Czas - czy musi płynąć w jednym kierunku? | prof. Jerzy Lewandowski

👉 Zostań Patronem: patronite.pl/radionaukowe
👉 Wesprzyj jednorazowo: suppi.pl/radionaukowe
🎧 Posłuchaj na streamingu: ffm.bio/radionaukowe
🔔 Subskrybuj: / @radionaukowe
🌐 Strona: radionaukowe.pl
👍 Facebook: / radionaukowe
📷 Instagram: / radionaukowe
❌ Twitter: / radionaukowe
🎓 Odwiedź LAMU: / @letniaakademiamlodych...
🎬 Zobacz więcej: • Radio Naukowe poleca
📩 Kontakt: [e-mail]
- Czas to chyba największa zagadka fizyki - mówi na wstępie prof. Jerzy Lewandowski, specjalizujący się w fizyce relatywistycznej, gość tego odcinka. To dobrze, bo jest o czym rozmawiać, ale czasem było też trudno, bo na proste pytania fizyka nie ma prostych odpowiedzi. Albo wręcz nie ma ich wcale. - Teoria względności nie mówi nam wszystkiego - przyznaje naukowiec.
Prof. Jerzy Lewandowski jest kierownikiem Katedry Teorii Względności i Grawitacji w Instytucie Fizyki Teoretycznej, prezesem Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego. Jednym z jego głównych zainteresowań są czarne dziury.
Proponuję więc wycieczkę w okolice czarnej dziury. - Powiedzmy, że jesteśmy oboje w statku kosmicznym, ja zostaję na orbicie wokół czarnej dziury, pan postanawia wreszcie zajrzeć do wnętrza tego tajemniczego obiektu - snuję wizję, a profesor na szczęście nie protestuje. - Ale im bliżej jest pan czarnej dziury, tym z mojej perspektywy pana czas płynie wolniej, wolniej się pan porusza - opowiadam. - Tak, jak mucha w smole - zgadza się fizyk. - Czy zatem skoro czarna dziura to ekstremalny obiekt, ekstremalnie spowalniający czas, kiedykolwiek zobaczę, jak wpada pan do środka? - pytam. - Otóż nie! - odpowiada zdecydowanie naukowiec. Co więcej, obserwujemy takie „zawieszenie” w przypadku dysków akrecyjnych, kiedy to czarna dziura przyciąga do siebie świecącą masę z pobliskiej gwiazdy.
To dziwne - przyznacie - zjawisko nie jest postulatem teoretycznym. Jest faktem. Im bliżej jesteśmy masywnego obiektu, tym wolniej płynie nasz czas - z perspektywy obserwatora, który jest dalej. Różnice są mierzalne nawet w przypadku zegarów przebywających w piwnicy i np. na 10. piętrze. To tzw. grawitacyjna dylatacja czasu. Ale zjawisko spowalniania upływu czasu istnieje również w układach podlegających przyspieszeniu (statek kosmiczny odlatujący od Ziemi; opowiada o tym słynny paradoks bliźniąt). Przy czym uwaga: w odbiorze osób żyjących w piwnicy albo pędzących w statku kosmicznym nic się nie zmienia, sekunda trwa tyle samo.
Różnica jest, kiedy dokona się porównania, odpowiednio z zegarem na piętrze i zegarem, który pozostał na Ziemi. Pamiętajcie: to jest ogólna teoria WZGLĘDNOŚCI. Nazwa nie jest przypadkowa.
Chociaż nawet profesjonalistom trudno było w to uwierzyć.
- Kiedy wysłano zegarek na pokładzie rakiety kosmicznej, podobno nawet inżynierowie byli naprawdę ciekawi, czy będzie ta różnica. Fizycy, którzy znali teorię względności, wiedzieli, że sprawa jest jasna. I różnica była, doskonale zgadzała się z przewidywaniem obliczonym na podstawie wzorów teorii względności - opowiada prof. Lewandowski.
Posłuchacie o wpływie na nowe postrzeganie czasu (czasoprzestrzeni) Maxwella, Lorentza, Poincaré czy Minkowskiego. Einstein nie był w tej rewolucji sam.
Rozmawiamy w związku z tym, czy fizyka w istocie opisuje nam rzeczywistość, co ze zjawiskiem splątania kwantowego a brakiem jednoczesności, o tym, czy entropia (ogólnie mówiąc: wzrost chaosu) jest słusznie uważana za wyznacznik strzałki (kierunku płynięcia) czasu, a także o tym, czy czas był przed przestrzenią i czy w ogóle mogą istnieć niezależnie.
Polecam i zachęcam do wysłuchania w skupieniu :)
00:00 - 01:23 Wstęp
01:23 - 01:45 Przedstawienie rozmówcy
01:45 - 05:39 Co to znaczy, że fizyka coś rozumie?
05:39 - 10:31 Jak rozumienie czasu zmieniła elektrodynamika i równania Maxwella?
10:31 - 22:22 Czy jednoczesność istnieje? Einstein i Minkowski
22:22 - 38:53 Czym jest dylatacja czasu?
38:53 - 47:46 Jak płynie czas w pobliżu czarnej dziury?
47:46 - 54:44 Czy przy splątaniu kwantowym informacja jest szybsza niż światło?
54:44 - 57:54 Czy foton jest wiecznie młody?
57:54 - 01:01:02 Czy w świecie cząstek elementarnych istnieje czas?
01:01:02 - 01:06:47 Dlaczego czas płynie w jednym kierunku?
01:06:47 - 01:10:07 Czy czas w ogóle istnieje?
01:10:07 - 01:13:36 Czy entropia rzeczywiście rośnie we Wszechświecie?
01:13:36 - 01:16:07 Czy czas był wcześniej niż przestrzeń? Czy czas miliony lat temu płynął wolniej?
01:16:07 - 01:21:17 Czemu fizyka mówi o czasie inaczej niż wiedza potoczna?
01:21:17 - 01:22:17 Zakończenie
POLECAMY INNE MATERIAŁY:
Testowanie Einsteina - czy Ogólna Teoria Względności ma konkurencję? | prof. Piotr Jaranowski
• Testowanie Einsteina -...
🧠 Radio Naukowe - włącz wiedzę! 🧠
#RadioNaukowe #KarolinaGłowacka 🎬

[@ZdzichaJedziesz]

Dzięki tej audycji wszedłem na wyższy poziom niezrozumienia 😄

[@janrzewuski6039]

👍

[@montffa9222]

Nie ma czegoś takiego jak czas. To sposób mierzenia jakiegoś zjawiska. Co się tyczy tzw. "podróży w czasie". Jeżeli założymy, że jakiś proces nie ginie, tylko gdzieś trwa i ciągle się zmienia, to trzeba umieć odszukać ten proces i wejść w wybrany proces w miejscu, jakie sobie wybierzemy. Ale to nie ma nic wspólnego z czasem, bardziej ma związek ze znalezieniem właściwego adresu.

[@loose4bet]

@@montffa9222 Ale bełkot 😆

[@Arpa61]

@@loose4bet Nie wcinaj się między rozumnych ludzi maTOŁlacie.

[@loose4bet]

@@Arpa61 To są takie ulewy, które ja bełkotałem naćpany jak miałem 13 lat. Bez ładu i składu. Bez jakiegokolwiek związku z faktyczną nauką. Paplanie dla paplania.

[@katarzynapas3250]

Jak doskonałym trzeba być mówca, żeby odbiorca nie rozumiejący nic a nic i tak słuchał od poczatku do końca z ogromną przyjemnością? :)

[@krzysztofsitnicki2002]

Podcast ponad godzine? Ten kanal zmierza w dobrym kierunku

[@stasiekpiekarski]

Czy ponad godzinę, to zależy od tego, z jaką prędkością się poruszasz🤣

[@mammamija909]

Szczęśliwi ludzie którzy mogą poświęcić godzinę na jeden podkast. Świat ma tyle informacji, że taki godzinny podcast eliminuje możliwość zapoznania się z innymi wydarzeniami.

[@bartekwapuski6651]

​@@mammamija909 Szczęśliwi ludzie, którzy dojeżdżają do pracy mniej niż godzinę :)

[@ksasiadek27]

​@@stasiekpiekarskino tak ja słucham z lekkim przyspieszeniem 1.5 więc te ponad godzinę trwało trochę mniej niż godzinę ;)

[@itall87]

​@@mammamija909wątpię by dużo ludzi siedziało i słuchało z uwagą podkastów. Większość jak ja ma puszczone w tle jadąc autem, czy ogólnie pracując.

[@betha.X]

przed obejrzeniem podcastu myslalam ze nie wiem o czasie nic. po obejrzeniu to sie zmienilo- teraz nie wiem jeszcze wiecej😄

[@RadioNaukowe]

:D

[@zuzannakonior6284]

Na tym polega prawdziwa mądrość i inteligencja. Im więcej wiesz tym bardziej wiesz że wiesz mniej bo coraz więcej jest do dowiedzenia. Cudny paradoks

[@banalnieproste5933]

Nic nie rozumiem ale dobrze się słucha 😂😂😂

[@dariuszolejnik993]

Dokładnie, pan profesor na pewno mówi mądrze... Ale trochę to za ciężkie do słuchania przy przysłowiowym "koszeniu trawy", dla kogoś, kto już zapomniał czym i po co są te funkcje, wzory skróconego mnożenia itd. 😂

[@Astrotaur]

@@dariuszolejnik993 cóż, nie dla psa kiełbasa.

[@Yahwe666]

​@Astrotaur Ale dlaczego tak nieładnie się odzywasz bez powodu?

[@CH3-C6H5]

​@@dariuszolejnik993przy odkurzaniu również ciężko 😂

[@Yahwe666]

@@Astrotaur Widzę, że masz poważne problemy ze sobą, curviu w zwieracz chędożony. Koleś przyznaje się do swojej ignorancji, a to się ceni, a nie krytykuje. Założymy się, że wiem więcej od ciebie, konusie od tylca przecwelony?

[@szpynda]

Jak ja lubię gdy mi sie tak mózg lasuje słuchając i próbując nadażyć za tokiem rozumowania rozmówców.

