Salher Fort | सह्याद्री पर्वतरांगेतील सर्वात उंच व मराठ्याच्या शौर्याचा इतिहास असलेला किल्ले साल्हेर

किल्ले साल्हेर
साल्हेर हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील एक किल्ला आहे.
साल्हेर-मुल्हेर या जोडीतला हा साल्हेरचा किल्ला असून सह्याद्री पर्वतरांगेतील महाराष्ट्रातील सर्वात उंच किल्ला आहे. हा किल्ला नाशिक जिल्ह्यात आहे. नाशिक जिल्हा हा महाराष्ट्रातील गिरिदुर्गांच्या बाबतीत अतिशय संपन्न आहे. नाशिक जिल्ह्यामध्ये ५७ गिरिदुर्ग आहेत. या गिरिदुर्गामध्ये महाराष्ट्रातील सर्वात उंच असा साल्हेरचा किल्ला येतो.
नाशिक जिल्ह्याच्या उत्तरेकडील भागामध्ये बागलाण हा प्रांत आहे. तो सध्या सटाणा या तालुक्यामध्ये समाविष्ट झालेला आहे. नाशिक जिल्ह्यामधील सर्वांत जास्त किल्ले सटाणा तालुक्यातच आहेत.
इतिहास -
मुख्य पान: साल्हेरचे युद्ध इ.सन १६७१-७२ मध्ये शिवाजी महाराजांनी साल्हेरचा दुर्ग जिंकला. त्यांच्याकडून तो परत जिंकून घेण्यासाठी मुघल फौजा चाल करून आल्या आणि त्यांनी साल्हेरच्या दुर्गाला वेढा घातला. तो फोडण्यासाठी शिवाजीराजांनी सूर्याजी काकडे मोरोपंत पिंगळे आणि प्रतापराव गुजर यांना पाठवले. इख्लासखान हा मुघल सेनेचा अधिपती होता. ‘एक तर्फेने लष्करांनी घोडी घातली. एक तर्फेने मावळे लोक शिरले आणि मारामारी केली. मोठे युद्ध जाहले. मोगलांची फौज लाखाच्या आसपास होती तर मराठी फौज त्यांच्या तुलनेने सुमारे पन्नास हजार इतकीच होती. मोगल, पठाण, रजपूत, तोफची, हत्ती, उंट, आराबा घालून युद्ध जाहले. युद्धात जिवंत सापडले ते सहा हजार घोडे राजांकडे गणतीस आले. सव्वाशे हत्ती सापडले. सहा हजार उंट सापडली. मालमत्ता, खजिना, जडजवाहीर, कापड अगणित बिछाइत हातास लागली. बावीस नामांकित वजीर धरिले. युद्धात खासा इख्लासखान याचा पाडाव झाला. हजार-दोन हजार सडे, सडे पळाले, असे युद्ध जाहले.’ या युद्धात शिवाजीराजांचे एक सहकारी पुरंदर तालुक्यातील पांगारे गावचे शिलेदार सूर्याजी काकडे हे छोट्या तोफेचा गोळा लागून पडले. महाराज म्हणाले, ' माझा सूर्याराऊ पडिला. तो जैसा भारतीचा कर्ण होता.' साल्हेरच्या युद्धाचा मोगलांच्या मनावर फार मोठा परिणाम झाला. तेव्हापासून ते शिवाजी महाराज अजिंक्य आहे असे मानू लागले.
गडावरील पाहण्याची ठिकाणे -
साल्हेरवाडीतून गडावर जाणारा रस्ता साल्हेरच्या नैर्ऋत्येकडून गडाच्या पश्चिमेकडील माचीवर पोहोचतो. येथे उत्तराभिमुख दरवाजा असून ही माची तटबंदीने बंदिस्त केलेली आहे. माचीमधून पायवाटेने उत्तरेकडे चालत निघाल्यावर गडाच्या माथ्यावर जाणारी वाट लागते. ही वाट चार दरवाजे ओलांडून गडावर पोहोचते. साल्हेर किल्ल्याला साल्हेरवाडी कडून 6 व वाघांब्याकडून 4 दरवाजे आहेत साल्हेर गावाच्या बाजूने लांबलचक नव्याने बांधलेली भक्कम तटबंदी आहे
साल्हेरचा माथा हा चारही बाजूने उंच कातळकड्यांनी वेढलेला असल्यामुळे तटबंदीची फारशी आवश्यकता नव्हती. माथ्यावरच्या पठारावर एक उंच टेकडी आहे. ही टेकडी म्हणजे गडावरील सर्वोच्च ठिकाण आहे. याच्या माथ्यावर जाण्यासाठी सोपा मार्ग आहे. गडाच्या उत्तर अंगाला असलेल्या पठारावर विस्तीर्ण आकाराचा तलाव आहे. याला गंगासागर तलाव असे म्हणतात. गंगासागर तलावाशेजारी गंगा -यमुना टाके आहे. ह्यांचे पाणी व गंगोत्री -यमनोत्रीच्या उगमाचे पाणी सारखे आहे असे डॉ. रघुराज महाराज ह्यांनी शोधले होते. साल्हेघरांची जोतीही या भागात पहायला मिळतात. टेकडीच्या वाटेवर गुहा आहेत.
