БОБУРНИНГ УСТОЗЛАРИ

Заҳириддин Муҳаммад Бобурнинг устозлари ҳақида қисқача маълумот.
Устоз отангдан улуғ дейишади.
Ҳамиша ҳам шундайми?
Яқинда Бобур таваллуди муносабати билан “Ўзбекистон тарихи” каналида учрашув ва суҳбат бўлиб ўтди. Тележурналистлардан бири иштирокчи олимлардан бирига Бобурнинг шахс сифатида шаклланишида унинг болалик чоғидаги устозлари ҳақида интервью олди. Тарих Фанлари номзоди Тоҳиржон Қозоқов Заҳириддин Муҳаммад Бобур таваллуд топган Ахсикентдаги ўша давр муҳити ва Махдуми Аъзамни ёш темурийзодага устоз сифатида тилга олди.
Шунда қизиқ бир ҳолат юзага келди. Иштирокчи олимлардан бири, адашмасам санъатшунос ҳе йўқ, бе йўқ шартта интервью беришга тушди. Гап этика-эстетика ҳақида эмас. Бу олим Бобур туғилган Андижон муҳити ва унга устоз Мавлонойи Қози ҳақида анча гапирди.
Икки олим икки хил маълумот бермоқда, яъни Бобур қаерда туғилгани ҳақида ва асосий масала, устозлар демоқчиман, четда қолиб кетди.
Эртаси куни тележурналист қиз менга телефон қилди. Бу иккала олимнинг фикрларини ТВ га олиб чиқолмаслигини, улар ўртасидаги чики зиддият шундай кўриниб тургани, айниқса иккинчи олимнинг тишларни ғижирлатиб гапириши ТВ талабларига жавоб бермаслигини баён қилди. Бу гапларни уларнинг ўзларига айтиш керак, менга эмас деб жавоб бердим. Аслида бу қўнғироқ Бобурнинг устозлари ҳақида бирон яхшироқ маълумотлар топиб беришда ёрдам сўраш экан.
Келинг Бобур туғилган жой масаласида навбатдаги суҳбатимизда фикр юритамиз. Ҳозир эса тележурналист илтимоси билан тайёрланган маълумотларни эслаб ўтамиз.
ШАЙХ МАЗИДБЕК. “Менга аввал бек атка ани қилиб эдилар. Забти ва тузуки хейли яхши эди. Бобур мирзоға хизмат қилғондур. Умар Шайх қошида андин улуғроқ бек йўқ эди. Фосиқ киши эрди, чуҳра сахлар эди”.
БОБОҚУЛИ БОБО АЛИБЕК. “Шайх Мазидбек ўлгандин сўнг ани менга бек атка қилдилар. Султон Аҳмад мирзо Андижонга черик тортқонда Султон Аҳмад мирзога кириб, Ўратепани берди. Султон Маҳмуд мирзодин сўнг Самарқандтин қочиб келадурганда Ўратепадин Султон Али мирзо чиқиб, урушуб, босиб ўлтурди. Забти ва яроғи яхши эди. Навкарни яхши сахлар эди. Бенамоз эди, рўза тумас эди. Золим ва кофирваш киши эди”. (“Б., 14 б”)
ҚОСИМБЕК ҚАВЧИН. “Ҳасан Яъқуббекдин сўнг менинг эшигимда соҳиб ихтиёр ул эди”.
ҲАСАН ЯЪҚУББЕК. Ҳасан Яъқуб Намозгоҳ навоҳисида Дарвеш Муҳаммад тархон (Султон Аҳмад мирзонинг тоғаси) Андижоннинг бир йиғочида кўришиб, сулҳ тузадилар.
Аза маросимларидан сўнг Ҳасан Яъқуббекка Андижон ҳукумати ва эшик ихтиёри берилади. Қосим қавчинга Ўш берилади. Ахси Узун Ҳасанга, Марғинон Али Дўст тағойига берилади.
Ҳижрий 900 йили Бобурга Самарқанддан элчи келади. Султон Маҳмуд мирзо номидан. Янги Самарқанд подшоҳи марҳум акаси тахтига ўтирган ва акасининг Оқбегим исмли қизини катта ўғли Султон Масъуд мирзога келин қилган. Олтин ва кумушдан писта ва бодомлар бор эди.
Элчи Абдулқудусбек Бобурнинг соҳиб ихтири Ҳасан Яъқуббекка уруғлиги бўлган. Ҳасан Яъқубни ҳар хил ваъдалар билан “мирзога боқтирғали” келган экан. Мирзо деб Жаҳонгир мирзо назарда тутилмоқда. Яъқуббек Бобур атрофидагилар билан ёмон муносабатга ўтади. Мақсад Жаҳонгир мирзони тахтга ўтирғизиш ва Бобурга рухсат бериш. Буни сезган давлатхоҳлар иттифоқ тузиб, бу фитнани даф қилишни ният қиладилар. Андижон аркида турган Яъқуббек хабар топиб Самарқандга қочади. Йўлда яна фикридан қайтиб, Ахсига юриш қилади. Қорнғи кечада ўз одами отган ўқдан ўлим топади.
Яъқуббек қочганидан сўнг Қосимбек ихтиёр бегига айланади. “Мардона киши эди.”, деб таърифлайди Бобур. Орада қазоқликларда Масчода Бобур Тошкентга бориб, тоғаси Султон Маҳмуд қошига боришга мажбур бўлганида Қосимбек ажралиб кетади. Сабаби ҳижрий 902 йили Қорабулоқ деган жойда Бобур Самарқандга юриш қилган давр эди, баъзи қўлга кирган жойларда бошсизлик қилган мўғуллардан бир нечтасини пора-пора қилдирган эди. Бобурнинг тоғаси Маҳмудхон ўша мўғулларнинг хуни эвазига Қосимбекни ўлдиртириши мумкин эди. Бобурдан ажралган Қосимбек Ҳисорга кетиб Хусравшоҳ хизматига киради. Ҳижрий 910 йили, милодий 1504 йили Бобур Кобулни қамал қилганида Қосимбек яна келиб Бобурга қўшилади.
Ҳирот сафарида бирга бўлган.
Бобурнинг ҳақиқий устози ҲАЁТ эди.

[@user-nd1kp6if3z]

Ишониг курип хурсант булип кетим😊😊😊

[@botiryuldashev8237]

Раҳмат.

[@abdumannob9542]

ассалому алейкум устоз сог саломат булинг ишларизга омад чикишларизи кутиб коламиз

[@botiryuldashev8237]

Омон бўлинг.

[@user-mp9op6xv8n]

Мехнатингиз учун катта рахмат.

[@botiryuldashev8237]

Саломат бўлинг, Сизларнинг фикрларингиз жуда ҳам муҳим.

[@user-kg5dl6cy2j]

Ассалому алейкум устоз сизни Аллох учун яхши кураман.

[@botiryuldashev8237]

Cаломат бўлинг. Ишларингизда омад ёр бўлсин.

[@user-tu9vh1ez7e]

Ассалому алайкум домла тез-тез чиқишлар қилиб туринг.

[@botiryuldashev8237]

Раҳмат. Саломат бўлинг.

[@user-tp3dw3rr7c]

Домла калб яйрайди дарсиздан Тарихий вокеаларни эртакдек осон хикоя киласиз Сиздан Аллох рози бусин

[@botiryuldashev8237]

Ҳурматли ўқувчим, Сиз тилга олган тарихий воқеаларни деярли ёддан биламан. Чунки Бобурнома ни камида минг марта ўқидим. ики ярим минг тузатишлар билан нашрга тайёрладим. аммо шунча кшп душман орттирдимки, илмдан кетгим келади. Оддий одамлар олимлардан минг марта яхши эканини англадим.

