Is het tijd om afscheid te nemen van het label hoogbegaafdheid? Tjipcast 107 met Lianne Hoogeveen

In deze podcast ontmoet ik Lianne Hoogeveen, expert op het gebied van hoogbegaafdheid en hoogbegaafd onderwijs. We gaan in gesprek over een complex thema binnen het basis- en voortgezet onderwijs: uitzonderlijke intelligentie. Wat bedoelen we hier eigenlijk mee? En kan een school een leeromgeving bieden voor deze groep kinderen die aantrekkelijk en uitdagend is? In de afgelopen jaren is er steeds meer aandacht voor hoogbegaafdheid. Maar er zijn ook nog veel vragen. Zo staat de definitie van hoogbegaafdheid wetenschappelijk ter discussie, is er ook sprake van scepsis (alweer een label) en is er veel verschil tussen scholen in termen van passend aanbod. Hoog tijd om hier dieper op in te gaan.
Volgens Lianne Hoogeveen is het uiterst belangrijk deze groep kinderen in het reguliere onderwijs niet 'over te slaan' of te bagataliseren. Het gaat hier om een groep kinderen die kwetsbaar zijn. Zo spreekt Lianne over risico's in termen van depressie, eenzaamheid, welbevinden en sociale ontwikkeling. Soms zijn ouders zelfs ten einde raad. Vandaag de dag is het mogelijk kinderen 'aan te merken' als hoogbegaafd (HB). Vaak middels een vorm van testen en observeren. Dit opent de deuren naar beter afgestemd onderwijs en is voor veel ouders en kinderen een belangrijke eerste stap. Scholen vragen ook om zo'n externe beoordeling. Helaas met een soms eenzijdige focus op de IQ score. Ook hangt er af van de medewerking van ouders, zo zijn de kosten voor zo'n test ook een mogelijke drempel. En behalve een IQ test zijn er meer aspecten relevant als het gaat om hoogbegaafdheid. Het is volgens Lianne zelfs de vraag of dit label bevordelijk is voor kinderen en ouders. Moeten we als samenleving niet nog verder durven te kijken dan een label? En hoe past hoogbegaafdheid dan binnen het huidige reguliere onderwijs?

[@tjipcast2708]

Veel kijkplezier! Vergeet de video niet een duimpje omhoog te geven als je 'm leuk vindt!

[@elsdeboer135]

Niet beste, maar LIEVE Lianne, jij snapt het helemaal! De wereld wordt maar langzaam wijs. Jij doet in ieder geval een duit in het zakje en geeft troost. Dank!

[@mariskavanrooijenvanhbojee2679]

