Υπάρχει το Κακό; Απαντούν οι Προσωκρατικοί Φιλόσοφοι και ο Πλάτων

Κύκλος μαθημάτων με τίτλο: «Υπάρχει το Κακό; Φιλοσοφική Προσέγγιση» (Χειμερινό εξάμηνο 2022-2023 της Εταιρείας των Φίλων του Λαού/Λαϊκού Παν/μίου).
Τίτλος 2ου μαθήματος: «Υπάρχει το Κακό; Απαντούν οι Προσωκρατικοί Φιλόσοφοι και ο Πλάτων» το οποίο παραδόθηκε την 15η Νοεμβρίου 2022.
Εισηγήτρια: ΑΝΝΑ Χ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Παν/μίου της Σορβόννης (Paris V - René Descartes).
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2ου μαθήματος
Υπάρχει το κακό; Είναι το διαχρονικό ερώτημα που απασχολεί τους φιλοσόφους όλων των εποχών και στο οποίο έδωσαν διαφορετικές απαντήσεις. Ένα από τα σημαντικότερα και καθοριστικότερα γνωρίσματα της κοσμοθεωρίας των αρχαίων φιλοσόφων, ένα γνώρισμα που αναδεικνύεται ως η ειδοποιός διαφορά μεταξύ της αρχαίας και της χριστιανικής φιλοσοφίας, είναι η ανωτερότητα της καθολικότητας, του γενικού και του απρόσωπου, σε σχέση με την ατομικότητα, το καθ’ έκαστον και, κατ’ επέκτασιν, με το πρόσωπο. Η θεμελιώδης αρχή της καθολικότητας διατυπώνεται για πρώτη φορά στην ιστορία του αρχαίου ελληνικού στοχασμού από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, οι οποίοι πρέσβευαν την βαθιά ενότητα του Όντος. Σε αυτό το πλαίσιο, οι τρεις Ίωνες φιλόσοφοι υποστηρίζουν ο καθένας από αυτούς με τον δικό του τρόπο, ότι ο κόσμος προέρχεται από μια και μοναδική φυσική αρχή. Στην συνέχεια, ο Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος αποδίδει σε έναν ακίνητο, υπερβατικό και απρόσωπο Θεό την δύναμη να κυβερνά τον κόσμο και να λειτουργεί ως ένα ενιαίο «Όλον», που εμπεριέχει μέσα του τα πάντα. Στο ίδιο πνεύμα κινείται και ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος, ο οποίος αποδίδει στον «Ξυνό Λόγο» την βαθιά και άρρηκτη ενότητα του κόσμου. Όμως, είναι ο προσωκρατικός φιλόσοφος Παρμενίδης ο Ελεάτης που θα συστηματοποιήσει για πρώτη φορά, υπό την μορφή ενός φιλοσοφικού ποιήματος, την αντίθεση μεταξύ ενός ανώτερου, νοητού και ιδεατού κόσμου, που διέπεται από την ενότητα του Όντος, και ενός κατώτερου, αισθητού και ψευδούς κόσμου, που διέπεται από τις αντιθέσεις στο εσωτερικό του Όντος. Η ενότητα αυτή του παρμενίδειου νοητού Όντος παραλαμβάνεται στην συνέχεια από τον Πλάτωνα και καθίσταται η θεμελιώδης αρχή για να συγκροτηθεί η πλατωνική θεωρία των Ιδεών. Οι Ιδέες είναι, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, νοητά είδη που λειτουργούν ως καθολικές αρχές, αλλά και, κυρίως, ως ρυθμιστικές αρχές για την ύπαρξη και την λειτουργία του αισθητού κόσμου. Σε αυτό το πλαίσιο, διαμορφώνεται και η έννοια του Αγαθού και του κακού στον Πλάτωνα: Ο κόσμος, όπως και όλα τα όντα του νοητού, αλλά και του αισθητού κόσμου, έλκουν την καταγωγή τους από την Ιδέα του Αγαθού, η οποία είναι υπερούσια, δηλαδή είναι υπερβατική και χαρίζει την ύπαρξη και την ζωή, ενώ η ίδια παραμένει αναλλοίωτη, δηλαδή ούτε ελαττώνεται ούτε χάνει κάτι από την υπόστασή της. Έτσι, δεν υπάρχει θέση για το κακό, εφόσον όλα προέρχονται από την υπερούσια Ιδέα του Αγαθού που κυβερνά τα πάντα και είναι η πηγή από την οποία απορρέουν τα πάντα τόσο στον νοητό όσο και στον αισθητό κόσμο. Από πού, λοιπόν, προέρχεται το κακό, εφόσον δεν υπάρχει θέση γι’ αυτό; Εδώ ακριβώς αναδεικνύεται η πρωτοτυπία της αρχαίας ελληνικής και, ειδικότερα, της πλατωνικής φιλοσοφίας, σύμφωνα με την οποία το κακό υπάρχει χάριν της Ιδέας του Αγαθού. Συνεπώς, δεν υπάρχουν όπως σήμερα, δύο διακριτές και αντίθετες μεταξύ τους αρχές, η αρχή του Αγαθού και η αρχή του Κακού, αλλά μία και μοναδική: Η Ιδέα του Αγαθού, η οποία είναι η πηγή όλων των όντων ανεξαιρέτως. το κακό είναι μια ψευδής υπόσταση, είναι σαν μια σκιά η οποία καθιστά ορατό το φως της Ιδέας του Αγαθού.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ
drive.google.c...