Dawni Słowianie - historia ludu, który zdominował potężną część Europy

Dawni Słowianie - historia ludu, który zdominował potężną część Europy | dr Paweł Szczepanik

Рет қаралды 164,859

Күн бұрын

👉 Zostań Patronem: patronite.pl/radionaukowe
👉 Wesprzyj jednorazowo: suppi.pl/radionaukowe
🎧 Posłuchaj na streamingu: ffm.bio/radionaukowe
🔔 Subskrybuj: / @radionaukowe
🌐 Strona: radionaukowe.pl
👍 Facebook: / radionaukowe
📷 Instagram: / radionaukowe
❌ Twitter: / radionaukowe
🎓 Odwiedź LAMU: / @letniaakademiamlodych...
🎬 Zobacz więcej: • Radio Naukowe poleca
📩 Kontakt: kontakt@radionaukowe.pl
U szczytu swojej potęgi Słowianie zasiedlali ponad jedną trzecią Europy. Zajmowali tereny na wschód od Łaby (Słowianie Połabscy), na wschód od Adriatyku, mieszkali na terenie Grecji. Pojawili się po okresie wielkiej wędrówki ludów, czyli pod koniec V i na początku VI wieku. O ich (naszym!) pochodzeniu rozmawiam dziś z dr. Pawłem Szczepanikiem z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Jak ogromna większość ludów europejskich, Słowianie wywodzą się z kultury praindoeuropejskiej. Rozprzestrzenienie się na większy obszar Europy, w tym tereny współczesnej Polski, zaczęło się prawdopodobnie z Naddnieprza (prawdopodobnie, bo dyskusje wciąż trwają, o czym szczegółowo mówimy w odcinku).
Skąd ten sukces? Przedstawiciele tzw. kultury kijowskiej pojawili się na terenach częściowo zdepopulowanych przez zmiany klimatyczne, spowodowany nimi gwałtowny spadek plonów i plagi chorób, w momencie, kiedy mieszały się tu wpływy różnych kultur. Niektóre obszary były wprost wyludnione, na innych pojawienie się słowiańskiej ludności mogło wręcz pomóc w przetrwaniu pozostałym. - Trzeba podkreślić, że to, co przynieśli ci wcześni Słowianie ze Wschodu, to jest bardzo prymitywna kultura materialna, która wydaje się, że doskonale odpowiadała tym trudnym warunkom życia - mówi dr Szczepanik.
Niestety, nie mamy do dyspozycji do słowiańskich pisanych źródeł przedchrześcijańskich. - Runy słowiańskie to jest totalny wymysł, taki fantazmat, nie mamy do czynienia z takimi zabytkami. I to nie dlatego, że ich nie znaleźliśmy, że one może się znajdą czy coś takiego. Po prostu Słowianie posługiwali się słowem - podkreśla archeolog.
Nieco informacji znajdujemy w źródłach pisanych innych kultur, np. w Bizancjum. Aczkolwiek pisano o nich głównie jako o ludzie dzikim i brutalnym. - Zauważenie Słowian przez kronikarzy rzymskich sugeruje, że musieli oni odgrywać istotną rolę - zauważa przy tym dr Szczepanik. Na pewno Słowianie handlowali z przedstawicielami innych kultur, sprzedawali m.in. nadwyżki ogromnych bogactw naturalnych: futra, miód, wosk, bursztyn.
Mieszkano w drewnianych półziemiankach, zaś zmarłych głównie palono. Zachowane źródła materialne sugerują, że żyli w ustroju demokracji wojennej: pojawiały się wśród nich elity (zachowały się np. charakterystyczne, dość wyszukane ostrogi), które przejmowały władzę w okresie wojny. Prawdziwe fortuny i idący za nimi rozkwit wzięły się jednak z innego źródła. Ilość znalezionego na terenie Polski arabskiego srebra z okolic IX-X wieku wskazuje, że zręby polskiej państwowości postawiono… na zarobkach z handlu niewolnikami. - Słowianie z Wielkiej Morawy byli po prostu łowcami i handlarzami niewolników - opowiada mój gość. Na terenie Pragi znajdował się największy targ niewolników w średniowiecznej Europie, a Słowianie (również Polanie i Mieszko I) powszechnie sprzedawali do kalifatów arabskich innych Słowian, chociaż najpewniej nie własną lokalną ludność. Co ciekawe, niektórzy słowiańscy niewolnicy zrobili spore kariery!
W odcinku usłyszycie też, jakie ślady po Słowianach zachowały się w Skandynawii (nie były to wyprawy pokojowe), czy dogadalibyśmy się z Prasłowianami (to bardzo prawdopodobne), czy Biskupin jest słowiański (skomplikowane) i dlaczego wojownicy mogli walczyć nago.
POLECAMY INNE MATERIAŁY:
• Radio Naukowe - Wszyst...
• Fizyka
• Biologia
• Astronomia
00:00 - 01:10 Wstęp
01:10 - 7:39 Skąd wzięli się Słowianie?
7:39 - 14:05 Co łączy Słowian, Starożytnych Rzymian i Hindusów?
14:05 - 22:26 Europejskie początki Słowian
22:26 - 29:20 Autochtonizm Polski i społeczne zainteresowanie pochodzeniem Słowian
29:20 - 38:10 Naddnieprze - kolebka Słowian i wielka wędrówka ludów
38:10 - 41:48 Co Rzymianie myśleli o Słowianach?
41:48 - 50:55 Jak wyglądały osady wczesnosłowiańskie?
50:55 - 58:38 Styczność z innymi kulturami i niewolnictwo
58:38 - 1:00:25 Czym handlowali Słowianie?
1:00:25 - 1:09:55 System wartości, rytuały i system społeczny
1:09:55 - 1:17:50 Czy Słowianie znali pismo?
1:17:50 - 1:27:09 My Słowianie?
🧠 Radio Naukowe - włącz wiedzę! 🧠
#RadioNaukowe #KarolinaGłowacka🎬

