Құлпытас зерттеу. 2-ші бөлім. Ақтөбе облысы. ТАБЫН.

Құлпытас - бейітке қойылатын тас белгі.
Ұғым-түсініктері мен салт-дәстүрлеріне қарай дүние жүзі халықтарында құлпытастың көптеген түрлері кездеседі.
Ежелгі Шумер, Мысыр, Этрустар заманында құлпытастар адам мүсіні түрінде жасалынды. Құлпытасқа адам бейнесін қашап, мәйітпен бірге қою дәстүрі ғұн заманы, түрік қағандығы, қыпшақ, түргеш дәуірлерінде кең жайылды.
[1]
Құлпытастардың шығу тегі, рәміздік мән-мағынасы туралы ғылымда нақты тұжырым қалыптаспаған. Қалай болғанда да, қазіргі қазақ даласындағы құлпытастардың арғы тарихы сақтар мен ежелгі түркілердің тас мүсіндерімен, сондай-ақ көне түркілер жазуы қашалған бітіктастармен байланысты екендігі анық. Қазақ даласындағы құлпытастардың даму эволюциясы Батыс және Оңтүстік Қазақстанда сақталған құлпытастардан көрінеді.
[2]
Құлпытастарды әрлеу, нақыштау, бедерлеу ісі сол кезеңде өмір сүрген халықтың қолөнері мен мемориалдық үрдісінің, салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы мен дүниетанымының белгісі іспетті. Мысалы, түркі жерінде ислам дінінің бел алуына орай бейнелі құлпытастар орнына өрнекті көктастар қойылатын болды. Ислам дінінде қабір басына белгі қоюға рұқсат етілгенімен, аса үлкен құлпытас қойып, оған адамның, малдың немесе әлдебір заттың суретін бейнелеуге тыйым салынуына байланысты құлпытастарға арабша Құран сүрелері мен аяттар жазу өнері етек алды. Түркістандағы Иасауиге қойылған құлпытас, сондай-ақ сонда жерленген қазақ халқының атақты хандары мен қайраткерлерінің басына қойылған құлпытастарда осы үрдіс сақталған.[3]

[@user-cu1lx8xb3q]

Табын деген елміз🦅🐺🐎🇰🇿🌍

[@kazxanxan2533]

Ассалаумағалейкум ағайын туыс бауырлар ,Бул болашакка тарих болып жазылатын дүние Алла сыздерге ак жол берсын ,мен озым Кызылорда облысы ның табынымын

[@alibekalibek3321]

Ассалаумағалайкум ағайындар Табын ру тамыры тереңге жайылған тайпа

[@user-bu7ob8dx8g]

Табындар аман болндар!

[@user-wd4pr5zj4q]

бастап жаткан истерин онына келсин.жарайсындар бауырлар атабабалар рухы колдасын табын бауырларым

[@user-uo7er5nq2j]

Табын, Шомишти, Ажым, Баиганин ауданы, Оимауыт ониринен

[@user-rf8gl3oo6i]

Алла разы болсын бауырым рахмет улкен осындай жумыстарды жургизип бине танба калдыр жаткандарынызга кеинги урпак ка естелик озим Табын Надир Каражон есимим Мейрам

[@M-E4444]

Нурбол, талабын таудай орлесин, Рахмет, атадан калган муралар бизге деин жеткизген Аллахымма шукир деин, сендерге жастардын колга алып- аруактар Бир аударылып жаткан шыгар, аруактар ар кезде колдап журсин, аруактарымыз иманды болсын

[@user-hz8ff3if6n]

ЖІГІТТЕРГЕ РАХМЕТ, ТЕК ҚАИ АУДАН ҚАИ АУЫЛ,ЕКЕНІН АИТЫП ОТЫРУ ҚАЖЕТ, АТАЛАРЫ ТАБЫЛЫП ЖАТСА БАҒЫТ БАҒДАРМЕН ТАУЫП АЛУҒА ОҢАИ БОЛАДЫ

[@alauyeleusiz7383]

Әлия ауылында да ескі қорымдар бар. Зерттеуді қажет етеді. Көксай, Кіндіксай, Борантау деген жерлерде де ескі қорымдар бар. Алға ауданы Қарсақпай деген жермен шекаралас. Сол жерлерге барыңыздар.