Beste Lianne, Wat een mooi interview! Ik ben heel benieuwd hoe je in uw optiek hoogbegaafde kinderen in het reguliere basisonderwijs goed zou kunnen bedienen. Hoe zou je, in de basis, het begeleiden van begaafde kinderen in de lerarenopleiding zodanig kunnen integreren dat ze gezien worden en voldoende en goed aanbod gaan krijgen en mogen groeien? U bent zelf intelligent, vertoeft in die kringen en begeleidt begaafde kinderen, maar ik vraag me af of u het niveau van de lerarenopleiding en daarmee die van de leerkrachten wel goed inschat. Daarnaast kwam in het interview al naar voren dat de tijd voor individuele aandacht normaal gesproken al ontbreekt. Kan een gemiddeld intelligente leerkracht, hoe bevlogen ook, zich wel inleven in de gevoelskant van een hoogbegaafde leerling? Hoogbegaafdheid is zoveel meer dan het cognitieve stuk en inderdaad ingewikkeld. Als het "besef" en "gevoel" (= herkenning) van wat een hoogbegaafde leerling nodig heeft en ervaart er niet is door eigen beleving, hoe kun je er dan voor zorgen dat het er wel komt? Is dat wel aan te leren voor een niet hoogbegaafde? Met tijd en materalen alleen kom je er zeker niet. Op een fulltime hb-school kun je met gespecialiseerde (misschien ook juist zelf hoogbegaafde) leerkrachten ook nog verder clusteren (naast mixen natuurlijk) op verschillende groepen hoogbegaafden zoals technisch, creatief, sportief, double gifted, uhb, sociaal-emotioneel, hooggevoelig etc, waardoor er meer tijd ontstaat en effectiever en meer gedifferentieerd te werk gegaan kan worden. Ook zijn er minder sociale problemen onderling wat ook bijdraagt aan minder pesten en het gevoel van de hoigbegaafde een "vreemde eend" te zijn. Mijn ervaring is (en legio collega-moeders met mij) dat het in groep 1 en 2 nog wel te doen is, maar vaak gaat het in groep 3/4 al mis en gaan kinderen onderpresteren of gedragsproblemen ontwikkelen en lopen sommigen al schoolschade op. Vervolgens (als ze naar een regulier psycholoog gaan) volgen er misdiagnoses, die alles te maken hebben met overexcitibillities vanuit de begaafdheid maar niet met de DSM. Helemaal niets mis met de psychologen, maar de kennis is er gewoon niet. Wanneer men jaren later, na GGD therapiën die niet blijken te werken, bij een gespecialiseerde hb-expert terecht komt (en dan wel met gedegen expertise, niet één met een cursusje), blijken ineens de puzzelstukjes wél gelegd te kunnen worden. Echter moet er wel eerst heel wat schade en vertrouwen in hulpverlening hersteld worden. Die niet gelukkige kinderen, door toedoen van hun hoogbegaafdheid, zouden mijns inziens juist speciale lessen moeten krijgen over het omgaan met hun hoogbegaafdheid, inzicht in hun valkuilen, hun specifieke talenten en krachten, leren leren etc., net als hoogbegaafde kinderen die wel floreren, want ook die zullen tegen problemen gaan aan lopen. Daarnaast vind ik het ook belangrijk dat ze spelen en interactie hebben met niet-hoogbegaafde kinderen en die zijn buiten de schoolomgeving ook prima te vinden in de buurt, op sport, binnen de famillie etc. Het schoolsysteem waar nu in gewerkt wordt geeft hoogbegaafde kinderen niet voldoende ruimte om optimaal te ontwikkelen. Ik durf zelfs te zeggen dat ze daarin worden beperkt. Nu ligt het aan de specifieke leerkracht voor de klas óf het kind gezien wordt en of het wel of geen kansen krijgt en dus of het wordt tegengehouden (en ongelukkig). Hoe zou wat u beschrijft over de manier van aanpak (écht fouten mogen maken, leren falen, geen verwachtingen bij ze wekken, niet afrekenen op het presteren, leeftijdsgebonden klassen etc.) kunnen inbedden in het ontwerp van het nieuwe curriculum dat nu wordt ontworpen en hoe kijkt u aan tegen de 25 maatregelen die nu op het Passend Onderwijs worden toegepast? Is het misschien een idee dat álle kinderen op de basisschool in groep 3 of 4 standaard en bekostigd een breed onderzoek krijgen, waarbij ook een iq-test wordt afgenomen door een hoogbegaafdheids-expert? Hoe komt het dat hb-kinderen vaak wel gedijen tussen de gelijkgestemden op een ft-hb-school en daar wel tot leren komen? Ik vond het een heel mooi interview met veel kennisoverdracht en hopelijk meer gewaarwording. U raakte alle juiste punten aan die met hoogbegaafdheid gepaard gaan. Waarschijnlijk met een bepaalde doelgroep voor ogen. Toch roept uw terechte bewering, dat het aanbod niet matcht met de vraag, nog veel vragen bij mij op. Zou het niet juist goed zijn om hoogbegaafde kinderen naar ft-hb-scholen te laten gaan? Dat doen we immers ook met kinderen aan de andere kant van het spectrum. Ik hoop dat u een poging wilt doen om mijn oprechte vragen te beantwooren. Ik ben nieuwsgierig naar uw zienswijze en uw visie op oplossingen, met de ervaring die u heeft opedaan. Met hartelijke groet, Mariska van Rooijen

[@margarethavanspall9137]

👍💐

[@vandeberg649]

Uitstekend idee. Stop met stickers en afkortingen liefst ook.