Urny twarzowe. O zabytkach z ludzką twarzą sprzed 2500 lat - Piotr Fudziński | KONTEKST 45

Urny sprzed 2,5 tys. lat, a na nich wyrzeźbione twarze! Czy są na nich podobizny ludzi, którzy zamieszkiwali Pomorze we wczesnej epoce żelaza? Jakie tajemnice kryją się w tych zabytkach? Co oznaczają symbole na naczyniach? Gdzie odnaleziono ich najwięcej?
Na całe szczęście dla Was znamy świetną osobę, która będzie w stanie przybliżyć wszystko co wiemy aktualnie na temat urn twarzowych, a także odpowiedzieć na Wasze pytania! Gościem tego odcinka jest dr Piotr Fudziński z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.
Jeśli chcesz wesprzeć naszą działalność to zachęcamy do prenumerowania czasopisma Archeologia Żywa:
Papier: bit.ly/prenumeruj-AZ 👈
Wersja cyfrowa: bit.ly/e-prenumerataAZ 👈
A jeśli spodobało Ci się nasze spotkanie to zapraszamy do uczestnictwa na żywo, co czwartek o godz. 18 na Facebooku Archeologii Żywej: / archeologiazywa
SPIS TREŚCI
00:00 Wstęp
05:20 3 słowa o twórczości Pawła Jasienicy
06:00 Kultura pomorska (podstawy, zasięg, cechy, chronologia)
10:40 Dawne badania cmentarzysk kultury pomorskiej
15:00 Co mogą przedstawiać urny twarzowe?
15:40 Bóstwa śmierci
16:30 Twarze zmarłych
18:20 Wyposażenie zmarłych zawarte na urnach
19:40 Sceny narracyjne - świat zmarłych
21:30 Ornament jodełkowy na pokrywach
22:50 Zwierzęta pojawiające się na urnach
24:10 Wszystko na jednej urnie
25:20 Gdy szpile zastępowały usta
26:20 Niektórym zaznaczano łuki brwiowe
27:00 Przykład z zachowaną biżuterią
27:30 Grabowo Bobowskie - słynny przykład podręcznikowy
29:00 Wizerunki wozów i jeźdźców
30:30 Pojedyncze szpile
33:30 Co chowano w środku - szczątki ciałopalne
35:00 Co mówią nam kości - przykładowe dane antropologiczne
37:00 Z jakiego drewna układano pogrzebowe stosy?
39:20 Kości zwierzęce odnajdywane w urnach
41:00 Projekt i publikacja "Między Słupią w Wierzycą (...)"
42:10 Dlaczego nie odnajdujemy od jakiegoś czasu nowych urn twarzowych?
47:40 Losy zaginionych urn twarzowych
49:25 Plany nowych badań
51:20 Co najczęściej chowano razem z urną
54:00 Propozycja muzealnych warsztatów malowania urn twarzowych
56:20 Środowisko ujścia Wisły w epoce żelaza
57:20 W kwestii badań mikrobiologicznych - ślady torfu
58:35 Czy możliwe są badania DNA szczątków ciałopalnych
1:01;10 Skąd wzięły się tradycja wykorzystywania urn twarzowych?
1:04:50 Co było po kulturze pomorskiej?
1:06:50 Archeoportal.pl - wirtualne zbiory Muzeum Archeologicznego w Gdańsku
1:09:20 Dlaczego właśnie jelenie?
1:14:00 Poduszki z urnami twarzowymi?
1:15:00 Która urna widnieje w logo Muzeum Archeologicznego w Gdańsku?
1:15:55 Czy urny mogą mieć coś wspólnego z wpływami Etrusków?
1:19:00 Pożegnania
1:23:35 Podziękowania dla nowych prenumeratorów Archeologii Żywej
GOŚĆ
Piotr Fudziński
archeologia.pl
GOSPODARZ
Radosław Biel
archeologia.com.pl

[@Eneada89]

Bardzo ciekawa kultura, pisałam pracę przed licencjacką na temat ozdób kobiecych tej kultury i oczywiście głównie w oparciu o przedstawieniu ich na urnach. Uwielbiam te śmieszne buźki i "kapelusze" jak u krasnali. Super wykład, bardo ciekawy. Chyba zaplanuje urlop w 2023 nad polskim morzem i z ogromną przyjemnością odwiedzę muzeum archeologiczne i zobaczę te urny na żywo. 😊

[@magentato6963]

Bardzo dziękuję za program. Pozdrawiam z Konina

[@adamskrzypkowskiotworzby]

Czytając książkę na temat historii mojej miejscowości napisanej przez lokalnego badacza amatora, natknąłem się na informację, że w latach 70-tych po wielkiej ulewie woda wypłukała kilka grobów skrzynkowych. Poinformowane władze wtedy zignorowały całkowicie ten fakt. Więc może jest to teren który warto przebadać, zwłaszcza że jeśli dobrze pamiętam to przed wojną odnaleziono też urnę, która potem stała w szkole podstawowej.

