Napiwoda - Tajemnica buczynowych kręgów

Niewielka miejscowość Napiwoda, leżąca na północ od Nidzicy, to jedna z ważniejszych historycznie osad leśnych Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej, będącej niegdyś terenem królewskich polowań. Lasy, rozpościerające się tuż za miejscowością, po dziś dzień kryją zarówno wiele pięknych miejsc, które cieszą oko każdego wędrowca, jak i kilka tajemnic z zamierzchłej przeszłości.
Buczynowe kręgi
Jednym z ciekawszych obszarów Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej jest fragment lasu, w którym na przestrzeni kilku hektarów rosną potężne, stare buki, posadzone w dużych kręgach, których średnica waha się od dziesięciu do dwudziestu, a nawet więcej metrów. Stojąc pośrodku takiego kręgu, fantazja człowieka zapalonego poznawaniem historii swojego regionu, biegnie w kierunku pogańskich plemion, świętych drzew, tajemnych rytuałów bądź innych, mniej lub bardziej fantastycznych wytłumaczeń tego zjawiska. Tymczasem odpowiedź jest najprawdopodobniej bliższa czasom współczesnym i prowadzi do niemieckich leśników, którzy w tym terenie musieli prowadzić jakieś eksperymenty związane ze zwiększeniem wydajności uprawy leśnej lub próbą wprowadzenia na te tereny nowych gatunków roślin, które normalnie nie występowały w tym regionie. Świadczy o tym fakt, że w oddziałach lasu, sąsiadujących z buczynowymi kręgami, znajdziemy krzewy i drzewa, których nie spotkamy normalnie w mazurskich lasach.
Góry Wołowe
Aby z Napiwody dotrzeć w opisywane miejsca, trzeba pokonać dwa pasma gór, które w tym miejscu pozostawił lodowiec. Pierwsze z nich to Stobaberge - pasmo górskie rozpościerające się tuż za Napiwodą. Stojąc na nieczynnym przejeździe kolejowym w Napiwodzie, łatwo zauważyć, że ściana lasu za miejscowością szybko rośnie w górę. Wędrując wzdłuż torów prowadzących do Wielbarka i dalej, do Szczytna, szybko można dostać się na pierwsze wzniesienie tego pasma. Na szczycie pagórka, sięgającego ponad 200 metrów ponad poziom morza, znać jeszcze ślady fortyfikacji z czasów bitwy pod Tannenbergiem, bądź innych wojen, jakie przetoczyły się przez ten teren. Drugie pasmo to Góry Wołowe - raj dla wszystkich, którzy lubią ostrzejszą jazdę na rowerze.
Leśniczówka Wolisko
W bezpośrednim sąsiedztwie wspomnianych pagórków znajduje się również polana po dawnej leśniczówce Wolisko, przy której w czasie bitwy tannenberskiej zginął szef sztabu XV Korpusu rosyjskiego gen. Martosa - gen. Nikołaj Iwanowicz Maczugowski. Jego grób znajduje się po dziś dzień przy torach blisko ruin dawnej osady leśnej, interpretowanej przez wielu jako leśniczówka Wolisko. Jednak wnikliwa analiza mapy z 1914 roku prowadzi nas na śródleśną polanę, położoną w znacznej odległości od torów, na której w czasach, kiedy walczyli tu z sobą żołnierze pruscy i carscy, stała leśniczówka Wolisko. Z tych prostych faktów łatwo wysnuć wniosek, że rację mają ci badacze bitwy tannenberskiej, którzy twierdzą, że Maczugowski poległ w innym miejscu niż został pochowany (grób, w którym złożono jego ciało, ma zatem wymiar bardziej symboliczny). Jak twierdzą jeszcze inni, w miejscu, gdzie dziś stoi prawosławny krzyż, polegli kozacy z ochrony Martosa, a ciało Maczugowskiego i kilku innych żołnierzy przywieziono i złożono z honorami już po bitwie.
Te i inne mazurskie historie można zobaczyć w najnowszym odcinku Mazurskich Tajemnic. Zapraszamy do oglądania i współtworzenia tej interaktywnej kroniki naszego regionu.
Adres kontaktowy: [e-mail]

[@MarekDomański-z1z]

Jestem pełen uznania dla Waszej Pracy . To co robicie , jest fascynujące . Jak Was dłucham to doskonale czuję klimyty . Kochani Dziękuję Wam . M 😉😀

[@nanistanikarel9968]

Witam .Lubię te Mazurskie Tajemnice.👍

[@jadwigax5972]

Super macie wiedzę, fajnie dowiedzieć się naszej histori

[@JOZEFWOOSZYK]

Wujek Alek,był leśniczym w Napiwodzie.Stary ród na tych terenach,Pozdrowienia dla Krzyśka.