[@user-he1ys5gt1c]

Коп па ол жпкта кулпытастар?

[@alauyeleusiz7383]

Әлия (Әліпбайсай) ауылындағы ескі қорымда бір құлпытастан 1498 жыл дегенді оқыдым.

[@user-xl4bw9mr7g]

@@alauyeleusiz7383 Ассаламуағалейкум.Егер 1498 жыл болса,ол онда сирек ,мыңнан бір құлпытас болды ғо.Нақты қай жерде орналасқан,жəне құлпытаста толық не деп жазылған?

[@KanatKatzhanov]

Ассалаумалейкум жігіттер калай хабарласуга болады телефон номер бересіз бе

[@user-gd8ju3ps8y]

рахмет Аллах разы болсын теккана колын мен жумыс жаса аягынмен емес аруак колдасын бауырлар

[@user-gc2uc8dy7s]

рахмет аға менің ата-бабаларым қазіргі байғанин ауданы /табын\ доныздау шұбар құдық бойында жасаған шөмішті табын -ажым руынан келешекте алла бұйыртса зертермін жасым (ЕНДІҒАНА БІРІНШІ КУРСТАН-ЕКІНШІГЕ ӨТТІМ

[@user-nn6df4wz3r]

Табынның маясары жылқышы тайпасы Қобда өңіріненмін

[@user-cn1ms9we3o]

Жарайсыңдар жігітер Алла разы болсын

[@user-mx2hl7ih6y]

Алланың нуры жаусын!!!

[@user-yh8ew1us8r]

Қуаныш АЛЛА қолдап еңбегің өрге домалай берсің

[@Baybaqty2023]

Торғай мырза əумин!!!сізге де өмірде бар жақсылықты тілейміз! рақмет

[@user-xn5qd3zp4w]

Тарихты зерттеген дұрыс қой. Бұл руға бөліну емес әрине. Ата- бабаларымыз жүрген жолды білу ғой. Өзім Көкшетаудың табынымын. Бурабайдың шығыс жағында кіші жүздер мекен еткен. Табын жұрты деп аталатын жер бар. Жоламан,Табын, Байтабын,Бұхарбай аталарымыз батырлар болған деп әкеміз айтып отырушы еді. Тарихи мұраны көздің қарашығындай сақтаныздар. Аман боп тұрыңыздар.

[@alauyeleusiz7383]

Ілияс Есенберлиннің Қаhар романын оқыңыз. Сол кітапта табындар ол жерде қалай болғаны айтылады.

[@user-hn5by9si6i]

Актобеге келиниз, Актобе, Хобда, Алга, Мартук, Байганин, Темир, Орынбор даласы Акбулак Соль Илецк Табындар жетеди Аллага шукир, келиниз конак боласыз! Оздериниз кай Табынсыздар?

[@naizagainomad7254]

@@user-hn5by9si6i Алға табынымын🖐Қожамберлі Тарақты♏Өтебас *Қарабұжыр*батыр

[@Sake.u.s.b]

Аяқпен ашқаны ыңғайсыздау болды

[@user-vv1rl3gx5x]

Жау табындар

[@user-tv1vi1fn2u]

Тарақты табын маясар ол Ақбулак Оренбург обл тұрған

[@user-tz5kn8jy2u]

Ассалаумагалейкум агалар мен табын руыннанмын жылкышы шомишти осы жонинде ким биледи екен

[@kok_aspan_tabyn5]

Қобда-облысымыздағы ерекше өңір. Батырлар мен даналар өңірі. Біздің Алға ауданында бұндай үлкен қорымдар жоқ. Құлпытастардың өзі көп емес, әр жерде аз-аздан кездеседі

