ملیت؛ توهم یــا واقعیت؟ مناظره مصطفی ملکیان، اصغر دادبه و شروین وکیلی

ملیت؛ توهم یــا واقعیت؟
مناظره پیرامون هویت ملی و ناسیونالیسم با حضور مصطفی ملکیان ، اصغر دادبه و شروین وکیلی
شهریور ۱۳۹۴
مصطفی ملکیان: مدعاي من اين است كه «ناسيوناليسم» هم به لحاظ فلسفي، هم به لحاظ اخلاقي و هم به لحاظ مصلحت‌انديشانه غيرقابل دفاع است. البته اگر يكي از اين سه ‌تا غيرقابل دفاع باشد دوتاي ديگر هم غيرقابل دفاع خواهد بود ولي با اين همه من جداگانه مدعاي خودم را بررسي مي‌كنم. هرچند كافي است يكي از اين سه مدعا از دست طرفداران ناسيوناليسم گرفته شود تا آن دوتاي ديگر هم گرفته شود.
چنگیز عمری را پشت اسب زندگی کرد و درحال جنگ بود. چندتا آدم را کشت؟ امروزه شما در سه دقیقه می‌توانید این تعداد آدم را بکشید. در دنیایی که من می‌توانم با فشار دادن یک دکمه کاری انجام دهم که چنگیز در یک عمر انجام داد، آن وقت شما دم از پان ایرانیسم بزنید و یکی پان‌عربیسم، آن وقت ببینید آیا در این دنیای ترد و شکننده، دنیایی که ساحت نظر آن هر روز گسترده می‌شود و حوزه عمل آن تنگ‌تر، می‌توانیم زندگی کنیم. شما فرض کنید یک داعشی دستش به سلاح اتمی برسد و هیچ هم بعید ندانید که همین سلاح‌های اتمی که در پاکستان وجود دارد به دست داعشیان برسد. آن داعشی اول بر شیعیان جهان و بعد بر غیرمسلمانان عالم روزگار باقی می‌گذارد؟ شما اگر فقط با رای او مخالف باشید چیزی از شما باقی نمی‌گذارد.
به گفته برتراند راسل روزی در دنیا بود که می‌گفتیم چاردیواری و اختیاری، من می‌رفتم داخل خانه خودم در خانه را هم قفل می‌کردم دیگر در خانه خودم کسی نمی‌تواند مداخله کند. راسل می‌گفت امروز روزگاری است که آنقدر در مقام عمل به هم چسبیده‌ایم که دیگر چاردیواری اختیاری حرف کاملا خلاف حقوق است. چرا؟ چون اگر شما امروز در خانه بگویید چاردیواری اختیاری، آپارتمان بالا و پایین اعتراض می‌کنند و حق هم دارند. رابطه‌ ما چنان تنگاتنگ شده که تقریبا هیچ چیز خصوصی وجود ندارد. با این وضعیت کسانی بیایند دم از «پان‌ها» بزنند.
آن کسی که می‌گوید هنر نزد ایرانیان است و بس. هر کسی می‌خواهد باشد، (با اینکه شکی نداریم که فردوسی از مفاخر ایران است) اما وقتی این جمله را می‌گوید، (من می‌گویم اگر و بس را نمی‌گفت مشکلی نداشت و منافاتی نداشت که نزد یونانیان هم باشد.) جمله‌ زیبا است و فصاحت و بلاغت هم دارد، هیچ لفظ عربی هم (خدا را شکر و خدا را سپاس به کار نبرده‌) ولی با این اندیشه دارد جنایت می‌کند. این را خطاب به فردوسی نمی‌گویم چون او در دنیایی زندگی می‌کرد که این سخنان آنقدر آثار و نتایج عملی نداشت. اما آنکه امروزه می‌گوید «هنر نزد ایرانیان است و بس» و خوشحال است از این تعبیر به بشریت و خودش دارد ظلم می‌کند. این در ادبیات ما سابقه دارد و اختصاص به فردوسی هم ندارد. نظامی هم که پارسی‌سرا نبود از این حرف‌ها زیاد دارد. این سخنان ظاهرشان خیلی فریبنده است ولی باطن‌شان باعث ایجاد مرز بین انسان‌ها می‌شود. به تعبیر ثورو (متفکر و نویسنده معروف نیمه دوم قرن نوزدهم امریکا)، هرچیزی که بین انسان‌ها مرز بگذارد یک جنایت بالقوه در حق انسان‌هاست.
هر چیزی که بین انسان‌ها مرز بگذارد حتی جنسیت یا حتی طبیعی‌تر از آن کودکی، نوجوانی و جوانی (گر بخواهد مرزهای حقوقی بر آن مترتب شود) به لحاظ اخلاقی قابل دفاع نیست. اما مصلحت‌اندیشانه نبودنش محل بحث من است.
امکان زندگی بدون هویت؟
شاید این سوال پیش بیاید که بدون هویت می‌توان زندگی کرد؟ هرکسی هم پیش خودش و هم پیش دیگری خودش را به گونه‌ای تعریف می‌کند. خب ما هم تعریف می‌کنیم ما ایرانی هستیم یا ایرانی مسلمانیم بعضی‌ها هم می‌گویند ایرانی مسلمان مدرن. من می‌گویم اگر مشکل هویت است، شما هر جا هستید باشید بگویید اهل کره زمینم و بنابراین جهان‌وطنم، آیین‌تان حقیقت‌طلبی و خیرخواهی، خویشاوندان‌تان، همه نیکان روزگار. هرکه به فکر بشر است خویشاوند من است. دیگران خویشاوند من نیستند ولی معنایش این نیست که می‌خواهم نابودشان کنم. بنابراین من یک آدم هستم، جهان وطنم (cosmopolitan)، اهل کجایی؟ اهل کره زمین. اگر روزی در یک منظومه دیگری هم کسانی پیدا شوند، دیگر نمی‌گویم اهل کره زمین، می‌گویم اهل منظومه شمسی هستم. خویشاوندی هم دارم با همه نیکان روزگار.
ناسیونالیسم یعنی تبدیل وطن‌دوستی كه یك احساس و عاطفه است به یك یا دو یا سه یا nتا باور. به عنوان مثال من مادرم را دوست دارم و چه‌بسا بیشتر از هركس دیگری مادرم را دوست داشته باشم، این احساس و عاطفه و هیجان درون من است. تا اینجا هیچ عیب و ایرادی به آن نیست. اما اگر از اینكه این احساس و هیجان و عاطفه را نسبت به مادرم دارم یكی دوتا سه تا گزاره استنتاج بكنم. مثلا بگویم مادرم زیباترین زن جهان است، یا مادرم شجاع‌ترین زن جهان است یا مادرم بهترین همسری است كه پدید آمده است، یا مادرم از هر مادر دیگری نسبت به فرزندان خودش مهربان‌تر است، اینها یك سلسله باور است. هرگز به لحاظ منطقی و معرفت‌شناختی گذر از یك حس و عاطفه به یك، دو، سه و n فقره باور مجاز نیست. من حق دارم بدون ذره‌ای توضیح بگویم مادرم را دوست دارم و مادرم را از هر موجود دیگری روی كره زمین بیشتر دوست دارم و هیچ اشكالی هم بر من نمی‌توانید بگیرید. اما اگر گفتم می‌دانید چرا مادرم را دوست دارم؟ چون مادرم زیباترین زنی است كه می‌شناسم، شجاع‌ترین زنی است كه می‌شناسم، بهترین مادری است كه می‌شناسم و... آن‌وقت من اینجا از مادردوستی گذر كرده‌ام به مادرپرستی.

