Olmekowie - najstarsza cywilizacja Mezoameryki | 1200-400 p.n.e.

Olmekowie dali Mezoameryce więcej aniżeli jakikolwiek lud przed nimi i niewiele po nich. Nawet wśród archeologów i współczesnych badaczy panuje przekonanie, że poza zasięgiem wpływów olmeckich żyli głównie tzw. barbarzyńcy, najczęściej myśliwi-zbieracze. Ci Sumerowie zachodniej półkuli nie wymyślili jednak wszystkiego. Metalurgię odkryto w Andach, ceramika pojawiła się w ich ziemi przybywając z Karaibów, podobnie ślady pierwszych cegieł czy irygacji pochodzą z innych kultur. Ich wpływ na kulturę, sztukę czy system wierzeń jest jednak niezaprzeczalny. Być może w przyszłości łopata archeologa odkopie w Mezoameryce zaawansowane cywilizacje starsze niż ta olmecka ale prawdopodobnie będziemy musieli na to jeszcze chwilę poczekać.
Wesprzyj mnie na:
patronite.pl/mrocznewieki
buycoffee.to/mrocznewieki
Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.
Okładka: Midjourney
Opracowania:
Coe M., Urcid J., Koontz R., Mexico. From the Olmecs to the Aztecs, Eight Edition, Thames & Hudson 2019
Coe M., Snow D., Benson E., Starożytna Ameryka, Świat Książki 1997
Miller M. E., The Art of Mesoamerica, Sixth Edition, Thames & Hudson 2019
Miller M., Taube K., An Illustrated Dictionary of the Gods and Symbols of Ancient Mexico and the Maya, Thames & Hudson 2022
Olko J., Meksyk przed konkwistą, PIW Warszawa 2010
Phillips Ch., Aztec & Maya. An Illustrated History, Lorenz Books 2021
Artykuły:
Mason John Alden, Mirrors of Ancient America, Penn Museum, www.penn.museum/sites/journal...
0:00 Mezoameryka
6:00 Fundamenty cywilizacji
14:20 Pierwsi Amerykanie
20:00 Kukurydza
26:15 Ojczyzna Olmeków
29:25 Kolosalne głowy
35:00 Teoria afrocentryczna
39:45 Władcy Olmeków
46:30 Jaguarołaki
55:12 Upierzony Wąż
58:20 Gra w piłkę
1:00:50 Czekolada
1:03:30 Populacja
1:11:10 Piramidy
1:12:43 Pismo i kalendarze
1:20:00 Zapotekowie, Upadek i Epitafium
1:25:35 Bibliografia, podziękowania

[@mrocznewieki]

www.filmweb.pl/serial/Tajemnicze+z%C5%82ote+miasta-1982-142447 poprawnie "Tajemnicze złote miasta" - przejęzyczyłem tytuł tego serialu.

[@marekwilk5552]

Super! Bardzo interesujący temat. Ja osobiście miałem okazję pracować na pozostałościach owalnych piramid kultury Guachimontones w stanie Jalisco

[@mrocznewieki]

Fascynująca historia 🙂 !

[@aztecs1948]

I niemająca nic wspólnego z archeologią, heh. Zbieraliśmy agawe na tequila 🤣

[@pewneosoby2108]

@@aztecs1948 Spytam o to samo, o co spytałem robiąc wywiad z archeologiem: Ile było pite na głowę? 😉

[@karolmay2626]

Heh, cześć Nocna Kozo :]

[@pewneosoby2108]

@@karolmay2626 moja "sława" nie przestaje mnie zaskakiwać ;) cieszy, że spotykamy się na ogół na tak zacnych kanałach jak ten. Pozdrawiam. Z.

[@lsa1641]

3 siostry nie tylko dostarczają zbalansowanych składników odżywczych ludziom ale są uprawiane między sobą, dostarczając wzajemnie potrzebnych składników do wzrostu tych roślin. Wspaniała symbioza. Amisze nadal praktykują taką uprawę.

[@dariuszgoralski856]

Eko rolnicy w Polsce też.

[@lsa1641]

@@dariuszgoralski856 no właśnie, w Polsce muszą być eko.. ;)

[@zamorano102]

Podobno pani Maryla podczas koncertu u Olmeków pomyliła tekst przeboju i zamiast "Kolorowych jarmarków Blaszanych zegarków Pierzastych kogucików" zaśpiewała "pierzastych węży" to totalnie zmieniło historię Mezoameryki!

[@mrocznewieki]

"Pierzastych grzechotników" bardziej się rymuje.

[@zamorano102]

@@mrocznewieki Swoją drogą ja uważam, że Maska Agamemnona - złota maska z późnej epoki brązu (ok. XVI w. p.n.e.), odnaleziona przez niemieckiego archeologa amatora Heinricha Schliemanna przedstawia Tadeusza Drozdę.