[@piotrgapinski9494]

Drzewa rosnące w okręgach to prawdopodobnie tzw. gniazda Mansfelda/Mortzfelda (nazwane tak od nazwiska pruskiego leśnika). Młode drzewa są sadzone w okręgach o promieniu kilkudziesięciu metrów, natomiast środek obszaru miał zalesiać się sam.

[@aleksandraaleksandra7600]

Podziekowania i wielki szacunek dla badaczy historii.

[@st44001]

Fajny film.Prowadzałem tą linią pociągi tranzytowe z DDR do ZSRR i z ZSRR do NRD .Co do wysadzonego wiaduktu,ja słyszałem od nieżyjącego już od dawna kolejarza ze to jednak robota wilkołaków i doszło do wykolejenia pociągu z zaopatrzeniem dla armii Czerwonej który jechał do Działdowa gdzie mieścił się zorganizowany punkt rozładunkowy .Co do mijanek były zorganizowane na czas wojny w celu zwiększenia przepustowości linii.Był nawet projekt łącznicy Napiwoda - Dobrzyń ale Armia Czerwona przeszkodziła w jej realizacji.W Działdowie była wybudowana łącznica Działdowo Wschód-Działdowo Zachód łączącą linię Chojnicką z Olsztyńską po której w latach osiemdziesiątych przejeżdżały pociągi z pominięciem wjazdu i zmiany kierunku w Działdowie w tym pociągi PONSZ.Pociąg nadzwyczajny specjalnego znaczenia.To były pociągi z odpadami radioaktywnymi oraz prawdopodobnie z głowicami.Pociąg był ochraniany przez specjalne oddziały armii Czerwonej.Przed tego typu pociągiem jechała lokomotywa pilot.Jeśli ładunek był z przekroczoną skrajnią taborową ciągnęła wagon z makietą obrysu ładunku.MO SB SOK Straż Pożarna miała przebicie w gatkach.Poza tym jechały oddziały armii Czerwonej na wymianę w DDR.Jeździły pociągi z ładunkami niebezpiecznymi jak gazy kwasy,oraz pociągi z przekroczonymi ładunkami które mogły się poruszać w porze dziennej.Stacja Muszaki posiadała specjalny tor na który mogły być odstawione pociągi z ładunkami niebezpiecznymi w celu przerwy w transporcie z przyczyn ruchowych..Raz z tego toru skorzystałem

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Dziękuję bardzo za ten komentarz!

[@joannawieczorek2872]

Ddrzdd ogółem żeby z mądrze

[@st44001]

@@joannawieczorek2872 Co to jest Ddrzdd?

[@muratyakupoglu1041]

Bardzo ciekawe informacje!

[@2cooco]

Buczynowe kręgi b.ciekawe. Niemniej muzyka . Twój podkład muzyczny jest .... ZAJEBISTY!!! Congratulation.

[@jadwigax5972]

Piekny program ,Kilka razy byłam osobiście w Napiwodze, na Stacji PKP i okolice Tartaku.Mam sentyment ,stąd gorąco pozdrawiam że Śląska .😙😚

[@jadwigax5972]

Dziękuję za ciekawe informacje, mam sentyment do Napuqosy w latach młodości miałam tu osobę bliską, stąd jestem z Tobą tyle lat minęło, a historia ciekawa SUPER

[@zdzisawk4782]

Bardzo lubię Pańską narrację co do historii Mazur i okolic.

[@joannarozmiarek1994]

Doskonały program. Świetne zdjęcia, fascynujące historie. Dziękuję za wycieczkę, którą odbyłam z Wami nie wstając z fotela. Nigdy nie byłam w tym rejonie... Pozdrawiam serdecznie Joanna

[@nkem76]

Rozczaruje was buki w naturalny sposób rosną w kręgach ;) u mnie ich mnóstwo . Samosiejki buka i wszystkie w kręgach.