गडाच्या पायथ्याला साल्हेर निवासिनी गडकलिका देवीचे सुंदर मंदिर आहे . तसेच गृहस्वरूप अमृताभवानी व सिद्धिविनायक गणेश मंदिर आहे. गडाच्या माथ्यावर गुहेत दत्त व हनुमान मंदिर आहे. तसेच माथ्यावर मंदिर रेणुका देवीचे असून ही परशुरामाची माता आहे. ह्या देवीला अक्षगंगा सुद्धा म्हणतात . या माथ्यावरूनच बाण मारून परशुरामाने कोकणची निर्मिती केली. माथ्यावरील दोन खळगे म्हणजे परशुरामाची उमटलेली पावले असून येथून मारलेल्या बाणामुळे समोरील डोंगराला छिद्र पडले. अशी कथा येथे ऐकवली जाते.
समोर छिद्र पडलेला डोंगर म्हणजे कंडाणा किल्ला आहे. साल्हेर गडाचे स्थान आणि उंची यामुळे आजुबाजुला असलेला विस्तीर्ण मुलुख न्याहाळणे आनंददायी ठरते. साल्हेरच्या माथ्यावरून अचला, अहिवंत मार्कींडय़ा, रावळा-जवळा, धोडप, कांचन, राजदेहेर , चौल्हेर, भिलाई, मुल्हेर, मोरा, रतनगड, पिसोळ, देरमाळ असे जवळजवळ २५ किल्ले दिसतात. तसेच जवळच्या सालोटा किल्ल्याचे तसेच टकारा सुळक्याचे दर्शन उत्तम होते. तसेच समोर नाखिंद्या व कोठ्या डोंगर लक्ष वेधतात.
कसे जाल -
सकाळी ८ वा. सटाणा येथून सटाणा -मानूर ही बस असते. संध्याकाळी ७ ते ७:३० पर्यंत एस . टी. बस वाघांबे गावात येते. तेथून पुढे ती साल्हेर गावात जाते आणि रात्री तिथेच मुक्काम करते. तीच बस परत सकाळी निघून वाघांबे गावात ८:३०ला येते. चिचली गावावरून साल्हेरला येणारी बस सकाळी ११ वाजता आणि ५:३०ला साल्हेर गावातून निघते. पूर्ण दिवसात येथे दोनच वेळा बस येते. बाकी खाजगी जीप गाड्या चालू असतात. कळवण तालुक्यातून थेट साल्हेरला ( 9.00am,1.00pm, 6.00pm) अशा एस.टी. बस सुविधा आहेत. नाशिकहुन कळवण डेपोची साल्हेर बस दुपारी ३ वा. असते. सटाणा -वाघांबा ही एसटी बस सटाणा येथून सकाळी 10 वा व 2 वाजता असते
Facebook - www.facebook.c...
Instagram - @the_braveheart_mountaineer
IGNore hashtags
#igers #chhatrapati #fortsofindia #marathaempire #jayshivray #bhfyp #naad #shivaji #maharashtraforts #swarajya #sambhajimaharaj #fortsofmaharashtra #raje #instagram #amerfort #mountains #insta #indian #tourism #trekkers #travelgram #chatrapatishivajimaharaj #trek #kolhapur #swarajyarakshaksambhaji #follow #marathimulgi #shivray #youtubeindia #travelvlog

[@shamlimbore9406]

.....Awesome.....💞

[@Unaad_Bhramanti]

@@shamlimbore9406 Thank you ☺️

[@maheshbhosale5257]

🚩🚩

[@bunty3888]

❤

[@manavpatel1633]

Osm trek 👌👌🌹

[@Unaad_Bhramanti]

Thank you 😊

[@chayanileshjadhav5172]

जय शिवराय 🚩🙏

[@Unaad_Bhramanti]

जय शिवराय 🚩🙏🏻

[@rajjadhav3254]

Khup chan dada..

[@Unaad_Bhramanti]

Thank you 😊

[@dattarraydukare6000]

कळसूबाई उंच आहे दादा

[@Unaad_Bhramanti]

Kalsubai he shikhar aahe dada killa nahi 🙏🏻