Рет қаралды 1,299
Odundan kömüre giden emeğin öyküsü.
Odun, havasız ve kuru bir ortamda yavaş yavaş ve kısmen yakılma işlemiyle kimyasal değişime uğrar ve kömürleşir.
Genelde babadan oğula geçerek sürdürülen mangal kömürü üretimi günümüzde azalarak devam etmektedir.
Kış biterken başlar ormana yolculuk tekrar kış gelene kadar devam eder. Çok büyük ustalık ve tecrübe isteyen bir iştir.
Önce ormandan kömür yapılacak nitelikte olan ince, kambur, yamuk odunlar, ağaçlar ve kökler özenle seçilerek kesilir, devrilir, doğranır ve toplanır. Traktörlere veya kamyonlara yüklenerek ocak yapılacak yere getirilir. Daha sonra bu odunlar yakılmaya hazırlanır. bu hazırlık sürecinde önce inceden kalına bir istif yapılır ve nacak ile tek tek tüm odunlar budanır bu süreç bile 2-3 gün almaktadır. Hepsi belli bir düzende boşluk kalmayacak şekilde yığılır. Daha sonra üzeri saman, kömür tozu , yaprak(gazel) ve toprak ile kapatılarak kubbe bir yapı meydana gelir. Bu yapının adı kuyudur. 10 tona kadar kuyu yapılabilir. Kuyu oluşturulduktan sonra bu oluşturma işlemi sırasında yakmak için hazırlanmış yılkın ve ağız diye adlandırılan ateşleme sistemiyle kuyunun ağız kısmından uzatılmak üzere orta yerinden yakma işlemi başlatılır. Yakma işlemi bir hafta 10 gün kadar sürebileceği gibi 20 güne kadar da sürebilir.
Yakma işlemi sırasında kuyu hava alırsa kömür olmaz kül olur. Ayrıca, kuyu yandıkça içeride boşluk olur bunu düzeltmek gerekir eğer zamanında düzeltilmezse gaz sıkışması ve patlama olur mahsül ve tüm emek boşa gidebilir. Gaz sıkışması ve patlama olursa üzerine örtülen saman ve kömür tozunu üzerinden atar hemen kapatma işlemi başlar bu işlem çok zahmetli kısa zamanda ve kalabalık işgücüyle yapılması gerekmektedir aksi takdirde mahsül elden gidebilir. Bu durumun oluşmaması için 24 saat nöbet tutulmaktadır.
Rüzgarlı havada kuyunun etrafı branda ile çevrilmelidir. Eğer kuyuya rüzgar girerse kömür gevşek olur ve kilodan kaybeder. Kuyunun üzerine çıkılması gereken durumlarda kuyuya çıkan kişi kürek gibi bir nesne alır herhangi bir çökme düşme gibi durumda oradan çıkabilmesi için bu gereklidir.
Tüm süreçler gerçekleştikten sonra çıkarma işlemi başlar. Kömürler özenle kırılmadan kuyudan çıkarılır ve paketleme işlemleri yapılır. 1 torba meşe kömürü 35 kg civarında gelir, 1 torba gürgen-kayın 28-25 civarında gelir. Meşe odunundan yapılan kömür mangalda ve ocakta daha dayanıklı olur gürgen-kayın kömürü ise kolay şekilde söner kül olur.
Artık mangal yaparken o gördüğümüz birkaç kiloluk kömürün ne kadar derin ve zorlu bir hikayesi olduğunu şöyle bir durup düşünebiliriz.
İzlediğiniz için teşekkürler. Kanalıma abone olmanız dileğiyle…