[@user-ds8yh6hs1u]

Ассалаумағалейкүм. Қуаныш балам еңбегіңе Алланың нұры жаусын.Біз ризамыз.Қай ауданда, қай ауылда (бұрынғы-қазіргі)елді мекендер де, айтып жүрсең өте жақсы болады.Ақтөбе жерінде (Батыс өлкесінде) қалған Бабаларымыздың қойымшылықтары (орыны) тадылып жатса оңай тауып алар едік.Табын (Шөмішті) ,Қарақойлы, Сағыр бөлімі. Балпан, Молжігіт, Мәмбет, Дүисе бабаларымыздың қойылған (құлпы тастары)кездесіп қалама деген үміттемін. Рахмет АЛЛА разы болсын.

[@Baybaqty2023]

уағалейкумассалам. ассалаумағалейкум. рақмет аға. әмин! жасаймыз бұйыртса.

[@user-ds8yh6hs1u]

@@Baybaqty2023 Алла разы болсын. Денің сау болсын. Ааллаһ ұзақ-бақытты өмір берсін, Талаптарыңа Алланың нұры жаусын. АУМИН.

[@Baybaqty2023]

@@user-ds8yh6hs1u тағыда шығамыз деп реті келмей жатыр. жұмыстан босамай. пандемия. біз зертегеніміз 000,1%. үкіметке де біздің шынайы тарих керек емес. әкімдікке бір-неше рет бардық қолдау сұрап. нәтиже 0.

[@user-ds8yh6hs1u]

@@Baybaqty2023 ия түсінеміз ғой, сабақты ине сәтімен, сабыр қылайық Алланың қалауымен бәрі жақсы болар.

[@user-qm4en8ql5k]

Салем табын каражон надирмин

[@user-li3gn7de6z]

БҰНДАЙ ЖЕРГЕ КҮРЕК ҚАЛАҚ СИЯҚТЫ САЙМАНДАР АЛЫП БАРҒАН ДҰРЫС. ҚҰЛПЫНЫ АТТАУҒА, АЯҚПЕН АШУҒА БОЛМАЙДЫҒОЙ.

[@Baybaqty2023]

әрине. барып істеуге болады.

[@user-xd5yd8wl3j]

Қолдарың жоқпа неге тепкілейсіңдер, аруақты сыйламау тәрбиесіздік, жүгенсіз көргенсіздікке жатады.

[@user-qj1wk1lj6g]

табын нүрке тарақтыдан таралады .істеріңе сəттілік тілеймін.ата баба рухы қолдасын сіздерді.

[@shonkiyevashonkiyeva5067]

Акзада Бисенова Нурке Табын Шомишти табыннан тарайды.Асаннан.

[@KZ-rt5rv]

Саламатсызба агайын кобда жеріндегі табын агайындар таракты табындар коныстанган негизінде, шөмішті табындар байганин актаумен шектескен жерлерде орналаскан!

[@user-xz5ty4xu4s]

Сағыр табындар туралы мəліметтер барма біздің аталарымыз

[@user-hl3qc7nj2q]

Почему не ограждают???!!! Почему не ухаживают???!!! Почему не востанавливают???!!! Исчезнут же в степях и забудут про них!!!

[@user-wq7oo1uy9d]

Өйткені жазуың оқу білмейді

[@norazov]

