Krzyżackie zamki, czyli nie tylko Malbork! - Bogusz Wasik | KONTEKST 59

Krzyżacy i ich zamki to wydawałoby się temat na więcej niż jedno spotkanie. Jakimś cudem się jednak sporo rzeczy udało zmieścić w tym jednym wykładzie! Jakie były początki zamków w Prusach? Jak zmieniały się na przestrzeni dziejów? Z czego składał się typowy krzyżacki zamek? Ile pozostało ich do naszych czasów i które warto zobaczyć na własne oczy? Opowiada dr BOGUSZ WASIK z Działu Archeologii Muzeum Zamkowego w Malborku.
------------------------------ PRENUMERUJ ARCHEOLOGIĘ ŻYWĄ! ---------------------------
bit.ly/e-prenumerataAZ 👈
---------------------------------- SPIS TREŚCI-------------------------------
00:00 Wstęp
------
01:40 PREZENTACJA
01:45 Gdzie możemy znaleźć krzyżackie zamki?
03:00 Powstanie zakonu krzyżackiego
06:50 Sprowadzenie Krzyżaków do Polski i podbój Prus
10:00 Najstarsze warownie drewniano-ziemne
27:30 Pierwsze zamki murowane
39:50 Rozwój architektury w Prusach
42:00 Przyjęcie kasztelowego typu zamku
51:00 Z czego składał się krzyżacki zamek?
1:00:00 Używane techniki budowlane
1:03:00 Kasztele dostojników kościelnych, urzędników krzyżackich i gemmachy
------
1:07:00 DYSKUSJA
1:08:00 Czy zamki budowano na drzewach jak piszą w kronikach?
1:09:30 Jakim nakładem sił i czasu budowano zamki krzyżackie
1:17:00 Skąd Krzyżacy mieli pieniądze na budowę tylu obiektów?
1:21:00 Rola rzek w funkcjonowaniu zamków
1:22:30 Czy zamki budowano w odległości dnia marszu?
1:24:00 Ile osób mieszkało średnio w zamku?
1:25:50 Zamki krzyżackie i warownie poza granicami Polski
1:26:50 Jak traktowano kobiety?
1:28:00 Czy kaplice zamkowe były ogólnodostępne?
1:31:00 Polecana literaturze dla zainteresowanych
1:38:00 Pożegnania
1:41:56 Podziękowania dla prenumeratorów
GOŚĆ
Bogusz Wasik
zamek.malbork.pl
‪@MuzeumZamkoweMalbork‬
GOSPODARZ
Radosław Biel
archeologia.com.pl

[@wiesawcelinski9756]

Witam i pozdrawiam miłośników archeologii

[@tomekjedamski3754]

Ciekawy materiał . Pozdrawiam z Działdowa ( Soldau )

[@cypriantorunski1282]

Dzięki za ciekawe historie dziejów polski 🇵🇱🇵🇱🇵🇱🇵🇱

[@iwangrozny2835]

Bardzo ciekawy temat. Super wykład i bardzo kompetentny gość. Dziękuję.

[@ukaszbien3339]

Takich tematów więcej!

[@rafastankiewicz5276]

Oglądam z wypiekami. Coś pięknego :). Dziękuję !

[@julianples7649]

...Springer ...... nie podszywaj się ...to już Erika Steinbach robiła !

[@LadyStrzygaInTheShade]

Super! Bardzo interesujący materiał, dowiedziałam się wielu ciekawych rzeczy. Pozdrawiam serdecznie 👍 256

[@karoltrn1989]

Pozdrawiam z Torunia z miejsca gdzie wszystko się zaczęło a i w pewien sposób zakonczylo🤜🤛 zapraszam do ruin zamku w Toruniu oraz 10 km od Torunia do ciekawie zachowanego zamku w Bierzgłowie 😉

[@adamostrowski265]

Nie znałem tego zamku. Kiedy można go zwiedzać? Jest ogólnie dostępny czy są jakieś określone okoliczności?

