Çatalhöyük. Życie i śmierć w mieście sprzed 9000 lat - A. Marciniak, K. Harabasz | KONTEKST 43

Çatalhöyük! Największe znane nam bliskowchodnie stanowisko z młodszej epoki kamienia! Jedno z najstarszych miast na świecie, mające przynajmniej ponad 9 000 lat! Bez placów, ulic i zaułków, całe życie odbywało się na dachach budynków. Dodatkowo nie tylko żywi pozostawali blisko siebie, ale również zmarli. Co to znaczy dokładnie? Czy było tak przez cały okres istnienia tego miasta? Jak wyglądało życie i śmierć w tym starożytnym centrum? Opowiadają prof. dr hab. Arkadiusz Marciniak i dr Katarzyna Harabasz.
Jeśli chcesz wesprzeć naszą działalność to zachęcamy do prenumerowania czasopisma Archeologia Żywa:
Papier: bit.ly/prenumeruj-AZ 👈
Wersja cyfrowa: bit.ly/e-prenumerataAZ 👈
A jeśli spodobało Ci się nasze spotkanie to zapraszamy do uczestnictwa na żywo, co czwartek o godz. 18 na Facebooku Archeologii Żywej.
SPIS TREŚCI
00:00 Wstęp
02:25 Historia badań Çatalhöyük
05:10 Przedział czasowy
06:08 Klasyczne Çatalhöyük (7100-6400 p.n.e.)
09:20 Klasyczny dom z Çatalhöyük
14:30 Jak funkjonowała ta osada?
18:30 Najważniejsze zmiany w historii miasta
22:22 Jak naprawdę mogło wyglądać Çatalhöyük
24:00 Przykładowe przebadane budynki
28:20 Ilu mieszkańców miało Çatalhöyük?
34:20 W ilu procentach przebadano to stanowisko?
35:00 Z czego budowano domy?
40:10 Gdzie chodzono za potrzebą?
42:20 Śmierć w Çatalhöyük (od tego momentu już dobra jakość dźwięku)
44:40 Kierunki badań nad zmarłymi
46:00 Pochówki wtórne pod podłogami domów podstawową formą
50:20 Kategorię pochówków ludzkich w Çatalhöyük
57:30 Owijanie, krępowanie i składanie
1:01:01 Ostatni etap drogi człowieka
1:05:00 Malowanie czaszek
1:09:30 Co jedzono w Çatalhöyük?
1:13:10 Najczęstsze dary grobowe
1:16:10 Przykłady ciekawszych artefaktów
1:18:00 Co dały nam najnowsze badania nad pochówkami?
1:23:00 O badaniach genetycznych mieszkańców Çatalhöyük
1:25:50 Kiedy budowano nowe a kiedy wykorzystywano stare komory grobowe?
1:30:30 Czy znamy ślady konstrukcji obronnych lub walki?
1:33:00 Runda szybkich pytań i jeszcze szybszych odpowiedzi
1:35:00 Pożegnania
1:37:30 Podziękowania dla nowych prenumeratorów
GOŚCIE
Arkadiusz Marciniak
archeo.amu.edu.pl
Katarzyna Harabasz
archeologia.usz.edu.pl
GOSPODARZ
Radosław Biel
archeologia.com.pl

[@jacekwidor3306]

Pani doktor swoim radosnym optymizmem poprawiła mi znacząco dzisiejszy zły humor. Dziękuję!

[@wojsport]

Dziękuję za ciekawy wykład, który przybliża nam życie tej odległej społeczności.

[@aleksandrakasperek5425]

Pozdrawiam z Rzymu. Wszystkie wasze programy sa niezwykle interesujace.

[@ewazwierzynska8349]

Czy mogę prosić o rozmowę nt. kultury trypolskiej? Cucyteni-Trypole jest fascynującym zjawiskiem, kultura bardzo stara, starsza od Sumeru, z początkami protopisma i rozwinięta ceramiką, tak blisko nas, a tak mało o niej wiemy, mało mówimy, na YT również mało materiałów. Poproszę!

[@agnieszkaacka6733]

@Sagittarius_A ja też proszę:)

[@65mto]

Cieszę się, jutro na spokojnie obejrzę.

[@magentato6963]

Bardzo dziekuję za interesujący program. Pozdrawiam z Konina

[@magentato6963]

Oglądałam juz 2 lata temu, ale chętnie sobie odświeże, zwłaszcza, że na dworze jest ok 0 st

[@tamik7168]

W 2012 r. odwiedziłem Çatalhöyük i Gübekli Tepe. Na tym drugim stanowisku poznałem prof. Klausa Schmidta Mam jego autograf.