Қуаныш, бастап жатқан істерің жемісті болсын. түсірген осы бейнеклиптің 2-ші бөлімінің 9 минутында менің нағашы аталарым Әбдірахман (халық арасында Абдолла) молдаға қойылған құлыптас. Абдолла бірнеше рет қажылыққа барған, соңғы сапарында елге оралып келе жатқан кезде теңіз үстінде қайтыс болған екен (мәйіті сол теңізге тасталған). Елге оралғанна кейін ағайын жиналып осы құлыптасты қойған көрінеді. Абдолла баласы Бисенді Бұхараға, кейін Ыстамбұлда оқуға жіберген. Баласы оқудан келмес бұрын Жаманкөл жайлауында медресе салдырып, дайындап қойған екен. (10:57'де "Хасен және Ниязқұл, келіп қабірге зиярат ет" деп жазылған екен. соол жерде Хасен емес Бисен болу мүмкін бе?) 11'ші минутта Абдолла саманнан салдырған, кейін Бисен хазыреттің бала оқытқан медресесі. мәрмәр белгіні өткен жылы менің анам Жібек Абдуллина'ның бастауымен нағашыларым қойған еді. көбірек мағұлматты сол кісіден алуларыңа болады. Қазіргі таңда анам Ақтөбедегі Өлкетану мұражайында қызмет етеді. Бисен хазырет болса өмір бойы бала оқытып, молда болған. Терісаққан (Успеновский) ауылының ар жағындағы Құмсай ауылының қорымында жерлеген. (коорд. 50.546255, 55.791228) іске сәт...

[@user-fv6fi1uz9b]

қазақстан бойынша зерттеу керек бірін қалдырмай. кейін өкініп қаламыз əитпесе. ол жағы рас қазақ жаулары соларды алып кетіп қазақ тек қана қазақ еме барлық Түркілер арасынан жоқтау болады.

[@user-kv3rl7sp3j]

Ассалаумағалейкум, келесі зерттеу кезінде құлыптасты аяқпен басуға, қолыңыздағы темір қырғыш пен олай құлыптасты қыруға болмайды!

[@Baybaqty2023]

Уағалейкумассалам. тағы не болмайды жасауға? жазып берсеңіз. рақмет!

[@user-wo7jz8hk3q]

сактан гуннан туркилерден ногайдан туркменнен адайдан казактан калган нешебир кулпытасты коресин мангыстауга кел ашык аспан астындагы музиге

[@user-fe6ef2pi9f]

Опат болды деп еститін едік сол уфат дегеннен келген екенғой

[@user-ue3dz6ht2p]

Арбир кулпы тас тын касына таска казакша жазып кою керек, сосын арбир кулпытасын арасына метрмен олшеп камерага тусирип алу керек, айтпесе жоккылады, орал _Атырау жолын асфальт салганда жол бойындагы кулпытастарды жолдын астына салып кеткен,деп ертеде журнала жарияланган

[@Baybaqty2023]

тақтайшаны дайындап жаз өзің. жақсы бастама. оң болсын!

[@user-xz5ty4xu4s]

Атақты бабалар кімдер екен білгіміз келеді

[@user-nb1yg9nd7j]

Байылдар сендкр былесiнбдерме.Алайларда сizge туыстар Улкен Аталарih Кiйдан хан Балансы болган. Торт Увлдан тарагасiндар.Улкен Атамыз.Кiйчнькi Найман хан.Олар сегiz хан болган.Сакьтарлан тараган.Алам Аруактан келедатырмiз барыг шимаккьап тicтагган .

[@anvaryakupov9728]

Кулпытастын устинен атлап,аяк пенен ашканына не деймиз.

[@user-wo7jz8hk3q]

кулпытас зериттегин келсе ашык аспан астындагы музи мангыстауга кел нешебир турин коресин

[@user-tu5it8ps5i]

Табын.руы.караганды

[@user-pi3lf3nk7u]

Алатау батыр каи рудан бiлесiздерме аитынздаршы

[@user-pp6rs3cx7b]

Табын тарақты табын ашебек деген боламын ашебек деген барма өзі

[@naizagainomad7254]

Ашебек Ақсай, Шыңғырлау жақта Мен Қожамберлі Ақтөбе обл., Алға ауданынан🖐♏

[@user-lb6xe9rj2d]

Табын Ашебектер Актобе жакта коп кой бауырым оз!мде Табыннын ашебег!м!н ертеде россияда турганбыз ол жактада коп.