[@arekhk4276]

Program świetny ale po programie stwierdzam, że nic nie wiem - a przecież wiedziałem 😅

[@ilcattivo13]

Dziękuję - świetny odcinek, nic nie zrozumiałem ;P

[@andrzejk.9485]

WOW!!! 😀 Zarejestrowałem względność czasu. Program trwał wg zegara KZbin 1:22:16 a dla mnie dłużej. To musiał być grawitacyjny wpływ ciężkich myśli prezentowanych w programie 🤣, ale na szczęście (nieszczęście) nie przekroczyłem horyzontu zdarzeń😃.

[@jolantatokarz5994]

Ja oglądam/słucham na prędkości x1,5, tak więc dla mnie trwał krócej.😉

[@andrzejk.9485]

@@jolantatokarz5994 😉👍 No tak, kobietom jest łatwiej😃, dźwięk dochodzi do ucha i dalej mknie z prędkością hipersoniczną. A u facetów, jak wpadnie w ucho to wielokrotnie się odbija od neuronów, niszcząc i tworząc nowe połączenia, i dopóki nie ustabilizuje rezonansowo nowej struktury to nie wypada drugim uchem😣O oczach Pani Jolanty nawet nie wspomnę, bo na pewno są piękne😍

[@jolantatokarz5994]

@@andrzejk.9485 Oj, to trzeba uważać, żeby ten dźwięk nie niszczył zbytnio neuronów bo mogą zostać tylko te ostatnie dwa i w dodatku chude. Kobiety mają inną strukturę mózgu (większa gęstość i zdolność kojarzenia, plus intuicja) i to co wpada w jedno ucho albo dwa, pozostaje i nie mknie dalej. Kobiety pamiętają i w dodatku są pamiętliwe, tak więc lepiej uważać co się mówi/pisze do kobiety bo może być zonk.😁

[@andrzejk.9485]

@@jolantatokarz5994 Żeby dźwięk nie niszczył neuronów, to na lapku mam taki suwaczek (ciszej-głośniej), a w realu niestety, mimo usilnych i dogłębnych poszukiwań nie znalazłem lokalizacji takiego suwaczka u kobiet. Może pani Karolina by ten problem omówiła w jakimś podkaście.😃 Może i moje neurony są chude, no ale chyba nie stawia Pani tylko na "wielkości" - przecież chude, to takie zgrabne i ładne. Sprawa upgrade mózgu do wersji kobiecej jest teoretycznie w toku. Karty microSD z Allegro załatwią pojemność, kojarzenie będzie z darmowego GPT-4++, ale z intuicją są problemy - niema jej dostępnej w całym necie (a w ogóle, to czy są dowody na jej istnienie?). Ale może transplantologia pomoże i przeszczep nie zostanie odrzucony. Ad. "pamiętliwość" - tak wiem, to najwyższy wymiar kary!😵 ps. "zonk" przeprasza

[@user-mu2eb7dl6o]

Skoro dla Ciebie dłużej to poruszałeś się szybciej, tak? hahahaha

[@ksasiadek27]

Ale ciekawą gimnastykę dla umysłu nam tu państwo zaproponowali dzisiaj. Radio Naukowe - dla ludzi ciekawych wszystkiego 🙏🍀💚

[@adamkluska356]

Powinno być - Radio popularno naukowe - to z nauką ma niewiele wspólnego

[@vandaller4131]

@@adamkluska356 pewnie masz i rację, ale czy bardzo cię to razi?

[@adamkluska356]

@@vandaller4131 nie razi mnie - cieszę się że ludzie interesują się nie tylko plotkami i kto co zrobił głupiego. Nie mniej ludzie myślą że to są wykłady akademickie a to zupełnie podstawowe zagadnienia w danej dziedzinie. Z drugiej strony to tak musi być, bo gdyby to był program na poziomie akademickim miałby widownię kilkanaście osób. Na Copernicus są np wykłady popularnonaukowe i ogląda je tysiące ludzi. Są też wykłady strikte akademickie w ciekawy sposób nota bene prowadzone i one nie mają więcej niż 100 wyświetleń mimo że kanał jest bardzo popularny.

[@dariuszw9998]

Kolejny mega ciekawy odcinek. Subskrybuję i namiętnie słucham Radia Naukowego od ponad roku. Jeden z najlepszych podcastów z jakimi się spotkałem. Pani Karolina zawsze jest świetnie przygotowana, zadaje najbardziej frapujące z danej dziedziny pytania, świetnie dobiera gości i mam wrażenie że zawsze stara się nie tylko odpytywać, ale także zrozumieć to, o czym dyskutuje. I to się udziela słuchaczowi. Dziękuję i pozdrawiam ;)

[@Dan-oo1rj]