[@bdg4life820]

​@@mrocznewieki"... Pierzastych grzechotników Konkwistadorów na koniku"

[@maksymalnybul6145]

Aż od tylu lat co roku wyciągają ją z lodówki?

[@piotroowinski4371]

Lubię tematy ze starozytnej Ameryki. Liczę na więcej. Zresztą wszystkie podcasty są interesujące. Głos lektora i sposob mówienia też pasuje. Bywa, że tematyka podchodzi, ale sposob podania skutecznie zniechęca. Tu jest ok. Co prawda często zasypiam słuchając, ale to po prostu dlatego, że włączam programy najczęściej przed snem. Na szczęście można odtwarzać bez limitów. Dziękuję. Pozdrawiam. Czekam na kolejne odcinki.

[@maluch92]

Nigdy nie interesowałem się historia rdzennych mieszkańców Ameryki ale muszę przyznać że pogilgałeś moje zainteresowanie i chce więcej pozdrawiam świetna robota jak zawsze

[@scoutantyfan]

No nareszcie jakiś kanał o takiej tematyce, który (prawdopodobnie) nie jest generowany w całości przez AI i nie zawiera błędów w co drugim zdaniu.

[@andrzewo7721]

Doskonały odcinek. Niech żyje Baal! Popłakałem się ze śmiechu. Dziękuję.

[@Laslav]

Motyw pani Maryli przewija się we wielu kulturach. Ponoć kiedy bóg oprowadzał Adama po edenie został zapytany przez Adama co to za kobieta, wskazując palcem na panią Maryle, odpowiedział "Była tu już jak przyszedłem". :D

[@pawuc]

"była tu już jak przyszedłem"

[@Laslav]

@@pawuc hahahaha racja już poprawiam ❤️

[@miceliusbeverus6447]

​@@LaslavTo popraw jeszcze Boga i Eden na duże litery, jeśli łaska. 🙂

[@wooowoo6291]

To nie była Maryla, tylko Edyta. Górniak.

[@lisikocioek8200]

To ona była pierwszą żoną Adama a nie Lilith

[@pgeborek533]

Tajemnicze Złote Miasta, genialny serial. Teraz mamy podkast jak ten. Dziękuję. Uwielbiam Mongołów, ale Mezoameryka jest w czołówce ulubionych. Dziękuję jeszcze raz. Za spalenie Bagdadu też

[@krzysztoflanger6015]

To był ten serial ze złotym kondorem w czołówce i dziećmi na jego grzbiecie..? To było wieki temu, już nie jestem pewien...pozdrawiam

[@pgeborek533]

@@krzysztoflanger6015 tak

[@mikoajbadzielewski3396]

Też oglądałem, ale chyba troszkę byłem za młody, bo nie do końca rozumiałem. Bo to chyba wcześniej leciało u nas niż wszystkie Gigi, czarodziejki Sally i inne Dajmosy czy tygrysie maski, czy w tym samym okresie???

[@pgeborek533]

@@mikoajbadzielewski3396 ten sam czas.

[@Rubeus1000]

​@@mikoajbadzielewski3396trochę później

[@kamilech3432]

Tak dla ścisłości. Pierwsze ślady świadczące o udziałach Pani Maryli w słynnych festiwalach piosenki punickiej możemy znaleźć na stellach z Ugarit. Było to na długo przed złotym wiekiem Tyru, czy potem Kartaginy. Trodno jest mi natomiast uwierzyć w to, że Maryla potrafiła przekroczyć Atlantyk pod koniec drugiego tysiąclecia przed naszą erą. Jestem pod wrażeniem tego ile tajemnic skrywa przed nami historia antycznej żeglugi.

[@mrocznewieki]

Muszę dokładniej przejrzeć malowidła z jaskini w Lascaux. To może rzucić więcej światła na tę palącą kwestię.

[@pirireis6419]

@@mrocznewiekiz całą pewnością ślady pobytu gwiazdy uwieczniono na saharyjskich malowidłach naskalnych. Jest też możliwe że pozowała do posążków bogini płodności sprzed około 20-25 tyś. lat.

[@siwyk1728]

Bez sensu. Jaki problem z pokonywaniem takich odległości miałaby osoba której jakiekolwiek pojawienie się wśród żywych wymagało ingerencji nekromanty?

[@wooowoo6291]

Niektóre, najnowsze odkrycia sugerują, że Maryla mogła rozprzestrzeniać się za pośrednictwem szybujących nasion drzew. Niektóre potrafiły pokonywać tysiące kilometrów.

