Najczęstsze przyczyny śmierci w średniowieczu. 10 głównych zagrożeń epoki

Jaka była najczęstsza przyczyna zgonu w średniowieczu? Niezależnie od tego, czy pytanie zada się laikowi, czy specjaliście, odpowiedź będzie zwykle taka sama: czarna śmierć. Według najnowszych badań to jednak błąd. Niesławna plaga nie plasowała się ani na pierwszym miejscu, ani nawet w pierwszej piątce naczelnych zagrożeń tej epoki.
Autor materiału: KAMIL JANICKI
Kup moją nową książkę - ŚREDNIOWIECZE W LICZBACH: 📗 tblr.pl/?bbbz75 📗
MUZYKA w materiale: Silent Partner; Medium Rock Audionautix (audionautix.com/), licencja Creative Commons Attribution 4.0 (creativecommon...)
#historia
#średniowiecze

[@WielkaHistoria]

Chcecie wiedzieć więcej? Moja najnowsza książka "ŚREDNIOWIECZE W LICZBACH" już trafiła do sprzedaży. Odnośnik do księgarni: 📗📗 tblr.pl/?bbbz75 📗📗 Za kilka dni powinien też być dostępny ebook. POPRZEDNIE ODCINKI O ŚREDNIOWIECZU: Średniowieczne suchary 👉👉 kzbin.info/www/bejne/o5ytdJavfNx3l5Y Ile kosztowało zbudowanie średniowiecznego zamku? 👉👉 kzbin.info/www/bejne/pKmoiYqng5l6fq8 Czy pierwsi Piastowie zostali zmyśleni? 👉👉kzbin.info/www/bejne/jXytgmyIgNqpjqM Prawo pierwszej nocy 👉👉 kzbin.info/www/bejne/apqUlWeoe8eSqdk

[@VeiNpl]

Super! Czekam właśnie na ebooka :)

[@MichaChrobot]

Już jest. Dziś się za niego zabieram. To już mój trzeci Pana autorstwa, więc trzymam kciuki za kolejne :)

[@adrianbernat1459]

Czytam :-)

[@pavelwronka4827]

Ciekawa relacja, dziekuje. Jestem Czechiem, dlatego przepraszam za nie doskonaly polski jezyk. Cos na temat skorbut: w Anglii, to podobnie tak. Lecz u nas, w srodku Europy, troche watpie. Sluchalem, kilku lat temu, przez czeskie radio ciekawy serial na temat wypraw polarnych. Wiele wypraw angielskich lub amerykanskich chorowalo, nawet umieralo na slorbut. Na wyprawach niemieckich i austrowegierskich skorbutu praktycznie nie zaliczono. Dlaczego? Roznica "kuchni narodowych". Na pokladach statkow niemieckich i austrowegierskich zawsze znajdowali sie beczki z kapusta kiszona (a nie tylko kapusta). To jest potrawa, ktora anglicy (podobno i amerykanie) praktycznie nie uzywaja. Nie wiem jak teraz, ale jeszcze 30 lat temu osoby z Anglii nie chciali zabardzo u nas kapuste kiszona zjadac, bo to przeciez "kapusta zepsuta". Lecz jest ona dobrym zrodlem wit C. A u nas to juz od wiekow potrawa tradycyjna.

[@popielaty2611]

Jak na czecha, całkiem całkiem posługujesz się polskim. Gratuluje

[@maxblitz2385]

Tak jest. Dopiero kiszona kapusta umożliwiła długie podróże morskie bez ryzyka zachorowania na szkorbut.

[@maggie1335]

@@popielaty2611 A ja jestem Szwedka, jak przepraszam za moje bledy to wysmiewaja mnie , albo kaza spadac z polskich stron, albo mowia ze klamie bo nie umie pisac po polsku. Nawet w moim zawodzie wpisywano mi polakow/"szwedow" do mnie gdyz wiekszosc nie umiala dobrze porozumiec sie po szwedzku . I tutaj tez dochodzily mnie teorie konspiracyjne ze srodowiska poskiego ze napewno jestem polka ale wstydze sie tego i udaje szweda 🤣Ciesze sie ze sa narodowosci ktorych polacy nie chca zeszmacic. Powodzenia.

[@Ojcovito-ck5le]

@@maggie1335tez sadze, ze jestes pOlką😊

[@rng17xxx51]

​@@maggie1335nigdy nie widziałam dyskryminacji szwedow czy szwedek :) chyba że chodzi o szwedzkich polityków ale im się należy

[@mieczyslawkarpinski7536]

Dzięki za Pańską pracę. Sposób mówienia też fajny. Życzę pomyślności

[@Arek1125]

ten materiał na tyle mnie zaintrygował,że kupuję pańską książkę,w następnym tygodniu wracam do domu i odbieram z empiku,szacun za pańskie matriały,są mega interesujące

[@WielkaHistoria]

Dziękuję, cieszę się, że się podobają :)

[@leszekradwanski5952]

Już mam moje Średniowiecze w liczbach. Ciekawy materiał. Czyta się przyjemnie tak jak inne książki Waszmośćpana Janickiego. Pozdrawiam!

[@anonymousbydefault]

Jeden z moich ulubionych kanałów tjubowych o historii. Bardzo dobrze się słucha i ciekawe tematy. Dziękuję autorowi! 👏

[@WielkaHistoria]

Dziękuję! :)

[@marissia4391]

W jak ciemnych czasach żyjemy, żeby nie móc nazwać chorób po imieniu....