Пікірлер: 675

@RadioNaukowe Ай бұрын

Hej, muszę Wam powiedzieć, że coraz bardziej zakochuje się we wczesnym średniowieczu :) A Wam jak się podobało? Obejrzelibyście serial o Słowianach? :) Druga część rozmowy z dr Pawłem Szczepanikiem, ta o wierzeniach dawnych Słowian, w najbliższych tygodniach. Pamiętajcie też o archiwum Radia Naukowego. Tu chyba najbardziej polecam odcinek o Wikingach: Wikingowie - kim tak naprawdę byli legendarni wojownicy z północy? | prof. Jakub Morawiec kzbin.info/www/bejne/h2S4eJWBm71lmqM A także całą playlistę historyczną: kzbin.info/aero/PLTld5jYla5hYGJWBUnKqh15LLUbkhcR93 Miłego słuchania! Karolina

@magiazwiejskiejchaty Ай бұрын

To zapraszamy na festiwale. Ubiór mogę uszyć :)

@andrzejmarczuk4054 Ай бұрын

Bardzo ciekawy wywiad, czekam na wyniki badań naukowych z wykorzystaniem odnalezionego DNA i chciałbym, żeby w interpretacji nie było wątków "politycznych" tylko faktyczne dzieje ludzi.

@krzysztofszumio6431 Ай бұрын

Jestem jak najbardziej za. Tylko przydałaby się moderacja komentarzy, już się tu zaczął wysyp turbosłowiańskich trolli. Rzeczowe dyskusje z tymi ludźmi nie mają sensu i oni tylko niepotrzebnie zaśmiecają sekcję komentarzy.

@ilcattivo13 Ай бұрын

Oczywiście, że się podobało, że obejrzałbym (tylko żeby nie wyglądali jak Apacze ze "Starej Baśni") i że czekam na druga część :) Tylko tak właściwie, to kiedy się owo wczesne średniowiecze zaczęło? Bo jeśli mowa o 476 r. n.e., to na kanale profesora Gościwita Malinowskiego ustaliliśmy już (znaczy, ja ustaliłem, ale jakoś nikt nie oponował, więc to już powinno trafić do podręczników :D), że to bardziej czasy Dżumy Justyniana (VI - VIII wiek). Co do samych Słowian, to profesor tyle podcastów na ten temat opublikował, z odniesieniem do pisanych źródeł historycznych (w końcu co filolog klasyczny, to filolog klasyczny), że w tym V wieku, to już Słowianie od kilku pokoleń mogli tu być. Przy okazji - to, że jeszcze w Radiu Naukowym nie pojawił się profesor Malinowski, mój ulubiony profesor udzielający się w "Internetach", to normalna zdrowa granda ;)

@ilcattivo13 Ай бұрын

@@krzysztofszumio6431Pojawiali się też u profesora Gościwita Malinowskiego, ale nie wytrzymali śmiechu krytyki ;)

@rozabednarski7391 Ай бұрын

Corka Mieszka I - byla matka jednych z pierwazych kroli angielskich. Byla matka Knuta II. - Ciekawa historia, moze kiedys pani Karolina doda historie naszej ksiazniczki Syngrydy (Swietoslawy) do swoich bardzo ciekawych podkastow. Dziekuje za ten odcinek, szalenie ciekawy.

@magorzatap.4739 Ай бұрын

Zdaje się, że słyszałam o nich w podcastach na kanale @Stało się!

@adamsieben4410 Ай бұрын

A ja o tym słyszałem w tok FM , zaiste, temat godny zgłębienia

@hamer5336 Ай бұрын

No właśnie prawie na 100% nie Świętosława :) To utarty błąd który już się ugruntował. Ale tak powiązania rodzinne z Piastami były bezsprzeczne.

@Vladymir_Putin 19 күн бұрын

słyszałem kiedyś śląską piosenkę, że po kawie knut mo glans.

@grzegorzlagut8917 18 күн бұрын

Ale ojciec był Duńczykiem

@Grzegorz2109 Ай бұрын

Rozmnożyłem wegetatywnie (ukorzeniłem pęd) najstarsze drzewo w Europie. Jest to cis pospolity z Fortingall w Szkocji. Miałem do dyspozycji tylko 4 małe gałązki, 2 obumarły a 2 wypuściły korzenie i żyją. Gdy na nie patrzę i pomyślę, że ich DNA ma ponad 3000 lat i jest minimum 1000 lat starsze od Jezusa sam w to nie dowierzam. Gdy cis z Fortingall kiełkował, nikt nie miał pojęcia o tym, że powstanie kiedyś nasze państwo nad Wisłą. Nikt nawet nie sądził, że powstanie Cesarstwo Rzymskie. To daje do myślenia ...

@bambucza001 Ай бұрын

lol

@frofrofrofro900 Ай бұрын

Skad to miales?

@Grzegorz2109 Ай бұрын

@@frofrofrofro900 W 2022 koleżanka tam była. Wiedziała, że interesuję się dendrologią i zadzwoniła do mnie będąc w Fortingall przy tym drzewie. Strasznie wiało i zapytałem czy przypadkiem wiatr nie ułamał jakiejś gałązki. Znalazła ich 4, małe, nieciekawe. Przywiozła je do Pl i natychmiast wysłała kurierem do mnie. Z 4 ukorzeniły się 2 co uważam za bardzo przyzwoity wynik.