[@alee4240]

ممنون از استاد ملکیان عزیز. بسیار استفاده کردم

[@gholamhosseinkholghi883]

درود بیکران و سپاس فراوان از برگزارکنندگان چنین جلسه پربار و دلنشینی،البته منهای پرخاشگری آن باصطلاح دانشجوی بی نزاکت.بسیار لذت بردم و آموختم.هر سه استاد گرانقدر را به صورت جد،دنبال می کنم و می آموزم.🌹🌹🌹🌹🌹

[@saharghovanloo4234]

درود بر اقاي دكتر شروين وكيلي محترم بسيارمفيد وعالي.

[@kooroshka7646]

درود بر شما. از اینکه میبینم شروع به بارگذاری سخنرانی های استاد ملکیان، به صورت یکپارچه کردید، خوشحالم و از شما تقدیر و تشکر می کنم. اینجوری که باشه، برای بارگیری مطلب و نتیجه گیری از فرمایشات ایشون، راحت تریم. عمرتون دراز و با عزت.

[@SharheArezoomandi]

سلام . خواهش میکنم. واقعیتش من خودم سخنرانی کامل رو بیشتر ترجیح میدم ولی خوب خیلی ها رو میشناسم که فایل های صوتی کوتاه رو میپسندند. به هر صورت ، هر دو نوع کامل و بریده سخنرانی ها رو باز گذاری می کنم تا هرکسی اون چیزی که دنبالش هست رو پیدا کنه. پاینده باشید

[@mojganeasy9694]

استاد دادبه بسیار زیبا ملیت را اثبات کرد .باسپاس از استاد دادبه واستاد شروین وکیلی.

[@amirhosseinfereidunian9028]

درود بر جناب دکتر وکیلی. ‌ دیدگاه‌های دقیق و ساختارمندشان بسیار برتر از اندیشه‌های جناب ملکیان و ملکیان‌هاست.

