Natuurkunde uitleg Magnetisme 5a: Magnetische inductie en inductiespanning (linker hand regel)

[@MeneerWietsma]

Ga voor de beste online VMBO-GL en TL, HAVO en VWO natuurkunde examentraining naar: www.natuurkunde-examentraining.nl. Alle domeinen besproken, meer dan 40 extra oefenopgaven besproken en 6 examens volledig uitgewerkt. De beste manier om je voor te bereiden voor het natuurkunde examen!

[@jaccobroeren5354]

één woord hiervoor, GEWELDIG!!! Letterlijk nog nooit zo veel geleerd in zo'n korte tijd! briljant!

[@MeneerWietsma]

+Jacco broeren Blij dat ik heb kunnen helpen!

[@davidvedder438]

het was me een genot, ik hoop dat ik morgen een voldoende heb

[@diviette4889]

Oke maar, had je een voldoende gehaald⁉️

[@redsandslashgaming7513]

Beste David, hoe ging je toets?

[@davidvedder438]

Inmiddels bij afgestudeerd van een master dus dank aan deze filmpjes

[@redsandslashgaming7513]

@@davidvedder438 no way man, wa studeert ge?

[@destiny6966]

@@davidvedder438hem morgen deze toets, moge God mij zegenen

[@MD-ie6ij]

Vanaf nu bent u mijn natuurkunde docent

[@MeneerWietsma]

Top! Ben ik blij mee ;)

[@tylerkrijgsman]

hi, bij 7:35 wordt de doorsnee van een spoel gegeven, maar in vierkante centimeter. om van de doorsnee naar een oppervlakte van een spoel te komen doe je toch radius^2 x pi zoals bij het berekenen van de oppervlakte van een cirkel?? hoezo wordt dat hier niet gedaan?

[@MeneerWietsma]

Doorsnede = oppervlakte, dus het klopt al. Daarnaast geldt diameter = dikte. En je hebt nog straal = halve diameter

[@ChaJo-rv8uz]

hoezo is het dat als de winding naar rechts gaat, de elektronen naar recht gaan? dat begrijp ik niet zo goed in 1:30

[@daphneentken955]

Je hebt me zojuist gered

[@hennetoonen-dekkers8001]

Ontstaat er bij inductiespanning nou een ladings op spanningsverschil? 2:15 zegt u namelijk spannings en even later ladingsverschil.

[@MeneerWietsma]

Er ontstaat een ladingsverschil en door dit ladingsverschil is er een spanningsverschil

[@hennetoonen-dekkers8001]

Meneer Wietsma Natuurkunde oh ja natuurlijk. Bedankt.

[@Mattie2000Swag]

Dank u wel voor het maken van deze video

[@rb1084]

Hallo Meneer Wietsma, Bij 0:30 hoor ik u zeggen dat het magnetisch veld de snelheid kan veranderen. Bent u het met mij eens dat het magnetisch veld geen arbeid kan verrichten op een lading? Het magnetisch veld staat namelijk altijd loodrecht op de snelheid. Het kan dus een lading alleen van richting doen veranderen.

[@MeneerWietsma]

Hallo Robin, Wanneer je naar het voorbeeld met de enkele spoel door het magnetische veld kijkt (later in de video) dan ervaren de elektronen in de spoel een Lorentzkracht naar beneden. Ze gaan zich hierdoor verplaatsen naar beneden en er zal dus een arbeid verricht worden naar beneden, niet naar rechts (de andere richting waar de elektronen naartoe gaan)

[@roel7440]

8:30 je zegt dat ze samen een inductiespanning leveren van (-)0,96V. Maar is het wel zo dat die twee spoeltjes elkaar opheffen en dan een netto inductiespanning hebben van 0? Ik weet dat een minnetje weinig doet en dat dat in de natuurkunde enkel staat voor de richting van een grootheid, maar de spoelen zijn wel omgekeerd geschakeld toch? Dus als er gevraagd wordt naar de netto Uind, is het dan 0?

[@MeneerWietsma]

Als de ene spoel een spanning heeft van - 0,96V en de ander van 0,96V dan is het spanningsverschil dus 0,96 - - 0,96 = 1,92 V. De gemiddelde spanning is inderdaad 0V, maar daar gaat het in deze vraag niet om.