@ewaszatrowska5896 Ай бұрын

Podziwiam Niech rosnie Wszystkiego dobrego na Święta Wielkanocne ❤

@maxblitz2385 Ай бұрын

To tak każdy oglądający najstarsze drzewo w Europie może sobie oberwać 4 gałązki?

@beatamazur6760 Ай бұрын

Pani Karolino dziękuję za dwa aspekty.Za umiejętność słuchania wypowiedzi Gościa i za mądre , przemyślane pytania.pozdrawiam😊

@LodoCatable Ай бұрын

Skończyłam Slawistykę, nawet samo studiowanie historii gramatyk naszych języków jest w stanie nam coś powiedzieć o przemieszczeniu się ludności 😃

@Mysteries-of-Slavic-Folklore Ай бұрын

Rewelacja czy ma Pani prace ktore mozna poczytac ?

@LodoCatable Ай бұрын

@@Mysteries-of-Slavic-Folklore niestety nie :( mogłabym poszukać, natomiast wtedy bazowałam głównie na notatkach z wykładów

@Mysteries-of-Slavic-Folklore Ай бұрын

@@LodoCatable Szkoda. Czy caly czas Pani intersuje sie tym tematem ?

@monikaw.2053 27 күн бұрын

@@Mysteries-of-Slavic-Folklore z tej strony również absolwentka slawistyki :) "Wstęp do filologii słowiańskiej" prof. Moszyńskiego zawsze na propsie :) Do tego gramatyki SCS i ewentualnie "Języki słowiańskie" Dalewskiej-Greń (chociaż to polecam mniej, a na pewno nie na początek, bo to suche fakty językowe). Ale Moszyński koniecznie :)

@Mysteries-of-Slavic-Folklore 25 күн бұрын

@@monikaw.2053 witam serdecznie

@melaniadubas657 Ай бұрын

Słucham i mam ochotę znowu iść na studia 😆

@pawefornalski5541 20 күн бұрын

Zwycięzcy piszą historię, także na naszą historię trzeba poczekać. To co opowiada pan dr to interpretacja zwycięzców pogrobowców Rzymu, czyli Watykan, chrześcijaństwo, cesarstwo niemieckie. Także takie to opowieści. Naszą siłą jest słowo tam mieści się nasza historia, dziedzictwo i dusza❤.

@swiatwciaga Ай бұрын

Bardzo ciekawa rozmowa. Dziękuję zarówno Pani Karolinie, jak i Panu Pawłowi. PS. Tak, odcinek o niewolnictwie byłby niezwykle ciekawy.

@user-hu3zd8yc1e Ай бұрын

Cześć Wojtek, widzę że tematy słowiańskie wciagaja

@agatastaniak7459 Ай бұрын

Zdecydowanie. Jeśli już nawet Amerykanie afrykańskieog pochodzenia kręcą filmiki na temat "Słowianie byli białymi niewolnikami" no to naturalnie jest zainteresowanie Słowian własną historią. Poza tym kontekst wojny na Ukrainie i zauważenie, że są różne kraje, których ludność wywodzi się ze Słowian, ale które wydają różnić się kulturą i stosunkiem do tego konfliktu albo które mają różne języki, ale z tej samej rodizny językowej też nakręca zainteresowanie Słowianami. A pytania do Słowian od nie-Słowian dotyczące tego "kim jesteście" albo "dlaczego tacy jesteście" też sprawiają, że także Polacy, ale także Ukraińcy, Białorusini czy anwet Rosjanie w Poslce i na świecie zaczynają drążyć temat Słowian, ich historii, ich kultury, wzajemnych oddziaływań. Śledząc internet to takie dyskusje są już nawet w Korei, Chinach czy Indiach. Na pewno to renesans zainteresowania tą tematyką. Nie mówiąc o tym, że były też dyskusje "na ile słowiański jest Wiedźmin" ;-) @@user-hu3zd8yc1e

@Vetiver999 Ай бұрын

Świetny odcinek, proszę o więcej 😊. Zaświaty Słowian to musi być fascynujący temat!

@karolw.5208 Ай бұрын

Pani Karolino, jak zwykle przyjemnosc dla mozgu po raz 191!

@andrzejmarczuk4054 Ай бұрын

No nie, przecież już mamy bohaterów: Kajko i Kokosz, Lubawa i Mirmił ;-)

@vlad1209palovic Ай бұрын

No i Miluś - obrońca grodu, który był najprawdopodobniej pierwowzorem smoka wawelskiego. 🙂

@ZdzichaJedziesz Ай бұрын

No właśnie. Że też do tej pory nie doczekali się pomnika 😄

@vlad1209palovic Ай бұрын

@@ZdzichaJedziesz Miluś już ma, ale pod "pseudonimem artystycznym". 🙂

@czejenrushovic8763 Ай бұрын

Na swaroga!nie inaczej!

@leonschwichtenberg9329 Ай бұрын

Super rozmówca. Czekam z niecierpliwością na zapowiedziane następne spotkanie.

@KrystynaR67 Ай бұрын

Cudna rozmowa! Dziękuję bardzo.