[@ebrahimnayyeri1907]

ممنون بابت اين پست

[@mojganeasy9694]

استاد ملکیان رویا پرداز وآرمان خواه است،وروشنفکر نما وسطحی نگر است.

[@khatoonfallah1190]

درود بر دکتر وکیلی و دکتر ماحوزی در شرکت کنندگان ⚘

[@amirnazari7442]

با سلام درودفروان وسپاسگزاری از اساتید بابت چیزهایی که در این جلسه یاد گرفتم بخصوص استاد شروین وکیلی که اولین بار هست افتخار آشنایی رو پیدا کردم .با استاد مصطفی ملکیان ودیدگاهاشون کمی آشنا هستم. و سپاس ویژه از از آموزش رایگان ایشان. و آقای دکتر فرهنگ هلاکویی که واقعا از پرچم داران روشنگری هستند.اما آنچه در دقایق آخر اتفاق افتاد پرخاش به استاد شروین وکیلی اگرآگاهانه و عمدی بود، از طرف هر کسی خود استاد یا همون فرد یا مجری یا مجریان برنامه فوق العاده هوشمندانه بود.در عجبم استاد ملکیان چرا متوقف نکرد چون کاملا فضا رو استاد شروین وکیلی در دقایق آخر تو دست گرفت.البته خودم هم شک دارم به این شاید اتفاق افتاد.باز هم سپاس

[@Zorwan]

با سپاس از هر سه استاد گرامی. گفتگوی سودمندی بود به ویژه در جایی که گفته شد: اخلاق مبتنی بر فضیلت و زهد به ضد اخلاق منتهی میشه! 3:07:06 من هم با دکتر شروین وکیلی هم-رای هستم در اینکه انگاره های استاد ملکیان (که شاید همخوانی هایی با نیو-لیبرالیسم داشته باشد) میتواند پیامدهای بسیار بسیار خطرناکی داشته باشد! (در دنیای واقعی که زندگی میکنیم و نه در کتاب ها و مقاله ها) 2:37:40 شوربختانه اینجا سفسطه (سخن گردانی) جای فلسفه رو میگیره!

[@mohammadali-dr9si]

ممنون واقعا عالی بود یه سوال داشتم چطور از جلسات حضوری با خبر بشیم؟

[@SharheArezoomandi]

سلام بر شما، تو کانال تلگرامشون میگذارند t.me/mostafamalekian

[@mohammadali-dr9si]

ممنونم

[@serious6353]

درود بر آقای ملکیان. تشکر از شما بابت آپلود این مناظره.

[@parvindehghani7818]

استاد ملکیان استاد پندار ورزی است و مغلطه .

[@khatoonfallah1190]

به یزدان اگر ما خرد داشتیم کجا بدون خواندن کتابهای یک محقق او را کم مطالعه در زمینه ایران باستان خطاب میکردیم !

[@nadershah6368]

درود استادشروین وکیلی رقیب نداره

[@r.j7274]

1:12:05 "هرگز از است به باید نمی توان رفت"، اگر اشتباه نکنم این گزاره ی مشهور مربوط به دیوید هیوم میشه، و نه کانت.

[@chasemmosavi]

ملکیان واقعا استادند. آدم واقعا از ایشان یاد میکیرند

[@SharheArezoomandi]

Chasem Mosavi بله واقعا در اغلب موارد نکات خوب و قابل استفاده ای دارند ✌️✌️

[@سورناذر]

@@SharheArezoomandi آره واقعا عوسطاد هستند...چی به شما دانشجوها خوروندن این نواستعماری ها خدا میدونه

[@Iranian..]

@@سورناذر ترول مسلمون و سخت کوشی هستید⁦✔️⁩

[@mohsenizia2644]

بحث جالبی بود‌. کاش دکتور هلاکویی یک داوری مفصل درین باره بکند.

[@سورناذر]

بهایی ها عامل استعمار داور هستند؟😐

[@parsaabdi1035]

@@سورناذر تو چی میگی زبون بسته! ء

[@nejlaallahyari1688]

خواهشا میشه افراد بی ارتباط و در کنار هم قرار ندید و کلاس کاری این فیلسوف هارو پایین نیارید ! ؟ هلاکویی ؟؟!

[@habibnoori2990]

دادبه در حد ملکیان نیست . ای کاش اقای ملکیان در محدوده فلسفه فعالیت می کرد بهتر بود تا به امور ملی بپردازد . استاد ملکیان بهترین و باسوادترین استاد فلسفه است . اقای دادبه فعلا باید شاگردی کنه ...

[@SharheArezoomandi]

با سلام و درود. البته کمی در حق استاد دادبه کم لطفی کردید ولی از اینکه نظرتان را نوشتید سپاسگزارم.