[@ebrelus7687]

Teraz Tuwa w dalekiej Rosji i Kurhany Królów? ;-)

[@tamik7168]

@@ebrelus7687Jaaasne, że o tym marzę :) ale wyjazd do Rosji w chwili obecnej to mało prawdopodobne:(

[@Leszczawa]

Super material

[@jacekgrap5889]

Za bardzo ciekawe informacje, dziękuję. Znajduję u siebie pęk pytań, na które jednocześnie staram się odpowiedzieć. Do takich należy o ciąg komunikacyjny zwany drabiną. Przy wspomnianych przez Państwa niedoborach dietetycznych wiek "dośmiertny" ludzi był niskim, a jednak zanotowano pochówki ludzi 50+... Czy byliby oni w stanie drapać się po drabinie kilka razy dziennie? Jednocześnie Państwa założenie jest, że dzieci były chowane w koszach. Więc znano technikę wyplatania wikliną. Czy wikliniarze mogli do konstrukcji drabiny wypleść namiastkę schodów? Myślę, że tak (jak dzisiejsze kosze plażowe), jednak nie zachowały się ślady takowej do dziś. Być może nieudolność ruchowa ludzi starszych była wyznacznikiem granicy ich życia i rytualnie duszono ich oraz chowano w domostwie (tak, jak to robili późniejsi Spartanie). A Skąd owa wiklina i dębczyna (na słupy podtrzymujące stropy) mogła pochodzić? Z terenu Gór Pontyjskich, terenu bardziej mokrego od innych anatolijskich. OK, więc musiała istnieć znajomość wyrębu (pytanie: czym?) i transportu (jak?) lub handel wymienny (pytanie: na co?). W pierwszym przypadku - słupy podstropowe były na tyle cennymi, że usuwano je przed zasypaniem domostwa w celu dalszego użycia. Z czego żyli ci ludzie sprzed ok. 10 tys. lat przeżywając 1,5 w jednym miejscu? Uważam, że było to miasto drwali (dębów). Rąbali drzewa na potrzeby okolicznych plemion, za to sprowadzali jedzenie, ozdoby i część drewnianego urobku. Taka osada wyglądała jak wieś rybacka w trakcie wyprawy mężczyzn na morze po ryby... Kobiety wiodły prawie samotne życie. Stąd bardzo ograniczona ich dieta codzienna (efekty zbieractwa i rybołóstwa pozostałych w osadzie "emerytów"). Pochówek w kucki... Zajmuje mało miejsca, ale najważniejszym - pozycja zwłok nawiązuje do kształtu embriona (o czym ówcześni mogli przekonać się po pochówku ciężarnej kobiety) czyli wyrażenie nadzieji na odrodzenie inaczej reinkarnację. Czemuż służyło odcięcie głowy zwłokom i przeniesienie jej w inne miejsce? Ten rytuał mógł mieć znaczenie przy podkreśleniu hierarchii rodu. Nowe miejsce było udokumentowaniem, że to domostwo było uprzywilejowanym w schedzie po zmarłym. Wracając do transportu drzewa - odbywał się siłami ludzkimi przy użyciu drewnianych kołków-poślizgów (patrz: późniejszy sposób Egipcjan). Przepraszam, że nie opisałem tego w bardziej szczegółowy sposób, ale "zabrakłoby miejsca". Pozdrawiam Wszystkich!

[@jacekgrap5889]

PS. Acha, zapomniałem o płaskich dachach..., idealnych do zbierania wody opadowej jak i topniejacego śniegu. Dachy najprawdopodobniej były konstruowanymi pod kątem 4rech stopni spadu w kierunku z jednej ze ścian (tak, jak to i dziś w kanalizacji), u podstawy której u mieszczone było długie korytko z cennej dębiny... Pamiętajmy - Cathalhujuk zostało odkopanym tylko w 8miu procentach...

[@marcusczarny]

Ciekawe przemyślenia.

[@TheMichal80diablo]

Dopiero jak zobaczyłem wizualizacje zdałem sobie sprawę o czym tak na prawdę jest mowa.