@agatastaniak7459 Ай бұрын

Czekam na odcinek o wierzeniach słowiańskich. Śledząc właśnie dyskusje o...topieniu Marzanny. A to przecież pamiątka po kulcie słowiańskiej bogini. I warto pociągnąć wątek Słowianie/ Piastowie a ...handel ludźmi. Ten wątek pojawia się np. w książce autorstwa Kamila Janickiego " Żelazne Damy". Ciekawy jest też wątek- Słowianie a Celtowie czy Słowianie, a Wikingowie. Bo w mitach Wikingów są legendy o siedzibie Wikingów pochodzenia słowiańskiego. Na pewno zainteresowanie ludzi takimi wątkami jest. Badaczy, którzy się tym interesują też się znajdzie.

@ggnagognagoma2462 Ай бұрын

Janicki to na sensacji buduje swój sukces, mamy wiele nazw wsi typu pomorzany etc. gdzie osadza się jeńców czy brańców za Piastów. Czemu nie zostali wystawieni na rynek praski. Bo daleko . To CZEMU NIE ZNAMY LOKALIZACJI BLIŻSZEJ targowiska ludźmi? Dla mnie to brednie wspólne z "prawnym" niewolnictwem chłopów

@marcelcieslik7978 Ай бұрын

Powoduje Pani uśmiech na mojej twarzy zawsze gdy pojawia się odcinek ❤ Dziękuję 😊😊

@lipkersonq Ай бұрын

Q😊

@joannakusak6498 Ай бұрын

Czekam z niecierpliwością na drugą część wywiadu. Co do lechitów to mam wrażenie że to nie tylko kwestia kompleksów ale także mitu Polski jako wielkiego kraju, przedmurza Europy i jakiejś takiej próby dorzucenia sobie do ego narodowego.

@talostulkas 13 күн бұрын

Wie Pani, jakoś w dobie wielkiego kryzysu, np. Francuzi nie porzucili fascynacji Rolandem, a Niemcy Nibelungami😉 Niektórzy żyją we wsydzie przed dumą z własnej kultury.

@3yearwinter Ай бұрын

W temacie kontaktów słowiańsko-skandynawskich to niedawno Jakub Jagodziński wydał książkę "Goście, kupcy, osadnicy". Pięknie wydana, choć bywa ciężka w odbiorze bo to jednak pozycja naukowa i to bardziej niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Ale i tak polecam zainteresowanym.

@ggnagognagoma2462 Ай бұрын

W temacie kontaktów wiele mówi imię właściciela studni od którego Odyn utargował mądrość. Zwie się Mimir 😇, miano to wg "naukofcóf" pochodzenie ma nieznane 😁😂😂😂😂🤣🤣🤣🤣🤣

@MP-pm2ow Ай бұрын

Świetny odcinek... Ale to standard Radia Naukowego. Chyba trochę dłuższy niż zazwyczaj , co bardzo mi pasuje. A zapowiedź kontynuacji rozmów z prof. Szczepanikiem przyjmuję z radością. Bardzo dziękuję!

@dziadydziady Ай бұрын

Temat handlu niewolnikami na naszych ziemiach w epoce przed piastowskiej byłby fascynujący a zupełnie zostawiony. Opowiadał o nim choćby profesor Buko w kontekście powstawania państwa Mieszka (miejsca przechowywania dużej ilości ludzi). Choć od razu trzeba sobie powiedzieć, że dość kontrowersyjny ze względu na jednoznaczną i bynajmniej nie chwalebną w nim rolę kupców żydowskich. Można tym tematem pobudzić emocje zarówno antysemitów (no tak, od zawsze to samo panie) jak i filosemitów (nooo to nie jest możliwe). Abstrahując od oburzenia "jak to nasi Piastowie ludźmi handlowali??". Temat świetny, tylko wymaga zostawienia na boku współczesnych miar etycznych.

@ilcattivo13 Ай бұрын

Na kanale profesora Gościwita Malinowskiego znajdziesz więcej na ten temat. Choć nie jako jeden zamknięty odcinek, a raczej jako część materiału w kilku odcinkach.

@Bajaos Ай бұрын

A dlaczego byłby ciekawy ? Szukanie wszędzie kolonializmu na siłę ? Handel niewolnikami był w tamtych czasach powszechnie w dużej ilości kultur.

@dziadydziady Ай бұрын

Ciekawy bo zdaje się nie doczekaliśmy poważnego opracowania w popularnonaukowej przestrzeni. To nie o bajki o kolonializmie idzie tylko historyczny rzut na fascynujący przepływ mas ludzkich. Ale co ja sie tu będę produkował @@Bajaos

@Bajaos Ай бұрын

@@dziadydziady takie opracowania teraz w modzie. Na pewno coś znajdziesz.

@mmgs1148 Ай бұрын

@@Bajaos to nie jest szukanie kolonializmu, po prostu nie mówi się o tym na historii. O wiele ciekawszy moralnie jest handel niewolnikami wspierany przez biskupów i tu można szukać połączeń z kolonializmem, bo religia była częścią budowania mentalności "dobrego niewolnika", byli oni nawracani i dodatkowo dostawali okrojona wersję biblii, bez fragmentów które mogłyby jakoś nawiązywać do wolności w swojej interpretacji. Oczywiście obecnie kościół jest przeciwny niewolnictwu, więc co ze świętymi takimi jak Wojciech, którzy je popierali i uznawali za w najlepszym wypadku moralnie neutralne? To jest temat kontrowersyjny, a nie temat handlu niewolnikami przez piastów

@marekrejko Ай бұрын

Maďari, majú síce iný jazyk, avšak ich DNA je prakticky rovnaké ako okolitých národov, takže, jazyk/kultúra a biológia často nejdú ruka v ruke a história zdá sa bola komplikovanejšia, viac prepletená, než sa nám to zdá, či ako hovoria rôzne národné/etnické mýty.

@GandalfOfRivia Ай бұрын

Kolega ze Słowacji?

