Υπάρχει το Κακό; Απαντούν ο Πρόκλος και ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης. Μέρος Β΄

Κύκλος μαθημάτων με τίτλο: «Υπάρχει το Κακό; Φιλοσοφική Προσέγγιση» (Εαρινό εξάμηνο 2022-2023 της Εταιρείας των Φίλων του Λαού/Λαϊκού Παν/μίου).
Τίτλος 9ου μαθήματος: «Υπάρχει το Κακό; Απαντούν ο Πρόκλος και ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης. Μέρος Β΄» το οποίο παραδόθηκε την 4η Απριλίου 2023.
Εισηγήτρια: ΑΝΝΑ Χ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Παν/μίου της Σορβόννης (Paris V - René Descartes).
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 9ου μαθήματος
Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος διατυπώνει τις απόψεις του για το κακό στο έργο του με τίτλο «Περὶ τῆς τῶν κακῶν ὑποστάσεως». Σε αυτό το έργο ο Πρόκλος θέτει το πρόβλημα της λεγόμενης «παρυπόστασης», δηλαδή της παρά φύσιν υπόστασης του κακού, και, ειδικότερα εξετάζει ποιος είναι ο τρόπος της ύπαρξής του. Υποστηρίζει, λοιπόν ότι το κακό είναι ένα από αυτά των οποίων η ύπαρξη είναι τυχαία και οφείλεται σε κάτι άλλο και όχι σε κάποια δική του αρχή. Υπό αυτό το πρίσμα, ο Πρόκλος ονομάζει αυτού του είδους την γέννηση «παρυπόσταση», δηλαδή μια παρά φύση υπόσταση, στο μέτρο που αυτή είναι δίχως τελικό αίτιο καθώς επίσης και δίχως δημιουργική αιτία και δίχως δυνατότητα ορισμού. Επίσης, υποστηρίζει ότι καθετί που γεννιέται, γεννιέται χάριν του αγαθού, ενώ το κακό γεννιέται από μια εξωτερική και επίκτητη αρχή, μια αποτυχία του τελικού σκοπού που προσιδιάζει στο καθετί. Το κύριο, όμως, επιχείρημα του Πρόκλου για την γέννηση του κακού είναι η έλλειψη ενότητας των όντων και ο συνακόλουθος μερισμός και το πλήθος τους. Πιο συγκεκριμένα, ο φιλόσοφος υποστηρίζει ότι όπου υπάρχει το ένα, υπάρχει ταυτόχρονα και το αγαθό· το κακό όμως υπάρχει όπου υπάρχει μερισμός. Γιατί στο πλήθος υπάρχει έλλειψη συμμετρίας, ασυμφωνία και αντίθεση, από τα οποία προέρχεται η ασθένεια και η έλλειψη. Επίσης, όπου το πλήθος και η ετερότητα ήρθαν στο φως επήλθε χαλάρωση της ενότητας και, συνακόλουθα, έλλειψη δύναμης, καθώς και ασυμφωνία και διχοστασία των στοιχείων μεταξύ τους, καθώς παρασύρονται το ένα εναντίον του άλλου, εξαιτίας των διαφορετικών επιθυμιών τους. Ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης διατυπώνει τις απόψεις του για τον τρόπο ύπαρξης και την φύση του κακού στο έργο του με τίτλο «Περὶ Θείων Ὀνομάτων». Σε αυτό υποστηρίζει ότι, ενώ το αίτιο των αγαθών είναι ένα, αντίθετα, τα αίτια του κακού είναι πολλά και η φύση τους δεν έγκειται σε λογικές αρχές ή δυνάμεις, αλλά σε αδυναμία, ασθένεια, «στέρηση» του αγαθού, καθώς και σε ασύμμετρη ανάμιξη ανόμοιων μεταξύ τους πραγμάτων. Ούτε είναι τα κακά ακίνητα και πάντοτε τα ίδια, αλλά συνεχώς μεταβάλλονται, εφόσον δεν έχουν πέρας ούτε όριο. Επίσης, υποστηρίζει ότι η αρχή και το τελικό αίτιο όλων των κακών είναι το αγαθό, γιατί χάρη στο αγαθό υπάρχουν όλα, και όσα είναι αγαθά και όσα είναι αντίθετά του. Με αυτήν την έννοια, ο Αρεοπαγίτης υποστηρίζει το σωκρατικό «Οὐδεὶς ἐκών κακὸς», στο μέτρο που ο άνθρωπος πράττει το κακό, επειδή ποθεί το αγαθό, αλλά το αγνοεί και σφάλλει. Υπό αυτό το πρίσμα, λοιπόν, ο Αρεοπαγίτης, συμπεραίνει, ακολουθώντας τον Πρόκλο, ότι το κακό δεν έχει καν υπόσταση, αλλά είναι μια «παρυπόσταση», δηλαδή μια παρά φύσιν υπόσταση, εφόσον οφείλει την ύπαρξή του στο αγαθό και όχι στον εαυτό του.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ
drive.google.c...