[@rb1084]

Beste Meneer Wietsma, In dit filmpje geeft u aan dat er een Lorentzkracht aanwezig is op de aanwezige elektronen in de winding, dit zet u kracht bij door te stellen dat de winding naar rechts ging, en dus de stroom naar links. In deze veronderstelling lijkt het alsof er dus al een stroom liep. Naar mijn weten ontstaat er alleen een Lorentzkracht op bewegende elektronen, bewegende elektronen veroorzaken immers een magnetisch veld, wanneer dit magnetisch veld zich bevind in een ander magnetisch veld, dan zullen deze velden vanzelfsprekend een (Lorentz)kracht op elkaar uitoefenen. Een voorwaarde blijft natuurlijk dat de elektronen in de winding in beweging zijn. Het fenomeen wat u hier omschreef wordt ook wel het ‘Hall effect’ genoemd. Het effect waarin elektronen in een geleider (waar stroom doorheen loopt, oftewel, waar elektronen in beweging zijn) door de Lorentzkracht dusdanig verdeeld worden dat er een spanningsverschil ontstaat. Op het moment dat de windig in het magnetisch veld gebracht werd of andersom, was er in de winding toch nog geen elektronenstroom aanwezig? Op welke manier had hier dan de Lorentzkracht van toepassing kunnen zijn? Deze Lorentzkracht wordt voornamelijk besproken bij elektromotoren, waar een stroom door een spoel of winding, opgesteld in een permanent magnetisch veld een Lorentzkracht ondervind, maar ook hier zie je dat de kracht pas van toepassing is op het moment dat er een stroom loopt. Ik neem aan dat de winding die in het magnetisch veld gebracht werd op dat moment nog niet magnetisch was, er bewogen zich in deze winding op dat moment nog geen elektronen, terwijl dit toch een voorwaarde is voor de zogenoemde Lorentzkracht of het Hall effect naar mijn weten... Waarom ik hier nog meer moeite mee heb is om het volgende: Een Lorentzkracht is naar mijn weten ook aanwezig bij magnetisch velden die in grootte of sterkte gelijk blijven, zie de werking van een gelijkspannings motor. Indien door een winding een gelijkstroom wordt gestuurd, dan zal zich in deze winding een magnetisch veld voordoen van constante grootte en richting. Indien deze winding vervolgens opgesteld wordt binnen een permanent magnetisch veld, dan zullen deze velden een kracht op elkaar uitoefenen. Dit is volledig verschillend van de voorwaarden die nodig zijn om een inductie spanning op te wekken, hierbij is het zoals u ook aangeeft, noodzakelijk dat het veld of de geleider in beweging blijft / wisselend is. Als ik aanneem wat u zegt, namelijk dat er een inductiespanning opgewekt kan worden in een winding door een Lorentzkracht (terwijl er nog geen stroom liep) dan lijkt het alsof de elektronen zich dus magnetisch laten beïnvloeden zonder dat ze in beweging waren. Daarmee zegt u dus dat de elektronen door het magnetisch veld beïnvloedt werden en dusdanig ‘gericht’ werden dat er een spanning ontstond terwijl er nog geen elektronenstroom en magnetisch veld aanwezig was, immers, daarvoor zou u de winding moeten sluiten, pas dan zou ten gevolge van de ontstane inductiespanning een elektronen stroom kunnen lopen. En we zijn het eens denk ik dat een stilstaande winding of een stilstaand magnetisch veld niets opwekt, het magnetisch veld opzich voert dus geen kracht uit op elektronen als ze stil staan. Nogmaals, Hall ontdekte ook dat elektronen zich magnetisch lieten beïnvloedden maar een voorwaarde was dat ze in beweging waren, enkel dan is er immers een magnetisch veld aanwezig rondom de geleider. Is het niet eerder denkbaar dat een magnetisch veld een elektrostatische werking genereert op de geleider met elektronen? Zoals men vroeger ontdekte dat wrijving een elektrostatisch veld opwekte, en dat daarom het magnetisch veld in beweging moet zijn, opdat enkel dan alleen de elektronen ‘gekieteld’ worden, als het ware wrijving ervaart. Robin

[@MeneerWietsma]

Beste Robin, Wat je schrijft kan ik me helemaal in vinden. Ik heb echter het idee dat er iets mist. Wanneer een winding waar geen stroom doorheen loopt in en magnetisch veld wordt gebracht, bewegen de elektronen wel. Dit omdat de winding beweegt. Er hoeft dus geen stroom te lopen om de elektronen te laten bewegen, zolang het voorwerp waar de elektronen in zitten beweegt. Dit bewegende voorwerp zorgt er voor dat de elektronen een Lorentz kracht ervaren en zelf gaan bewegen en zo ontstaat dan de stroom.