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Być może jest tak jak mówisz, ale ten typ nasadzeń jest akurat celowy. Fachowo nazywa się kręgami Mansfelda lub gniazdami Mansfelda, nazwane tak od nazwiska pruskiego leśnika. Wprowadził on nową metodę zalesiania - młode drzewa sadził on w kręgi o promieniu kilkudziesięciu metrów, natomiast środek obszaru miał zalesiać się sam.

[@inalorek2216]

A UFO tez lądowało?

[@paes3440]

Niesamowite filmy w niesamowitych miejscach. Wielki szacunek i wielkie dzięki za to, że pokazuje Pan w tak wspaniałym stylu Naszą historię. Coś pięknego. Pochodzę z Olsztyna, ale uwielbiam te tereny leśne. Gdyby nie Pana filmy, nigdy bym się pewnie nie dowiedział jakie skrywają tajemnice. Pozdrawiam!

[@urpasternak]

Panowie! Super materiał!Wielkie dzięki!Nasza Ojczyzna jest piękna !!!!!!

[@Bk99JzM]

Witam!!Bardzo ciekawy materiał filmowy zregionow lasów mazurskich które kryjące po wsze czasy różne tajemnicze historie,można podziwiać przyrodę tego regionu..Dobry przekaz filmowy z tłumaczeniem.. Tak trzymać..

[@marekspisak3647]

Pozdrowienia

[@Strefa_Aniola_POLAND]

Fantastyczny odcinek... a koszulka - coś pięknego!

[@KARKUWKA967]

No Panie Piotrze, teraz pan sławny będzie :) Pozdrawiam! Bartosz.

[@wiesawszelejak8609]

Wspaniała przyroda i Wasze rozważania. Pozdrawiam serdecznie

[@wronkawiki5304]

Z tym pociągiem jest chyba prawda ponieważ chodziłem na przełomie lat 79\81 z kolegami z Napiwody na stację kolejową wybierać pociski i proch strzelniczy gdzie wtedy mówiło się o jakieś eksplozji pociągu podczas której być może ta amunicja była rozrzucona w okolicach PKP Napiwoda . Ciekawy film pozdrawiam.

[@jakubsadowski4486]

witam super odcinek i historia pozdrawiam

[@paweswiebodzice335]

Obejrzałem do samego końca. Ciekawy film. Pozdrawiam ze Świebodzic.

[@jedrekscan]

Wielkie dzięki za wspaniałe podróże po lasach napiwodzkich. Bywam na tym terenie, ale nie wiedziałem o tylu wspaniałych i ciekawych miejscach. Może uda się to nadrobić i chociaż część odwiedzić osobiście. Pozdrawiam z szacunkiem oczekując na kolejne filmy.

[@zibi457]

Fajny materiał. :)

[@rafalkarczewski6851]

Super film. Takie leśne ekspedycje najlepiej robi się rowerem! W ciszy, spokoju i harmonii z przyrodą. Pozdrawiam

[@muratyakupoglu1041]

Dużo lepiej pieszo. Nic Ci wtedy nie umknie.

[@j7127-o4r]

Bardzo ciekawy i dający do myślenia materiał. Dziękuję za zamieszczenie.

[@belussi1988]

Jak zawsze, świetny film.

[@mariuszbartusiak4295]

Bardzo ciekawa seria !!!

[@Life4x4ever]

Swietny program👍👍👍👍👍

[@michakrotowski3068]

Ogólnie bardzo fajne macie materiały na tym kanale, szczególnie profesjonalnie wygląda ten o bitwie pod Tannenbergiem, ale ogólnie mają jedną wadę, szczególnie widoczną przy opisie bitew. Praktycznie nie ma w nich map i żeby się w tym połapać trzeba co chwile wchodzić na mapy google i sprawdzać, także byłoby fajnie dołożyć jakieś mapki ze strzałeczkami jak to wszystko wyglądało, ale pomimo tego i tak super jest ten program

[@AP-kj7if]

Pod Szczytnem w środku lasu jest też taki krąg. Droga leśna pomiędzy Gizewem a drogą na Wielbark.

[@zadziewczynka6463]

mogę więcej szczegółów prosić?

[@Astrid-Monika]

My mother lived before the war until 1945 in Grünfließ / Napiwoda

[@dictator7586]

Me live in napiwoda now

[@janzgormysyny5830]

Jaja.