[@dustedtravels]

nie wiem jak do tego doszło że dopiero trafiłem na ten kanał. Materiał super, podoba mi się też sposób narracji oraz szerokie, momentami wydające się aż za szerokie dywagacje obok tematu które jednak dają niesamowity kontekst. Dla mnie się podoba.

[@krzysztoflanger6015]

Motyw z Marylą mnie rozwalił :))) Mistrzostwo :)))

[@urszulakosiba2272]

Maryla jak malowana! a odcinek niezwykle ciekawy. Dziękuję!

[@ahmicqui9396]

Wspaniale, Mezoameryka! Obejrzę w wolnym czasie i na pewno jeszcze zostawię niżej jakieś dodatkowe komentarze dla zasięgów.

[@piotrpolcyn9798]

Najstarsze cywilizacje obu Ameryk leżą w Peru - dolina Supe, czy piramidy z Caral. Są niemal tak stare jak piramida Cheopsa, a początki Caral mogą sięgać 3000 p.n.e.

[@mrocznewieki]

Ok, dziękuję

[@piotrkrasuski9467]

Jesteś Midiaszem polskiego youtube'a - jakiegokolwiek tematu się dotkiesz, zamieniasz go w złoto 🙂

[@mrocznewieki]

Midas chodził głodny z powodu swojego daru... Złoto kiepsko się trawi...

[@piotrkrasuski9467]

Pozostając przy użytej przeze mnie przenośni - Twoje materiały są jak najbardziej zjadliwe 🙂

[@jaremawodarz1892]

Midasem*

[@jaremawodarz1892]

​@@mrocznewiekii załatwił swoją własną córkę

[@rafalnegro2133]

Midiaszem🤣🤣🤣

[@halina8120]

Uwielbiam Pana słuchać,ta wysmakowana ,lekka złośliwość "CYMES"❤❤❤❤❤

[@Igor_Delega]

Bardzo interesujący temat. Dziękuje Mistrzu za kolejny kawał świetnej roboty!

[@janmarchwica8544]

Kolejny fachowo przygotowany i opowiedziany materiał. Dziękuję panie Michale.

[@ciucimok09]

Widzę że postanowiłeś nas zabrać z opowieścią w odległą galaktyę :)

[@chmielc]

Ogromny szacunek, świetnie się tego słucha, nie wiem jakim cudem nigdy wcześniej tu nie trafiłem. Leci sub!

[@marcindubiel8795]

Mocarny odcinek 🙂 Przeczytałem kilka pozycji o nich, ale i tak dowiedziałem się nowych rzeczy. Dziękuję! Narracja, Maryla, i prowadzenie opowieści 10/10!

[@asmodeus9099]

O kurde Choć nadal czekam na film o nomadach z afryki i bliskiego wschodu to film o olmekach w twoim wykonaniu był na drugim miejscu moich rzyczeń do mikołaja

[@marvju209]

Życzeń 😂

[@asmodeus9099]

...

[@antosiag.borodo2244]

W końcu Nowy Świat! Wszystko podane na kanale to mistrzostwo wiedzy i opracowania, ale wycieczka za ocean to wspaniałe urozmaicenie i czekam.na więcej. Dziękuję i powodzenia dalej!

[@mrocznewieki]

Dziękuję ☺️

[@Lucas456]

Bardzo dobrze, że coś nietypowego. Dobrze pasuje do nazwy i zamysłu kanału.

[@michabierzynski4114]

...hehehehehehehehe... świetne poczucie humoru... to z marylą mnie rozwaliło :DDD... ale na poważnie to świetny zbiór materiałów historycznych oraz archeologicznych... jak zawsze wyśmienita robota... dziękuję za ten kanał i proszę o więcej... pozdrowienia :)

[@mrocznewieki]

Pozdrawiam

[@KatarzynaShakahari]

Z tym "niech żyje Baal" to częsty żarcik wśród religioznawców ale bawi za każdym razem. 🥰😂

[@psychefly_]

Super! Super interesujący temat. Jak zawsze czekam na więcej ❤

[@marekmichalczyk2152]

Ale będzie w nawiasie ( odjebałeś lub odjebaliście mega zajebisty odcinek ) Nawet ukształtowanie terenu jest i klimat . Jeden z dwóch najlepszych podcastów historycznych na KZbin 😃 Szacunek i podziekowania za tak ambitne programy

[@Kicajek2]

Tematu zza oceanu się nie spodziewałem, ale ciekawie się słucha jak zawsze.

[@PPSz43]

Witam, właśnie uruchomiłem subskrypcję i z niecierpliwością czekam na kolejne odcinki o cywilizacjach starożytnych ameryk :D zwłaszcza czekam na Zapoteków, o których (tak mi się zdaje) jest najmniej powiedziane na terenach Polskich to na pewno, ale i pewnie w całym Starym Świecie :P Pozdrawiam!