[@user-yh8ew1us8r]

ертең латын әліпбиіне өткеннен кейің 200 - жыл өткесің тура осындай болып ата баба бейітіне барып оқый алмай жүретің шығар ұрымбұтақтарымыз

[@Baybaqty2023]

Торғай мырза оған дейын əр құлпытасты кітапқа енгізіп аудармасын істеп қоямыз.

[@master-um2qs]

кадiмгi губкамен микрофонды жауып койсан желдiн дауысын басу керек.

[@Baybaqty2023]

трезвый master сатып алдым жақсы микрофон. рақмет!

[@user-kw6wj4nv2o]

Kuanysh BAYBAKTY Ата-бабалардың басындағы жазуды оқи алмайтын заман ғой қазір. Мыналарың жақсы болған екен. Жарайсыздар, жігіттер!

[@sottelbutik6397]

Ассаламу Алейкум бауырым менде ата бабамыздын кулпы тастарын окыткым келеди калай сизбен хабарласуга болады?

[@Baybaqty2023]

Sottel Butik уағалейкумассалам суретке түсіріп жібер [e-mail]

[@user-kw6wj4nv2o]

Kuanysh BAYBAKTY Мына бейіттер желдің өтінде, жаңбыр мен қардың астында талай жылдар тұр ғой. Заман өте қирап жоғалып кетпей ме? Бұларды кім қорғайды. Мұндай бейіттер БҚО-да да көп ақ. Науша батырдың бейітінің құлап жатқан фотосын газетке де шығарды. Оларды оқып қарап жүрген азамат жігіттер де бар, аллаға шүкір. Қуаныш бауырым, Исатай батырдың мәйіті жатқан жерді түсірген ролигіңді көргем. Ол жерге ана қара тастан басқа белгі қойылмады ма?

[@Baybaqty2023]

Сакен Жангазиев ия дұрыс айтасыз. осы құлпытастарда біздің шынаи тарихымыз. жойылып барады. əкімшілікке қайта қайта барып түсіндуруге шаршадық. оларға экспо, нұрлы жол керек. енді өзіміз Құдай қаласа құлпытастарды зерттеймыз. қолымызға келгенше тырысамыз. рақмет сізге жылы сөздерге. бағыт бар-енді жұмыс жасау керек.

[@user-kw6wj4nv2o]

Kuanysh BAYBAKTY, Орал қаласының көшелеріндегі асфальт төсеу жұмысы кезінде ескі қызыл тастарды аршығанда астынан араб ғаріптерімен жазған қазақ құлпытастары шыққан дегенді естігенмін. Сосын Саратов, Самара, Орынбор қалаларында ескі үйлерді сносқа жібергенде кірпіштас астынан қазақ киіздерін, фундаменттерінің ішінен талай құлпытастар шыққан. Пётр І дің указы бойынша далалықтардың мәдениетін жою керек болған. Ол үшін даладағы құлпытастарын, яғни тарихын құрту керек болған. Қолдарында кітап, немесе шежіре сияқты жазбалар болса, сатып алып, әлің жетсе тартып алып көздерін жойыңдар деген бұйрығы болған. Одан бері Кеңес үкіметі тұсында да құпия бұйрықтар, осыған ұқсас жағдайлар көп болды. Ақтөбе облысында тұрған Қобыланды мазары, Асан Қайғының ұлы Абат байтақ мазары Кеңес үкіметі тұсында құртылды. Бұлар тек білетініміз ғана. Кейбір мазарлардың қалқиып тұрғаны болмаса, олар туралы деректер жойылған. Ел аузындағы олар туралы деректер де жоғалған. Ақтөбе, Атырау, Маңғыстау өңірлерінде ондай мазарлар саны жыртылып айрылады...