@aleksandershkurenko2468 Ай бұрын

Racja! Bo większość Węgrów to słowianie z narzuconą im przez najeźdźców kulturą i językiem.

@bartekgorszy4715 Ай бұрын

Przeczytałem i zrozumiałem to bez tłumaczenia. :)

@jerzyduma7150 Ай бұрын

Nie ulegli slawizacji zachowując język, inaczej niż Bułgarzy.

@aleksandershkurenko2468 Ай бұрын

@@jerzyduma7150Ma Pan rację! I "zwęgrzyli" okolicznych słowian.

@pawmal1988 Ай бұрын

Uwielbiam takie materiały 😅 Wystarczy w tytule zawrzeć slowo "Słowianie" a komentarze dostarczają tyle rozrywki 😅

@obywateltomasz2914 Ай бұрын

To co nieznane, budzi naszą ciekawość i fantazję. Niestety ten owoc okazuje się zatruty, bo ogromne pokłady naszej ciekawości mogą zostać niezaspokojone na zawsze. Ach, jaka szkoda, że nasi słowiańscy przodkowie nie zostawili za sobą pisma. Tyle bajecznie fascynującej historii ludów i plemion przepadło na zawsze. A przecież chwila refleksji musi prowadzić do konkluzji, że to co łaskawie wyłoniło z mroków historii, miało za sobą równie długą historię, zakrytą przed nami. Mieszko I nie zbudował swojej domeny od zera, nie wymyślił od zera kultury, zasad, czy form organizacji społecznej i gospodarczej, na których utworzył swoje władztwo. To istniało przed nim i powstawało, ewoluowało przez dekady i wieki. Moze dwa wieki przed Mieszkiem, podobny mu, lecz mniej pomyślny wódz już prawie stworzył, a może n krótki czas stworzył państwo na tym samym obszarze? Ach...!

@kirenak1 Ай бұрын

Niesamowity odcinek. Ciarki na plecach mam po wysłuchaniu. Więcej i więcej takiej tematyki proszę :)

@AnnaBien-pl6wz Ай бұрын

Przeciekawy temat. My niestety żyjemy bardziej w tradycji greckiej czy rzymskiej niż naszej rodzimej. Dziękuję i proszę o więcej 👍

@MagnusGr Ай бұрын

Uczymy się o Grekach i Rzymianach z powodu, tego, że nie do końca rozumieli byśmy własną historię i literaturę, zwłaszcza tej z czasów I RP.

@28suchy Ай бұрын

Proszę pociągnąć temat dlugich włosów wśród władców i mocy w nich zawartej i tego ze Słowianie nie lubieli jak ktoś nimi rządzi, zwłaszcza swój

@Reech89 Ай бұрын

Przeciekawy i wciągający odcinek! Wiele nowych, interesujących informacji, a sama rozmowa poprowadzona w świetnym tempie.

@sowazezowata5566 Ай бұрын

Serial o słowianach - dobry pomysł! Tylko trzeba by uważać komu się powierzy produkcję bo na koniec dnia mogłoby się okazać, że dawni słowianie byli czarni.

@donpedro9590 Ай бұрын

Już jeden serial istnieje z elementami fantastyki, produkcji słowacki-ukraińskiej Słowianie płomień mocy.

@user-wd2ds6vb7b Ай бұрын

Bardzo ciekawy temat. Dziękuje👍👏

@smartinertiarc3039 Ай бұрын

W zeszłym roku napisałem pierwszy draft powieści o Słowianach, o walce dobra z dobrem w czasach PRL. Bliżej temu do klimatu Wiedźmina i dialogów w stylu Tarantino, ale jednak o Słowianach. Teraz pracuję nad poprawkami więc trzymajcie kciuki.

@agaagusia4726 Ай бұрын

Materiału na scenariusz nie trzeba daleko szukać. "Stara baśń" Kraszewskiego, przepiękna, baśniowa i bardzo słowiańska.

@BeataBookworm Ай бұрын

I wyssana z palca 😉

@agaagusia4726 Ай бұрын

@@BeataBookworm Bo to nie jest powieść historyczna. To baśń właśnie🥰

@anetaburska3078 Ай бұрын

Ale super zapowiedź kolejnego odcinka o wierzeniach słowiańskich. Już się nie mogę doczekać!

@leontynaleontyna8732 Ай бұрын

Dziękuję za ciekawy temat pozdrawiam

@infernus1963 Ай бұрын

A może warto byłoby sfilmować "Sagę o jarlu Broniszu"? Niby to już panowanie Chrobrego, ale materiał na film przygodowy odwołujący się do czasów historyczny chyba całkiem niezły.😊😊 A książki Elżbiety Cherezińskiej też mogłyby nieźle prezentować się na ekranie.

@marcinkrzyzynski5894 Ай бұрын

Wysłuchane Dzięki Pozdrawiam Turbo Słowianie Turbo Karolina

@augustsaby5457 Ай бұрын

kiedy słucham pani wywiadów czuję się jak basista z piosenki ..jesteśmy na wczasach''.

@Dariusz-gx2cw Ай бұрын

Dzięki za Radio za każdy temat I za wszystkie razem.