[@rb1084]

@@MeneerWietsma Om dit te begrijpen ben ik me wat meer gaan verdiepen in de kwamtum mechanica principes achter magnetisme. Als een dergelijk magnetisch veld een krachtwerking kan uitoefenen op een atoom met vrije elektronen, dan moeten de elektronen van zichzelf een vorm van magnetisme bevatten. Nu ontdek ik dat dit ook het geval is, wanneer gekeken wordt naar permanent magnetisme dan leer ik dat de magneet almaar gebroken kan worden en opnieuw zijn magnetisme behoud, hetgeen de indruk wekt dat tot de kleinste wezens, de protonen en elektronen zelf ook kleine magneetjes zijn. De elektronen bevatten ongeveer 1000 keer meer magnetisme dan de protonen, hetgeen een ongeladen atoom magnetisch neutraal maakt. Wanneer een atoom geladen is, wordt het magnetisch, de elektronen bewegen zich rondom de kern, en het magnetisme verkregen van de protonen heffen het magnetisme van de elektronen niet meer op, er is immers een verschil ontstaan. Belangrijk is hier dat de vrije elektronen bewegen rondom de kern, omdat we eerder stelde dat een elektron moet bewegen om een magnetisch veld te creëren. Het toebrengen van een magnetisch veld in de nabijheid van een atoom met valident (vrije) elektronen laat een elektron verplaatsen, hetgeen weer een kettingreactie veroorzaakt, de verplaatste elektron zal immers een volgende elektron doen verplaatsen opdat zij een afstotende werking hebben op elkaar op basis van het elektrisch veld. Dit proces kan alleen op gang blijven indien het magnetisch veld of de winding contstant in beweging blijft, telkens dan zal opnieuw een elektron los kunnen komen van het atoom en een reactie veroorzaken. Hetgeen dat ik hierboven beschrijf wordt ook naar mijn idee in een eenvoudig filmpje geïllustreerd, de link hiervan zal ik even delen, wellicht dat u die even kan kijken, het duurt maar 3 minuten. kzbin.info/www/bejne/aXS8fJ2lj8Rnpq8 Volgens mij benaderen u en ik het dan toch iets anders, ik zie in dat filmpje niet de elektronen verplaatst worden door de Lorentzkracht maar de reactie van afstotende werking, eerst is een elektron door een uitwendig verschijnsel (zoals wrijven) losgemaakt, in dit geval door een magnetisch veld en vervolgens de reactie. De Lorentzkracht werkt op het moment dat deze elektronen bewegen, immers, op dat moment is het atoom niet meer neutraal en ontstaat tijdelijk een magnetisch veld, de gehele winding opzichzelf zal nu een magnetische krachtwerking ervaren, afstotend of aangetrokken tot het permanente magnetisch veld. Hoe de elektronenstroom zal lopen vinden we met de wet van Lenz, de stroom heeft een zodanige richting dat hij de oorzaak van z’n ontstaan tegenwerkt, er zal dus een magnetische tegenpool ontwikkeld worden in de winding. Bij het effect van Edwin Hall leer ik dat de spanning die opgewekt wordt door een Lorentzkracht (op bewegende elektronen met een magnetisch veld) zich bevind op de dwarsrichting van een geleider. Verder ziet u dat in dit filmpje gesproken wordt over het naderen van een elektrisch neutraal atoom, een dergelijk atoom is ook magnetisch neutraal, daar het magnetisme van de protonen en elektronen elkaar opheffen, ik zie nog niet hoe de Lorentzkracht hier kan werken, eerst zal een atoom geladen moeten worden, oftewel, een elektron zal moeten worden losgemaakt, pas dan zal het atoom magnetisch worden, hetgeen continue gebeurt tijdens een verplaatsing (stroom) van vrije elektronen en dan zal er een Lorentzkracht ontstaan tussen de twee magnetische velden. Definitie Lorentzkracht: De Lorentzkracht is de kracht van een elektromagnetisch veld op een BEWEGENDE LADING. Hier zijn beweging en lading belangrijk: Lading: Lading is een natuurkundige grootheid die aangeeft op welke manier een deeltje wordt beïnvloed door elektrische en magnetische velden, voorwerpen kunnen positief of negatief geladen zijn. De winding die in het magnetisch veld gebracht werd was nog niet geladen, en de lading bewoog ook niet, als lading beweegt noemen we dat stroom, dat liep er niet, met het bovengenoemde erbij begrijp ik nog steeds de werking van Lorentz niet bij de opwekking. Robin