[@Astrid-Monika]

@@janzgormysyny5830 es ist eine Tatsache

[@tomalka86]

@@dictator7586 napiwoda górą

[@dictator7586]

@@tomalka86 xD siema Szymon

[@PawelzLublina]

25:07 '' to jest kawałek siekiery , który sam tu wsadziłem :) "

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Całe szczęście jeszcze nie potrzebujemy aż tak podkręcać klimatu. To raczej rzeczy znalezione przez ekipy poszukiwaczy zostawione w jednym miejscu. Swoją drogą, szlachetnie z ich strony.

[@richardlwieserce9367]

Swietny filmik,mozemy sie duzo dowiedziec o bylych Niemieckich terenenach

[@rafamochalski9236]

Bardzo ciekawa seria .warto oglądać! Dziwne tory nierozszabrowane?

[@dictator7586]

Właśnie też mnie to dziwi a wiem do czego zdolni są napiwodzianie lub nidziczanie bo sam mieszkam w napiwodzie

[@MarekDomański-z1z]

👍👍👍😄

[@borysqq]

Wysadzenie mostu z powodów technicznych jest prawdopodobne, rosyjskie wagony maja nie tylko szerszy rozstaw kół (które się wymienia na granicy) ale całe są większe (skrajnia RŻD jest inna od europejskiej) jeśli po 45 roku tamtędy szło dużo transportów na wschód lub ze wschodu to linia musiała być przystosowana do Skrajni RŻD. Niemcy są znani z budowy wiaduktów na styk (co czasem stanowi problem przy elektryfikacji poniemieckich lini) więc możliwe że trzeba było wiadukt rozebrać. Oczywiście nie wyklucza to innych powodów zniszczenia w/w wiaduktu.

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Cenna wiedza! Po zajęciu tych terenów Rosjanie położyli swoje - szerokie tory aż do Nidzicy, aby wywozić nimi wszelki majątek. (Tu też są pewne różnice zdań i wątpliwości. Można spotkać opinie, że tory były położone aż do Nidzicy, natomiast dysponujemy nagraniem 90 - letniej Pani, która twierdzi, że szerokie tory zaczynały się dopiero w Napiwodzie)

[@janzgormysyny5830]

A można po tych waszych Mazurach jeździć rowerem marki Wigry 3?

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Ten mityczny, pradawny model jest zawsze mile widziany.

[@waldekkulesa5934]

bardzo fajne ale mam wielki zal do p.piotra byc moze jest on osoba ktora mogla by wplynac do lokalnych wladz o poprowadzenie sciezek rowerowych z mapkami opisem tych miejsc bylo by cudownie miec taka mapke

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Myślę, że Pan Piotr nie jest dycydentem decydującym o ścieżkach rowerowych w tym regionie 😎 Natomiast z tego co kojarzę to wokół Nidzicy jest wytyczonych kilka szlaków rowerowych. W internecie można znaleźć ich opis i mapki. Pozdrawiam!

[@qwertyqwertyuiop8581]

Kolejny świetny film. Z pewnością wybiorę się wiosną na rowerową wyprawę po miejscach tego filmu. Dobrym ułatwieniem do ich odnalezienia byłoby podawanie współrzędnych gps przy opisie filmu. Pozdrawiam

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Słuszna uwaga! :) Spróbujemy sprostać przy kolejnych realizacjach

[@muratyakupoglu1041]

@@MAZURSKIETAJEMNICE najlepiej za rączkę zaprowadzić i pieluszkę zmienić. Tacy ludzie teraz. Wszystko po sznurku. Ja, nawet gdy inspirowałem się Twoimi filmami to tropiłem wszystko samodzielnie. Żenada.

[@MarcinMiduch]

Taki ładny las, aż dziwne iż LP go jeszcze nie wycięły na deski

[@dictator7586]

Mieszkam w napiwodzie i już go wycinają niestety

[@dictator7586]

Ale chyba nie tą część dawno tam nie byłem więc pewny nie jestem

[@inalorek2216]

Fakt.Niemcy dokonywali zupełnie zwariowanych eksperymentów.Istnieje caly "krzywy las" bodajze sosnowy, gdzie poskręcali drzewa(młode i ich galęzie )w dziwne figury, podobno mialy być im te krzywizny,zapętlone pnie itp.do czegos być potrzebne.Oni na szczęscie musieli odejść,ale chory las pozostał i robi groteskowe wrazenie.