[@ahmicqui9396]

Zapotekowie? Ba, to są gwiazdy w porównaniu z Mixtekami czy Otomi albo Mixe

[@PPSz43]

@@ahmicqui9396 Aż nie wiem co odpowiedzieć :D

[@ahmicqui9396]

@@PPSz43 Nie umniejszam oczywiście Zapotekom! Natomiast ludzie nie zdają sobie sprawy jak mało jednolita była i jest Mezoameryka, a jedno państwo dla wszystkich tych ludzi jest absurdem. No bo kto poza Aztekami i Majami, (może jeszcze Taraskami, Zapotekami oraz Mixtekami) kojarzy wojowniczych Tlapaneków, spokrewnionych z Aztekami Caxcanów, odizolowanych od reszty Majów Huaxteków, skolonizowanych przez Mixteków Chatinów... Nawet o Majach z wyżyn prawie nikt nie pamięta - Kaqchikel, czyli "złodzieje ognia" i ich rywale z narodu K'iche utrzymujący znaczne kontakty z centralnym Meksykiem (zostali nawet ostrzeżeni przez Azteków jeszcze przed przybyciem Corteza, że coś się tam dzieje na wschodnim morzu).

[@cezary44.]

Nie jest to moja ulubiona tematyka ale i tak ze zniecierpliwieniem będę czekał na kolejne odcinki

[@JustysRze]

To jest pierwszy film, który oglądam na Twoim kanale. Dzięki fragmentowi z okolic 36:21 wiem, że na pewno obejrzę więcej

[@dominiktokarski8054]

Przez chwilę myślałem że to jakiś nowy losowy historyczny kanał mi się wyświetlił a to Mroczne Wieki. Na razie komentarz do statystyk wrócę za tydzień jak będę jechać w góry. Pozdrawiam:)

[@ilcattivo13]

Dziękuję. Także za powrót solidnej dawki humoru, której ździebko brakowało w ostatnich odcinkach Podcastu.

[@miczuu92]

3 raz słucham, zdecydowanie najciekawszy odcinek.

[@HobbyAsylum]

Dziękuję jak zawsze😊

[@neverforgettimomsspaghetti6309]

Cenię twój podkast za stalą i kategoryczną rzeczowość, dlatego obecne w tym odcinku anegdotyczne złośliwości widziałbym raczej na końcu odcinka, jako forma bonusu. Tym niemniej cieszę się z nowego odcinka, zdecydowanie jest wart uwagi!

[@mrocznewieki]

Wrzucenie teorii afrocentrycznej na koniec, już po zakończeniu nie pasowałoby do charakteru epizodów jako zamkniętych całości. Nigdy czegoś takiego nie robię.

[@agami9181]

Hahaha padłam, faktycznie Maryla jak żywa 🤣 ale, ale, dałeś wielkim lechitom kolejne terytorium skoro była tam Maryla to wszak oczywisty dowód 😅😆 Świetny odcinek 👍

[@mrocznewieki]

Dziękuję

[@zen-hf8bl]

Super materiał jak zawsze 💪 uwielbiam słuchać i dowiadywać się nowych rzeczy o starożytnych amerykanach, oby więcej takich tamatów 😀

[@kajzguba1065]

Świetnie się słucha Twoich materiałów. Pozdrawiam!

[@mrocznewieki]

Pozdrawiam

[@przemyslaw.latkowski]