[@karoltrn1989]

@@adamostrowski265 nooo tylko że niestety z zamknu zostało tylko gdanisko i ruiuny (ale dobrze zachowane i zagospodarowane). Zamek zniszczony zostal przez mieszczan z Torunia po tym jak przeciwstawili się krzyżakom. Zresztą te właśnie wydarzenie z Torunia było iskra zapalna rozpoczynajaca wojnę z zakonem krzyżacki doprowadzając do jego upadku 😉

[@karoltrn1989]

@@adamostrowski265 ruiny są dostępne od wyroku do niedzieli, bilet wstępu chyba 15 czy 20 zł. Można zwiedzać ruiny i dobrze zachowano gdanisko (toaletę krzyżacka) w której jest sala z eksponatami służącymi w średniowieczu to tortur 😃 zapraszam 🤜🤛

[@karoltrn1989]

@@adamostrowski265 jak będziesz w Toruniu to koniecznie zajrzyj kilkanaście km na północny zachód od Torunia do Bierzgłowo. Tam też jest mały ale fajnie zachowany ( z zamkową kaplica na pietrze) zamek krzyżacki o którym wogole mało kto słyszał nawet mieszkając w Toruniu

[@adamostrowski265]

@@karoltrn1989 Dziękuje Moje pytanie dotyczyło właśnie Bierzgłowa. Mieszkam stosunkowo blisko Torunia a o tym zamku nie wiedziałem. Być może jeszcze dziś uda mi się go odwiedzić.

[@zdzichschmeichellippka949]

Nazwa Prusy powróciła już w 1466 roku" Prusy Państwo Zakonu Krzyżackiego" i przetrwała do 1947 roku jako KRAJ ZWIĄZKOWY W NIEMCZECH. Podbój Prus odbił się na całej historii Polski i Europy.

[@krlk333]

super prezentacja, dzięki!

[@moniqueka3403]

Bardzo ciekawy odcinek.

[@magentato6963]

Bardzo dziękuję za materiał

[@PawelzLublina]

Intereeujace informacje

[@potargany7305]

Bardzo ciekawy temat Pozdrawiam z ziemi chełmińskiej.

[@FRANKWHITE1996]

W słowie kontekst widzę ŁKS i nie umiem już tego odzobaczyc 😊

[@maxr4855]

🤠

[@skudzaw]

Czyli przyczółek złapali na południowym brzegu Wisły w Nieszawie. Ciekaw jestem kto i dlaczego dołożył do tego jeszcze Braci Dobrzyńskich w Dobrzyniu nad Wisłą. Może odcinek o tych zapomnianych braciach?

[@Yrhmar]

Grabiny Zameczek , Sobowidz , Stara Kiszewa . Please !

[@emilskrzynski]

Bardzo dobre

[@rafalbanys5580]

Uwielbiam. bardzo bardzo ciekawe wszystkie tematy. Tylko rany boskie nie da się zadbać o audio? No przecież nie da się tego słuchać dłużej w jednym kawałku niż kilka minut. Zróbcie coś z tym proszę

[@zoltarny9382]

może jeszcze jakość HD byś chciał? w końcu mamy XXI wiek, nie wymagaj za wiele

[@rafalbanys5580]

@@zoltarny9382 przeczytaj co napisałeś

[@zoltarny9382]

@@rafalbanys5580 ironia, mówi ci to coś?

[@aaergplay6022]

Podejrzewam, że goście korzystają z własnych mikrofonów. Jeśli kupisz każdemu gościowi mikrofon o jakości radiowej, to jakość audio zapewne wzrośnie. :)

[@freightleitner]

Faktycznie kiepsko,w czasie jazdy prawie nie da się rozumieć za wiele

[@Orondil1]

Czy da się powiązać z tematem zamek joannitów w Słońsku?

[@ab29021980]

Witam.Może by panowie omówili zamek krzyżacki w Krągu?I zamek książąt pomorskich w Darłowie?

[@ab29021980]

Przepraszam.W Krągu to zamek rycerski jest.

[@miroh1328]

Byłe krzyżackie zamki teraz to są Polskie zamki najczęściej wykupione za duże ilości złota jak na przykład zamek w Malborku wykupiony za 660 kg złota .