[@rb1084]

Hoe langer ik erover nadenk en het filmpje dat ik u deelde in ogenschouw neem, realiseer ik me dat ik een stuk geleider als een collectief moet zien van atomen met vrije elektronen. Het is zoals in het filmpje niet 1 atoom dat geconfronteerd wordt met een magnetisch veld maar velen, velen elektronen zullen dus bewegen. Ik kan nu begrijpen dat dit een elektronen beweging is, met een magnetisch veld dat vervolgens binnen het permanente magnetische veld een krachtwerking ondervind. Wellicht dat de Lorentzkracht nu een potentiaalverschil doet ontstaan, echter kan ik ook de kettingreactie van de elektronen nog niet vergeten, deze kettingreactie kan ook in de uiteinden van de winding een spanningsverschil doen opwekken.

[@minaa9686]

Ik heb een vraag bij 8:30 komt u bij de conclusie dat de inductie spanning -0,96 V is maar als ik dit uitreken kom ik op -9,6.10^-7 V kan u dit even uitleggen voor mij?

[@MeneerWietsma]

Ik denk dat je haakjes bent vergeten om de deler: (5,0 x 10^-3)

[@cikalongorovatangerangkaya5712]

Ja zeker geweldige tutorial ! Bedankt nog.

[@daan5913]

Ik denk dat ik u op 8:20 op een fout moet betrappen. Ik kom uit op -3,62x10^-4V. Ik hoor het dan ook graag als ik fout zit. U gaat uit van A = 1,2x10^-4 m2. Echter is de definitie van A, de oppervlakte, en NIET de doorsnede. De doorsnede is vergelijkbaar met de straal van een cirkel. Om de oppervlakte van een cirkel te berekenen kent men de formule A = Pi x r(kwadraat). Dus A= Pi x (1,2x10⁻4)2 A= 4,524x10⁻8m2 Met deze A zou u in mijn ogen dus door moeten rekenen: -200 x (0,20 x 4,524x10⁻8 / 5,0x10⁻3) = -3,62x10^-4 V Ik zie graag een reactie/verbetering van iemand of u tegemoet :) Correctie: De straal is de helft van de diameter, hier maak ik dus een fout in, maar nogsteeds kom ik niet op -0,96V

[@MeneerWietsma]

Ik zie de verwarring. r = straal d = diameter = dikte A = oppervlak = doorsnede Je kunt dit ook zien omdat de doorsnede gegeven wordt in vierkante centimeter, dus een oppervlak (dus A)

[@MH-mk7rm]

waarom doet u bij 11:05 de oppervlakte van een cirkel? als het een spoel is moet het toch van een cilinder zijn...?

[@MeneerWietsma]

+MH Het is inderdaad een cilinder, maar hierbij wordt de hoogte bepaald door het aantal windingen. Vandaar de N in de formule.

[@MH-mk7rm]

super, bedankt

[@justintreehut7990]

Over die formule van de inductie spanning, ik begrijp niet waarom het - N is, waarom die minnetje voor de N?

[@MeneerWietsma]

Sat zegt iets over de richting van de spanning, is verder niet heel belangrijk.

[@justintreehut7990]

@@MeneerWietsma ahh okee, bedankt!!

[@fishinglover3587]

Danku meneer Wietsma

[@lucvankasteel1378]

top video, na het kijken van uw video’s snap ik het gelijk. Alleen gebruiken ze in mijn leerboek (nova) bij een voorbeeldsom de afgeleide van een sinusfunctie. Ik vind dit wel erg extreem wiskundig en zonder wiskunde B is dat moeilijk te begrijpen. Is het echt belangrijk om dat te weten? Zo ja, zou u dat dan alstublieft heeeel kort willen uitleggen? Alvast bedankt!