Jak zwykle dobra robota i fajnie się słucha. Pełna zgoda co do pani Olko, sam mam o niej bardzo dobre zdanie i o mało co zapisałbym sie do niej na lekcje nahuatl :) Bibliografia jest OK, uzupełniłbym ją jeszcze o takie pozycje (moze ktos bedzie chetny zeby na to samemu spojrzec bo warto, a moze cos uda sie podpowiedziec w kontekscie kolejnych odcinków) przy czym nie dotyczy to tylko Olmeków, ale i ten odcinek skakał troche po wszystkich cywilizacjach prekolumbijskich jak kangur po dwóch Tyskich :) : 1. Justyna Olko/Jarosław Źrałka "W krainie czerni i czerwieni" - podobne w stylu do "Meksyku.." 2. Praca zbiorowa Eva Eggebrecht, Nikolai Grube "Majowie" - absolutnie doskonała monografia, czlowiek delektuje sie czytając , a ma 480 stron 3. Zródłowo Bernal Diaz de Castillo "Pamietnik żołnierza Corteza" - bylo polskie wydanie z czasów jeszcze PRL. Opis Tenochtitlan czyta sie jak bajkę o żelaznym wilku i pancernych chomikach. To znaczy z zachwytem. 4. jw "Zmierzch Azteków" - opis odczuć zwycieżonych. Smutne. 5. Le Clezio "Meksykański sen" - nadal smutno o tym co poszło do piachu 6. de Sahagun "Rzecz z dziejów nowej Hiszpanii" - jezeli ktos chce dowiedziec sie jak wygłądało codzienne zycie Azteków. Kikla ksiąg bylo wydanych po polsku 7. "Popol Vuh" - legendy majańskie. Tak pokręcone ze greckie to bajki dla przedszkolaków 8. Ogólne zderzeniu cywilizacji : A. Tarczyński "Podbój imperiów Inków i Azteków" , Michael Wood "Konkwistadorzy" 9. Jezeli ktos lubi militaria to super jest seria Osprey, np "Aztec,Mixtec and Zapotec Armies" czy "Aztec warriors" 10. Ad Ameryka Południowa to mamy Polkę , która doskonale napisała "Historię państwa Inków" , Marię Roztworowską. Tu polecam też "Dzieje Inków przez nich samych opisane" Uff.. tyle widzę przez szybe biblioteczki , jest tego wiecej , ale nie chce mi sie szperać w szufladach :) Wspominasz jednym zdaniem o tym ze kakaowiec był walutą. I to prawda, a doskonale opisuje wszystkie (lub moze wiekszosc ) walut ameryki prekolumbijskiej (i innych zreszta też) Rene Sedillot w "Moralna i niemoralna historia pieniądza" Anyway - pomimo tego ze zdecydowana większość opowiesci jest mi doskonale znana (zresztą jak i seria o Rzymie, czy Grecji) to słucha się tego z prawdziwą przyjemnością :) Pozdrowienia!

[@mrocznewieki]

Dziękuję za obszerną listę, o niektórych książkach nie wiedziałem. Może w kolejnych epizodach z nich skorzystam, z tego co widzę o Olmekach raczej nie opowiadają.

[@przemyslaw.latkowski]

@@mrocznewieki Zgadza sie, Olmekowie nie byli tez raczej nigdy w centrum moich zainteresowań. Ale mam nadzieję, ze pociagniesz dalej prekolumbijską Amerykę (bo to jest i bardzo ciekawe, i w Polsce dość mało znane, i w fajny sposób to prezentujesz) i to nie tylko Mezoamerykę ale również południowoamerykańskie kultury, które są blizsze naszemu pojmowaniu swiata niz ta pokręcona Ameryka Środkowa :)

[@brzydki01]

Do dziś piosenkę pamiętam :) Ale też była seria książeczek "Strrraszne historie" i tam było jak te kultury znikały.

[@majkelcisewski2863]

Do dziś mam kilka książek z tej serii

[@jozeftrzyb4482]

Ja pamiętam lot na sępie z czołówki tego serialu ❤😅

[@palikirmajuro1249]

​@@jozeftrzyb4482sam żeś sęp. To był kondor.

[@palikirmajuro1249]

A ja mam tę piosenkę ustawioną jako sygnał telefonu.

[@olo121973]

Kurde jaki ty jesteś dobry, w te opowieści 👍 a o tych paleo astronautach to bym chętnie posłuchał 😛

[@TheTwojOjciec]

Fantastyczny materiał! Więcej takich odcinków proszę

[@lxdead5585]

Przyznaje, tego się nie spodziewałem - mocny plus. Starożytne cywilizacje obu Ameryk to mnóstwo tajemnic, a im więcej zostaje odkryte, tym więcej pytań dochodzi. Zbyt mało wiemy o początkach ludzkiej cywilizacji, ogólnie o początkach człowieka rozumnego w ogóle.

[@LelekKozoduj-ph1kv]

Może trzeba by się zapytać tych co palili indiańskie bilblioteki.

[@janpodlasko7627]

Czekałem i się doczekałem, dziękuję. Pozdrawiam.

[@Karylos1299]

Świetny materiał. Czekam na film o megafaunie ❤️

[@rademene1]

Wyjasnila sie geneza Maryli R. Dzieki za odkrycie. Pozdro 😀

[@mateuszgrzebisz4362]

4:23 pamiętam jak w 4 klasie na przyrodzie podałem że termin mezoameryka istnieje to nauczycielka stwierdziła że to pojęcie nie istnieje 😂. (Komentarz dla algorytmu )

[@mrocznewieki]

Nikt nie wie wszystkiego, pani najwyraźniej miała pewną lukę w wiedzy. To jest zresztą termin używany raczej przez historyków, antropologów czy archeologów a nie geografów. Zresztą z nauczycielami w podstawówce bywa różnie, mój nieżyjący już wujek bezskutecznie starał się przekonać swoją nauczycielkę, że 17 września 1939 Sowieci najechali Polskę :)

[@longinzaczek5857]

Są pewne teoretyczne dyskusje wśród historyków - czy używać terminu Mezoameryka czy nie. (Czasem niektórzy historycy zajmują się takim dzieleniem włosa na czworo). Być może nauczycielka przeczytała akurat książkę jakiegoś wojującego przeciwnika terminu "Mezoameryka". Ja kiedyś czytałem argumentację przeciw temu terminowi, ale nie przytoczę, bo uznałem za rzecz nie wartą zapamiętywania.

