bandırma Gemisi, 1878 yılında Glasgov'da "Trocadero" ismiyle inşa edilmiş ve sorasında Kymi adıyla uzun yıllar yük taşımıştır. 12 Aralık 1891 yılında batan gemi çıkarılarak onarılmış ve aynı yıl içinde yeniden yüzdürülmüştür.
1894 yılında o zamanki Deniz Yolları İşletmesi anlamına gelen İdare-i Mahsusa'ya nakledilen gemi bu tarihten itibaren "Panderma" adıyla Osmanlı denizlerinde yük ve yolcu taşımaya başlamıştır. 28 Ekim 1910 tarihinde İdare-i Mahsusa adı "Osmanlı Seyrüsefain İdaresi" (Osmanlı Denizcilik İşletmesi) olunca geminin adı "Bandırma" olarak değiştirilmiş ve posta vapuru haline getirilmiştir.
19 Mayıs 1919'da Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını Samsun'a getirdikten sonra yine posta hizmetlerine devam etmiş ve 1924 yılında "Türkiye Seyrüsefain İdaresi" tarafından hizmet dışı bırakılmıştır. 1925 yılında İlhami Söke'ye satılan gemi aynı şahıs tarafından 4 ay içinde Haliç'te sökülmüştür. Geminin orijinal çizimleri referans alınarak yeniden yapılmış ve 07 Şubat 2005 tarihinde Bandırma Vapuru'nun kullanım hakkı ve işletmesini devralan Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından müze haline dönüştürülerek 19 Mayıs 2006 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Gemi içindeki kamarada Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarının bir toplantı anı canlandırılır. Masanın üzerinde ceylan derisine işlenmiş 1910 yılına ait yaklaşık 110 yıllık bir Karadeniz haritası sergilenmektedir. Mustafa Kemal Paşa heykelinin karşısında bulunan pirinçten üretilmiş saat, 8’e sabitlenerek sergilenir. Nedeni ise, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun Tütün İskelesi’ne 19 Mayıs sabahı saat 08:00’da çıkmış olmasıdır. Oda içerisinde duvarda ayrıca 19. yüzyılın sonlarına ait orijinal çift ahizeli telefon bulunmaktadır. 1930’lu yıllara ait yangın tüpü de Tefriş Salonu’nda sergilenen diğer eserdir. Mustafa Kemal Paşa üç günlük Samsun yolculuğunu bu kamarada geçirmiştir.
Güvertenin diğer bölümü ise; Gemi Kaptanı İsmail Hakkı (Durusu) Bey, Yardımcı Kaptan Üsküdarlı Tahsin Bey ve Şifre Kâtibi İsmail Bey’in heykellerinin yer aldığı geminin orta bölümünde bulunan Kaptan Köşkü’dür. Köşk’te ayrıca gemi pusulası, hız kontrol paneli, denge pusulası, saat vs. eserler bulunur. Geminin ön güvertesine ilerlendiğinde yatak odası dikkat çeker. Bir kamara olarak düzenlenen alan sembolik bir tefriş içerir. Kamaranın içerisinde en dikkat çekici eser ise Mustafa Kemal Atatürk’ün kullandığı 1930’lu yıllara ait orijinal ahşap radyodur.
Sergi salonundaki geziye Mustafa Kemal Paşa’nın okul yıllarına ilişkin en net bilgileri içeren Harbiye’ye kaydının gerçekleştiği, 1899 yılına ait Osmanlıca askeri künye kaydının anlatımıyla başlanır. Devamında öğrencilik yıllarındaki başarılarına ve askeri dehasına değinilir.
Millî Mücadele’ye dair önemli görsel evrakların yer aldığı devam eden bölümde ise 9. Ordu Kıtaatı Müfettişi olarak görevlendirilmesi, İstanbul’daki faaliyetleri ve Bandırma yolculuğu hakkında bilgiler arşiv vesikalarına dayanılarak anlatılır. Görev talimatnamesi, İngiliz Vizesi, Karargâh Heyetini içeren belgeler üzerinden tarihsel bir yolculuk gerçekleştirilir. Ayrıca Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a vardığını bildiren telgrafı ve Havza, Amasya, Erzurum yolculuklarına dair önemli vesikalar sergilenir.
Yine müzede Atatürk’ün doğum gününü 19 Mayıs olarak kabul ettiğine dair belgenin sureti bulunur. Ayrıca; sergi salonunda Atatürk’e ait orijinal Belçika yapımı Nagant marka beylik tabancası ve kılıfı ile Dolmabahçe Sarayı’nda ve Savarona Yatı’nda giymiş olduğu kıyafetlerin replikaları yer almaktadır. Mustafa Kemal Atatürk’ün vefat raporu, vasiyetnamesi ve vasiyetnamenin noter onayı Cumhuriyet arşivinden alınan suretler şeklinde sergilenir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün yaşamı boyunca kaleme aldığı 14 kitaptan örnekler yine sergi alanında yer alan kıymetli eserlerdendir.
Millî Mücadele Parkı ve Açık Hava Müzesi
35.000 m2 alana kurulu Millî Mücadele Parkı ve Açık Hava Müzesi bünyesinde ayrıca Samsun ve ilçelerinden İstiklal Savaşı'nda kaybettiğimiz 1200 şehidimizin adlarının yer aldığı şehitler yazıtı, Milli Mücadele'yi anlatan 10 adet bronz rölyef, yedi figürlü Milli Kurtuluş Anıtı ve İstiklal Mücadelesi'nde kahraman Mehmetçik tarafından kullanılan top, tüfek, torpido, denizaltı mayınları ve uçaksavar gibi savaş malzemeleri de sergilenmektedir.