[@hubert9052]

Niestety dopadła mnie pozycja nr 5, już subskrybuję i daję łapeczkę, pozdrawiam. Świetne filmy, chyba skuszę się na Pana książkę😁

[@zyrafy007]

Rewelacyjne informacje, dzieki ❤. Kupuję książkę

[@kamilwojtczak]

Od wczoraj mam twoją książkę w biblioteczce, bardzo fajne materiały filmowe robisz, a książka będzie musiała trochę poczekać, aż skończę kilka pozycji, które mam na liście do przeczytania

[@666HollyHell]

wow, właśnie odkryłam ten kanał i zamierzam nadrobić wszystkie odcinki, bardzo ładnie Pan opowiada i montuje filmy, a i książkę też kupię na pewno, bardzo mnie interesuje mediewistyka :)

[@krakus-l9q]

🤔🌿🎖️🌿👍🍻

[@ThePajro]

Ja bym uplasował na którymś z top 5 miejscu - śmierć w wyniku aktu fizycznych konfrontacji, co kilka lat jakies bitwy, napaści rozbójników, tortury, polowania na niewiernych. Duzo tego i w przeciagu wieków trwania średniowiecza odbywało sie bardzo duzo wojen a wybuchy plag byly raz na dziesiecialecia

[@beniaminroszak4531]

Świetny kanał. Bardzo przyjemnie pan opowiada.

[@bartoszmolski8688]

Dziękuję. 😇🙏 To bardzo ważny materiał.

[@AXAhaja]

Pana książki, ich pomysł, to co zawierają, pańskie filmy są po prostu świetne. Historię trudno przekazać w ciekawy sposób. A Pan ma swój wyjątkowy, jako jeden z nielicznych. Kłaniam się nisko.😌

[@WielkaHistoria]

Dziękuję za tak ciepłe słowa. Mam nadzieję, że kolejne też się sie spodobają :)

[@grazka7201]

Witam,ciekawe. Dziękuję za film. Pozdrawiam serdecznie.

[@okultleg]

Widzę tu pewna nieścisłość. Gorączki to objaw. Gorączki występują też przy malarii, wirusowych infekcjach czy dżumie. W zasadzie przy większości infekcji i chorób. Czy jeśli gorączka byłam objawem malarii, to została ujęta w badaniu podwójnie jako malaria i jako gorączka? 🧐

[@szczepanstaszowski698]

Tu jest mnóstwo nieścisłości

[@irmena173]

Dzień dobry.Wszystkie tematy są ciekawe.Nie wszystkich moze interesują ale można słuchać bądź nie.Można też kupic książkę.Pozdrawiam autora i życzę dużo wytrwałości do poznawania tajników historii.

[@z.u.i.5987]

Bardzo ciekawy materiał.

[@magdalenabieniak2943]

Bardzo ciekawy materiał, dzięki. Moje wątpliwości: - średniowiecze było bardzo zróżnicowaną epoką (ponad tysiąc lat!), nie jestem pewna, czy takie sumaryczne potraktowanie czasów przedkarolińskich i XIV w. jest zawsze sensowne; - ryzyko śmierci przy porodzie nie było wyłącznie pochodną liczby ciąż: wyraźnie wyższe ryzyko śmierci występowało (i do dziś występuje) przy pierwszym porodzie. W średniowieczu ta prawidłowość była bardziej wyraźna ze względu na statystycznie bardzo młody wiek pierworódek. Często dziewczynka była wydawana za mąż tak wcześnie, że jej organizm nie był jeszcze gotowy do ciąży i porodu. To była jedna z przyczyn wysokiej śmiertelności okołoporodowej.

[@WielkaHistoria]

Zwróciła Pani uwagę na bardzo ciekawe kwestie, dziękuję za tak wnikliwy komentarz. Co do pierwszego punktu: to problem w dużym stopniu na razie nierozwikłany. Nie ma zgody w kwestii tego na ile profil epidemiologiczny Europy zmienił się na skutek najpierw załamania, a potem wielkiego przyspieszenia urbanizacji. Ten czynnik musiał jednak mieć znaczenie. I zapewne właśnie brak dużych skupisk miejskich najbardziej odróżniał sytuację chorobową we wczesnym i późnym średniowieczu. Natomiast ostrożnie opowiadałbym się mimo to za stanowiskiem, że statystyka zgonów w większości wynikała z poziomu medycyny, z klimatu i z rozprzestrzenienia konkretnych chorób endemicznych - w takim kontekście sytuacja na dobre zmieniła się dopiero po rewolucji przemysłowej. Co do porodu - ma Pani oczywiście racje, że pierwszy poród zawsze uchodził za najniebezpieczniejszy. Bardziej skomplikowana jest za to kwestia wieku pierwszego zamążpójścia, a więc i wieku gdy dochodziło na ogół do pierwszej ciąży. Wczesne, nawet dziecięce śluby kobiet nie były zjawiskiem częstym poza elitami. A nawet wśród wierchuszki społeczeństwa ta "moda" rozprzestrzeniła się na dobre dopiero w późnym średniowieczu. Wcześniej i w całej populacji normą był ślub dopiero po 20 roku życia. Piszę o tym szeroko w "Średniowieczu w liczbach". A skrótowo też w tym starym artykule 👉👉 wielkahistoria.pl/sluby-z-dziecmi-w-sredniowieczu-jak-czesto-naprawde-sie-zdarzaly/

[@magdalenabieniak2943]

@@WielkaHistoria Zgadzam się, że to skomplikowana kwestia. Zasadniczo świadectwa historyczne z okresu średniowiecza dotyczą przede wszystkim elit. Poza tym, znowu - wiele zależy od okresu, który badamy. Np. na temat czasów karolińskich są świetne prace V. Garver. W "Childbearing and Infancy in the Carolingian World" przytacza badania archeologiczne z których wynika, że znacząco wyższa śmiertelność wśród kobiet niż mężczyzn dotyczyła okresu od nastoletniości do 50-60 roku życia. Później proporcje w pochówkach między płciami wyrównywały się. Powód, dla którego nastoletnie dziewczęta umierały częściej, niż chłopcy, wydaje się jasny. Ale oczywiście tego typu rekonstrukcje na podstawie danych archeologicznych nigdy nie będą równie jednoznaczne i precyzyjne, jak wnioski na podstawie źródeł pisanych.