[@marianekbollo5572]

Te buki mają około +- 150 lat. Widział film specjalista dendrolog.

[@CeBeRek900]

świetny materiał, jakiś czas temu wysłałem do pana pytanie odnośnie miejscowości Narty oraz Warchały, czy mógł by pan coś o nich powiedzieć?

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Witam! Nie zarejestrowałem niestety zapytania. Póki co próbuję koncentrować się na okolicach Nidzicy - bo tu mi najbliżej, ale kto wie. Mam kilku kolegów, którzy zajmują się tamtymi okolicami, ale raczej na 100% nie będzie to w tym roku. Nidzica i okolice to kopalnia tematów na przynajmniej 2 - 3 lata. Więc proszę o cierpliwość :)

[@CeBeRek900]

No cóż.. zostaje mi tylko czekać i oglądać inne niezwykle ciekawe pana materiały, serdecznie pozdrawiam :)

[@michazebrowski3814]

Każdy leśnik z wykształcenia powie, o co chodzi w tych kręgach. Nie trzeba gdybać. Nad Jełguniem też ich pełno.

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

No to poprosimy o wyjaśnienie - bo okazuje się, że to nie taka oczywista sprawa

[@michazebrowski3814]

Sadzi się buki w krąg w otoczeniu szybciej rosnących drzew, bodaj sosen (lata temu mi to leśnik tłumaczył), jako ochrony przed wiatrem. A kiedy już buki podrosną, sosny są gotowi do ścięcia. Leśnik wytłumaczy to lepiej. W lasach łańskich jest bardzo efektowny krąg przy drodze z Zazdrości na Sójkę - samotny, na szczycie wzniesienia. Burze już go trochę przerzedziły, ale 20 lat temu robił ogromne wrażenie.

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Coś jest na rzeczy... Jeden z naszych znajomych - regionalista zajmujący się Działdowszczyzną - Franciszek Skibicki - proponuje takie, dość pokrewne rozwiązanie zagadki: Omawiane przez Was buczynowe kręgi kojarzą mi się z kręgami zwanymi "kręgami Mansfelda". Niemiecki leśnik sadził drzewa w kręgach o promieniu kilkudziesięciu metrów wycchodząc z założenia, że środki tych kręgów zalesią się same. Z tą metodą możemy się spotkać w Nadleśnictwie Dwukoły w sąsiednim powiecie działdowskim.

[@michazebrowski3814]

Tak, Mansfelda, teraz pamiętam. Od połowy XIX w. do jeszcze po wojnie.

[@wojciechjozwik1984]

Akurat pochodzę z Morąga Gdzie w okolicach Morąga są te lasy w kształcie okręgu i kamienne kręgi?

[@ppiwntpociagpancerny9292]

AUDI :)

[@Agro.Landia]

A co to za eksperymenty z roślinami których nie występują na Mazurach np jakie ?? Zaciekawił mnie ten motyw

[@inalorek2216]

Nie wiem jak na Mazurach, ale np.w okolicy Polczyna - importowane ze Skandynawii sosy, bodajże jakaś jedna czy dwie wejmutki ocalaly i rosną jako osobliwość.

[@rondi999]

Te kręgi to "kępy Mortzfelda" - szukanie sposobu na przebudowę lasów monokulturowych. Pozdrawiam :-)

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Dzięki. Chętnie dowiedział bym się jaki pan Mortzfeld miał pomysł, plan i cel w swojej koncepcji i czy przyniosło to zamierzone skutki, czy odstąpiono od tej metody?

[@nkem76]

Ta a u mnie takie kręgi powstały w naturalny sposób kręgi buczynowe samosiejek

[@paulmattt]

Ile te buki mają lat?

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Właśnie zostały ścięte, na pewno przedwojenne.

[@agnieszka9212]

Ścięto te buki? Naprawdę? Takie ładne drzewa... wielka szkoda :( Wiadomo kto to zrobił i w jakim celu?

[@konradkobierski8690]

A może, zechciałbyś Waść opowiedziedzieć o "Napiwodczykach" lat 60, 70 - tych ? XX wieku !