> Pani Karolina zawsze jest świetnie przygotowana, zadaje najbardziej frapujące z danej dziedziny pytania Bo Pani Karolina przygotowuje się prosząc gościa o pytania, które powinna zadać. Taki podcast to nie jest zaproszenie kogoś i zadanie kilku prostych pytań. Każdy gość to dziedzina i przynależna do niej wiedza, którą trzeba przekazać słuchaczowi w zaplanowany sposób. Tu nie ma niczego przypadkowego a my nie jesteśmy świadkami randomowej rozmowy tylko oglądamy sztukę teatralną zagraną w-g scenariusza. To zaś powoduje, że pracy nad jednym odcinkiem jest jeszcze więcej, niż się wydaje na pierwszy rzut oka. Tu nie chodzi o to by zaskoczyć gościa niewygodnymi pytaniami o koalicję czy obietnice wyborcze, tylko napełnić słuchacza lekkostrawną wiedzą na bardzo złożone tematy. Szacunek dla kanału i Pani Karoliny! Słucham głównie na Spotify w aucie :D

[@kubacski8454]

Siedmiowyrazowy komentarz z ciepłą dedykacją dla algorytmu

[@canalminus-]

Karolina, jak zawsze bardzo wysoki, dostępny dla śmiertelników poziom Dziękuję

[@qeawah]

Fajnie się gra w szachy przy tej dyskusji. Właśnie wygrałem na czas ;)

[@piotrmierzwinski2151]

Dało się zauważyć, że pani Karolina częściej niż zwykle (w odcinkach poniżej 100 chyba nie było to tak częste), przerywała Panu profesorowi, co uważam za niezbyt fajne.

[@stasiekpiekarski]

Zabrakło mi pytania: "Czy Pan Prof. zajmuje się czymś poważnym?" ...liczę na to, że dałby odpowiedź: "Czasem."😂

[@user-mu2eb7dl6o]

Albo od czasu do czasu, hehehehe

[@RastaRecords]

Siedzimy razem . Ja , wujek henryk i mój szwagier Eryk . Razem zrozumielismy ponad 40% audycjii .

[@t.s..]

😂 dobre 👍

[@Ktoredy_Prosto]

Oooo i w końcu temat czasu, który kiedyś zaproponowałem :) Dziękuję za ten podcast i za kubek z dedykacją :)

[@beatamichalska6220]

Była to naprawdę uczta. Choć trudno było nadążać 😅 Dziękuję za wspaniałą rozmowę.

[@rockytalkie]

Was kobiety zawsze coś hamuje. Szkoda, że nie wtedy kiedy trzeba 😂 Żart

[@user-xk5xw7eg5e]

Jedno jest wszakże pewne: słuchając audycji na tym kanale czas płynie szybciej !

[@pozytywnenastawienie7966]

Mój ulubiony fizyk prof Bajtlik mial wspaniały wykład na ten temat 🫡

[@kamilch2719]

Tak - dużo lepszy niż ten bo bardziej przystępny. Ja tu nic nie rozumiem, a zdawałem maturę z fizyki przez laty.

[@marcinjabonski7132]

Ale Pan Bajtlik nie jest profesorem.

[@Dan-oo1rj]

@@marcinjabonski7132 czy to, że doktor Bajtlik nie jest profesorem zmienia cokolwiek w relatywistycznej naturze czasu, który nie istnieje?

[@marcinjabonski7132]

@@Dan-oo1rj Dla ciebie nic.

[@marcinkrupa3264]

Świetna audycja, bardzo ciekawy temat, słuchałem z wielką przyjemnością.

[@fefyko]

Większości nie zrozumiałam, ale zaangażowaliście Państwo wszystkie neurony w moim mózgu, które próbowały pojąć choć 1/4 tego o czym mówiliście. Wręcz fizycznie czuję jak mój mózg właśnie pracuje nad przetwarzaniem tych informacji. Dziękuję, przesłucham tego jeszcze kilka razy, może dotrze :P Dziękuję też innym osobom które napisały że niewiele zrozumiały, były momenty kiedy zapłakałam nad tym że coś jest ze mną nie tak :)

[@bartoszmolski8688]

Dziękuję. 😇🙏 To bardzo ważny materiał.

[@GrzecznyPan]

Wspaniała audycja. Wielkie brawa dla prowadzącej audycję, pozostaję pod ogromnym wrażeniem szerokich umiejętności prowadzenia podcastu. Brawo! Gratuluję i dziękuję.

[@wojtecha]

Świetna audycja!

[@remigiuszkurczab486]

Najlepszą definicją czasoprzestrzeni jest definicja wojskowa : "Szeregowy Kowalski, będziecie kopali od tego drzewa do 6 rano"

[@zofiaagnieszkabiernacka826]

Tyle o tym słucham, że wszystko to WIEM, ale nadal kompletnie NIE ROZUMIEM. Będę nadal słuchać, może przyswojenie tego kiedyś nastąpi😀

[@damcof123]

Ja czarną dziurę wyobrażam sobie tak. Jestem w pojeździe we wnętrzu gwiazdy. Grawitacja wygrywa zaczyna się kolaps. Rozpędzam się niemal do prędkosci swiatła i nagle eksplozja wyrzuca mnie na zewnątrz Z mojej perspektywy podróż trwała ulamek sekundy ale poza horyzontem zdarzeń minęły miliardy miliardów lat.

[@andrzejdominiczak94]

Nie ma czegoś takiego jak wydarzenia w przeszłości, ani w przyszłości, bo jedno, i drugie nie istnieje. Jedno istniało, a d drugie nie wiadomo, czy zaistnieje,. Również czas nie istnieje. To tylko iluzja, jaką wytwarza nasz umysł, tak jak kolory :)

[@KoKoS87]

dla mnie to jest oczywiste że jak chcesz sobie cofnąć czas to musisz fizycznie odtworzyć swiat jaki byl dokładnie w tym czasie co do jednostki planka i jeszcze dokładniej. czyli sie nie da

[@adamkluska356]

Dokładnie to nie tak. Da się zgodnie z fizyką cofnąć w czasie. To do czego się cofniemy de fakto nie będzie mimo wyglądu tym samym co było.

[@piotrlisiak7205]

piękny odcinek..dziękuję..

[@roddos]

Czas jest jedną z rzeczy, którą potrafimy zmierzyć, ale nie potrafimy zrozumieć.

[@User-rm9cw]

To tak jak z polskim społeczeństem podczas wyborów.

[@bartodziejoracz]

Ten kanał to złoto.

[@jovdb4046]

Ja to rozumiem czas po „po mojemu” i jestem ogromnie zadowolona, że prowadzi Pani tę rozmowę „w swoim teraz” z naukowcem ❤ Dziękuję ❤

[@dariuszkrupicki5959]

Zgubiłem się już na pierwszym zakręcie :)

[@DudaJarek]

Słyszałem w rozmowie trochę uniknięte pytanie o zegar elektronu - jest ~10^21 Hz jako zitterbewegung/zegar de Brogliea - konieczny w relatywistycznych mechanikach kwantowych (E=mc^2 zamiast E=0 dla spoczywającej cząstki), potwierdzony w fizycznych symulacjach Diraca, też bezpośrednio dla elektronu poprzez zwiększoną absorpcję przy jego rezonansie z siecią przestrzenną kryształu - artykuł "A Search for the de Broglie Particle Internal Clock by Means of Electron Channeling". Też słyszałem opowiadanie o standardowej filozofii czasu OTW bez nazwania jej - jak ktoś chce poszukać to eternalism/Einstein's block universe.

[@SierotaLobzygano]

Zwiększoną absorbcję czego?

[@DudaJarek]

@@SierotaLobzygano Zwiększoną absorpcję elektronów przy (wąskim) rezonansie wewnętrznego zegara elektronów i sieci przestrzennej kryształu - polecam artykuł o poprzednio podanym tytule.

[@SierotaLobzygano]

@@DudaJarek dziękuję

[@danutabielinska2726]

Chyba się wybijam ponad innych słuchaczy bo ja rozumiem o czym tu mowa. Ciekawie opowiedziane, dzięki tej wypowiedzi poszerzyłam wiedzę. Rada dla słuchaczy: słuchajcie sercem, ono pomaga zrozumieć znacznie więcej niż mózg.

[@WojciechJozefMalessa]

Czas nie zależy od opinii obserwatora. Panie kochany!

[@Piotr_Ce]

Do niektórych tego typu wypowiedzi przydałaby się przynajmniej tablica 💝

[@adrianpiex7006]

Tez uważam ze przydalyby sie chociaz obrazki w odpowiednich momentach, dla tych co na YT sluchają.

[@Astrotaur]

a kysz!! audycji do oglądania jest i tak za dużo!. Na drugim biegunie są wizualne pierdolniki gdzie trzeba tylko patrzeć i najlepiej nie myśleć. Mnie na biegunie Karoliny jest całkiem komfortowo!

[@adrianpiex7006]

@@Astrotaur nikt ci nie każe oglądać, możesz dalej tylko sluchać, a innych mysle ciekawi na co patrzy prowadząca.

[@vandaller4131]

uwielbiam cię Pani Karolino :) dowal nam jeszcze bardziej bo za mało ludźmi jesteśmy

[@szymontolec]

Dziękuję za wyjaśnienie kwestii wpadania do czarnej dziury, tego, co widzimy a co jest naprawdę.

[@ariess6433]

Według czasoprzestrzeni Minkowskiego każdemu zdarzeniu możemy przyporządkować 4 współrzędne (3 wymiarowe + czas). Dlatego też punkty w czasoprzestrzeni nazywamy "zdarzeniami". Czy według czasoprzestrzeni Minkowskiego wszystkie zdarzenia istnieją "równocześnie" z czego wynikałoby, że z punktu widzenia czasoprzestrzeni cząstki są "liniami" poprowadzonymi przez tą czasoprzestrzeń. Czy może trajektorie tych cząstek są "liniami" w czasoprzestrzeni, a same cząstki istnieją tylko w jednym konkretnym punkcie tej czasoprzestrzeni? chciałbym poznać wasze opinie :)

[@DudaJarek]

Taka filozofia czasu, naturalna dla STW i OTW, nazywa się eternalism/Einstein's block universe - w przeciwieństwie do intuicyjnego prezentyzmu (ewoluujące 3D), zakładamy że "fizyka już jest rozwiązana" w pełnej 4D czasoprzestrzeni i tylko poruszamy się wzdłuż takiego rozwiązania. Jeśli traktuje się to na poważnie to wynika z tego nieintuicyjność mechaniki kwantowej jak reguła Borna (np. "two-state vector formalism") dająca możliwość łamanie nierówności typu Bella (np. "Four-dimensional understanding of quantum mechanics").