[@adriannakotleszka6585]

Malborski zamek jest najsłynniejszy z krzyżackich zamków na ziemiach polskich. A dokładniej do da zamki Zakonu Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Tak zwani w Polsce krzyżacy.

[@wojtekluk3046]

Panie Wasik proszę o kontakt...

[@dariuszc.2977]

czy port w Toruniu nie był w rękach Krzyżaków? tak coś pamiętam...

Nie mogłoby być inaczej skoro miasto było jednym z ważniejszych w państwie krzyżackim

[@dariuszc.2977]

@ w programie kolega ekspert powiedział że Zakon portów nie miał

[@zoltarny9382]

rozumiem że jakością dźwięku też dążycie do średniowiecza? rozważcie dodawanie napisów do filmów, bo dźwięk jest tragiczny.

[@jackswiatek5221]

Czy fakt, ze Krzyzacy czesto budowali nowe grody obok starych to nie obronnosc? Zakladam, ze przebudowa obecego grodu musialaby sie odbyc poprzez demontaz jakichs cech obronnych tego grodu, wiec, lepiej bylo budowac nowy grod, majac stary ciagle jako pelny i funkcjonalny grod obronny.

[@leszekkaczmarski3084]

Też tak to sobie tłumaczę.. 👍💪 stare fortyfikacje służyły do momentu wybudowania nowego zamku i umocnienia się.. stary gród mógł później służyć jako podgrodzie, osada służebna, czy też jakaś stanica..

[@dyminski1245]

Dziwne, plany z dziewietnastego wieku? Krzyzacy to 14, 15 wiek, gdzie te plany?

Zachowane do naszych czasów średniowieczne plany są bardzo rzadkie. W przypadku krzyżackich zamków nie zachował się ani jeden taki plan. Istnieje hipoteza, że po ukończeniu budowy pergamin, który stanowił wówczas główny materiał pisarski, był czyszczony i uzywany ponownie, aż do momentu gdy już się do niczego nie nadawał kiedy to się go pozbywano. Plany XIX-wieczne to po prostu jedna z kategorii źródeł, która dostarcza nam informacji o stanie konkretnych obiektów w tych czasach, często z komentarzem i hipotezami ówczesnych badaczy.

[@alexbyk8061]

A może ten zamek powstał tak w XIV wieku jak i ten ktory jest budowany obecnie w Stobnicy. Może powstał juz za zaborów, zeby wciskać Polakom, z na tych ziemiach od dawna prusacy od dwana zamieszkiwali. Biorąc pod uwagę obecne fałszowanie historii, nic nie jest niemozliwe. Kłamca nie stanie sie nagle prawdomówny.

[@alexbyk8061]

Apropos zamku w Stobnicym czy ludzie zyjacy na tych ziemiach za 100, 150 lat nie uwierza jak ktos im powie , ze zamek pochodzi z XV wieku?

[@stanislev]

Oddbudować, również od podstaw wszystkie istniejące zamki w Polsce! To jest możliwe i wcale takie nie osiągalne!

[@Rapapictures]

Przeczytałem krzyżackie zaimki xdd

W przypadku Krzyżaków to prawdopodobnie były he/him/his 😀

[@michaszyszko4197]

¹3S

[@ziggybogusz6152]

Krzyzackie budowle wartownicze wspaniale ale krwia ,potem i zyciem placili za to sasiedzi kturym powinni in fact dac protekcje a co Dali? Tak Jak systems Moskali , Sowietow I Rosjan?

[@darkusmarkus9711]

Krzyżacy zastosowali islamski model traktowania podbitych pogan jak i chrześcijańskich sąsiadów oraz fiskalizm muzułmański.Jedni płacili więcej drudzy mniej ale musieli płacić im haracz. Wystarczy prześledzić bliska przyjaźń jednego z cesarzy i mistrza Zakonu Krzyżackiego który zakładał osadnictwo w Prusach którzy się poznali w Ziemi Świętej. Cesarz ten prowadził osadnictwo muzułmańskie w Itali, urzędników muzułmańskich i miał gwardie przyboczna złożona z Saracenów.

