Շողիկ Մկրտչյան (ՀՀ ժողովրդական արտիստուհի)/ Բլբուլի հիդ /Սայաթ-Նովա

Рет қаралды 3,601

7 жыл бұрын

Շողիկ Մկրտչյան
Հայ առաջին ժողովրդական երգչուհին
Երգչուհի Շողիկ Հովնանի Մկրտչյանը ծնվել է 1911 թ. Վանի Ընձակ գյուղում։ Ավարտել է Երևանի Խաչատուր Աբովյանի անվան միջնակարգ դպրոցը, այնուհետև սովորել է Հայաստանի պետական կոնսերվատորիայի (ռեկտոր՝ կոմպոզիտոր Անուշավան Տեր-Ղևոնդյան) վոկալի բաժնում։ Սակայն դեռևս ուսանելու տարիներից՝ 1926 թվականից, նա արդեն Ռադիոկոմիտեի մեներգչուհի էր, և նրա մասին ամենուրեք մեծ գովեստով էին խոսում։
Շողիկի բնատուր տաղանդը առաջինը գնահատեց մեծանուն երգիչ Տիգրան Նալբանդյանը. «Պողպատե ձայն ունես, աղջիկս, պիտի անպայման սովորես, պիտի երգչուհի դառնաս», իսկ Ստեփան Դեմուրյանը՝ Աբովյանի դպրոցի նրա երգի ուսուցիչը, նրան նվիրեց իր «Աղբյուր, աղբյուրը»։
1930 թվականը շատ նշանակալից տարեթիվ է եղել Շ. Մկրտչյանի կյանքում։ Երևանի Փոքր դահլիճում (ներկայիս Ա. Բաբաջանյանի անվան համերգային դահլիճը) կայացել է նրա անդրանիկ ելույթը։ «Առաջին երգս Դանիել Ղազարյանի «Լանջեր մարջանն էր». բեմից բաց չէին թողնում։ Մարդիկ հավաքվել էին փողոցում»,- հիշում էր երգչուհին։ Այդ նույն թվականին Թիֆլիսում՝ Անդրկովկասի ժողովուրդների առաջին օլիմպիադայում, Շողիկ Մկրտչյանն արժանացավ առաջին կարգի մրցանակի։ Նույն թվականին Համամիութենական առաջին ռադիոփառատոնում շահել է առաջին մրցանակը, պարգևատրվել է նաև Անդրկենտգործկոմի պատվոգրով։
1936 թվականին Մոսկվայում ցուցադրվեց միութենական հանրապետությունների ժողովրդական արվեստը։ Նա այստեղ ևս մեծ հաջողությամբ ցուցադրեց իր գեղեցիկ արվեստը։
1939 թվականին Մոսկվայում կայացած հայկական արվեստի և գրականության տասնօրյակի ժամանակ Շողիկ Մկրտչյանը իրեն հատուկ արժանավայել մասնակցության համար պարգևատրվում է «Աշխատանքային Կարմիր դրոշի» շքանշանով, իսկ 1945-ին ստեղծագործական բեղմնավոր գործունեության համար նրան շնորհվում է վաստակավոր արտիստուհու պատվավոր կոչում։
Շողիկ Մկրտչյանն էր, որ առաջինը ժողովրդական երգարվեստում գնահատվեց իբրև բարձրակետ, և 1954 թվականին նրան շնորհվեց ժողովրդական արտիստուհու պատվավոր կոչում։ 1956 թվականին հայկական արվեստի և գրականության՝ Մոսկվայում կայացած 2-րդ տասնօրյակի ժամանակ երգչուհին պարգևատրվում է «Պատվո նշան» շքանշանով։
Ի դեմս Շողիկ Մկրտչյանի՝ հայկական ժողովրդական, գուսանական լավագույն երգերը և հայ կոմպոզիտորների ստեղծագործությունները հնչել են հարյուրավոր համերգային դահլիճներում և պսակվել որոտընդոստ ծափերով։ Ստեղծագործական սերտ կապեր են ստեղծվում անվանի կոմպոզիտորների, գուսանների, բանաստեղծների, արվեստագետների հետ՝ Արամ Խաչատրյան, Անուշավան Տեր-Ղևոնդյան, Թաթուլ Ալթունյան, Արամ Մերանգուլյան, Շարա Տալյան, Արմենակ Տեր-Աբրահամյան, Աշոտ Սաթյան, Անտոն Մայիլյան, Շերամ, Աշոտ, Հավասի, Շահեն։
«Օրվա հերոսուհին Շողիկ Մկրտչյանն էր։ Անսպասելի տպավորություն։ Լեռներից գահավիժող մի գետակի կարկաչն է ականջիս հասնում։ Հուժկու ձայն, որ գալիս է հոգու անհատակ խորքերից, մի խորք, որի ո՛չ սկիզբն է հայտնի, ո՛չ վերջը։ Շողիկի երգն անկրկնելի է այն պատճառով, որ բնության պարգևած ձայնական հարուստ տվյալների վրա գումարվել է երգչուհու ես-ը, նրա անհատականությունը, երգածն ապրելու, վերապրելու միայն իրեն հատուկ բուռն անհատականությունը»,- գրել է ակադեմիկոս Ռուբեն Զարյանը։
Սկսվում է երգչի անհանգիստ, հուզումներով ու հաղթանականերով լի երջանիկ կյանքը։ Իր ամուսնու՝ անվանի քամանչահար Գուրգեն Միրզոյանի ղեկավարած անսամբլի հետ նա շրջում է հազարավոր գյուղերով ու քաղաքներով, հազարավոր սրտեր բոցավառում, և այդպես՝ գրեթե ամեն օր, ողջ ստեղծագործական կյանքում։
«Շողիկ Մկրտչյանը ժողովրդական տաղանդ է։ Նա բնածին ընդունակություններ ունի։ Երբ նա երգում է, զգում ես Հայրենիքի բույրը և հմայքը»,- ասել է Ավետիք Իսահակյանը։
Տաղանդաշատ երգչուհին մահացել է Երևանում, 2000 թվականի հուլիսի 1-ին: