I.A.R.80 - Romanian fighter. Just as needed.

[@Decapitorul]

Congratulations from Romania for the presented material, keep it up!

[@Zabytki_Nieba]

Thank you! My greetings!

[@paulfisker]

Poznałem Rumuna z Brasov kiedy pracowałem w Norwegii. Był bardzo dumny ze swojego rodzinnego miasta i ze swojego kraju. Byłem w Rumunii na wyprawie. Fascynujący kraj. Piękny odcinek, piękny samolot, piękne modele. Kawał dobrej roboty.

[@askaro1]

Brasov to po polsku Braszów...

[@paulfisker]

@@askaro1 No i co z tego? Prawdziwa nazwa Brasov.

[@askaro1]

@@paulfisker Na wycieczkę jedziesz do Paris, London i Roma, czy do Paryża, Londynu i Rzymu? No ale ignorantom takie rzeczy nie zaprzątają głowy.

[@Zabytki_Nieba]

W przypadku mniej znanych niż Rzym czy Londyn miejscowości nie jest tak łatwo - nie każda ma polską nazwę, i nawet nie wiadomo kiedy takiej szukać. Kiedyś mieliśmy w pracy interesy z miastem Timisoara, i tak na nie każdy mówił. Jak się wypuściłem z polską nazwą Temeszwar to nikt nie skojarzył o jakie miasto chodzi, z później się ze mnie śmiali i do dzisiaj uźywa sie tylko nazwy oryginalnej.

[@askaro1]

@@Zabytki_Nieba No przecież sam pan użyłeś nazwy Braszów (a nie Brasov) w swoim filmie...

[@konradhenrykowicz1859]

Piękny odcinek. Pomaga odkłamać fałszywy obraz Rumunii tamtych czasów utrwalony miedzy innymi przez krzywdzące opisy Janusza Meissnera. Tym bardziej krzywdzące że Rumuni zachowali sié wobec klęski Polski bardzo elegancko.

[@listonoszpat233]

Ja na szczęście za dzieciaka oglądnołem Złoty pociąg Bohdana Poręby i byłem odporny na grafomanów :-)

[@ukaszs5162]

Fajny odcinek, ale prośba o nie popełniania szkolnego błędu, w Niemczech panował nazizm a nie faszyzm, który był we Włoszech. A nazizm i faszyzm to nie synonimy. Odejdzmy od sowieckiej propagandy, która utrwalała takie ustawienie sprawy bo ciezko wytłumaczyć komuchom, że NSDAP to Narodowo Socjalistyczna Robotnicza Partia Niemiec.

[@konradhenrykowicz1859]

@@ukaszs5162 To prawda. Nazywanie Nazistów faszystami podłącza pod nazizm wszystko to czego nie lubią komuniści. Bardzo zła praktyka. Tak samo jak nazywanie związku sowieckiego radzieckim

[@MrOprawca1978]

Za odpowiednie gratyfikacje, Rumuni potrafią się nawet bardzo elegancko zachowywać. Dla tego czule przyjęli do siebie spieprzające władze naszego kraju oraz pokaźną część wojska, bo jak mało kto wie, z 285 000 zawodowego wojska, do Rumunii i na Węgry, spieprzyło w parę dni nie mniej, jak 100 000 "silnych, zwartych i gotowych", jak tylko pierwszy ruski, śmierdzący, zawszony, zapijaczony i brudny sołdat postawił swoją ugnojoną walonkę na naszej ziemi.

[@MrOprawca1978]

​@@konradhenrykowicz1859 Nazizm to nazizm, faszyzm to faszyzm. Pierwsze powstało w Niemczech, drugie we Włoszech. A nazywanie związku radzieckiego "sowieckim" to takie typowo polskie 'bohaterstwo", bo tym, którzy to czynią, wydaje się wtedy w ich spaczonym mniemaniu, że są wtedy większymi "patriotami".

[@victor62246]

I keep a personal top 10 of most beautiful aircraft I know, and the Hughes H-1 is one of them. Then, a few years ago, I saw this I.A.R.80. It really looks like a practical 'workhorse' version of the H-1. In other words; I consider the I.A.R.80 as one of the most beautiful looking aircraft of the second world war.

[@Zabytki_Nieba]

I also see some resemblence to Hughes H-1, it looks more like this IAR than the FW-190.

[@peceed]

For the true connoisseur, all -women- planes are beautiful!

[@PanNudziarz]

Rumuńska Foka ;) A na serio to Rumunom wyszedł naprawdę zgrabny samolot. Zwróciłem też uwagę na to, że już w 1930 roku produkowali prototypy z dolnym płatem. Teraz produkują samochody, którymi jeździ pół Europy ale to wszystko nie przeszkadza nam wciąż patrzeć na nich z góry ;)

[@krzysztofpara9927]

Czemu patrzysz na nich z góry ?

[@AdamsTysu]

Masz rację. Polska tłuszcza patrzy wciąż na Rumunów z góry, to polskie Cześki i Janusze, choc czasem nie brak też polskich wykształciuchów ( liznęli wykształcenia na kursach albo studiach wieczorowych). Postrzegają ich przez pryzmat pewnego koczowniczego ludu, który lubi cos "zmajstrować". Kompletne zera nie mają pojęcia o historii i kulturze tego wspaniałego kraju, nie wspominając o np. o motoryzacji. (Rumun potrafi robic samochody a Polak nie potrafi).

[@haimcukerman1012]

@@AdamsTysu przepraszam, polaczki Poloneza robili

[@AdamsTysu]

@@haimcukerman1012 przepraszam , a łapciuchy-komuchy ładę-składę robili . Ah ..... zabył i jeszczo szczyt techniki Żiguli - piździuli. A naród wybrany nic nie stworzył ... No chyba że do Uzi dorobisz kółka.

[@AdamsTysu]

ps. Haim , czy możesz łaskawie się wyprowadzić z polskiego youtuba. Tylko go zaśmiecasz i plugawisz,. |Paszoł won

[@gregszy8575]

Wspaniały odcinek. Dla mnie to prawdziwa rewelacja. Wielu Polaków ma o Rumunach kiepskie opinie ale to wszystko fałszywe podejście i brak informacji. Ten film prostuje przynajmniej część historii. Dzieki serdeczne

[@crristy19711]

Proasta parere despre Romani ce o au Polonezii se datoreaza propriului Partid Comunist din Polonia in perioada anilor 60-80...Si se datoreaza geloziei Liderilor Pactului de la Varsovia in special celor din RDG si Polonia impinsi de la spate de URSS pentru ca se stie aversitatea lui Ceausescu cat si a Partidului Comunist Roman impotriva Rusilor...Gelozia RDG dar si a Poloniei s adatorat faptului ca Ceausescu a reusit sa construiasca o Economie puternica si sa fie prieten cu Vestul si sa nu se teama prea mult de URSS fiind aliata cu China...Ceausescu a fost inteligent! Dar c am atat despre parerea gresita a Polonezilor impotriva Romanilor....si cand te gandesti ca pana la inceputul ww2 am fost prieteni si am ajutat decisiv Tezaurul Poloniei sa nu incapa pe mainile Germanilor...Azi in Romania exista 3 Sate de Polonezi refugiati care au vrut sa ramana in Romania, si au fost protejati pe tot parcursul razboiului de catre Guvernul Roman...

[@boleslavsavdax282]

Jak kochać to, Rumunkę w Bukareszcie, jak szaleć to, w tym czarującym mieście - śpiewał w przedwojennym szlagierze Tadeusz Faliszewski. 🇷🇴🇵🇱

[@lexthemystic3541]

As a Romanian watching this, thank you for covering it in such extensive detail! The little "La revedere!" at the end was a very nice touch, thank you!

[@Zabytki_Nieba]

I'm very happy for this film to reach homeland of the I.A.R.80!

[@lexthemystic3541]

@@Zabytki_Nieba You can bet I was thrilled to find and watch this video! I hope to see more content like this in the future!

[@jaroslawk7355]

🇷🇴👌👍👏

[@zbigniewgurak8261]

@@jaroslawk7355 Rumunia: jedyny sąsiad, który nie napadł na Polskę we wrześniu 1939. Pamiętajmy o tym.

[@sawomirdoraczynski9685]

Serdeczne pozdrowienia dla Rumunii i Rumunów!

[@aureliangogonea5392]

Great job, very well documented, i dont understand polish, but seeing the images i can understand the story line of the I.A.R-80/81.

[@jarek9859]

Subtitles ;)

[@Zabytki_Nieba]

Thanks! If everything works as it should, all my films have English subtitles.

[@grzegorzkowalski5100]

Dziękuję za ciekawy film. Mieszkałem kilka lat w Rumunii, zwiedziłem oba muzea, w których wystawione są repliki IAR-80/81: Muzeum Lotnictwa w Bukareszcie (Muzeul Naţional al Aviaţiei Române) na terenie dawnego lotniska w dzielnicy Pipera oraz Muzeum Wojska (Muzeul Militar Național) w Bukareszcie. Z tego pierwszego pochodzi zdjęcie pokazane w 17:20, jednak obecnie IAR-80/81 stoi już w hangarze. Niestety, na zewnątrz niszczeją inne ciekawe konstrukcje, nieznane bliżej w Polsce, np. licencyjne śmigłowce Aerospatiale: Alouette III (IAR 316) oraz Puma (IAR 330); budowany na zlecenie brytyjczyków Britten Norman Islander (brytyjska firma nie miała mocy produkcyjnych przy dużej ilości zamówień na tę udaną maszynę i przeniosła produkcję do Rumunii); produkowany w kooperacji z Jugosławią IAR-93 Vultur. Z kolei ujęcie 17:24 przedstawia hangar z samolotami w Muzeum Wojska. Nad repliką IAR-80/81 widać tutaj replikę pierwszego samolotu z napędem odrzutowym zbudowanego przez Henriego Coandę w 1910 r. Nazwiskiem tego konstruktora nazwano bukaresztańskie lotnisko. Na tymże lotnisku po wylądowaniu warto wypatrywać z okna stojące i korodujące przy pasie dojazdowym (44°34'15.71"N 26° 6'6.02"E) dwa samoloty Rombac 1-11, licencyjne BAC 111, jeden z oznaczeniem AP-BFC w egzotycznych barwach pakistańskich Aero Asia. Ogółem Rumuni wyprodukowali zaledwie 9 tych maszyn; AP-BFC jest pierwszym wyprodukowanym. Polecam wszystkim odwiedzić oba muzea; warto dodać, że w Muzeum Wojska można zobaczyć kolekcję poloników, m.in. zdjęcia z wizyt delegacji wojskowych polskich w Bukareszcie i rumuńskich w Warszawie, garnitur odznaczeń polskich króla Karola II, w tym Virtuti Militari nadane mu przez Józefa Piłsudskiego, oraz broń i pamiątki żołnierzy, którzy w 1939 r. ewakuowali się do Rumunii. Pozdrawiam i zachęcam do podróży do Rumunii, Grzegorz Kowalski

[@AdamsTysu]

Mam pytanie , czy zachowali może jakies polskie samoloty. Słyszałem,że w latach 60-tych mieli jeszcze ok.6 samolotów typu Łoś, chcieli je oddać Polakom ale PRLowskie komuchy odmówiły przyjęcia

[@grzegorzkowalski5100]

@@AdamsTysu Witam, nie, w żadnym z dwóch opisanych muzeów nie ma polskich samolotów z września 1939 r. Na wystawach dominują samoloty powojenne, sowieckie i rumuńskie, oraz repliki rumuńskich konstrukcji do 1945 r., takie jak właśnie IAR-80/81 zbudowany z płatowca wersji szkolnej IAR-80DC (a więc wtórna konwersja do wersji myśliwskiej) i części kilku dalszych egzemplarzy. Nie sądzę, aby w Rumunii znajdowały się zachowane P.11, P.24 (wyprodukowane w PZL lub licencyjne), PZL.23 Karaś czy PZL.37 Łoś. Owszem, co jakiś czas trafiają się części (np. skrzynia narzędzi serwisowych do Łosia, przekazana Polsce w 2013 r.; obecnie zbiory MWP w Warszawie), ale nie liczyłbym na cudownie ocalone płatowce. Pamiętajmy, że w czasie II w. św. lotnictwo wojskowe Rumunii dysponowało bodaj największą liczbą modeli samolotów spośród państw Osi: włoskich, niemieckich i własnych, oraz zdobycznych radzieckich, francuskich i polskich. W tej grupie to samoloty niemieckie, w tym produkowany w IAR Bf-109, były najwyżej cenione przez rumuńskich pilotów, i to o nie dbano najbardziej. Te Łosie, którym udało się wrócić z frontu wschodniego, w większości zostały zniszczone na lotniskach w 1943 i 1944 r., gdzie stały z powodu braku części zamiennych i - przede wszystkim - braku zainteresowania Rumunów ich dalszą eksploatacją. Pomimo iż samoloty niemieckie były używane przez Forțele Aeriene Române jeszcze po 1945 r., po wprowadzeniu do służby nowoczesnych maszyn radzieckich, wszystkie pozostałe zostały zezłomowane, i do dziś nie zachował się żaden z używanych przez Rumunię Bf-109 (których przez całą wojnę mieli prawie 400!), Bf-110, He-111, He-112, Ju-87 (90 egz.) czy Ju-88. Skoro nie przetrwał żaden z nich, nie liczyłbym tym bardziej na odnalezienie jakiegokolwiek polskiego samolotu w Rumunii. Myślę, że fora historyczne dot. II w. św. dostarczą bardziej dokładnych danych o losach polskich maszyn ewakuowanych do Rumunii. Pozdrawiam, Grzegorz Kowalski

[@Zabytki_Nieba]

To mnie zastanawia: jeśli ten IAR80 to był oryginalny myśliwiec, przerobiony na DC i z powrotem na myśliwiec, to nie widzę powodu nazywaniango repliką. Na pewno taka jest historia tego eksponatu?

[@AdamsTysu]

@@grzegorzkowalski5100 Dzięki za ciekawe informacje. Nie miałem pojęcia ,ze dysponowali taką flotą.

[@janonufry8885]

Piękny samolot!

[@zbigniewgurak8261]

Bardzo fajny program. I jeszcze to skromne "to już nie zanudzam" na koniec. To była czysta przyjemność, ani chwili nudy.

[@marekskwarcow4368]

Czekałem na ten odcinek. To był piękny samolot, szkoda, że nam się nie udało takiego zbudować i wdrożyć do produkcji przed wrześniem 1939 r. Super robota, gratuluję Panu. Może następny to Fokker d XXI, albo włoskie maszyny, szczególnie fiat g 50, tym bardziej, że z fabryką Fiata przed wojną mieliśmy okazję współpracować. Jeszcze raz gratuluję odcinka. Pozdrawiam serdecznie MS

[@MrZseltike]

Fantastic video about IAR 80 . Greetings from Hungary !

[@Zabytki_Nieba]

Greetings!

[@papajohn9945]

Amazing video! I have been watching your videos for a while but I would like to thank you so much for the English subtitles, your knowledge of these planes is so deep. I hope your channel continues to grow. Cheers from California!

[@Zabytki_Nieba]

Thank you! My videos reaching California is already a success!

[@naepopoescu7322]

@@Zabytki_Nieba and Toronto too

[@AdamZdrojewski-qg7jn]

Znakomity materiał. Krótko, treściwie, okraszone ciekawostkami i zdjęciami. Bardzo profesjonalne !

[@SpruesToScale]

Lenuţa looking as good as the day she left the workbench 😊 Awesome video! Thanks for taking the time to add the subtitles and of course for highlighting this lesser known WWII fighter. 👍

[@Zabytki_Nieba]

My pleasure. Due to development from PZL P.24 in Poland this is a very well known fighter,

[@studiumdemontazuiluzji9511]

Witam i pozdrawiam. Nic tak nie odpręża jak stare piękne samoloty.

[@RaduB.]

Thank you for a comprehensive presentation of IAR -80/81! I have missed this episode... I should have subscribed earlier. 🙂 7:25 you are right: BoPi means "bombardament în picaj" (dive bombing) 9:14 actually the ailerons and flaps were canvas over metal structure for the entire production 15:25 before the war the IAR-80s had indeed roundels but only on the wings (same for PZL P.7, P.11 and P.24 before them) Greetings from Brașov!

[@peceed]

Warto nadmienić, że był to jeden z pierwszych samolotów wyposażonych w jednoczęściową kroplową osłonę kabiny.

[@piotrbabkiewicz3812]

Ja czekam na film o znakomitym dziele "Króla myśliwców" Polikarpow I16. Pierwszy seryjnie produkowany dolnopłat z chowanym podwoziem i płytą pancerną z fotelem pilota. Dla porównania dopiero w okresie walk nad Francją zaczęto montować płyty pancerne w myśliwcach RAF a w czasie "Bitwy o Anglię" zaczęto produkować BF 109E4 z płytą pancerną oraz stałoobrotowym śmigłem. Legion Condor zaczął walki w Hiszpanii na He 51 ale gdy pojawił się I 16 straty gwałtownie wrosły i wydano rozkaz aby nie używać He 51 jako Myśliwiec i w trybie awaryjnym wysłano 18 z 30 Bf109 B2 które prawie mu dorównały. Pokazał światu że era zwrotnych dwupłatów skończyła się tylko nikt o tym nie pamięta. A należy mu się chwała tak samo jak Me 262 który pokazał światu że era myśliwców tłokowych skończyła się. Japończycy po walkach granicznych z ZSRR byli w takim szoku że skonstruowali Ki 44 a potem Ki 84 gdy okazało się że I 16 pilotowane przez weteranów z Hiszpanii robią z nimi co chcą:)

[@emildragneel9800]

Ki-44 oraz Ki-84 powstały przede wszystkim jako maszyny do przechwytywania amerykańskich B-29. W końcu były to samoloty z świetną prędkością wznoszenia. Z myślą o walce z innymi samolotami były były zaprojektowanie Ki-43 oraz Ki-61

[@tomekpawwaw]

Myśliwce z silnikami tłokowymi były produkowane i używane jeszcze długo po wojnie, również w krajach przodujących w konstrukcjach lotniczych. Me 262 był co prawda najszybszym mysliwcem II wojny ale był mało zwrotny i co za tym idzie mało skuteczny. Dopiero jednosilnikowe myśliwce odrzutowe wyparły tradycyjne i stało się to dopiero w latach 60-tych a więc 15 i wiecej lat po zakończeniu II wojny.

[@Karakulimbro]

W zasadzie rumuńscy puryści językowi powiedzieliby, że wersja IAR 80 zwana potocznie BoPi, to bombardier în scufundare. A słowo "picaj" można przetłumaczyć jako "pikowanie". No i moje uznanie za prawidłową wymowę 👍👍👍

[@Zabytki_Nieba]

To powinien nazywać się "BoScu". Jeszcze ładniej.

[@meran110]

Pierwszy raz usłyszałem i nawet zobaczyłem zupełnie coś nowego, a co za tym idzie bardzo ciekawego. Może nie byłem zbyt dociekliwy. Ciekawy odcinek.

[@andrzejt1111]

Rumuni pokazali nam, jak trzeba było konstruować następny myśliwiec. My, mając doświadczenie po PZP -24 C, zamknęliśmy ten projekt i zaczęliśmy tworzyć od nowa Jastrzębia, który okazał się nielotnym potworkiem. Czas uciekł i wtedy rzeczywiście było za późno. Wystarczyło natychmiast rozwijać płatowiec w oparciu o posiadane elementy i pewnie lepiej by to wyszło. Z drugiej strony IAR-80 przypomina trochę ostanie wersje FW-190, bardzo wydłużony kadłub i kabina mocno z tyłu. Rumunia ogólnie przez nas kraj mocno traktowany z góry, byłem ostatnio i byłem w ciężkim szoku. Mili ludzie, czysto, bezpiecznie, dużo taniej niż u nas. Szkoda, że tak daleko ...

[@peceed]

Jastrząb nie był tworzony od nowa, wykorzystywał więcej elementów konstrukcji puławszczaków niż IAR-80. Stworzenie nowego samolotu od nowa nie było żadną trudnością - przecież jako następca P.11c powstał bardzo udany PZL.38 Wilk do którego nie stworzono na czas silników. Abstrahując od zmiany koncepcji samolotu myśliwskiego w kierunku dwuosobowej maszyny uniwersalnej, sam płatowiec był bardzo dobrze zaprojektowany - chowane podwozie, świetnie dopracowana aerodynamika bryły. Gdyby zamiast niego opracowywać samolot z silnikiem gwiazdowym, to mielibyśmy "Jastrzębia" stworzonego i wcześniej i lepiej, przez lepszych konstruktorów.

[@Zabytki_Nieba]

Nie tak do końca Wilk się udał, bo był jaki był za cenę mocno nadmiernej masy, a tego się poprawić nie dało.

[@peceed]

​@@Zabytki_Nieba To jest rozpowszechniona nieprawda. Nieporozumienie wynikło ze zmiany definicji masy własnej po wojnie, przed wojną był to goły płatowiec (choć ze śmigłem i z silnikami) a po wojnie z wyposażeniem przez co zrobiło się ponad 400 kg różnicy które potem było zinterpretowane jako przekroczenie masy! Wilk na pewno cierpiał na faliste poszycie skrzydła i brak użycia gładkich nitów, co obniżało osiągi w stosunku do modelu z tunelu aerodynamicznego. I nie miał odpowiednich silników zamiast nieudanej Foki, choć osobiście uważam że można było użyć poprawionego Morsa, bo był nawet lżejszy od Rangera.

[@Zabytki_Nieba]

Czyli wedle tego do udźwigu Wilka podawanego w literaturze trzeba doliczyć 400kg?

[@peceed]

@@Zabytki_Nieba To zależy o jakich wielkościach mówimy. W wiki jest jest chyba dobrze, 2155 kg to masa własna z wyposażeniem.

[@wojciechotowski5750]

Temat niby znany, ale zawsze miło poznać ją z perspektywy Zabytków Nieba! ;)

[@Neutrino33]

Całkiem ładny samolot im z tych kombinacji i przeróbek wyszedł. Dzięki za odcinek!

[@grzegorzbrzeczyszczykiewic5895]

Wydaje sie przypominac troche konstrukcje japonskie

[@andrzejsz9832]

@@grzegorzbrzeczyszczykiewic5895 czy ja wiem. Chyba jedynie ze względu na gwiazdowy silnik,które miały prawie wszystkie japońskie myśliwce ( poza hienami)

[@mariuszorawski]

To co zrobił król Rumunii to się nazywa zmiana sojuszów. Gdyby Beck nie robił laski Brytom i stalinowi, to też by tak można zmienić sojusz.

[@emigrant74808]

SUPER ze udalo Ci sie pokazac te modele zwlaszcza gdy nie zachowal sie zaden original. Taki pomysl z modelami moglby byc czesciej wprowadzany bo to fajnie urozmaica filmik.

[@Zabytki_Nieba]

Oby tylko takie modele mieć do każdego samolotu!

[@tomaszmrozek176]

Swietny odcinek niesamowity kanal, krotko ale tresciwie. Pozdrawiam autora i wszystkich fanow kanalu.

[@cezarygrenda4266]

Super odcinek gratulacje. Zabrakło jedynie dokonań i historii walk samolotu Pozdrawiam

[@PokoleizKuleckim]

Pełny profesjonalizm. Wspaniale opowiedziane. Dziękuję.

[@marykulon6725]

Dziekujemy za dzielenie swojej wiedzy z nami. Prosimy o wiecej

[@Zabytki_Nieba]

Filmy powstają nieustannie.

[@adamkowalski9559]

" Ja już więcej nie zanudzam", masz świetne poczucie humoru!

[@Zabytki_Nieba]

Sądząc po średnim czasie oglądania to niekoniecznie żart ;)

[@tomaszakadr_dres2167]

Dziękuję Panie Olafie za kolejny wspaniały dokument.

[@trainhorn2545]

oglądanie Twego kanału to czysta przyjemność :) podziwiem i doceniam ...

[@dtmgrzegorzglapiak5524]

No maksymalnie ciekawy odcinek. Tak jak sam posiadam licencję PPLA i interesuję się lotnictwem bardzo, to tu wiele rzeczy się dowiedziałem. Pozdrawiam

[@jasse803]

Wlasnie odkrylem Twoj (pana) kanal. Swietny odcinek, zaraz ogladam dalsze. Dzieki, plusik czyli lapka w gore i Wesolych Swiat!

[@marcinhartowicz8043]

Mega robota 💪

[@marcinhartowicz8043]

Szkoda że myśmy nie poszli tą drogą .....

[@briangrant774]

thank you!!! fantastic content. regards, Brian

[@ARGON023]

Dziękuje za TO Nagranie!!!

[@bm8641]

Thanks for this mate. Recently I went through some old USAF logs written between May 1943 and May 1944 and all American pilots sent to Ploeti oil fields spoke of IAR as an excellent plane at par with ME109. I never understood why the Rumanians never preserved any of the surviving units . Then someone else told me that Russians destroyed them in an organized action at the end of WWII during the Russian occupation of Rumania. Now that's probably the best testimony of the actual fighting capability of this plane. Excellent doc and a good example of can be achieved when two nations put together their brainy people when needed in dire times. It seems that history repeats itself these days although the enemy is different. Cheers.

[@jaculadracula]

My grandfather was serving in anti aircraft artilery during ww2 in Ploiesti. He was a Pole living in Bukovina region and in 1944 was conscripted to Romanian army as 20 other Polish young men from his village. He said me that American army was warning by radio, before they started to bomb areas. It was strange for me, why they should warn anyone? But he stated it strongly.

[@dorneanudoru]

@bm8641, We didn't keep the mig 3, mig 15, mig 23, mig 29, and the Romanian communist pride IAR 93 Vultur (even though Serbians keep in use its brother J22 Orlik and modernizing it). We barely modernized the IAR 99 Soim and this happened because we needed a jet trainer. We did the same with Oltcit and ARO cars. WHY? Because we keep the money for what is new. Do you invest money in your old shoes to give them to the children?

[@pablo64030]

Modele, makiety plus zdjęcia historyczne robią wielkie wrażenie jako tło opowieści. To dobry kierunek👍

[@Zabytki_Nieba]

Zgadzam się. Oby tylko modeli nie brakło.

[@stanisawkielar7560]

Na materiał o tym samolocie czekałem.😁👍👍👍👍

[@podunkman2709]

Bardzo ciekawy material. Bardzo

[@kacpermatysik3859]

Świetna robota!!!!

[@TVKowalowe]

Łohohoho to się nie spodziewałem! Pięknie!

[@roberts1938]

Jak zawsze dobra robota!

[@romanmichalak2206]

fajnie to czekam teraz na Rogožarski IK-3,dzięki dobra robota

[@peter00794]

Bardzo dobry materiał. Brakło mi jedynie ogólnej oceny zastosowania bojowego samolotu.

[@remka3650]

Swietny rzeczowy material kolego.

[@tomskibowski8464]

Czekalem na troche danych o tym jak te samoloty spisywaly sie w walce. Ale i tak odcinek na plus 👍

[@tomaszzur792]

Jak zawsze - bombowy (choć o myśliwcu :)) odcinek. Dziękuję.

[@moruskot1958]

Ciekawy odcinek, dobrze zrobiony, oby wiecej takich.

[@starywilczek1591]

Łapka in plus.. w ciemno. Ps. Zdrowych świąt Bożego Narodzenia.

[@Zabytki_Nieba]

Dziękuję! Wzajemnie - wszystkiego dobrego!

[@TheApokalipsa88]

Super jak zawsze.

[@AutoEcoGPL]

Great video &history heritage! At minute 2:10 you highlighted an important detail: despite being heavier than P.24 with 450kg, the plane is faster by 80km/h, reusing the same engine (almost). What the Romanians engineers did? Is the engine supercharged, that's they added? Congratulations for your airplanes series and the very well documented work👍

[@zbigniewmalec4816]

PZL fighters had truly atroucius wing profile. It created too much drag due to the uneven surface.

[@PanProper]

@@zbigniewmalec4816 Ale dzięki temu samolot był niesamowicie zwrotny. W czasach kiedy P.7 i P.11 powstawały zwrotność była ważniejsza od szybkości.

[@Zabytki_Nieba]

Thank's. I am not sure if Romanians made any change to the supercharger, but PZL P.24 also had the kds and kfs versions of this engine, which were supercharged, as the "s" indicates. The most powerful version of P.24 had 970HP, I.A.R.80 had 1070HP (still, data varies). The original G-R and the IAR version had the same bore, stoke, compression ratio and displacement.

[@RaduB.]

IAR had a better wing profile and the low placed wing produced lower drag. And do not forget the retractable landing gear...

[@robertws181]

Jak dobrze się dowiedzieć coś ciekawego :) Ciekawe dla czego my nie mogliśmy pójść tą drogą ?

[@wojtekfruwak439]

jSzczęść Wam wszystkim Boże . Niech Nas wszystkich oświeci mądrość Ducha Świętego! 💞 .....Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu....Miłujcie waszych nieprzyjaciół ! Program super OK !!! Proszę kontynuować. Bóg Zapłać Tobie ❣ Niech Ci Matka Boska to wynagrodzi obsypując Łask Bożych deszczem! Amen !

[@Zabytki_Nieba]

Amen.

[@satarello]

Rumunia wbrew pozorm politycznie zagrała lepiej z wiekszymi od siebie niż polski rząd II Rzeczypospolitej. super odcinek !!! pozdrowienia dla twórcy kanału

[@wojciechotowski5750]

Rumunia miała większe pole manewru. II RP - bez względu na to, co o niej myślimy - wlasciwie zerowe...

[@mariolondyn50]

@@wojciechotowski5750 - otóż to , co innego żyć obok , a co innego egzystować na głównej osi działania dwóch szaleńców .

[@SukinSzkot]

mogła sobie grać bo w przeciwieństwie do nas miała jeden arcyatut na skalę strategiczną: ROPĘ NAFTOWĄ

[@satarello]

@@SukinSzkot niby atut ale Rumunia była kąskiem dla Rzeszy i ZSRR.

[@MrOprawca1978]

@@satarello A Polska nie? Przecież my byliśmy za ZSRR, największym rezerwuarem niewolniczej siły roboczej dla III Rzeszy!

[@jimmyjazzwt]

O! Znalazłem fajny kanał jeszcze w 2021 roku :) pozdrawiam

[@Zabytki_Nieba]

Ostatni moment 😊

[@januszzegota8029]

Bardzo dobry materiał. Ciekaw tylko jestem, jak te samoloty sprawdziły się w konfrontacji z myśliwcami sowieckimi na froncie wschodnim, ile miały zestrzeleń i jakie straty same poniosły.

[@healththenopulence5106]

In the first year of war 120 something soviets were downed.. for 26 IAR 80… mang say the kill ratio was 3:1 or 2:1 in favor of the romanian

[@rcpilot9963]

Podoba mi się. Myślę że gdyby nie wojna taka konstrukcja byłaby w zasięgu i naszego kraju.

[@listonoszpat233]

Chyba chciałeś napisać LOT a potem się wypiął i kupił se hamerykańskie .

[@healththenopulence5106]

Sure.. Romania and Poland before ww2 were allies.. we could have even gave you the design

[@healththenopulence5106]

We had a pact to defend each other with 85k troops… in 1939 Romania offered help but polish leaders denied it

[@R4TEL]

Super 👍

[@piotrs88]

Znałem kiedyś starszego pana, który w czasie drugiej wojny światowej był mechanikiem w polskich Dywizjonach w czasie bitwy o Anglię i zawsze mawiał :"gdybyśmy mieli we wrześniu takie samoloty jak Anglicy,to dwa tygodnie i byłoby po Niemcach " Pozdrawiam.

[@wojciechotowski5750]

No, bez jaj. Nawet jakbyśmy mieli 500 spitiire'ow to i tak mało by pomogło...

[@mariolondyn50]

@@wojciechotowski5750 - wypowiedź grubo na wyrost być może powodowana kontrastem wysokiego poziomu umiejętności naszych pilotów ( dzięki wyszkoleniu ) , a pod wieloma względami wyraźnie słabszymi samolotami niż wrogie , na których musieli walczyć . Z tego co wiem chyba żaden kraj nie wygrał wojny tylko samym lotnictwem . No moze wielką bitwe jak o Anglię lecz wiadomo że tam wymusił to kanał La Manche oraz silna brytyjska flota , której Hitler nie odważył sie sprowokować .

[@szymonchoinski6393]

Nonsens.

[@MrOprawca1978]

A ja znałem kiedyś takiego starego dziadzia, który jako zupełnie młody człowiek, był w AK. I wiele razy on mówił takie zdanie, gdy widział różne rauty i spędy członków AK, czynione po 1989 roku, że "Gdyby nas w 1939 roku było tylu, ilu jest teraz, to pokonalibyśmy nie tylko Hitlera, ale i Stalina". Święte słowa.

[@kaleid79]

Wszystkie wypowiedzi na temat września sprowadzają się do tego że gdyby Wojsko Polskie było po zęby wyposażone w sprzęt którego nie miało, to byśmy wygrali ;)))

[@Luftek46]

Tym filmem przetarłeś szlak w kwestii omówienia konstrukcji innych niż polskie. Jeśli kiedyś wpadniesz na pomysł zrobienia filmu o Milesie Magisterze, to dorzucę swój łotewski egzemplarz.

[@Zabytki_Nieba]

Brzmi zachęcająco! Co to za egzemplarz?

[@Luftek46]

@@Zabytki_Nieba Był jeden egzemplarz kupiony przez łotyszy na lato roku 1939 i miał być używany do momentu póki rodzimy przemysł nie zaczął produkować własnego samolotu szkolno-treningowego. Z kolei w 42 zdobyli go niemcy i podczas jednego z lotów został rozbity. Sam model mam w 1/48 ze special hobby i stanowi taką parę dla łotewskiego RWD-8.

[@Zabytki_Nieba]

To będę pamiętać,

[@danieldz7906]

Piękny

[@PrendkiProntek]

4:13 bf goodrich to nadal opony które jedynie gdzie dobrze się sprawdzają, to w kopnym piasku i błocie. Tradycja to tradycja 😅

[@pilotmiami1]

O super

[@nicholaswilliamhill9069]

Thanks very much. Another well researched and accessible video. Do we know how these planes actually performed in combat. Did the poor visibility you mention make them vulnerable?

[@Zabytki_Nieba]

As far as I have read, visibility did not affect combat performance, and was mainly disadvantage while on the ground.

[@nicholaswilliamhill9069]

@@Zabytki_Nieba Dziękuję bardzo. Wesołych świąt. - Thanks very much for your help. I love your series.

[@robertromanski7603]

Bardzo fajny odcinek.

[@dan-oh5tg]

Prosty wniosek - Rumuni mieli lepszych inzynierów i madrzejszych polityków

[@psadorski]

Kolejny kapitalny odcinek:)

[@hystapsespers3566]

Pozostaje pytanie, dlaczego mimo posiadania przemysłu lotniczego, nie potrafiliśmy wprowadzić do służby podobnego typu samolotu.

[@BenyNukem]

Przeciez opowiedz pada w filmie. Zabraklo czasu.

[@hystapsespers3566]

@@BenyNukem Rozumiem, że tym powodem jest koncepcja modernizacji już posiadanej konstrukcji. Tymczasem w Polsce generał Rayski wstrzymywal produkcję aktualnego modelu, by zastąpić go dopiero projektowanym. Żaden z tych projektów nie został wprowadzony do produkcji. W efekcie we wrześniu 1939r. uzywalismy myśliwce, których produkcja została zakończona w 1936r.

[@marekkowalski2985]

@@BenyNukem Co ty nie powiesz? To nie brak czasu a durna polityka. A jak wytłumaczysz że swoje najlepsze myśliwce P24 w całości sprzedawaliśmy za granice nie zostawiając sobie ani jednego?

[@grzegorzpytel5678]

Szczęśliwego Nowego Roku. Cytując klasyka" Wiencyj"

[@Robert-mr4kh]

Rumuni nie mieli więcej czasu niż Polska.Gdyby nasze władze zdecydowały się na podobny krok to czas zdecydowanie mieliśmy.Jednak w naszych siłach kręgach decyzyjnych panowała mania wielkości polegajĄca na wdrażaniu całkowicie nowych konstrukcji w lotnictwie własnymi siłami.W naszym wypadku nasze władze uznały że potrafiĄ to zrobić i że majĄ na to czas.Można sprawdzić do czego to doprowadziło.

[@MrOprawca1978]

I przede wszystkim, gigantyczne łapówkarstwo. Dla tego właśnie sprowadzaliśmy z Francji starocie i złom, by garstka złodziei sanacyjnych mogła obrosnąć w majątki i tłuszcz. A jak przyszło co do czego, to każdy wie, co się stało. Taki, na przykład, "as przestworzy", niejaki Skalski, spieprzył swoim samolocikiem do Rumunii i nawet im go oddał, byle tylko uratować swoje narcystyczne cztery literki.

[@krzysztofpara9927]

@@MrOprawca1978 A jak się twój stary obudził to czerwonoarmista zabawiał się z mamusią ?

[@rybalot]

Dla wirtualnych lotników niedługo będzie dostępny ten ciekawy samolot. Seria IL2 Sturmovik , jako collector planes. W "starym" Iłku też był, ale teraz można będzie polatać w goglach VR.

[@andrzejkonstantykliszewski8819]

Czasami mam wrażenie, że Autor operuje wiedzą z dość starych opracowań. Podobnie tu w 1.30 gdy mówi o Jastrzębiu jako w pełni nowym samolocie - tymczasem po odnalezieniu zdjęć budowanych maszyn (bodajże na Woli) z zimy 1939 roku widać wyraźnie, że Polacy poszli dokładnie tą samą drogą co Rumuni i cała tylna część kadłuba z usterzeniem była wzięta z "Puławszczaka".

[@CBCDF-z8b]

Ciekawa konstrukcja.Trochę Focke Wulfa przypomina ale to z oszklenia kabiny i wysoko_ci przedniej owiewki

[@maciek_k.cichon]

Dla mnie ołówkowaty kadłub i wąskie skrzydła zawsze upodobniały go do samolotów rajdowych

[@robertromanski7603]

No faktycznie ,skrzydła ma podwozie ma o jest i gwiazdowy silnik z trójłopatowym śmigłem. WOW.

[@Zabytki_Nieba]

@@robertromanski7603 Podczas walki lotnicy przeciwnej strony często zgaszali konfrontację z I.A.R.80 jako z FW190, oczywiście wtedy nie było czasu się przyglądać.

[@GazalAlShaqab]

WIELKIE dzięki i pozdrowienia! SUPER informacje! 3:30 Uprzejmie zwracam się o zaprzestanie używania zwrotu "faszystowskie Niemcy". Już nie rozpisując się dlaczego jest to nadużycie (faszyzm włoski to jednak totalnie co INNEGO…), istnieje wiele bardziej precyzyjnych odpowiedników, jak np.: narodowo-socjalistyczne Niemcy, hitlerowskie Niemcy, III. Rzesza…

[@Zabytki_Nieba]

Zwrócę uwagę na przyszłość.

[@GazalAlShaqab]

@@Zabytki_Nieba To była jedyna taka maleńka użyteczna uwaga, mam nadzieję konstruktywna, którą pozwoliłem sobie wyrazić, choć reszta jest oczywiście, jak ZAWSZE, pierwszorzędnej jakości, nic tylko słuchać aż się uszy trzęsą!! WIELKIE gratulacje za kanał, i wszystkiego najlepszego w nadchodzącym Nowym Roku! :)

[@louiscyphre6655]

Z tym zgadzam się w zupełności. IAR 80/81 był akuratny.

[@madigorfkgoogle9349]

and this plane is coming to IL-2 Battle of Normandy, I cant wait...

[@lexthemystic3541]

It's already in War Thunder! I shot down a Me 262 with it.

[@Zabytki_Nieba]

It was also in the first game of Il-2 series.

[@piotrstrzelczyk5013]

Świetny filmik. Jak zwykle. A co do kolorów: obstawiałbym wykrzystanie włoskich farb.

[@askaro1]

Jednej rzeczy bardzo w tym filmie brakuje. Nie ma informacji o użyciu bojowym tych maszyn, poza tym, że latały nad Rumunią i nad Fontem Wschodnim. A przecież nie od dziś wiadomo, że samoloty doskonale poradziły sobie w walce choćby z amerykańskimi P-38 (gdy te pojawiły się nad Ploeszti)... Jak wypadały na tle maszyn radzieckich?

[@Zabytki_Nieba]

Chyba będę to musiał nadrobić przy okazji filmu o P-38, o ile taki kiedyś powstanie.

[@PanProper]

Może FFVS J22, IK3, Fokker DXXI, Koolhoven FK-58, Dewoitine d.520, Bloch MB152, Arsenal VG33-39.

[@grzesgeo6903]

Słyszałem że Rumuni posiadali po wojnie Łosie i jak chcieli je przekazać Polsce to Rząd PRL kazał je zezłomować Rumunom...;(

[@lukewhaskavsky5493]

Najciekawsze w tym samolocie jest to, że jego konstrukcja częściowo bazowała na PZL P24. Szkoda, że nasi inżynierowie nie poszli w tym kierunku, by na bazie P24-ki zbudować dolnopłata.

[@echoes222]

50tka byla wg wszelkich prawidel bardzo przyszlosciowa konstrukcja ale zabraklo czasu i silnikow ;)

[@konik999]

@@echoes222 A czasem nie decyzji rządzących ? 50 tka mogła powstać ale była sabotowana jak większość projektów nowoczesnego uzbrojenia przed wojną.

[@lukewhaskavsky5493]

@@echoes222 wielu rzeczy zabrakło, a nasze lotnictwo myśliwskie już w połowie lat 30 odstawało od czołówki światowej, więc tym bardziej przydałby się projekt bazujący częściowo na tym, czym już dysponowaliśmy.

[@echoes222]

@@konik999 Rayski mial swoje fantazje (np o Wilku), ale nie bylo tu zadnego sabotazu. Byla opozniona przez samolot pasazerski (i to wlasnie Rayski nakazal Jakimiukowi zmiane prioritetu z Wichra na 50tke) i przez brak odpowiedniego silnika przy takiej konstrukcji samolotu. Bez opoznien pierwsze samoloty weszly by do produkcji juz w 38mym, ale ze samolot mial taka a nie inna konstrukcje, Bristol Mercury byl za slaby i po pierwszych testach entuzjazm wyhamowal. Zreszta to byla glowna bolaczka przemyslu 2giej RP - brak odpowiednich silnikow. Problem sie objawial i w samolotach i w czolgach, itp ;) Dopiero niedlugo przed wojna pojawila sie licencja na Gnome-Rhone , ale to bylo juz za pozno. Autor tego filmiku ma tez ciekawy filmik o Jastrzebiu, serdecznie polecam obejrzec.

[@echoes222]

@@konik999 zreszta zobacz ze IAR nie byl przyszlosciowy a 50tka juz tak. Poczytaj o swietnym projekcie na bazie 50tki, czyli 56 Kania. Wygladal jak miks MS 406 i Spitfire'a :)

[@PanProper]

To teraz może Rogožarski IK-3 ?

[@andrezkamotu]

Z tym silnikiem DB610 to pomyłka prowadzącego jest... Ta ciężka jednostka, powstała z połączenia dwóch DB 605 przeznaczona była dla bombowca He 177 Greif. Chodzi raczej o silnik DB 601.

[@Zabytki_Nieba]

Oczywiście.

[@wawar.]

Ciekawa historia lotnicza🏆✌️

[@toza1971]

Uwaga do prowadzącego za dużo mało istotnych informacje. Czego mi brakuje w takich audycjach to konkretów. Przykłady skuteczność uzbrojenia pokładowego ilość zastrzeżeń odporność na ogień przeciwnika pułap zwrotność prędkość wznoszenia, opancerzenie. Straty do zwycięstw. Naprawdę oznaczenie i numeracja są zupełnie nieistotne.

[@przemyslawp5513]

Oj, a może zapowiada się początek serii i potem bedzie o Loire 46, Arsenal Delanne 10, Ikarus IK-2, I-15/153, Aviatic C.V... A nie o Aviatic C.V nie wolno, bo "Mickiewicz wielkim poetą był".

[@maciek_k.cichon]

Byłbym bardzo za, i spokojnie jest wiele rzeczy wynalezionych i nazwanych od drugiego lub równoległego wynalazcy, Aviatik się zmieści ;)

[@wojciechotowski5750]

Jeżeli już to Słowacki - taki cytat z "Ferdydurke"...

[@jarekjarek4822]

Ty, a może by tak zrobić jakąś alternatywną serię o pilotach. Asy dwóch wojen, wybitni sportowcy, agrolotnicy... Albo historie aeroklubów regionalnych. Albo sie już nie wpierdzielam bo I to jest spoko tak jak jest.

[@kane7522]

Pozdrawiam serdecznie.

[@waldekprezner4172]

No i aRumni mieli lepszy samolot niż my🤔,a dziś mają markę Dacia,a my??

[@666misiowaty]

Kościoły, pałace biskupie, jesteśmy największym eksporterem księży,

[@Zabytki_Nieba]

Dobrze, bo to deficytowy "towar".

[@patryk_b]

i to jest "fajne" w ich przypadku, kiedy schowali ambicje za pragmatyzmem

[@MrOprawca1978]

I nie tylko. Nawet Rumuni, którymi duża część Polaków, nie wiedzieć, dla czego, gardzi, nie tylko byli mądrzejsi od nas, ale i są nadal. A nas nikt z tego wniosków nie wyciąga.

[@czarek7900]

Elektryki morawieckie...

[@marcindmowski2711]

Fajny odcinek.Pozdrawiam

[@gajew13]

Nic nie poradzę, no lubię po prostu. Pozdrawiam

[@Tomasz_M]

Dzieńdoberek!

[@tomaszk3014]

Proszę, pomyśleć że kiedyś mieliśmy przemysł lotniczy który sprzedawał licencje na swoje produkty...

[@eduardoperejra6255]

Super 👍 a jak prace nad replikami P 11c ? Jakoś wszystko ucichło 🙄

[@Zabytki_Nieba]

Ja nic nowego w tej sprawie nie wiem.

[@potisman7635]

Fajne, może następnym razem myśliwiec włoski ?

[@pawepelczar7377]

Macchi mc200 saeta. Samolot projektowany w tym samym czasie co IAR 80