[@MeneerWietsma]

Dank! Ik durf niet te zeggen of die belangrijk is te weten, check dat bij je docent.

[@ThomasKrGames]

Hoe reken je kilogram om naar liters, dus massa naar inhoud?

[@MeneerWietsma]

Dat doe je via de formule voor dichtheid (rho). Stel je weet de dichtheid van aluminium (2,70 x10^3 kg/m^3 of 2,70 g/cm^3) en je hebt hiervan 1,3 kg. Dan is de standaard formule dichtheid = massa / volume (rho = m / V). Deze moet je ombouwen tot Volume = massa / dichtheid (V = m / rho) en dan heb je 1,3 kg / (2,70 x 10^3) = 4,8 x 10^-4 m^3 en dit doe je dan maal 1000 om naar dm^3 te gaan (Liters) en dan heb je 0,48 dm^3 (L). Of je gebruikt die andere dichtheid dan heb je 1300 g / 2,70 = 481 cm^3 en dit dan delen door 1000 om naar dm^3 te gaan en dan kom je ook op 0,48 dm^3 (L)

[@ThomasKrGames]

wauw, bedankt :)

[@evavanderveen1018]

In mijn natuurkundeboek staat die formule over inductiespanning berekenen ook, maar dan zonder die -N ervoor, alleen een - . Hoezo is dat zo en welke moet ik dan onthouden?

[@MeneerWietsma]

Gebruik je Binas? Dan zou ik die gebruiken in tabel 35D4 (dus met N)

[@Lulu-k8j]

Waarom doet u keer 2 bij de vraag over het dynamo waarbij de spoelen omgekeerd geschakeld zijn? Ik snap dat er twee spoelen zijn, maar snap niet waarom het feit dat ze omgekeerd geschakeld zijn zorgt voor dat je de inductiespanning keer 2 moet doen.

[@MeneerWietsma]

Wanneer ze allebei een spanning van 3 V hebben en niet omgekeerd geschakleld zijn, is het spanningsverschil 0 V. Als ze omgekeerde geschakeld zijn, is de ene 3 V en de andere -3 V en is het spanningsverschil dus 6 V.

[@ps.1904]

Waar komt hier eigenlijk de linkerhandregel in te pas? Want ik heb niet gezien of u die in dit filmpje heeft gebruikt

[@guus22]

Neem je voor de inductiespanning in zo'n grafiek altijd het verschil tussen de evenwichtsstand en de top?

[@MeneerWietsma]

Klopt!

[@guus22]

@@MeneerWietsma Oke, dank u wel

[@petermoravec4269]

Waarom doe je bij minuut 12 de oppervlakte van de cirkel berekenen? Dat is me niet duidelijk

[@MeneerWietsma]

Omdat de spoel een circel is en je daarvan de diameter krijgt. Uiteindelijk moet je het oppervlak invullen in de formule.

[@petermoravec4269]

@@MeneerWietsma dus je wilt het oppervlak van de doorsnede van de spoel weten? Groetjes uit 6 vwo trouwens! Vrijdag SE hierover. Ik laat wel weten hoe het is gegaan😂

[@MeneerWietsma]

Klopt! Groeten terug en heel veel succes!

[@Merthur]

ik struggle echt hard op dit hoofdstuk ouwe

[@mohammadmustafa3363]

Vangt je de Noordpool met de linkerhand regel met je handpalm?

[@MeneerWietsma]

Klopt!

[@CHICHI-kn5li]

hallo meneer Wietsma ik heb 19 mei mijn examen en ik doe vmbo gt u video's hebben altijd wel geholpen. Ik heel veel last met krachten cobstrueren heeft u nog tips voor mij ? Vriendelijke groeten

[@MeneerWietsma]

+Michelle Ada voorraad je gaat krachten construeren moet je eerst even voorspellen welke kant je denkt dat ze op gaan. Zijn het bijvoorbeeld twee touwen die een lamp omhoog houden dan zal de kracht vanaf de lamp naar boven gaan. In ieder examen kun je wel een opgave hierover vinden. Kijk ieder examen door (op bv examenblad) en maak alle construeer opgaven

[@CHICHI-kn5li]

Ik hoop dat ik tenminste een voldoende ga halen. Dankuwel voor de tip

[@imke2000]

De doorsnee moet toch nog eerst omgezet worden naar de A door middel van die formule met pi?