[@ariess6433]

@@DudaJarek a Pan raczej się skłania ku eternalizmowi czy prezentyznowi? Potrafi Pan podać argumenty za którąś z tych filozofii według współczesnej wiedzy?

[@KM769]

Moja opinia jest taka, że empirycznie istnieje jedynie przeszłość, tzn. teraźniejszości, ani przyszłości nie doświadczamy (jeszcze), więc nie sposób empirycznie powiedzieć, że one istnieją, chociaż można powiedzieć, że świat miał (w przeszłości) pewne skłonności odnośnie swojej przyszłości.

[@RenataStaniszewska-fc8uu]

Szczęśliwy .. czasu nie liczy...dlatego nie próbuję liczyć ani rozumieć tylko zanurzam się w nim z przyjemnością..😊Dziękuję bardzo i pozdrawiam serdecznie wszystkich szczęśliwych i... nieszczęśliwych..❤

[@MB-jq7db]

Dziękuję za każdy odcinek, nawet taki, który najmniej mnie interesuje. Klasa sama w sobie. Dobrze dobrani rozmówcy, a prowadząca zawsze przygotowana w stopniu takim, o którym wielu może tylko pomarzyć.

[@bartekbiel6261]

Dawno temu w czasopiśmie Nowa Fantastyka czytałem artykuł o ewentualny ujemnym czasie i pomysłem było to że czas płynie do tyłu kiedy procesy były odwrócone czyli naprzyklad materia nie wychładza się dołżąc do zera absolutnego tylko stara się skupić ciepło w jednym bardzo gorącym punkcie itp.

[@johnc8439]

Pierwszy raz widzę podział czasowy. Dziękuje.

[@swinki33]

Czas, jak koń, jaki jest każdy widzi. Proste.

[@joannaniedzielska7493]

❤Wiem, że nic nie wiem.- Sokrates

[@g2000l]

Jaka to przyjemność, gdy człowiek podczas audycji "radiowej" musi myśleć i być cały czas skupionym. Gratuluję audycji 🎉👏😃☀️

[@arspoety3316]

Czas jest również informacją czy zaszła zmiana, czy też nie

[@adamkluska356]

Informacja jest czymś innym niż czas. Jest czymś niematerialnym a czas jest materią.

[@dziewczynazsekskamerek]

⁠@@adamkluska356informacja aby była informacją musi zostać zarejestrowana w formie materialnej czy to na kartce papieru czy w neuronie. Informacja bez zapisu materialnego przestaje istnieć a jej odtworzenie przestaje być możliwe. Patrząc na pewne plemiona amazońskie, w ich odbiorze czas również nie istnieje gdyż nie posiedli informacji na temat jego upływania aczkolwiek doświadczają go nieświadomie więc nic nie stało by na przeszkodzie aby w końcu go zauważyli. Osobiście koncepcja dostosowania swobody postępowania do zegarka również wydawała mi się czymś odrealnionym mniej więcej na tym poziomie na jakim obecnie starsze pokolenie postrzega młode osoby chodzące wszędzie z telefonem - a na co to sobie życie tak utrudniać?

[@krzysztof7898]

Czas ją posunął...

[@Ijon_T_jr]

"Pan mi opowiada o teoriach, ale ja bym chciała wiedzieć, jak jest" i sama się śmieje 😅 Świetna rozmowa. Pani Karolina ostatnio w super formie. Nie sposób się oderwać od słuchania. Wielkie ukłony dla tamtej Karolinki patrzącej w niebo i dla tej Pani Karoliny, co to już jakąś w smugę cienia wchodzi. Wielka sprawa to Radio Naukowe.

[@RM-wj4mr]

Pani Karolino, zastanawia Panią czy można cofnąć czas? Pytanie, tylko po co? "Zatrzymanie "czasu też nie ma sensu. Świadomy umysł ma poczucie zmian następujących po sobie . ( Czy to jest czas? Tego nie wiem) Ale dla mnie największą wartością było by trwać w nieskończoności z pełną świadomością, że coś się dzieje a ja w tym uczestniczę. Pozdrawiam 👍

[@wiesawszelagowski2257]

No dobra, a teraz czas coś wypić🥂😉

[@quirelll]

Kocham ten podcast, a ten odcinek byl wyjątkowo ciekawy. Czas chyba zacząć patronite.

[@vandaller4131]

uwielbiam :) szaleństwo tłumaczenia fizyki na ludzki :) no i wyszedł Pan Panie profesorze na szaleńca :)

[@rojas00000]

Witam w świątecznych kapciach, z kubkiem kakao w ręce.

[@prodigus7682]

O Pani Karolinka, pozdro❤😆✌️👍

[@yt203040]

Całkiem przystępnie wyjaśnione różne zawiłości tych teorii związanych z pojęciami czasu i przestrzeni... Sporo mi się rozjaśniło 😀 (np. od 26:47). Dzięki za tę rozmowę! 👍

[@ryszardjagielski157]

Dziękuję ,może nie wszystko rozumiem ale ciekawość jest silniejsza ponad wszystko

[@mirosawzasada8794]

Jak tego słucham to mam wrażenie że wpadłem w czarną dziurę.

[@Krzysztof4901]

Czas wizualizuję sobie jako rejestrację zmian. Na poziomie cząstek elementarnych (i fal świetlnych) jest odzwierciedlony przez ilość drgań. Nic mniej i nic więcej. Przy dużym polu grawitacyjnym drgania dla obserwatora z zewnątrz są wolniejsze, stąd wrażenie, ze czas tam płynie wolniej. Z kolej dla obserwatora w środku, zewnętrze drgania są szybsze i wrażenie, że tam czas płynie szybciej.

[@danutakalinska9581]

Świetny odcinek, dowiedziałam się kilku nowych rzeczy!

[@hubertzalewski290]

Dziś gratuluję wiechania wiechy. Dceniam jako przedstawiciel zawodu Boba.

[@sebastiandylewski6276]

Włączyłem ten podcast jako podkład do pracy ale to jest zbyt ciekawe żeby przy tym pracować :D

[@ryszardpiotrkowski5242]

Uwielbiam takie tematy. Fajnie później mózg się gotuje 😂

[@artnouveau78]

Świetne! Na takie odcinki czekam! Dziękuję. Tylko tak dalej:)

[@tadybal]

Droga Pani Karolino, jest pani wręcz błyskotliwa, nie każdy słuchacz jednak jest; to ciągłe przerywanie kwestii, przerywanie wątków i wtrącanie swoich uwag jest jednak nieznośne i urtudnia odbiór treści wykladu!? Można, za przeproszeniem - nie nadążyć. Przypomina mi ten sposób prowadzenia rozmowy inny program i jego szablon ("Astrofaza"); pan "Pytalski" zawsze przerywa wątek w dowolnie wybranej przez siebie chwili i nie da się go przekrzyczeć, serwuje nieśmieszne żarciki typu kwas - wtrącenia, zmiany wątku itd. Pani program jest bardzo dobry, tylko może mniej dygresji, troszeczkę mniej? Wspaniała Pani Redaktor - sukcesów życzę i pozdrawiam serdecznie! 😎tadybal

[@konradmazowiecki2358]

Mój mózg nie wyewoluował do poziomu, żebym to zrozumiał.

[@RenataStaniszewska-fc8uu]

Mój chyba jeszcze jest w procesie ewolucji.😂

[@AdamChopinDev]

Jak miło słuchać rozmowy naukowca z dziennikarzem, który trzyma poziom :)

[@bartomiejtabor177]

Ciekawy materiał 👍

[@adamjeziorski5959]

Nie ma czasu jest tylko TERAZ

[@leszekksiezarczyk277]

😢❤❤❤

[@xxxxxx-hj1vf]

Kiedy doliczyłem do setnego "ale" przestałem słuchać, bo fizycy potrafią wytłumaczyć wszystko, ale...

[@wladysceppik261]

czas niestety nie płynie , czas objawia się gdy mamy np efekt ruchu , efekt przemiany, itp . Ogólnie zmiana stanu energii daje efekt czasu . co zatem jest czasem ? Jest Jednowymiarowy, ma początek i koniec bez tego warunku nie dało by się czasu odliczać , mierzyć itp. prawdopodobnie to pierwotna przestrzeń .

[@michastoinski9754]

Mój ulubiony temat .. czas. Dziękuję

[@krzysztof7898]

Czas ją posunął...

[@Manjushri44]

Przy prędkościach wyższych od prędkości światła lejek czasu ulega odwróceniu i wtedy można się w nim poruszać we wszystkich kierunkach. Dla nas jednak ze względu na to że w obecnej formie jesteśmy masywni przekroczyć progu tej prędkości się nie da w zwiazku z czym na starzenie się jesteśmy tymczasowo niejako skazani.

[@Grzegorz54321]

Ciekawe jak długo trwa teraźniejszość skoro natychmiast staje się przeszłością.

[@stasiekpiekarski]

Czy jest tak, że wszystkie obiekty poruszają w czasoprzestrzeni ze stałą prędkością równą prędkości światła? Jeżeli foton przemierza współrzędne x,y,z z prędkością światła, to automatycznie współrzędna czasu jest niezmienna, więc dla fotonu czas nie płynie? Wulgaryzując, jedna osoba lata po całym świecie samolotem i wszędzie jest tylko na moment, więc nie poznaje/doświadcza tych miejsc (nic dla niego tam się nie dzieje), a osoba będąca w jednym miejscu spędza czas i tam dzieje się coś dla niego? Odnośnie tego, czy tam, gdzie nic nie ma, płynie czas, było przykładem w książce tłumaczącej zasadę brzytwy Ockhama.