@TomGuideKrakowPoland Ай бұрын

dziękuję za Materiał

@maciejskonieczny8541 6 күн бұрын

Gdy spojrzymy na mapę Europy pod względem językowo-narodowym ukazuje nam się transmigracja i napływ idący niewątpliwie od największego pomostu jakim jest ściana wschodnia po Ural i tak do Europy wchodzili Celtowie i Italikowie , ludy iberyjskie i hellenistyczne , ludy trackie i ugrofińskie oraz germańskie . Na samym końcu z tego pnia indoeuropejskiego wyłaniają się Bałtowie i Słowianie będąc w spólnym etnosie geograficznym . Najbardziej prawdopodobnym powodem wyjścia etnosu słowiańskiego był wybuch wulkanu na wyspach Indonezji w 526 r. Walka o przetrwanie na lepszych terenach , które dały Słowianom mnogość np. Goplanie na Kujawach a ta mkohosć fundament do zaczynu państw narodowych !

@tomaszbeben6951 Ай бұрын

Super podcast 😊 Dziękuję tak zwyczajnie, tak po prostu 🤝

@ZdzichaJedziesz Ай бұрын

Genetycznie to wszyscsy jesteśmy do siebie bardzo podobni w Europie Środkowej, Niemców i Węgrów nie wyłączając. 😁

@Osotogari1992 Ай бұрын

bardziej do Hindusów

@ZdzichaJedziesz Ай бұрын

@@Osotogari1992 do nich to raczej Cyganie

@michal3141 Ай бұрын

Oczywiście. Jesteśmy na pewnym continuum genetycznym.

@ZdzichaJedziesz Ай бұрын

@@michal3141 bzdura. W Europie środkowej jesteśmy do siebie bardzo podobni genetycznie, nawet od szympansów różni nas nie całe 2 % genów 😁

@michal3141 Ай бұрын

@@Osotogari1992 Pewnie pijesz do słynnej haplogrupy R1a, ale tu należy poczynić dwa zastrzeżenia. Haplogrupa chromosomu Y dotyczy tylko niewielkiej części genomu (mniej niż 1%) i dziedziczenia w linii męskiej. Po drugie R1a rozdzieliło się jakieś 6000 lat temu na wariant który występuje bardziej w Europie i wariant indo-irański. To że spora część Słowian ma haplogrupę R1a nie oznacza że jesteśmy bardziej podobni genetycznie do Irańczyków i Indusów, którzy też mają tą grupę tylko zupełnie inny jej podwariant. Jako Polacy jesteśmy najbardziej podobni genetyczni do naszych sąsiadów włączając w to Słowian czyli Słowaków, Białorusinów, Ukrainców, Rosjan, Czechów, ale też jesteśmy bardzo podobni do ludów niesłowiańskich jak Niemców, Węgrów, Bałtów itd.

@piotr8090 Ай бұрын

Odcinki się wydłużają 😁 rewelacja

@omszaek1783 5 күн бұрын

Naprawdę mnie zaskoczyło że handel niewolnikami był nawet w tych mniej rozwiniętych kulturach. Jestem ciekaw naszej historii więc czekam na kolejne rozmowy :D

@pawelpalo Ай бұрын

Wspaniały odcinek. Dziękujemy

@Crovaify Ай бұрын

Nigdy nie rozumiałem dlaczego te dwie główne teorie maja byc ze soba sprzeczne. Najbardziej prawdopodobne wydaje sie to, że słowianie powstali z wymieszania się ludzi stad z ludnościa ze wschodu.

@Mmm-tt7ye Ай бұрын

Chyba Polacy z tego powstali. Wiadomo, że jak jakaś społeczność się przenosi, to zawsze pewna grupa zostaje na starych śmieciach. Czyli jesteśmy po części potomkami Germanów, tak jak Niemcy są po części potomkami Słowian Połabskich 😁

@pawmal1988 Ай бұрын

Tylko że to niedorzeczne bo Słowianie byli też Bałkanach i nawet nie musieli przechodzić przez Polskę.

@BeataBookworm Ай бұрын

@@pawmal1988 Dotarli na Bałkany przez tereny obecnej Mołdawii

@aleksanderwassilew8548 4 күн бұрын

@@pawmal1988 czy byli? Ślad językowy? - to słaby argument... Jeżeli było ich ":wybrane" jednostki, jak sugerowano w wykładzie, to jak wpłynęli na cały obszar ne mając TV, szkół i państwa??

@KM769 Ай бұрын

Gościwit Malinowski właśnie wypuścił film: Jakim językiem mówiono w Biskupinie, hipotetyczne etnosy kultury łużyckiej. Morał: na pewno nie był to słowiański ani germański, których wtedy nie było. Najbardziej prawdopodobny jakiś zaginiony język, być może spokrewniony z proto-celtyckim lub proto-italo-celtyckim (albo ewentualnie proto-bałtyckim).

@jegorparnik8736 Ай бұрын

Mógł być eskimosko patagoński . A Opowiedział o badaniach genetycznych w Tolensee i w Polsce . Chyba pominął bo by narracja o przyjściu Słowian w V wieku upadła z trzaskiem . Okazuje się że ten sam genotyp na tych ziemiach trwa co najmniej od 1300 pne

@KM769 Ай бұрын

@@jegorparnik8736 Genotyp nie ma nic wspólnego z językiem i kulturą. Przodkowie dzisiejszych Polaków 1300 pne nie mówili po słowiańsku, bo nie było takiego języka.

@jegorparnik8736 Ай бұрын

Podobnie jak ty nie mówisz językiem Reja więc zgodnie z twoją logiką nie jesteś Polakiem bo wtedy nie było języka takiego jakim się ty posługujesz . A znasz staro słowiańsko cerkiewny ? bo ja czystym przypadkiem miałem go na studiach . Mówili tam też coś o ewolucji języków . Ale to pewnie gupie ludzie byli bo wtedy internetu nie było .@@KM769

@KM769 Ай бұрын

@@jegorparnik8736 Staro-cerkiewno-słowiański to ponad 2000 lat po 1300 pne. A mówili na studiach, że język jest w genach?