[@pawelwojtyla200]

Super temat i robota 👍👏 To samo zagadnienie jest poruszone w wykladzie ,,Dlaczego rewolucja i dlaczego w Neolicie" Pozdrawiam serdecznie z Londinium🤗

[@sylwiakrol]

Dziękuję 😘

[@magentato6963]

ciekawa była ta antyczna zabudowa, trzeba było mieć niezłą kondycję

[@user-zz5hh5rd9v]

Jestem bardzo ciekawy, jak rozróżniano warstwy 25 letnie? Jaka przesłanka posłużyła do hipotezy, że w okresach, co 25 lat, były budynki zamieszkane?

[@jacekwidor3306]

jeszcze raz dla zasięgu

[@jacekwidor3306]

dla zasięgu

[@ebrelus7687]

Rolnictwo, dieta zbożowa i ścisła bliskość zamieszkania... What could go wrong... Nic dziwnego, że sekwencyjnie kwarantannowali mieszkania.

[@annanowak985]

Wyjątkowe dziękuję nareszcie naukowcy opowiadają w sposób w miarę zrozumiały dla laików.

[@Pawel.J_9101]

Krotoszyn (Wlkp) wita i z zaciekawieniem słucha 😁

[@malgorzatamorawska9288]

O, cześć tutaj :)

[@robertglapiak9035]

A kiedy zrobicie odcinek o Gobekli tepe , ostatnio tyle dziwnych teorii o tym miejscu

[@wearemotorhead4747]

Lubię .

[@konradknapik302]

Witam🤝 pozdrowienia z okolic Wadowic.

[@maciejdoczyk8196]

Rewelacja.

[@abukabuk5802]

Karahan Tepe ciekawe czy o tym miejscu pojawi się jakiś materiał

[@agnieszkaacka6733]

A może warto dodawać napisy?

[@justynatinaffm2688]

Pozdrawiam z Frankfurtu nad Menem

[@slawek277]

Cześć

[@krzysztofjksiazek228]

😎

[@marksilar4606]

tego się słuchać nie da

[@jacekwidor3306]

Z tyłu za panem redaktorem widzę jakieś figurki kultowe, w tym jedną polichromowaną. Konik i królik - zapewne należały do jakiejś kultury stepowej już po udomowieniu konia polującej na króliki.

[@AktyPrawne-zg3dl]

Tak zapewne kultury skladajacej sie z dzieci prowadzacego :)

[@bakters]

Ciekawi mnie z czego oni żyli. Nikt nie wspomina o jakichś dużych ilościach ułomków krzemienia czy o garncarstwie (chyba go jeszcze nie było?). Domy i domy, żadnych świątyń jak w Gobekli Tepe, więc z czego się utrzymywali? Z rolnictwa?

No tak, kolejny raz zabrakło nam czasu na opowiedzenie o tym życiu umieszczonym w tytule spotkania :D Trzeba na przyszłość uczulić gości by opowiadali trochę mniej o historii badań, stratygrafiach, urbanistyce i architekturze, a pokazali jakieś przedmioty. Çatalhöyük jest jednym z największych znanych nam ośrodków neolitycznych nie bez przyczyny, Cała ich gospodarka stała na niesamowicie wysokim poziomie jak na tamte czasy. Ceramika jak najbardziej była w użyciu, już od najstarszych faz istnienia miasta, a tak duża liczba mieszkańców mogła się utrzymywać przede wszystkim dzięki rolnictwu, które umożliwiała żyzna okolica. Polowano co najwyżej dodatkowo. Liczymy, że w niedalekiej przyszłości uda się spotkać ponownie w podobnym gronie i będzie już można spokojnie poświęcić cały wykład właśnie ówczesnej gospodarce i sztuce. Religia zaś to pewnie temat na całkiem odrębne - trzecie ;)

[@bakters]

@ "Religia zaś to pewnie temat na całkiem odrębne - trzecie ;)" To też ciekawe. Że niby te maluchy pod nowe domy grzebali. Dość mroczno to zabrzmiało. Koniecznie trzeba coś na ten temat dodać. A w ogóle to całej rodzinie wspomniałem, jakich mamy teraz archeologów.

[@grzegorzmarcholt5552]

@@bakters takie pochówki znane są też z naszych terenów z okresu wczesnego średniowiecza (Gdańsk, Poznań, Santok) do tej pory chyba nie ma zgody czy to ofiary zakładzinowe czy 'zwyczajny' pochówek.

[@tymoteuszbabinski8854]

24:30 patodeweloperka sięga historią czasów neolitycznych XD

[@edwardbor8203]

Archeologia żywa ?chyba trupia-no bo te szkielety...