[@WielkaHistoria]

To mi przypomina kwestię która, jeśli mnie pamięć nie myli, wypłynęła właśnie w kontekście badań nad ciążami/porodami na dworach frankijskich. Mianowicie wysoka śmiertelność okołoporodowa była w bardzo dużym stopniu związana z niedoborem żelaza. Tam gdzie dieta zapobiegała anemii śmiertelność kobiet rodzących spadała przynajmniej o dziesiątki procent. Niewiele osób dzisiaj zdaje sobie sprawę z tej niedocenianej, wydawałoby się trywialnej, zależności.

[@magdalenabieniak2943]

@@WielkaHistoria No i jest oczywiście jeszcze tradycja rozmaitych kodeksów i Dekret Gracjana, który zabraniał ślubów dziewcząt poniżej 12 roku życia. Rzadko kiedy zakazuje się czegoś, co nigdy nie występuje... Ale tu też sprawa jest skomplikowana.

[@magdalenabieniak2943]

@@WielkaHistoria A to ciekawe z tym żelazem. Ja czytałam o podobnej współzależności z niedoborem kwasu foliowego.

[@wodekkuczynski9038]

Algorytmy jutuba zabraniają już wymawiania słowa "krwawy" czy "krwotoczny"? Następnym etapem będzie prohibicja słów takich jak śmierć, przestępstwo, kłamstwo itp. Ostatecznie sensu wypowiedzi będzie się można domyślać na podstawie kilku słów pozostawionych z całej wypowiedzi! Czy to może czas na strajk jutuberów i klientów jutuba?

[@aarongoldman301]

Chcesz, żeby się płatki śniegu poroztapiały od ekspozycji na niewygodne słownictwo? Bo ja chcę.

[@wodekkuczynski9038]

Chodzi o to, żeby śnieżycą zamieniała się w ulewę, kiedy ktoś wypowie popularne słowo na q... ? Chyba raczej nie.

[@Bartosz10000]

To jest jakaś debilna tragedia. W telewizji chyba nie ma takiej cenzury.

[@jakubwyporek5845]

Ciekawe! Fajnie że na liczbach przedstawiasz

[@mamojachceutomka5272]

Materiały bardzo ciekawe, polecam jednak popracować nad sposobem wypowiedzi- silne akcentowanie ostatniego słowa oraz długie przerwy między słowami po pewnym czasie zaczynają irytować. Pozdrawiam!

[@lisekhrystusek]

Oczywiście, subskrybuję wideo i polubiłem kanał, bo nie chcę żeby mnie dopadła przypadłość z 5 miejsca 😅

[@petercarpenter1]

Otóż błąd, książka jest już w zasobach mojej biblioteki. W tym tygodniu dotarła. Teraz czeka na swoją kolej 🙂

[@WielkaHistoria]

To błąd z którego jako autor mogę się tylko cieszyć:)

[@johanna1722]

❤ serdecznie dziękuję i gorąco pozdrawiam z Berlina 💚

[@weronikaborsukowska2736]

Ja już mam twoja książkę. Jest super!

[@HannaMDx]

Ale fajni promotorzy książki 😺

[@miroslawa8484]

Dziekuje za ciekawe wiadomości ❤️💕😊

[@PiotrBuczyński-q4x]

Bardzo ciekawy materiał!

[@MarcinEasyRider]

Wieczorny seans 😀👍 pozdrawiam

[@jaja-nw2ft]

nie rozumiem tej metody określania wg straconych lat zycia w 100ts. populacji... nie wiem jak to ugryźć

[@Legendarium-PL]

Zasubskrybowałem już dawno, a i tak pozycja nr 5 dopadła mnie wczoraj, ale wyżyłem😉

[@WielkaHistoria]

Reklamacji nie przyjmujemy ;-)

[@Legendarium-PL]

@@WielkaHistoria Obyło się bez większego uszczerbku zatem niech będzie odpuszczone 😄

[@szczepanstaszowski698]

O co chodzi z tymi "straconymi latami życia" dlaczego nikt o to nie pyta. Przecież to nie brzmi jak typowy wyznacznik "liczba zgonów" tylko jak jakiś dziwny nie wyjaśniony wyznacznik

[@dariuszwojcicki244]

Najczęstrzą przyczyną śmierci był kościół katolicki. Zabraniali pod karą śmierci wszelkich praktyk medycznych, dozwolona była tylko modlitwa za zdrowie. Z tego powodu KK jest najbardziej zbrodniczą organizacją w dziejach wszechświata.

[@jezuschrystus.onlycash]

Pojechałeś z tym wszechświatem. XD Ale na Ziemi to całkiem możliwe.

[@WaldemarNowicki-u1x]

Lewacki opętaniec

[@Stanislaw93]

- Jaka jest najczęstsza przyczyna utonięć? - Alkohol. - Nie. Woda

[@azbestusa8107]

zmiana temperatury

[@pawełmońko-d4t]

... tak? A co robi wrona jak skończy 3 lata?

[@RK-rz7sr]

Głupota

[@thomasbremen]

Dobra robota

[@jerzynawrot8871]

A właśnie że mam tą książkę. Pozdrawiam serdecznie

[@polskiedruzynystrzeleckiew5820]

Super kanał i kotki super🫡🫡🫡🤝👍😺🇵🇱

[@justynaolszewska5727]

Dziękuję

[@barbaramariamazarska1630]

Najpiekniejsza reklama ksiazki: koty i smakolyki ❤❤

[@pawekos784]

Frustruje mnie ta cenzura 😢

[@polskirolnik2118]

Okresowe nieurodzaje doprowadzały do głodu a ten osłabił populację która była bardziej narażona choroby. Czasem niegroźne rany doprowadzały do zakażeń i zgonu, wtedy z aseptyką było słabo. A co do wojen to przejście wojsk czy to "swoich" czy wrogich był dla ludności tragedią. A gdy wojsko było głodne i bez wypłaty to brało siłą co chciało.