[@grzegorzniedzwiedzki8000]

Bardzo interesujące! Wystawę widziałem i wydawnictwo zdobi moją biblioteczkę.

[@krzysztofsienkiewicz171]

przepiękne te popielnice

[@aleksandrakasperek5425]

Dziekuje

[@magentato6963]

są ceramiki, kości , ładne oramenty, ogólnie pachnie naftaliną czyli to co miłośnicy starożytnośc lubią najbardziej. Dziekuję

[@jacekwidor3306]

2:48 "zdecydowanie Mikołaj" to nie jest "wersja klasyczna". W wersji klasycznej Mikołaj przynosi prezenty w nocy z 5 na 6 grudnia, a pod choinkę przynosił aniołek, względnie gwiazdor (Wielkopolska) czy jeszcze inne postaci w różnych krajach (np. wróżka Befana w Italii). Tak poza tym, to Died Moroz jest postacią z folkloru rosyjskiego, pomysłem komunistycznym było tylko zastąpienie nim świętego Mikołaja.

[@wojsport]

Dziękuję za ciekawy wykład.

[@kundeleczek1]

Jest Włocławek na mapce z 7:55 ! Na wzgórzu św. Gotarda coś się na 100% działo. Ciekawe czy ktoś to przekonał. Gdybym był jakimś wodzem że starożytności, coś tam bym zbudował.

[@monikachabior3543]

Bardzo Interesujące!

[@haniam8350]

Rewelacyjny wykład! 👍🏆 Mam pytanie: gdzie będzie można zobaczyć te urny twarzowe latem? Bo rozumiem, że nie będzie ich już na Wyspie Spichrzów? 🤔

Na ten moment trudno powiedzieć. My będziemy starali się informować o zmianie miejsc na naszej stronie, a i na pewno Muzeum Archeologiczne w Gdańsku z przyjemnością udzieli takiej informacji gdy będzie już trochę bliżej lata :)

[@andrzejcisowski6308]

Archeologia nie jest popularna w Polsce, gdybyś napisał kosmici w piramidach egipskich -dowod ostateczny to masz 1m wyświetleń w tydzień.

[@robertmilczarek3169]

🙂👍

[@ajaxx.7992]

Czy z resztek kości z popielnic jest możliwość pozyskania materiału genetycznego i ustalenia haplogrupy?

58:35 szerzej o tym w tym momecie w dyskusji. A w skrócie: bardzo trudno pobrać DNA ze szczątków ciałopalnych, a w większości przypadków jest to wręcz niemożliwe z powodu działania wysokich temperatur.

[@monikachabior3543]

Na Pomorzu prezenty przynosi: Gwiazdor(Zabór Pruski), Mikołaj i Paneszki...

[@haniam8350]

Mówiliście Państwo, że od 15 lat urny twarzowe nie są już znajdywane. Czy to oznacza, że wszystkie zostały już wykopane? Czy też nadal są znajdywane, ale nie są zgłaszane do muzeum archeologicznego i lądują nielegalnie w prywatnych kolekcjach? 🤔

Oj, wiele jeszcze wody w Wiśle upłynie, nim wszystko zostanie wykopane :) Wszystko to jedynie nasze domysły i nie sposób stwierdzić na pewno co może być tego powodem. Jeśli jest tak jak mówił dr Fudziński i metalowe zabytki, które mogłyby być darami grobowymi, są przekazywane muzeom, to na urny powinno się natrafiać w trakcie późniejszych weryfikacji miejsc odkryć. Za dużo tu niewiadomych, a nie chcemy w ciemno kogoś osądzać. Dlatego tak ważne jest bardzo dokładne oznaczenie miejsca ewentualnego odkrycia (do cm) i najlepiej pozostawienie ziemi w jak największym stopniu nienaruszonej. Natrafienie na nieznany grób tego typu w XXI wieku pozwoliłoby na przeprowadzenie niesamowicie interesujących analiz, które mogłyby rzucić całkowicie nowe światło na wiele aspektów obrządku pogrzebowego w epoce żelaza. Zaś po prostu rozkopanie i zabranie dla siebie raz, że jest nielegalne, dwa to barbarzyństwo i brak szacunku dla naszego dziedzictwa i dawnych mieszkańców tych ziem.

[@rosomak8244]

@ Z tego co wiemy, to nie jest to nasze dziedzictwo. My jesteśmy późniejszymi przybyszami.

[@vonGuipago]

Za nazwanie tych "popielnic twarzowych" urnami od razu na ćwiczeniach z Historii starożytnej ziem polskich był koniec zaliczania :)

[@marissia4391]

Może poprośmy Niemców o zwrot eksponatów. 😉

[@lalek3346]

Czyja była nie nasza era?

[@bielskipawel311]

Ich.

[@iwonamartin6731]

"przepraszam która godzina"? Osobne spotkanie! 🤮

[@malgorzatamorawska9288]

O ludziach - dzbanach 😁