[@Asanali_Activist]

@@Baybaqty2023 Асаламуалейкум бауырым менде үлкен атамыздің жатқан жерде осындай құлыптас бар тура осы жолда сарытоғай деген ауылда Шакен Ишан мешітін алдында. Сол құлыптасты оқып керегед АЛЛА разылығы үшін маған комектесіндерші

[@mirbekwakenov539]

Табын Бөрге брат ауылда Бөргелер болды

[@user-bq8ln6st9p]

Mirbek Wakenov Табын бөрге шыңғырлау ауданында шоқтыбай ауылында көп, əжем марқом бөрге со жерден болған

[@user-fe6ef2pi9f]

Неге ияздырды деп жазған

[@zhannaibrasheva8167]

Қуаныш, мына description-да Сіз Этрустарда құлпытастар жасады деп жасыпсыз. Менше Этрустар осы жақтан Италия жаққа кеттен адамдар сияқты. Кейбір Этрустардын скульптураларында Этрустар көпшік сияқты бірдемегі суйеніп отыр Қазақтар сияқты. Жәнете тілдеріде бір турік тіліне ұқсайды. Кішкене Италиядан батысқағарай қарасақ тағы бір халық бар Испанияда және Францияда. Басқілер. Ешкім білмейді дейді қайдан олар шыққанын. Бірақта тілдерін дұрыстап қарағанда бір түрік тіл сияқты. Басқілер өздері айтады олар бір жеты баласы бар адамнан шықтық деп. Ол адамнын аты Aitor болған. Айтор деген Қазақтын атығой. Айтөре. Казірде Баскілер балдарына Айтор /Aitor деген атты бередікен. Ен қызығы егерде мына кәзіргі Туркия, Ирак, Иран жақтарға қарасақ олжақтарда бір халықтар болған бізге жақын деп мен ойлаймын. Олар Хеттармен (Hittites) Касситтар (Kassites). Касситтардын атыда Қазақтын атына жақынғой, көрініп тұрғой кімікен олар. Кейбір зертеушілер жасады Касситтар Скифтардеп. Ол дұрыс. Бірақта ол зертеушілер жасады Касситтар Индоевропейлык тіл сөлеген деп. Ол дұрыс емес, олардын тілі менше бір түрік тілі. Скифтарда түрік тілде сөлеген. Хеттарда өзінін империясы болған Мысыр және Ассирия империямелермен тең болған. Хеттар Вавилон империясын құлатқанда Касситтар сонда барып өз империясын құрып 400 жылдай тұрған. Зерттеушілер айтады олар индоевропейлық тіл сөлеген деп бырақта олардын тілдері түрік тіліне ұқсайтын сияқты. Менше мына зертеушілер көбінесе индоевропейлык болғасын олар бәрін индоевропейлықтар деп басады. Бырақта дұрыстап қарағанда Баскілерде, Этрустарда, Хеттарда және Касситтар бәрі бізін жақтан шыққан. Кәзірде мына кәзіргі Иранда Қашқай деген халық тұрады. Қашқай тілі түріктілдеріне жатады. Сол Қашқайдар тұрадын жерінде Парсы империясы құрылған. Соған қарағанда мүмкін Қашқайдар соны құрыға көмектескен. Ал Қашқайдарлардын аттары біздін атымызға ұқсайдығой. Қашқай - Қазақ. Әттегенай, біздерден солардын барын дұрыстап зерттеу жүргізсеші.

[@user-gl7ly6li8t]

Кай жылды тусирдиндер муны

[@user-po4wn7yn8u]

Не жзылған екен арапша.

[@sottelbutik6397]

инстаграм косып жиберши запрос жиберип едим

[@Baybaqty2023]

Sottel Butik кімнен?

[@sottelbutik6397]

Тусинбедим

[@sottelbutik6397]

Отан

[@Baybaqty2023]

Sottel Butik кімнен запрос? аты жөнін?

[@sottelbutik6397]

Оразбек Отан

[@user-up6ce3xu4k]

Маскаңды алыптастамайсыңба оранбай .Бәрі жақсы сол жерің қыисық

[@Baybaqty2023]

алергия болса не істеймін енді. дайын дүнияда мін табасыңдар осы.... ұнамаса қарама...

[@user-ih9ez7rc3r]

ата бааң қыстыма сені

[@user-cn1ms9we3o]

Жарайсыңдар жігітер Алла разы болсын