[@NecrosDeus]

Przemarsz wojsk to nie tylko głód, ale przede wszystkim choroby weneryczne, które w tamtych czasach były nieuleczalne, a leczenie rtęcią np. kiły to niejednego prędzej do grobu wrzuciło. W zasadzie kiłę "leczono" tylko u bogatych, biedota na nią umierała w 100%.

[@davehawk2996]

Rozwoj aktualnej medycyny można porównać do rozwoju aktualnej motoryzacji. Technologia obecnie pozwala na produkcję aut, które bardzo rzadko ulegają awarii, jednak są dedykowane działy projektowe, które pracują nad takim projektowaniem czesci do aut , żeby psuły sie zaraz po skonczeniu sie gwarancji. Podobnie z medycyną, już dawno dotarła do punktu , gdzie jest sztucznie tłumiony rozwój w pewnych zakresach medycyny np. wynalezienia lekarstwa na raka. Teraz rozwojem rządzą korporacje medyczne i liczy sie leczenie a nie wyleczenie. Podobnie jak koncerny samochodowe najwieksze zyski czerpią ze sprzedazy czesci zamiennych a nie ze sprzedaży nowych aut. Do tego jeszcze Państwu tak naprawde nie zależy na tym , żeby obywatele żyli za długo, ponieważ trzeba bedzie im wyplacac emerytury. A tak obywatel cale życie placi skladki , podatki itp. I w wieku najlepiej 55 -60 lat umiera na raka. Szpital leczył i kupowal leki za pieniadze ze składek obowiązkowych, czyli koncerny farmaceutyczne zadowolone. Lekarze tez zadowoleni bo mieli pacjeta , często prywatnie i jeszcze wycieczkę , o przepraszam ,szkolenie mieli zasponsorowane przez koncerny farmaceutyczne. Finalnie , pomimo leczenia niestety pacjet zmarł, czyli nie trzeba wypłacać emeryturki. Państwo również zadowolone. Lekarze leczyli, koncerny sprzedawały. Ot takie przemyślenia nad współczesną medycyną mam. Pozdrawiam, ciekawy materiał

[@rjcork]

masakryczne glupoty. Nie zdajesz sobie sprawy z tego ile pieniedzy idzie na opracowywanie lekarstw na raka lub innych typu alzheimer

[@davehawk2996]

@@rjcork taa..., ty za to wiesz. Szkoda , że pieniądze idą na lepsze metody leczenia a nie na wyleczenie. Leczenie = pieniądze. Wyleczenie = brak zysku.

[@rjcork]

@@davehawk2996 no wiem, kazdy kto choc troche sie interesuje inwestowaniem w takie spolki to wie. Wyleczenie raka to jak wyleczenie starosci. Twoje teorie chwytliwe ale generalnie nie przystaja do rzeczywistosci.

[@davehawk2996]

@@rjcork to nie są moje teorie , tylko wniosku z obserwacji rzeczywistości w której się znajduje i moich doświadczeń. Masz inne, twoje prawo.

[@rjcork]

@@davehawk2996 twoje i kilku innych ludzi szukajacych prostych rozwiazan. Gdybys mial zaryzykowac swoje pieniadze zrobilbys duzo lepszy research w tym kierunku zamiast sugerowac sie roznymi "odkrywcami" i wmiana spostrzezen z kolegami przy piwku.

[@agnieszka7447]

Zapiski w aktach zgonów są ciekawym dokumentem. Księża zapisywali skrupulatnie przyczyny śmierci, ale to dopiero po Soborze Trydenckim, na którym nakazano prowadzić księgi parafialne(chrztów, małżeństw i zgonów)!

[@slowdiesel1044]

Ciekawe ilu z nich napisalo kowit aby dostać dodatek.

[@aarongoldman301]

Mnie dziwi brak na pierwszej liście ogólnie pojętych wypadków przy pracy, głównie złamań, upadków z wysokości, zmiażdżeń, oparzeń, stratowań przez zwierzęta, utonięć itd. Dopiero na drugiej widnieją złamania. P.S. Żeby cenzurować słowa "krwawych" i "koronawirus" to takich cudów jeszcze nie widziałem. Jak tak dalej pójdzie, to za kilkanaście lat będziemy się porozumiewać tylko za pomocą emotioikonek, bo inaczej wszystkie płatki śniegu się roztopią od ekspozycji na niewygodne słownictwo.

[@WielkaHistoria]

Można się pewnie zastanawiać czy ci konkretni badacze nie zaniżyli znaczenia nieszczęśliwych wypadków. To materia bardzo trudno mierzalna, bo jednak większość wypadków nie zabijała natychmiast, a przez to niekoniecznie znajdywała odbicie w źródłach. Tak czy siak nie sądzę, by przy rozpowszechnieniu chorób zakaźnych, zwłaszcza dziecięcych, ta pozycja mogła trafić w pobliże szczytu zestawienia. Co do cenzury - wiem, że wielu kanałom edukacyjnym yt ostro ścina zasięgi za słowo "koronawirus". Przy "krwawej wydzielinie" - może to nadmiar ostrożności z mojej strony, ale ogółem algorytm działa tak, że jak uzna treść za ryzykowną, to wideo zobaczy 5000 osób a nie 50 000. Oczywiście większe kanały mogą pozwolić sobie na znacznie więcej. Ale TO na razie nie jest duży kanał, piłeczka w tej sprawie po waszej stronie drodzy widzowie ;-).

[@katarzynakotecka1245]

Super filmik, pozdrowienie dla kiciuni , dodaję subskrypcję oczywiście.

[@TadeuszKozak]

W o ile lepszej sytuacji jesteśmy od ludzi żyjących w tamtych czasach, biorąc pod uwagę rozwój medycyny. Nawet domowe tygrysy mogą liczyć teraz na fachową opiekę weterynaryjną! Niech się howają zdrowo, żeby miały siłę i chęci psocić! ;)

[@Blejk_Karington]

Jesteśmy w porównywalnej bo co z tego że wiemy jak leczyć katar skoro nie planujemy nad nowotworami

[@kubalubo7143]

​@@Blejk_Karingtonniezupełnie porównywalnej, bo jednak lepiej umrzeć na raka w wieku 80 lat niż na anginę w wieku 5 lat.