[@MeneerWietsma]

Die termen worden vaak door elkaar gebruikt: (Dwars)Doorsnee = Oppervlak = A = πr^2 Dikte = Diameter = d = 2r Straal = r

[@imke2000]

Meneer Wietsma aah okee dankuwel😊

[@lauravandixhoorn7289]

bij die ene opgave zegt u dat de oppervlakte 1.2 cm^2 is maar dat klopt toch wel niet?

[@MeneerWietsma]

Waarom klopt dat niet?

[@tom9570]

@@MeneerWietsma In de opgave staat dat de diameter 1,2 cm^2 is. Is het dan bedoeld dat de oppervlakte 1,2cm^2 is want een diameter is toch in cm?

[@lennardnorden]

Heeft u ook video's over inductiestroom?

[@MeneerWietsma]

Nee, alleen deze over inductie spanning.

[@lennardnorden]

@@MeneerWietsma ah oke, nou het is al goedgekomen hoor! Bedankt voor al uw nuttige uitlegvideo's.

[@mister9mm58]

Hey meneer Wietsma, ik zie dat je steeds onderwerpen behandeld in 2 delen, namelijk a en b. Klopt het dat ik mij kan focussen op alleen de linkerhand of de rechterhand regel? Of ligt het aan de situatie welke hand regel je moet gebruiken?

[@MeneerWietsma]

Het klopt dat je de a of b video kunt kijken, maar let op dat de rechterhand video 3 wel voor iedereen is.

[@mister9mm58]

@@MeneerWietsma dankjewel voor je geweldige videos trouwens, mijn natuurkunde toets over elektriciteit en magnetisme die ik vandaag had is lekker gegaan! Ga zo door met je videos!

[@MeneerWietsma]

Fijn! Ga ik zekere doen!

[@evelinedejager6726]

Heeft u ook filmpjes van natuurkunde en scheikunde. Want de filmpjes die u gemaakt heeft. Komt niet voor in mijn hoofdstuk

[@MeneerWietsma]

+Eveline De Jager Ik heb filmpjes van natuurkunde en NaSk 1. Welk onderwerp mis je? Als het een scheikunde onderwerp is heb ik die helaas niet

[@evelinedejager6726]

Mijn hoofdstuk waar het nu over gaat is warmte in hoofdstuk 5. Maar die filmpjes komen niet voor. En ik begrijp er namalijk niks van van de basisstoffen

[@MeneerWietsma]

+Eveline De Jager Ik heb een playlist van warmte met 5 video's, misschien staat daar wat tussen.

[@zzer0foxxgiven25]

Kunt u een reeks maken over materialen?

[@MeneerWietsma]

+Zzer0foxxgiven wat zoek je precies? Ik heb een reeks over stoffen, mischien staat daar tussen wat je zoekt.

[@zzer0foxxgiven25]

Ik zoek iets dat gaat over afvalverwerking, grondstof tot product, over vespaanbaar etc.

[@MeneerWietsma]

daar heb ik inderdaad nog geen video's over. Misschien in de toekomst

[@Lucas-bv1ps]

Oja helemaal gelijk, mijn fout

[@Lucas-bv1ps]

Bij de opgave met de grafiek, neemt u in plaats van de straal de diameter verder bedankt voor de uitleg!

[@MeneerWietsma]

+Lucas Geen dank! Als ik het goed zie staat er wel maal 1/2 voor de diameter, en dus is het de straal. Of zie ik ik het niet goed?

[@abcde7959]

Moet de rechterhandregel zijn niet de linker toch

[@MeneerWietsma]

Zijn verschillende regels mogelijk, dit is er 1 van

[@stijn6566]

heyo, thx boi

[@zynt8x847]

Legend

[@sujinthanp5017]

11:03 klopt niet, want als je oppervlakte rondje wil bereken is 0.5x straal in kwadraat x pi. wat u heeft gedaan is 0.5 x diameter in het kwadraat x pi

[@MeneerWietsma]

Volgens mij haal je diameter en straal door elkaar. Bij een cirkel is van rand tot rand (door het midden) de diameter (d) en van midden tot rand de straal (r) en die heb je nodig. Je kunt het ook zien in Binas tabel 36B. Dus de straal is een halve diameter