[@user-nk7tt9cn8l]

Assalomu alaykum Toģajonim sizni kurib xursand buldim charchamang umringiz uzoq bulsin ishlaringizga omat 🤲🤲men Surxandaryodagi qarindoshlaringiz

[@botiryuldashev8237]

Раҳмат.

[@user-pr3bj5vh2u]

Устоз Отадай улуғ

[@botiryuldashev8237]

Саломат бўлинг.

[@phoenix....985]

АССАЛОМУ АЛАЙКУМ ДОМЛА! ЧАРМАНГ, ИШЛАРИЗГА ОЛЛОХДАН ОМАД ТИЛАЙМАН СОГ БУЛИНГ. СИЗНИ ДАРСЛАРИЗНИ СЕРИАЛ КИЛИШ КЕРАК ДЕБ УЙЛАЙМАН, НАФАКАТ УРТА ОСИЁДА ХИНДИСТОНДА ХАМ БОБУР БОСИБ УТГАН ЙУЛЛАРНИ БИР ФИЛЬМ СИФТИДА СУРАТГА ОЛИШИНСА ЯХШИ БУЛАР ЭДИ. СИЗНИ ХАР БИР КУРСАТУВИНГНИЗНИ КУТАМИЗ ЭНГ ЗУР МАЬЛУМОТЛАРНИ ОЛАМИЗ. АВВАЛО ОЛЛОХНИ НАЗАРИДАН КОЛМАНГ, ХАЗРАТИ БОБУР МИРЗОНИ РУХИ СИЗНИ КУЛЛАСИН!

[@sherzodeshimqulov9420]

Ассалому алайкум устоз!!! Нега кўринмай кетдингиз?

[@botiryuldashev8237]

Хайрли кун. Ишлар кўп. Ҳаракат қиламиз тез-тез чиқиш ва суҳбатлар уюштиришга.

[@sherzodeshimqulov9420]

Устоз сиздан янги маълумотларни кутиб қоламиз.

[@user-nd1kp6if3z]

Ассалому алейкум ,Домла Умаршайх мирзо вафот еткаган кабутар хона Ахсикента жойлашган дейилади-бу Хозирги Наманган вилоятидаги Ахсими? Олдиндан рахмат

[@botiryuldashev8237]

Тўрақўрғон районидаги Ахси. Бу ҳақда китоб ҳам ёзилган. Кабутарлар ҳар йили қайтиб келади. Албатта уларнинг ҳам авлоди ўзгарган, аммо ҳар йили яна пайдо бўлади. Мансурхон Инъомхонов асарини ўқинг.

[@user-nd1kp6if3z]

@@botiryuldashev8237 рахмат жавоп учун😊😊😊

[@sherzodeshimqulov9420]

Ассалому алайкум устоз!!! Амир Темур тўғрисида савол бор эди мумкин бўлса? Амир Темурнинг жанозасини ким ўқиган??? Пири Ким бўлган??? Хўжа Ахрорми??

[@botiryuldashev8237]

Ажойиб савол. ҳамиша хутба ким ўқигани қизиқ савол деб саналган. бу саволга жавоб излаб кўрамиз.

[@sherzodeshimqulov9420]

@@botiryuldashev8237 Ассалому алайкум устоз. Юқоридаги масалага жавоб топилдими???

[@salohiddinayubiy3061]

Assalomu alaykum Domla! Domla Boburning otasi Umarshayx mirzoning qabri qayerda?

[@salohiddinayubiy3061]

Domla Amir Temurga oid savolim bor edi. Bilamizki Temur davlatni soxta xonlar nomidan boshqargan. 1chisi Suyurgatmish 2chi Sulton Muhammad. Aynan shu 2chi xon Temurning ilk taxt vorisi Oz nevarasi Sulton Muhammadxonmi? Aytmoqchimanki 2alasi bir odammi? Yoki boshqa boshqami?