@jegorparnik8736 Ай бұрын

JPRD człowieku język podobnie jak kultura tworzył się i rozwijał na przestrzeni wieków nikt tego w teczce nie przyniósł ci ludzie którzy tam mieszkali nie wiedzieli że są Słowianami dopóki nie nadszedł czas że sami się tak nazwali badania genetyczne udowodniły autochtoniczną teorię pochodzenia ciągłość wielowiekową . To Niemieccy uczeni forsowali tezę o przyjściu Słowian ze wschodu . Pomyśl dlaczego@@KM769

@zielonookametalowa1777 Ай бұрын

....jeszcze na pudle-trzecia.pozdrawiam słuchających

@KrzysztofKacperek 17 күн бұрын

Dziękuję, to była prawdziwa uczta dla moich uszu 🎧👍🙂

@Marta_Less Ай бұрын

Słowianie. Od pewnego czasu temat, w który się wkręciłam. Tak mało jeszcze wiemy o naszych przodkach. Bardzo dziękuję za tę niezwykle ciekawą rozmowę i proszę o następne. Pozdrawiam🖐

@tomaszzur792 Ай бұрын

Świetny temat, świetny odcinek, świetny gość; dziękuję.

@micha7797 Ай бұрын

Gdzie Wielka Lechia i rydwany z welociraptorami?

@maciejlubanski605 Ай бұрын

Na kanale Franca Zaleskiego 😂😂😂

@olowrohek9540 Ай бұрын

Dzieki za material 👌

@TheMalasa Ай бұрын

Jak zawsze swietny material. Uwielbiam was sluchac

@marcinusiak2150 Ай бұрын

Cudowna audycja. Dziękuję 😊

@syfonek64 Ай бұрын

Pieszczoszek ten Pan doktor. Świetne.

@olalewandowska6362 Ай бұрын

Ten głos, ta elokwencja...Pani Karolinko! Podziwiam i dziekuję ❤

@sylwiaszymanska4088 27 күн бұрын

Dzień dobry, kiedy możemy spodziewać się drugiej części na temat religii Słowian? Zapytuję, aby dać znać, że to ciekawy temat i czekam z niecierpliwością. Dziękuję za Pani wysiłki w edukowanie i poszerzanie wiedzy. Pozdrawiam

@jegorparnik8736 Ай бұрын

Ostatnie badania wykazały że na terenach od Łaby do Bugu już 1300 pne mieszkali ludzie o tym samym genotypie tożsamym z z genotypem w Polsce średniowiecznej , więc nie bardzo wiem kto przyszedł ze wschodu w V w ne i gdzie sobie poszedł oraz czy to na pewno byli Słowianie . Kiedy w końcu upadnie niemiecka narracja historyczna

@piotrodebralski Ай бұрын

Można prosić o namiary?

@cehaem2 Ай бұрын

"genotyp" to nie kultura. I nie, zadna "niemiecja narracja historyczna" nie upadnie bo jej zwyczajnie nie ma. Sa wyniki badan, ktorych nie rozumiesz.

@cehaem2 Ай бұрын

@@piotrodebralski Jak chcesz namiary na cos, co nie istnieje? Cala ta "sensacja" to kilka probek od tych, ktorzy mieli nieszczescie nie przezyc wydarzenia znanego jako Bitwa nad Doleza. Poniewaz pewne cechy pokrywaja sie szeroko (ale nie wylacznie) wystepujacymi wsrod dzisiejszej ludnosci Polski, turboslowianie uwazaja to za "dowod", ze Slowianie zyli tutaj od trzech tysiacleci lub dluzej. Efektem tego sa komentarze jak ten powyzszy, zasmiecajace internet.

@jegorparnik8736 Ай бұрын

@@cehaem2 I jeszcze raz powtarzam że nie pisałem o kulturze naucz się czytać ze zrozumieniem

@cehaem2 Ай бұрын

@@jegorparnik8736 Slowianie definiuja sie przez kulture a nie genetyke. Slowianie przyszli ze wschodu.

@krzysztofch.1796 9 күн бұрын

Pan Doktor wymiata. Merytorycznie i stylistycznie.

@myczycz Ай бұрын

Odcineczek klasa! Głupio się przyznać, ale nie wiedziałam, że Biskupin nie jest słowiański.

@krzysztofszumio6431 Ай бұрын

Miałaś pełne prawo nie wiedzieć. Długo utrzymywała się narracja, zgodnie z autochtoniczną teorią pochodzenia Słowian, że jest słowiański. Tą teorię mocno wspierały peerelowskie władze (w dużej mierze z powodów politycznych i tożsamościowych), uczono tego w szkołach i u wielu ludzi taka wersja się właśnie zakodowała.

@cehaem2 Ай бұрын

@@krzysztofszumio6431 Tak bylo do poznego Gomulki, od czasow Gierka nacisk powoli malal, co powoli przedostawalo sie do podrecznikow szkolnych. Ale badzmy szczerzy - kto pamieta, co w podstawowce slyszal o Biskupinie.

@krzysztofszumio6431 Ай бұрын

Z kilkoma seniorami o tym rozmawiałem i o dziwo wszyscy pamiętali te szkolne czasy. Ale to może tylko moje anecdata i na szerszej próbie wyszłoby, że ludzie tylko jakoś tak ogólnie kojarzą że Biskupin = Słowianie, nie bardzo wiedząc skąd takie skojarzenia. U części z nich mogą też pobrzmiewać echa turbolechickiej propagandy. Jest jej tyle w Internecie, że nawet jak ktoś nie interesuje się historią, to prędzej czy później na nią trafi i coś się może "przykleić". Jak widać na tym przykładzie, co dla nas pasjonatów historii jest truizmem, to dla niepasjonatów (albo świeżo upieczonych entuzjastów) już niekoniecznie i warto co jakiś czas wracać do tematu Biskupina.