[@Blejk_Karington]

@@kubalubo7143 granica wieku w którym coraz więcej ludzi choruje na nowotwory wciąż się obniża

[@kubalubo7143]

@@Blejk_Karington ale oczekiwana dlugosc zycia jednak się zwiększa

[@jakqup]

Ale Julki i tak będą kwiczały że ciąża jest niebezpieczna i aborcja musi być na życzenie xD

[@kurtasiak]

Bardzo ciekawe , dobry kanal ,

[@dracov6664]

Tu Byłem Tony Halik 2O24. Pozdrawiam wszystkich serdecznie. Kslążke co niektórzy już mają.

[@maciejterakowski9062]

No a zgony na polu bitwy?

[@chlor4955]

Wysoki poziom kwasu moczowego (podagra) powoduje czestsze udary i zawały. Wiadomo to od kilku lat. Czy zostało to uwzględnione, czy badania są wcześniejsze?

[@erwinzdunczyk7900]

Ja mam podagrę i raczej nie słyszałem o tym ani o żadnych przypadkach

[@WielkaHistoria]

Te konkretne badania odnoszą się do tego jak choroby i przyczyny śmierci postrzegano i nazywano ówcześnie, w średniowieczu. Przy poziomie średniowiecznej diagnostyki trudno o inne podejście: nie sposób odsiać przyczyn składających się na przeróżne "febry", "gorączki", "trzęsawki", "apopleksje" itd. Natomiast powtórzę to co już powiedziałem w odcinku: podagra była chorobą elit. Nie należałoby się spodziewać, że jej skutki wpływały istotnie na liczbę "apopleksji" w całym przekroju społeczeństwa.

[@chlor4955]

@@erwinzdunczyk7900 czyli tego nie ma?

[@NecrosDeus]

@@chlor4955 oczywiście że nie ma! O jakichkolwiek źródłach historycznych, które możemy uważać za dokument, na których można w jakiś sposób oprzeć badania, to dopiero XVIII wiek. Średniowiecze, czy to w Polsce, czy gdziekolwiek indziej, to jedna wielka Tabula Rasa. Źródła są wręcz pojedyncze, i większości i tak wzbudzają niepewność co do autentyczności przekazu. My nie wiemy co działo się na dworach królewskich, a poza nimi? Większość tego, co tak się o życiu w tamtych czasach wypisuje, to tylko domniemania oparte na materiałach, z których wyciąga się jakąś średnią, plus nasze doświadczenia. Zupełnie nie wiemy jak wyglądało życie przed średniowieczem, całe te historie o życiu ludzi wymyśla się na podstawie wykopków archeologicznych, na podstawie których tworzy się różne według nas prawdziwe historie.

[@Anula.....81]

Najwięcej umierało dzieci i niemowlęta. Kiedys nie było szczepionek i lekarstw

[@krytykujewszystkich6456]

Jeśli chodzi o porody nie było przede wszystkim higieny

[@WojtekB-kt2mz]

Jestem rekonstruktorem (jak pewnie spora część czytaczy i słuchaczy). Gdyby ktoś chciał się pokusić o analizę przyczyn urazów i wypadków na rekoimprezach / turniejach w pierwszej dekadzie XXI wieku na podstawie źródeł - dokumentów (epikryza z SOR), to najczęstszą przyczyną wedle mych doświadczeń był upadek ze schodów. 🤣 Powód? Brak dodatkowego ubezpieczenia organizatora i uczestników.

[@slowdiesel1044]

To pewnie ty rekonstruowałeś mi sciegno Achillesa jakimś płatem odwróconym.

[@jasonbreak6225]

Faktyczny material 4:10

[@karolcarolos]

Fajne! Piątka

[@Szejski]

To, że badacz musi kamuflować wypowiedź, że konarowirusy istniały już w średniowieczu, sporo świadczy o dzisiejszych czasach.

[@WielkaHistoria]

Niestety tak. Ale jest duża szansa że za to jedno słowo algorytm zupełnie utopiłby odcinek.

[@lisekhrystusek]

Więcej takich topek 😊

[@WielkaHistoria]

A nie mogą być na weselsze tematy? ;-)

[@lisekhrystusek]

Średniowiecze, nam, "szarakom" kojarzy się ze śmiercią i zniszczeniem 😅 btw, niedługo filmy to będą jedno wielkie "piknięcie", żeby jutubowi nie podpaść 😅😅😅

[@WielkaHistoria]

Ano, kiedyś to jednak człowiek nie musiał się nad co drugim słowem zastanawiać czy trzeba je wyciąć albo wypiczeć... mamy nową epokę cenzury.

[@lisekhrystusek]

Ale to dziwne, bo na kanałach true crime takie słowa padają co chwilę, a kanał historyczny, naukowy musi pikać k***w i k*********s bez sensu 🤦🙈

[@WielkaHistoria]

Nigdy nie wiadomo do czego algo się przyczepi. A od tego zależy zasięg. Zależy mi by ktoś te widea oglądał :).

[@duhartmilon8924]

Już mam książkę od piątku.

[@adamszulc6326]

Odnośnie rozwoju medycyny mój ojciec opowiadał o pani z sąsiedniej wsi która w latach siedemdziesiątych zmarła po tym jak kogut dziobnął ją w nogę.Dużo kobiet i małych dzieci umierało przy porodach-do teraz są całe kwartały grobów dzieci na cmentarzach.Mężczyźni w wiekszości umierali na choroby układu oddechowego.