[@pirireis6419]

@@mrocznewiekino przecież oczywista pomyłka, nie „najechali” lecz „wkroczyli”. Prawda że brzmi inaczej. To jak wiemy było poprawne tylko do 1989 roku.

[@melkartpl]

Ja pamiętam jak się kłóciłem z nauczycielką, że stres na pewno nie jest przyczyną choroby wrzodowej a potem odkryto h. pylori za co poszedł Nobel 😅 o mało mnie tam nie przytrzymywali 😅

[@miceliusbeverus6447]

​@@melkartplTo nie takie proste - stres obniża odporność. Być może stwarza też korzystne warunki biochemiczne dla rozwoju patogenów... Generalnie nawet zwierzęta żyjące w ciągłym stresie dużo chorują...

[@mvwasowski]

Panie Michale, idziemy w bardzo ciekawym kierunku :)

[@jaacoblosov7327]

Na mój gust rysy olmeckich głów przypominają rysy polinezyjskie.

[@pawmal1988]

Mi przypominają rolników z Podlasia. A Grażynie z mięsnego taksówkarzy z Uzbekistanu.

[@maciej4179]

Świetny materiał, pozdrawiam i czekam na więcej 😁👍👍👍

[@possumawesome1296]

Dobry materiał i mam nadzieję że będę kolejne materiały związane z historią Ameryk szczególnie ich wiary lub tradycji oraz wynalazków.

[@arkadysheepskinner1503]

Kurcze nie pamiętam tego serialu. Miałem już 13 lat i chyba miałem ciekawsze zajęcia niż oglądanie TV. :)

[@fuckut2]

Też miałam wtedy 13 lat i nie kojarzę wogole xD Chyba biegaliśmy po podwórkach , lub byliśmy na rowerach :) Pozdrawiam póki co i co ? Nadrabiamy zaległości na stare lata w 2024 haha 😂

[@olowrohek9540]

Dzieki 👌 wielkie Troche pamietam ten serial

[@gensericthevandal]

Świetny materiał. Pozdrawiam

[@Kiszpanable]

Super! 🎉 Wincyj! Wincyj odcinkow 😂 Fajnie byloby posluchac o sumeryjskich poczatkach cywilizacji w Twoim wydaniu. Podobno jest duzo zapiskow z tamtego okresu

[@mrocznewieki]

Sumer jest w planach.

[@emanuelwrokec]

Długo słuchałem na spotify, ale przerzuciłem sie na you tube'a żeby pan miał większą motywację do dalszego tworzenia materiałów

[@mrocznewieki]

No taki odcinek jak ten na Spotify dużo traci. Bez zdjęć ciężko zrozumieć o czym mówię.

[@DarthRitter]

Bardzo chętnie zobaczę parodie o Wielkiej Lechi, Tartarii lub Atlantydzie Hiperborei

[@MojaMagnificencja]

Nie szczujcie go, chłop potem przeżyje szturm trolli włącznie z groźbami śmierci jak kiedyś Ścifun po słynnej serii o płaskiej Ziemi.

[@DarthRitter]

@@MojaMagnificencja to takie radykalne i agresywne środowisko??

[@longinzaczek5857]

@@DarthRitter Samo z siebie może nie, ale nakręca je grupka rosyjskich trolli podpinająca się pod Wielką Lechię.

[@pawuc]

​@@DarthRitter niestety, odrzucają wszelki zdrowy rozsądek w imie "walki ze spiskiem", scifun też o tym wspominał, że nie chcąc dopuścić myśli o tym że zmarnowali czas na zmyślone teorie, przez co ślepo szerzą dalej te bzdury

[@TomaszDry]

Tajemnicze złote miasta, nigdy nie widziałem ale już wiem co będę robić w niedzielę.

[@zuzannamarjak7182]

Super materiał❤ ale z tą Marylą Rodowicz to poprostu poleciałeś😂 dzięki za zrobienie miłego wieczoru

[@lokivalhallen2389]

No i się doczekałem! Haha! ostatnio nawet myślałem, że byłoby fantastycznie usłyszeć tu o kulturach mezoamerykańskich! A żart o Maryli? Bezcenny xD

[@marcusczarny]

Dobrze się tego słuchało.