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Chętnie, pod warunkiem, że ma Pan jakieś ciekawe wiadomości. Jeśli tak, to proszę o kontakt na maila: [e-mail]

[@konradkobierski8690]

@@MAZURSKIETAJEMNICE Waść sukces warunkujesz cudzymi "ciekawymi wiadomościami" ? Dobrze, że myślenie nie boli - bo myślałem, żeś Waść "historykiem całą gąbą". Prześledź "mazurskie tajemnice " Napiwodczyków" - ale SAM - bez prowydów i naciągaczy. Znajdziesz kontrowersyje a pomogę !

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Nie jestem historykiem, jestem regionalistą - pasjonatem historii, opowiadaczem tego co sam się dowiem, usłyszę, doczytam, zweryfikuję - na tyle na ile się da, i na ile pozwala mi mój wolny czas (bo wszystko co robię, robię w ramach hobby). Natomiast na gry słowne, domysły i insynuacje po prostu nie mam czasu. Jeśli więc ma Pan coś ciekawego do opowiedzenia, coś wartego uwagi - to zapraszam do kontaktu drogą, którą zaproponowałem. Pozdrawiam!

[@konradkobierski8690]

@@MAZURSKIETAJEMNICE "Nie jestem historykiem, jestem regionalistą - pasjonatem historii, opowiadaczem tego co sam się dowiem,.." To dowiaduj się SAM ! Wyraźnie - nie jesteś historykiem lecz geografem i botanikiem w jednym, a nawet zoologiem - powiedziałbym. Waści się "od wzięcia" lejce po...ły. Jeżeli jest się autorem "mazurskich tajemnic" to trza być od razu krzyżakiem ? Butnym Teutonem ? Myślałem, żeś Waść Mazur czy Warmianin, ale Waść jesteś Inuita zza Bugu - przynajmniej tak się zachowujesz. Zniż się do "tłumu" a on odpłaci ci się trzykrotnie.

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

A tak konkretnie, to o co Panu chodzi?

[@jakubpietraszko9805]

Piotrek J. Punks not dead:)

[@adiikk]

witam, dopiero trafilem na kanal macie jakies ciekawostki o dobrym miescie ? polwcam naasze lasy!!!

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Odnośnie Dobrego Miasta to mam już materiał do opowiedzenia historii o Głotowie. Urocze miejsce z bardzo ciekawą historią od zamierzchłych czasów do dzisiaj. Mam wrażenie, że również trochę zapomniane. Więc to będzie pierwszy temat z Waszej okolicy, ale raczej już w 2020.

[@adiikk]

@@MAZURSKIETAJEMNICE rozumiem, że nagranie te już jest? Jeśli nie to zapraszamy na kawę i ciasto oraz opawiadania ;) jestem w sumie z glotowa. Wiem, że jest szlak leśny wojsk partyzanckich na osiedlu górny przysiolek. Może znajdzie się więcej ciekawostek. Pozdrawiam i powodzenia

[@wenekj4131]

Ja czekam na program o bitwie pod Gairowskimi koło Wydmin między Brygadą Wileńską i NKWD

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

W tym roku pojawi się Brygada Wilenska, ale nad jeziorem Omulew 😉

[@tomaszchurtow2506]

Napiwoda, Muszaki - tam byl/jest(?) polygon wojskowy.

[@Pracownia_Lutnicza_Warszawa]

tak był, ale dziś chyba nieczynny, koło Muszaków był też DOL

[@krzysztofsienkiewicz8874]

12:15 zwierzęta tarzają się w błocie i ocierają o żywiczne drzewa, żeby chronić się przed owadami, a nie dlatego, że im to ładnie pachnie ;)

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Dziękuję za komentarz. Pewne rzeczy są oczywiste i ciężko z nimi dyskutować. Proszę jednak zwrócić uwagę na kontekst i formę wypowiedzi 😉

[@januszsekua1520]

Bardzo podone kanał i obu się zajebiście słucha. Pozdrawiam z Wrocławia kzbin.info/www/bejne/qp7ThYdtjdGqjM0

[@marjanpazdzioch2742]

Zaszyć się tam w głuszy leśnej bez tv,Internetu, telefonu...

[@dictator7586]

Ja tam mieszkam ale z internetem heh a wgl znam te lasy moze czasami są ładne ale cała napiwoda jest pełna węży ale niemyl ich z padalcami

[@rybai1]

Ocieranie się zwierząt o drzewa ma na celu pozbycie się pasożytów.

[@robertpanecki2094]

ćiekawie pan opowiada

[@piotrs88]

Nie takie tajemnice, zbyt wiele gadania . Pozdrawiam.