[@NecrosDeus]

W latach powojennych, w sumie aż do lat 80'tych, na wsiach mnóstwo osób umierało po wydawałoby się drobnych skaleczeniach. Wdawał się tężec, ludzie do lekarza trafiali z zaawansowaną gangreną lub wręcz z sepsą. Myślę, że w średniowieczu taka śmierć była jeszcze bardziej powszechna. Ludzie bagatelizują skaleczenia, a te naprawdę mogą być przyczyną nawet śmierci w przypadku opóźnionej pomocy medycznej.

[@markusman4592]

Moja babcia w 1969r po skaleczeniu się w stopę gdy weszła do strumyka, zmarła w szpitalu na tężec.

[@monikagruszczynska7039]

Nie ma czegoś takiego jak układ gastryczny - chodziło panu oczywiście o układ pokarmowy. Ciekawe czy wtedy też były zawały i cukrzyca - na pewno były ale sporadycznie.

[@greecer]

Coronavirus jest chyba słowem wulgarnym.... Jednakże materiał bardzo ciekawy.

[@gabrielaredde5269]

Plyny ustrojowe to tez sliski temat. Zwlaszcza ten o czerwonym wybarwieniu. Najwyrazniej budzi on powszechne zgorszenie wsrod wlodarzy krolestwa YT. Tak sobie mysle, ze rozprawianie o goraczkach krwotocznych o wirusowej etiologii to dowod zboczenia, szerzenia herezji i jako taki wymaga podjecia przez straz krolestwa drastycznych srodkow! Nalezy zapewne takiego heretyka zlikwidowac - zablokowac lub usunac jego konto skazujac tym samym na wygnanie 🤣

[@thesuperretford]

Oddałbym wszystko, żeby móc żyć w średniowieczu, zamiast w czasach współczesnych

[@Zenek999]

Najlepiej jako chłop...

[@thesuperretford]

@@Zenek999 No przecież nie jako baba

[@corsiarz77]

Bóg, Honor, Ojczyzna. Trzy najczęstsze przyczyny śmierci polskich szlachciców. Dlatego też jako narzędzie walki w pojedynkach między szlachcicami wprowadzono cep. Bo inaczej powybijaliby się sami. A był "Rok 1670".

[@moje12a]

Skąd taka różnica między 5 i 6 miejscem ?

[@kristofforos1007]

no proszę - zdrowa żywność, brak szczepień, antybiotyków, świeże powietrze, dużo ruchu... !!! takie warunki marzą się naszym "ekologom"

[@NecrosDeus]

Pójdź sobie na cmentarz, w kwatery z lat 50/60, a zobaczysz ile dzieci leży. To ofiary braku powszechnych szczepień, zwłaszcza w temacie Odry. Wraz z rozpowszechnieniem się szczepień na początku lat 70'tych problem zniknął.

[@ryszardpomorski5803]

efekt głodu gównie o nie braku szczepień​@@NecrosDeus

[@Dwakilo]

Jesteś idiotą antyszczepie.

[@prawdajesttylkojedna3882]

9:30 niedobór wit. PP powodowało obżarstwo? A niby jakim cudem?

[@kich0te405]

Fajne kocury.

[@swiezocompany]

A co z gangreną, sepsą i innymi zakażeniami krwi?

[@matthew1894]

To wszystko "gorączki"

[@pwolkowicki]

Komentuję na początku filmu, ciekawe czy trafię w najczęstsze przyczyny śmierci: - śmiertelność noworodków i niemowląt (tu najczęściej infekcje) - głód - mróz - choroby infekcyjne jak zapalenie płuc, zakażenia ran (brak antybiotyków) - śmiertelność okołoporodowa kobiet (w trakcie porodu, jak i tuż po)

[@pwolkowicki]

Co mnie zdziwiło w oficjalnej liście zgonów - w pierwszej 10 nie pojawiły się ani wypadki, ani wojny!

[@KatarzynaCholewa-v1t]

I dobrze,była to naturalna regulacja liczby ludzi

[@WielkaHistoria]

Co do wypadków i wojen - na pewno byłyby w pierwszej dziesiątce, czy nawet piątce, gdyby lista obejmowała tylko mężczyzn z warstw uprzywilejowanych.

[@magdalenabieniak2943]

@@WielkaHistoria Albo gdyby zamiast na późnym średniowieczu skupić się na czasach sprzed panowania Karola Wielkiego.

[@pwolkowicki]

@@WielkaHistoria Tak. Obejrzałem do końca. Ale średniowiecze wydawało mi się bardziej krwawe ze względu na toczone liczne wojny, ale jak widać, omijały one plebs. Czyli panowie uprawiają sobie wojny, a chłopi, handlarze, mieszczanie, żyją normalnie i pewnie kibicują wojnom, jak obecnie kibicujemy piłkarzom ;)

[@damianostrowski472]

Liczenie według długości lat życia wprowadza w błąd powinno być podane w liczbie zgonów lub procentach

[@janzgormysyny5830]

Procenty przydzielone są do alkoholi.

[@RafałRyszardPawełek1978]

To brytyjski sposób podejścia - to można tylko zaakceptować.

[@damianostrowski472]

Wiadomo że w średniowieczu ilość zgonów noworodków była bardzo duża ponad to wiemy też że ilość porodów na rodzinę też była Bardzo duża. W rodzinach majętnych długość życia była znacznie dłuższa ale nie była wolna od śmierci noworodków. Dlatego ta metodologia jest błędna. Powinno się wykluczyć skrajności i uwzględnić średnią pozdrowienia

[@damianostrowski472]

Alkohole są do picia a procenty do liczenia jedno nie wyklucza drugiego bo żeby wiedzieć ile się wypiło trzeba potrafić liczyć ale czym więcej się wypiję tym gorzej liczyć błędne koło 😭🤣

[@janzgormysyny5830]

@@damianostrowski472 czy wypijesz jednego kieliszka czy całą flaszkę to niema różnicy ile wypijesz bo wódka w butelce ma zawsze 40%, ale za to.ty w organizmie masz promile.