[@Karakulimbro]

Najważniejsza kwestia to "jak traktowano kobiety?" 🤢🤢🤢

[@ricardomatuszewski2835]

mijamy Polskę jak zombi.ciekawe,która gmina,region pierwsza otworzy tuż przy ekspresówce okno informacyjno,handlowo gospodarczo kulturalne ,

[@65mto]

Czy określenie "gdanisko" ma w jakikolwiek sposób wspólną etymologię z nazwą "Gdańsk"? Że Gdańsk, to taki sraczyk? W mojej rodzinnej miejscowości, Jeleniej Górze-Cieplicach, na cmentarzu przy ulicy Jagiellońskiej jest dobrze zachowany nagrobek Krzyżaka, o ile pamiętam, to pochodzi z 2. poł XIX wieku. W dzieciństwie często z kolegami zwiedzaliśmy ten nagrobek (social mediów nie było), wtedy całkiem niezrozumiały napis: Ordo Domus Sanctae Mariae Theutonicorum, wyryty gotykiem budził mroczne i niepokojące skojarzenia z czarną magią. Wiem, że historical -fiction jest daleka od archeologii, ale myślę, że gdyby Polska zamiast wejść w unię z Litwą i walczyć z Krzyżakami, weszła w unię z Krzyżakami i walczyła z Litwą, to dużo wcześniej bylibyśmy w Europie. Można by Krzyżaków zaszantażować sfabrykowanymi kompromatami o rzekomej sodomii i herezji, np. sprzyjanie Katarom i innym Bogomiłom, dać komu trzeba łapówkę w Watykanie, przypomnieć im datę 13-10-1307 i byliby spolegliwi aż miło. Pozdrawiam wszystkich.

[@marcingracki3536]

W słowie "GDANISKO" ma ponoć chodzić o podmokłości, coś przy wodzie w każdym razie, zda się z języka Prusów jeszcze etymologia się wywodzi.

[@moniqueka3403]

Nie rozumiem stwierdzenia, że gdybyśmy się sprzymierzyli z Krzyżakami, to byśmy byli wcześniej w Europie. Polska leży w Europie, a do średniowiecznej kultury europejskiej dołączyła w momencie przyjęcia chrztu przez Mieszka, choć chrystianizacja ludności trwała kilka wieków. Audycja ta obejmuje okres od sprowadzenia Krzyżaków w roku 1226 przez księcia Konrada Mazowieckiego do bitwy pod Grunwaldem i pokazuje, że budowa zamków tego zakonu to był proces, który trwał półtora wieku. Polska z czasem również wzbogaciła się w swoje warownie, szczególnie za panowania Kazimierza Wielkiego. Co do możliwości sojuszu z Krzyżakami, to nie wydaje mi się realny, wystarczy spojrzeć na ich posunięcia po sprowadzeniu, szczególnie, gdy Łokietek poprosił ich o pomoc w wyzwoleniu Gdańska, który został zajęty przez Branderburczykow, a oni go zniszczyli urządzając krwawą jatkę, a potem go przejmując. Z tego powodu Łokietek toczył potem boje z Krzyżakami, ale dyplomacji u papieża też nie zaniechał, tyle tylko, że nie wysyłał not do Watykanu, tylko do Avinionu (niewola avioniońska 1309-1377). A Krzyżacy świadomi daty 13.10.1307r, walczyli z Litwinami, by pokazać, że są potrzebni, gdyż nawracają pogan i lepiej by ich zakon funkcjonował. Więc lepiej było się Polsce sprzymierzyć z Litwą, gdyż mieliśmy wspólnego przeciwnika.

Z tym szkalowaniem Gdańska, to nigdy nie będziemy mieć chyba pewności. W Malborku akurat gdanisko jest skierowane w stronę Gdańska, ale równie dobrze mógł być to zbieg okoliczności spowodowany lokalizacją rzeki oraz tym, że budowano je ponoć po przeciwnej stronie zamku co kaplica. Oś sacrum-profanum na całego... Poza hipotezami pochodzenia od pruskiego słowa „dansk”, czyli jak wspomniano - podmokły (od niego też wzięła się nazwa samego Gdańska), jest jeszcze wieża duńska - ukierunkowana na Danię, lub od niemieckiego czasownika „dannkehren”, czyli usuwać na zewnątrz. Jako, że po niemiecku nazwa gdaniska to „danskeren”, ta ostatnia wersja wydaje się oczywista. Nie wykluczone jednak, że Krzyżacy mieli poczucie humoru i chodziło właśnie o dwuznaczność, jako że Gdańsk nie raz im zaszedł za skórę :D

[@65mto]

@ Dziękuję.