[@vandaller4131]

Panie Profesorze prosimy więcej wyrozumiałości nam tym którzy są daleko daleko od matematyki

[@maciejkonradchojnowski5509]

Super odcinek, a sam temat mega fascynujacy 👌😎

[@JanR210]

❤

[@arturniemam893]

Nie wiemy jaki jest czas bo zegarek dzierzy w ręku Bóg!Mam nadzieje że da mi jeszcze trochę czasu zanim umrę!😊

[@jacekmixer2078]

Wydaje mi się że nic nie wpada w całości po za horyzont zdarzeń tylko rozmywa się na jego powierzchni za sprawą coraz to większych sił pływowych Nazywają to "spagettifikacja". Co się dzieje za horyzontem już nie sposób ustalić

[@dentallcare]

Jeszcze dodam …….Ta gwiazda nie istnieje ….w swoim czasie , ale my możemy odczuwać wszystkie skutki jej istnienia w naszym czasie ….więc jak mamy skazać ją na niebyt.

[@dorota2630]

Wszyscy zastanawiają się co to jest czas🤔to bardzo proste, czas to pienądz😉

[@darejka888]

Dzięki, ciekawa audycja. Jednak był przynajmniej jeden moment w historii świata że strzałka czasu zmieniła zwrot. Oczywiście to jest artefakt, nie mierzalny empirycznie 2Król20.11

[@raulkramarski2082]

Dla zasięgu

[@SuperJasiek007]

Światło nas ogranicza

[@ptyminski]

Jakiś czas temu wpadłem na to że czas może nie istnieć jako wymiar, czas wymyślono żeby okreslić przemiany energetyczne pomiędzy uporządkowaniem a entropią.

[@radekdokument9977]

Dajesz radę śliczna ... byłem sceptycznie nastawiony do tego kanału ale z czasem polubiłem nawet bardzo. Kawał dobrej roboty widać szczególnie przez pryzmat potężnego wachlarzu tematów i dziedzin przez Ciebie przygotowanych na naprawę dużym wyczerpującym zagadnienie poziomie. Tak trzymać jest progres i jest ciekawie a to najważniejsze 😁😁😁pozdrawiam i słucham

[@Zielony_Ork3]

Z tym splątaniem świetnie to zostało wyjaśnione.

[@ksasiadek27]

Wow - super zapowiada się temat przyszłego podkastu - ale tyle c z a s u trzeba czekać ;(

[@marcingogowski6077]

fajny odcinek.

[@severine9716]

Kurcze, to bylo skomplikowane... i ciekawe

[@michaelsedzikowski3669]

Pamiętam ten moment olśnienia, kiedy do mnie dotarło, że dla fotonu czas nie istnieje. Czy oznacza to, że z perspektywy fotonu jest on jednocześnie w miejscu startu i w punkcie docelowym? Oczywiście zakładając warunki próżni?

[@MrSzymonella]

Dokładnie tak jak Pan wysnuł.

[@michaelsedzikowski3669]

@@MrSzymonellajest to jeden z powodów, dla krórego nie można oprzeć się wrażeniu, że żyjemy w symulacji 😎

[@Astrotaur]

z twojego punktu widzenia foton jest tu, a potem tam. z punktu widzenia fotonu raczej nie ma żadnego teraz i potem, ani żadnego tu i tam.

[@michaelsedzikowski3669]

@@Astrotaur Dlaczego nie ma tu i tam dla fotonu? Przecież zajmuje pozycję na współrzędnych w przestrzeni, bez względu na to czy jest falą, czy obiektem.

[@Astrotaur]

@@michaelsedzikowski3669 ty to wiesz, ale foton nie. Foton jest zupełnie innym obserwatorem, niż ty. Z twojego punktu widzenia jest w ..uj przestrzeni i czau, z punktu widzenia fotonu niekoniecznie. Popatrz na jakis wykład Dragana gdy mówi on o świecie nadświetlnym. W naszym świecie przy zbliżaniu sie do prędkości światła osie czasu i przestrzeni zbliżają się do siebie, a po przekroczeniu c zamieniają się miejscami. Świat nadświetlny miałby zatem 3 wymiary czasowe i jeden przestrzenny, choć zupełnie nie wiadomo co to znaczy. Foton jest jakby na granicy tych dwóch światów, z jego punktu widzenia wszystkie osie zapewne pokrywają się ze sobą

[@michaljundo]

W starożytności też uważali że ziemia jest na żółwiach albo słoniach, jeśli chodzi o czas to właśnie to jest taka ciemnota jak kiedyś. Naukowcom się wydaje że coś wiedzą ale nic nie wiedzą. Za 1000 lat się dowiedzą i powiedzą ale ciemnota była w XXI wieku🙂

[@szostyzg9932]

Ty jesteś tu ja jestem też tu, ale my tak na prawdę jesteśmy tu tylko względnie a tak na prawdę nas tutaj nie ma, tak miał powiedzieć prof. Einstein profesor wyższej matematyki.

[@AU-80]

Najlepsze pytanie kanału "pan sie przyzwyczaił do tego?" :D

[@gnightcore5352]

W końcu fizyka

[@stasiekpiekarski]

Lepiej bym tego.nie ujął!