[@wojtas-4]

A gdzie SPORYSZ ?, który był głównym powodem kalectwa (amputacji kończyn)

[@olachaberek4566]

Fajnie

[@dominikkurek1155]

?

[@dragunov_7324]

Masz rację! dojdzie dopiero w poniedziałek ;)

[@MonFil-mf2bk]

Panie Kamilu, a co z chorobami wenerycznymi?

[@hortingadek6190]

Tam słowo "rota wirus" jest cenzurowane.?

[@nina_2807]

A dlaczego słowo "krwawej" musiało być ocenzurowane?

[@mariusztuziak3182]

Bo youtube może uznać że takie słowa skorelowane z niemiłymi rzeczami nie jest ok dla reklamodawców i może uciąć pieniążki i zasięgi

[@jakubzezua9961]

Najbardziej mnie dziwi to, że powiedziałeś, że niska śmiertelność związana z wojną. Przecież to właśnie ze średniowiecza często są wspomnienia historyczne o najazdach Tatarów, którzy równo palili, grabili, zabijali wszystkich jak leci. Szczerze mówiąc zdawało mi się, że to będzie przyczyna o podobnym znaczeniu co choroby. Szkoda, że o tym nie wspomniałeś. Czyżby takie najazdy były tak rzadkie?

[@WielkaHistoria]

Były ograniczone czasowo i terytorialnie. Poza tym badania do których się odnosze dotyczą schyłku epoki i na ogół spokojniejszych regionów.

[@dariuszdarius4518]

Ta lista jest nieczytelne gdyż jaśniejsze by było jakby te liczby były liczbą zgonów bo z tak to wynika że te choroby z podium wydłużały życie

[@przemysawjamrozik9361]

Właśnie w ten Piątek kurier dostarczył mi Pańskie najnowsze dzieło ;)

[@cycuh_]

mega kanał

[@dariuszzukowski5244]

Ciekawe, ja wysoko umieściłbym infekcje biorące się z rozcięcia skóry przy skaleczeniach podczas pracy fizycznej, wypadków czy walki. Różne tężce, gangreny, gronkowce i sepsy. Może wchodzą do kategorii "gorączka". A może ludzie byli bardziej odporni.

[@anaconda470]

A co to za autocenzura i "pikanie" w swiecie wolnosci slowa?

[@aarongoldman301]

W świecie czego???

[@KrzysztofSetlak]

Bóg, honor, ojczyzna to trzy najczęstsze przyczyny śmierci polskich szlachciców

[@krzysztof7898]

Czyli Szabla stos gilotyna

[@silesianer2]

A naglica?

[@xArQuiLx]

4:10 tutaj zaczyna się odcinek :P

[@altaa7513]

Zasadniczo to przyczyna najczęstszej śmierci na pierwszym miejscu od neolitu się nie zmieniła do dziś to są: choroby przekazywane przez komary. Ale rozumiem, że w średniowieczu o komarach zbytnio się nie mówiło.

[@WielkaHistoria]

Chyba jednak choroby przenoszone przez komary nie były nigdy na PIERWSZYM miejscu, nie w naszej strefie klimatycznej. Choć były wysoko. Malaria jest bodaj na szóstym miejscu w cytowanym rankingu.

[@amelia7171]

Zwłaszcza że komary zabijają głównie w tropikach a tu jest omawiana Europa

[@altaa7513]

​@@WielkaHistoriatak, masz rację. Ja jednak podałam dane dla całego globu, a nie dla miejsc z średniowieczem tj. Europy i okolic. Wybacz, mogłam o tym napisać.

[@Danon811]

Mylisz się Kamilu....mam juz ta książkę w bibliotece od przedwczoraj

[@WielkaHistoria]

Sumiennie przyznaję się do błędu :). Sam się zdziwiłem jak dostałem swoje egzemplarze w czwartek, że tak szybko zeszły z drukarni. To swoją drogą jeden dobry powód by zamawiać w przedsprzedaży - przynajmniej wydawnictwo poznańskie przekazuje wtedy książki do wysyłki natychmiast po tym jak przyjdą z drukarni, a nie dopiero w dniu oficjalnej premiery.

[@stolarzczyz2471]

Mi się wydawało, że zakażenia krwi z powodu złamań czy zranień

[@NecrosDeus]

Do takich statystyk należy podchodzić z dystansem. Tak naprawdę nie da się nawet w przybliżeniu dokładnie statystycznie określić przyczyn śmierci w średniowieczu z powodu totalnego braku źródeł. To co można teraz określić, to tylko wartość przybliżona. W Polsce, w latach 70'tych, a nawet jeszcze w 80'tych, ilość przypadków nowotworów była niewielka. Jaka była służba zdrowia w PRL to wiadomo, najbardziej specjalistycznym badaniem powszechnym był RTG z kontrastem. Ludzie umierali i nie wiadomo było na co. Lekarz pytał się rodzinę na co ktoś chorował, i wpisywał w kartę zgonu serce albo cukrzycę. Jak ktoś miał trafił do szpitala i otworzono mu jamę brzuszną, to w większości przypadków zaszywano z powrotem, bo nic nie można było zrobić. To właśnie z tamtego okresu wzięło się powiedzenie, że rak nie lubi światła i powietrza, bo jak zobaczy światło i poczuje powietrze to dopiero zacznie rosnąć i chory szybciej umrze. To oczywiście bzdury, a chodziło o to, że chory trafiał na stół operacyjny w ostatnim już stadium raka, więc nic nie można było zrobić operacyjnie, więc zaszywano, a chory za jakiś krótki czas umierał. A ile osób nie trafiło do szpitala? Nawet jak trafiło to nie było możliwości diagnostycznych by tego raka zdiagnozować. Stąd właśnie wzięło się totalnie bzdurne stwierdzenie, że w PRL było ogólnie zdrowo, zdrowe powietrze i jedzenie, więc raka nie było. To bzdura. Powietrze było skażone metalami ciężkimi, padały kwaśnie deszcze, warzywa i owoce to w ogóle tablica Mendelejewa, nabiał zresztą też. Na dodatek, wyroby wędliniarskie zawierały normy azotynów i azotanów przekroczone nawet kilkunastokrotnie, a to jest bardzo rakotwórcze! Jaki ten PRL był zdrowy to przekonaliśmy się na początku lat 90'tych, gdy zaczęły pojawiać się pierwsze dostępne dla normalnych ludzi tomografy komputerowe i przede wszystkim USG. Wtedy nastąpił gwałtowny wysyp nowotworów. Do szpitali, a przede wszystkim do tworzonych centrów onkologicznych, zaczęli trafiać chorzy z takimi rozwiniętymi nowotworami, że aż przyjeżdżali z zagranicy naukowcy by to zobaczyć na własne oczy. Po prostu, zaawansowana specjalistyczna diagnostyka wyłapywała przypadki, które poprzednio były niewykrywalne a chory z czasem po prostu umierał na wszystko, tylko nie na raka. Statystykę to można sobie sobie tworzyć na podstawie dzisiejszych źródeł, a nie na podstawie źródeł średniowiecznych, których w zasadzie nie ma. Ta przedstawiona statystyka to tylko domniemania. W innych materiałach przeczytałem, że głównym powodem śmierci w średniowieczu, pomijając różnej maści pandemie, było po prostu...samo życie! Skaleczenia, rany szarpane czy gniecione to w zasadzie pewna śmierć, picie wody (zwłaszcza ze źródeł stałych nie odpływowych), zwykłe niegroźne przeziębienia przechodzące w ropne zapalenie płuc czy oskrzeli, poród, no i żniwo niemałe zbierało...zapalenie ślepej kiszki!