[@grzesiubiowka9687]

I to się nazywa Gorączka Sobotniej Nocy ❤

[@krystian4911]

Zrobisz odcinek o religii Azteków i Majów? Na wzór odcinka o religii Słowian ,,Tropem Leszego".

[@mrocznewieki]

Ale tamto była parodia. Myślałem o tym, na razie rozwijam tę serię i się zobaczy.

[@ewabjellqvist5280]

Panie Michale strzal w dziesiatke z tematem!!! Rozumiem, ze cesarze zostali omowieni wszyscy, nie to ,ze bede za nimi tesknic, ale Mezoameryka to nieznany swiat, a jest niewiele rzetelnych o tym programow, slucowisk i.t.d. Pozdrawiam serdecznie Ewa.

[@mrocznewieki]

Historia Rzymu będzie kontynuowana, musiałem jednak zrobić przerwę i wrzucić coś innego.

[@ewabjellqvist5280]

@@mrocznewieki Dziekuje za odpowiedz, tak na marginesie np, Majowie albo Polinezja? O lnkach jest najwiecej roznych informacj. Kazdy Pana program jest super a w sarkazmach to Pan mnie pobil, a nie wiele jest takich osob, oczywiscie w pozytywnym tego znaczeniu.

[@bazyl241]

Dziękuję :-)

[@popej9765]

O panie, co ci tu pięknego wleciało.😀

[@josearkadiomorales4335]

Nowy Kuźniar to święto ❤️

[@tomaszjantomasz9671]

Swietny temat Pan poruszył wart osobnego odcinka,fascynujaca historia kolonizacji Grenlandii przez Eryka rudego czy tez dotarcie do miejsca w Ameryce nazwanego winlandia przez bjarni herjolfsona i próbami eksploracji ameryki przez wikingów.Nawet chyba nie ustalono 100% gdzie dokładnie byla ta Winlandia.Oczywiscie nie udalo się zalozyc tam kolonii ze względu na powody,o których Pan wspomniał w tym odcinku.

[@TOPTENTV-ut3fp]

Złoto! Mega kanał!

[@dariuszstaszewski939]

Klasa sama w sobie. Tak dalej ....

[@rg7502]

Nasza era to era Chrystusowa. Uważam, że lepiej nazywać rzeczy po imieniu nawet w sytuacji, gdy jest to niepopularne lub nawet niekorzystne, do czego z resztą zachęcam. Odcinek rewelka. Jak zwykłe.

[@tomp1888]

Więcej, więcej historii Mezoameryki, proszę!

[@mrocznewieki]

Będzie

[@tomaszjantomasz9671]

Wysluchalem od początku do końca,wiele interesujacych szczegółów i wielka panska praca wlozona w kazdy z odcinków, które Pan robi, wysłuchałem ich większość.Bardzo fajna narracja i z duzym wyczuciem dobiera Pan podkład muzyczny.Jak dla mnie ten kanal historyczny jest najciekawszy z tych ,na ktore się natknąłem w necie.Oczywiscie nie umniejszam innym kanalom, każdy sluchacz ma swój gust i moze wybrac co mu odpowiada.

[@heman8836]

Właśnie skoro było wspomnienie kultury punickiej czy pojawi się materiał na ten temat? Ciekawą mnie losy Maryli Rodowisz w okresie VII do II wieku p.n.e. osobiście uważam że to z jej przyczyny Hannibal przegrał kampanię w Itali. Niektórzy zwolennicy starożytnych astronautów uważają że na ziemiach punickich była zwana BaalathTanit. Przedstawienia tego nietypowego symbolu, wzoru kobiety utożsamianego z Tanit, znajdujemy na ziemiach należących pod wpływami kultury punickiej, być może ale to tylko może to jest poszlaka. I nie Balla tylko prawdopodobnie podczas koncertowi poświęconemu Baal Hammona lub Baal Melkarta, zwolennicy teorii nie są dalej zgodni. P.S. Materiał jak zwykle na 5 GWIAZDEK nie mogę się doczekać materiału o Fenicjanach lub Kartagińczykach bajecznie się tego słucha

[@pedrop380]

Rownież liczę na więcej tematów starożytnej Ameryki, u nas są to tematy często pomijane albo omawiane bardzo powierzchownie, a mnie od dawna tematy Ameryki fascynowały najbardziej. Na licencjacie pisałem o języku nahuatl i jego wpływu na język hiszpański i to jak się z nim przenika w Meksyku.