[@Karakulimbro]

@ śmieszy mnie Autorze ta neomowa ("szkalowamie", o "osi sacrum-profanum" nie wspominając). Natomiast podzielam pogląd wyrażony w ostatnim zdaniu, tj. że Gdańszczanie i zakonnicy nigdy nie pałali do siebie sympatią (z wielu względów, na czele z ekonomią). Niektóre "oczywiste" wywody językoznawcze są dla mnie trudne do zaakceptowania ("dansk" = podmokły,) ba, zapomina Autor, że polszczyzna od tamtych czasów znacząco ewoluowała (niemczyzna też). Usytuowanie urządzenia sanitarnego na zamkach krzyżackich i skierowanie wylotów w kierunku najbliższego cieku wodnego (fosa, potem tą drogą substancja spływała do rzeki), powodowane było najbardziej względami praktycznymi, vide zamek w Kwidzynie (Kwidzyniu?), w Elblągu (dziś nieistniejący) , w Olsztynie i kilka innych. Natomiast w dzisiejszej mowie potocznej zachowała się owa nieprzyjemna dla Gdańszczan fraza. Żeby uwypuklić, przytoczę przypadek jednego z władców miast, tego samego za którym ciągnie się smuga woni wywołanej kompromitującą awarią oczyszczalni ścieków. Więc paskudna złośliwość rycerzy teutońskich jest tu oczywista (co płynie rzeką do Gdańska?). Etymologię nazwy miasta można wywieść inaczej, niż nieporadnie czyni to Autor. Na skróty - Górale widząc zbliżających się ludzi mówią, że oni idą "ku nam". W pieśni kościelnej związanej ze Zwiastowaniem pada staropolskie "k ' niej". Staropolskie "K ' dansk" zostało wyparte przez łatwiejsze w wymowie "Gdansk". Ale znaczeniowo odnosi się do Dunów / Danów, którzy znacząco dali się we znaki średniowiecznej Europie (słowiańscy piraci ze Strzałowa - Stralsundu czy Sośnicy - Sassnitz w niczym im nie ustępowali, natomiast szkoda, że medialnie przegrywają z Wikingami). Tak więc miasto i port z racji bliskiego i groźnego sąsiedztwa z owymi Dunami, im zawdzięcza swoją nazwę. Z ukłonem do Autora

[@dyminski1245]

Ciekawe. Pytanie. Czy odkryto miejsca w ktorych wypalano miliony cegiel? Wyobrazmy sobie z historii , z filmow jak to w sredniowieczu przedstawiano nam ludzi, rycerzy itd. I te budowle nie osiagalne w swojej istocie dzisiaj? Krzyzacy to "geniusze". A dzisiaj zakon to tylko cien tej technologi. Przestancie klamac. Chwala naszym Bogom, slawa naszym przodkom, cala prawda nam.

Wszystkie średniowieczne budowle sa spokojnie osiągalne dzisiaj. Nic przecież w tym dziwnego, że twory polityczne tracą na znaczeniu. O tym, że Polska jest namiastką dawnej Rzeczpospolitej Obojga Narodów chyba każdy znający historię Polak zdaję sobie sprawę? W kwestii cegieł polecamy lekturę artykułu autorstwa naszego prelegenta: WASIK, Bogusz 2018. Wybrane zagadnienia z zakresu cegielnictwa w późnośredniowiecznych Prusach. Archaeologia Historica Polona, T. 25, s. 37-58. DOI 10.12775/AHP.2017.002.

[@julianples7649]

...na to pieniądze z UE ...są !

[@piotrmatuszewski1872]

Wiedza ok, dukanie nie.

[@piotrmarcin5123]

W zakonie krzyżackim były Krzyżaczki