[@bogusawwierzynski2789]

7:20 Na malarię prawdopodobnie chorował Henryk VIII, król Anglii.

[@antyrydzokaczka240]

Ile "czarownic" kościół katolicki puścił z dymem?

[@Vallout13]

W skali wielkich liczb jest to wartość pomijalna.

[@kristofforos1007]

Ja bym cię przekazał ramieniu świeckiemu

[@dominikkurek1155]

W Średniowieczu akurat niewiele. Barbarzyńskie polowanie zaczęło się w Renesansie

[@photographybygeorge1]

👍👍

[@Kogotoobchodzi-bz8fb]

Najczęstszą przyczyną śmierci zawsze jest... życie.

[@piotrsyczak]

Co ? Wilkołaki poza dziesiątką ??

[@SapientesStuli]

Czemu jest pikanie przy takich słowach jak "krwawy" czy "koronawirus"? Od kiedy to są wulgaryzmy niby?

[@aarongoldman301]

Chcesz, żeby się płatki śniegu poroztapiały od ekspozycji na niewygodne słownictwo? Bo ja chcę.

[@SapientesStuli]

@@aarongoldman301 Nie wiem, o co chodzi z tymi płatkami. Ja bym chciał, żeby KZbin miał normalne standardy i tyle.

[@ThomSSonProduction]

0:21 ja bym powiedział, że śmierć, przez zabójstwo - napad, grabieże, gwałty, już nie mówiąc o dzikiej zwierzynie...

[@stanzapalny2123]

6:53 i to zjada cenzura? W strasznych czasach żyjemy

[@gosiahali]

Mówi pan o chorobach. Ciekawe czy są żródła i opracowania dotyczące wypadków. Przecież przy braku antybiotyków, większość poważniejszych urazów kończyła się śmiercią. Czytałam, że 20% ludzi ginęlo w wyniku utopienia, gdyż kąpali się w rzekach, nabierali wody.

[@WielkaHistoria]

Myślę że autorzy tej konkretnej listy mogli zaniżyć znaczenie wypadków. Ale ogólem badacze, którzy zajmowali się tym zagadnieniem przyjmują że wypadki odpowiadały za maksymalnie kilka procent zgonów. Choć na pewno dużo częściej prowokowały albo potęgowały inne przypadłości. Często po prostu dlatego, że utrata ręki albo nogi sprawiała że np. dawny rzemieślnik czy budowlaniec trafiał na bruk jako żebrak. O dokładną statystykę jednak trudno. Np. gdy sam badałem historię zamku na Wawelu natrafiłem tylko na pojedyncze wzmianki w rachunkach o śmiertelnych wypadkach na placu budowy renesansowego pałacu. Ale przecież na budowie trwającej dekady i angażującej pewnie ponad 1000 osób musiało być ich więcej.

[@NecrosDeus]

Przykładów, które mogły powodować śmierć, jest przysłowiowe tysiące. Rany były znaczącą przyczyną zgonów, wszak szczepionek na Tężec nie było, każdy przypadek gangreny kończył się śmiercią poprzez sepsę. Nawet niegroźne rany odniesione w walce w znakomitej większości kończyły się śmiercią. Sporo osób wyprawiło się na tamten świat po prostu pijąc wodę. Każdy łyk wody ze źródeł stałych, jakiś oczek wodnych, mógł skończyć się przynajmniej chorobą czy zatruciem, a często nawet śmiercią. To jest fakt statystycznie stwierdzony, śmiertelność wśród osób bogatych była nikła w porównaniu z tzw. plebsem, wszak oni wody nie pili, pili tylko mniej lub bardziej wyskokowe trunki.

[@rezydencja5714]

Co do chorób wieku dziecięcego to pełna zgoda. Ale jak wyliczono śmiertelność spowodowaną nowotworami, skoro dopiero w 1775r Percivall Pott zdefiniował przyczyny raka? No i nie ma w tej statystyce wojen! Jak to możliwe , skoro w średniowieczu, szczególnie w Europie konflikty lokalne i między władcami były na porządku dziennym! Wówczas nie brano jeńców, z wyjątkiem znamienitych rycerzy i książąt (+Ryszard Lwie Serce) dla okupu.

[@piomio8583]

ładne kotki zobacz co ja nagrywam o średniowieczu