[@rafw5291]

Ciekawy temat, poproszę więcej obu Ameryk 😃

[@swietymikoajalerudy2393]

słucham i słucham a tu nagle o Maryle. miła informacja historyczna

[@pietrunio1]

Bardzo ciekawe 10/10

[@jerzybudnik4570]

Super temat. Lecz mało znany.

[@tomaszjabonski1081]

O, widzę używanie "urodzajności" zamiast "żyzności". Serdecznie dziękuję:)

[@marvju209]

Wytłumacz nie-fachowcom na czym polega różnica

[@tomaszjabonski1081]

@@marvju209 Żyzność jest wartością zero-jedynkową - albo gleba może dawać życie roślinom, albo nie. Urodzajność natomiast określa, jak bardzo ta ziemia się nadaje. Ziemia, która nie jest żyzna, nie może być urodzajna, za to ziemia żyzna może być nieurodzajna.

[@user-wk9to1to1p]

Dzięki za Olmeków, wszyscy zachwycają się cywilizacją Majów , dla mnie zawsze nr.1 byli Olmekowie 👽💀👍

[@mrocznewieki]

Majowie to tacy Olmekowie na sterydach.

[@gilugil782]

Czyli to nie kosmici nauczyli Olmeków sztuki sadzenia kukurydzy :O. Jestem w szoku.

[@LepaOdPapieża]

Gorące debaty w Twojej okolicy!!!

[@ks2884]

Ten animowany serial z początku to chyba "Tajemnicze złote miasta", a nie "Tajemnicze miasta złota". Podcast świetny mimo to, niesamowicie interesujący.

[@CSLevis-fv9xn]

Ooo, jak miło. Autochtoniczna ameryka to też ciekawy kawał historii. Co do wstępu to oglądałem remake jakiś ,,7 złotych miast". Chyba tego nie dokończyli a szkoda. To były dobre ferie w jakimś 2011 albo i 2012.

[@krzysztofrozdeba95]

Super

[@kubacski8454]

Oczywiście jakość jest top. Mam nadzieję, że seria uwzględni historię aż po postać Cortesa 💪🏻 I nie wiem czy Pan Michał widział, jaką reklamę w komentarzach zrobiła społeczność na kanale Radio Naukowe 😉 pozdrowienia

[@mrocznewieki]

Jeśli chodzi o odcinek o Mongołach w Radiu Naukowym to widziałem. Swoją drogą dobry wywiad.

[@krystian4911]

Czy planujesz serię o Iranie od Cyrusa Wielkiego do Safawidów?

[@mrocznewieki]

O Achemenidach tak.

[@piotrsliwinski3826]

Hit!

[@marcinuzarczyk7781]

Wielki szacun za wiedze historyczną!

[@grzegorzpietrowski2092]

super

[@MrVilgefortz]

jak cudowna to była kreskówka!!!

[@mrocznewieki]

O tak, pamiętam po trzydziestu latach.

[@palikirmajuro1249]

Mój telefon rozbrzmiewa piosenką z serialu, gdy ktoś do mnie dzwoni.

[@squaresnail8399]

Sztos

[@lidiawraga4896]

Moje dzieciństwo wypada na drugą połowę lat 60- tych i u nas był już telewizor ...

[@jacekwidor3306]

Myślałem już że tylko ja jeden wśród komentujących pamiętam tamtą epokę.

[@pirireis6419]

Ale to przed czy po N.E.

[@AliceWonderArt]

Dobrze, że nie zamierzasz zrobić odcinka o wielkiej Tartarii. Lubię Twoje odcinki właśnie za to, że są przepełnione faktami.

[@mrocznewieki]

Dziękuję

[@longinzaczek5857]

W takich legendach zawsze może tkwić jakieś ziarno prawdy, tylko trzeba odsiać 99% plew. W micie o Tartarii może być odlegle wspomnienie o kulturze/cywilizacji Cucuteni-Tripole (lub z mniejszym prawdopodobieństwem o kulturze Arkaim na południowym Uralu). Mit o Atlantydzie zapewne jest odbiciem katastrofy cywilizacji minojskiej po erupcji wulkanu Thira.

[@jacekwidor3306]

@@longinzaczek5857 Prawda, tylko że na to oddzielanie trzeba poświęcić kilka lat życia, jeśli ma być zrobione solidnie.

[@leszekmazur8371]

Ładnie rozprawia się Pan z teoriami spiskowymi! :) a ta o mapie z Antarktydą bez lodu na mapie? ;)

[@marta9127]

Cóż za piękna niespodzianka! Proszę Pana, bardzo podobała mi się ta egzotyczna podróż w bardziej niż zazwyczaj odległe miejsca! Dziękuję za tę, jak zwykle wciągającą, narrację i czekam na więcej 👍🏻 P.S. Ma Pan rację - też widzę tam Marylę Rodowicz 😉