@Plejadianka Ай бұрын

Czekam z niecierpliwością na odcinek o niewolnictwie, bardzo ciekawa zajawka z tej rozmowy się wyłania.

@lechosawjocz776 Ай бұрын

Mój komentarz chyba znikł (może przez link do zewnętrznego źródła), więc piszę jeszcze raz. Jeżeli chodzi o pochodzenie Indoeuropejczyków, to chciałbym zwrócić uwagę na dość świeży tekst "Language trees with sampled ancestors support a hybrid model for the origin of Indo-European languages" opublikowany w Science, którego jestem skromnym współautorem :)

@Mysteries-of-Slavic-Folklore Ай бұрын

Witam czy mozna prosic o link ?

@lechosawjocz776 Ай бұрын

@@Mysteries-of-Slavic-Folklore Niestety YT kasuje moje komentarze z linkiem. Proszę wrzucić tytuł do wyszukiwarki, znajduje od razu.

@mn27ka Ай бұрын

Bardzo ciekawa i ważna rozmowa.

@jimichedahoo Ай бұрын

Super podkast. Czekam na dalszy ciąg. Niech najpierw to zekranizuje Thorgala.

@Arte-Fakt Ай бұрын

I takich materiałów zdecydowanie brakuje w przestrzeni! Wszędzie wkoło są wikingowie, a o Słowianach tak niewiele

@maksymdobry3368 Ай бұрын

Zdaje się że Galowie tez walczyli nago i też opisali to Rzymianie .

@vlad1209palovic Ай бұрын

Właśnie to mnie zastanowiło, bo o rzymskich opisach celtyckich wojowników walczących nago, ciągle można usłyszeć/przeczytać, natomiast o słowiańskich - dopiero tutaj pierwszy raz zwróciło to moją uwagę. I od razu zastanowiło mnie to w aspekcie "wędrówek Celtów po całej Europie" i związanych z tym wzajemnych wpływów międzykulturowych.

@Streetsam Ай бұрын

Super!

@jolantagenowefaukaszek6582 Ай бұрын

Grecy: omfalos Delf i pobyty Apolla na północy Europy, Słup Hetaklesa w Ojcowie, uwolnienie Prometeusza na Kaukazie przez Heraklesa, święte gaje/ święty Wojciech - ogród Hesperyd.

@doretaodindottir Ай бұрын

O podcast na temat życia moich przodków ❤ chwała Welesowi i innym Bogom!

@macmaz3776 Ай бұрын

Kolejny świetny materiał. Jako humanista (sic!) szczególnie interesują mnie odcinki historyczne. Z niecierpliwością czekam na materiał o słowiańskich mitach i wierzeniach.

@orangutanus2010 Ай бұрын

Pan doktor pięknie zaciąga

@ninamariaDS 8 күн бұрын

W kwestii serialu, jest jeden, ktory w ramach ciekawostki uwazam warto obejrzec. Słowianie - płomień mocy. Nie jest to poziom wingow, ale patrząc na to, ze to chyba pierwszy serial tej tematyce zrobiony z jakims tam rozmachem - to ja sie dobrze bawilam

@MarcinHe Ай бұрын

36:06 dlaczego posiadanie dużych ilości narzędzi żelaznych miałoby utrudniać przetrwaniecw "ciężkich czasach "

@WiktorSt. Ай бұрын

Dziękuję za odcinek, co do pogan, to sam bym do dzisiaj chętnie handlował. ;p

@ankaianka Ай бұрын

Bardzo ciekawe :)

@mariuszmixkolanko Ай бұрын

Jest Pani najlepsza 😍

@patternpl2689 Ай бұрын

Dzień dobry!

@Quapcio Ай бұрын

Pani Karolino, dziękuję za nietypową rzecz... U wielu twórców internetowych panuje maniera na kalkę z angielskiego "I'm ..." tłumaczone na "Ja jestem ktośtam", "Ja nazywam się..." itd... U Pani zaś 0:30 "Nazywam się Karolina Głowacka" - wiemy, że to akurat Pani się tak nazywa i dziękuję, za korzystanie z podmiotu domyślnego 🙂 Pozdrawiam

@owmordejezycy Ай бұрын

Bardzo ciekawy temat, i faktycznie, dobry serial o tych czasach to byłby hit! Przy okazji, polecam świetną książkę, którą właśnie skończyłem: "Cywilizacja Słowian", Kamil Janicki

@3nd33r Ай бұрын

Świetny odcinek!

@wierzbieta Ай бұрын

Fajny materiał, czekam na II cześć, chociaż będzie jeszcze bardziej enigmatyczna, ze względu na brak źródeł

@adamadams9838 Ай бұрын

Pani Karolino, uwielbiam barwę pani głosu.. 🙂

@ireneuszowsik5473 2 күн бұрын

Proszę o audycję na temat znaczenia Biskupina i w ogóle kultury Łużyckiej na terenach dzisiejszej Polski.

@farewell.miss.izabela Ай бұрын

świetny materiał! zdecydowanie potrzebuję więcej treści humanistycznych w Radiu Naukowym :)

@jacekn8798 5 күн бұрын

Niezwykle ciekawa audycja!!

@adampodolak2776 Ай бұрын

Jest na jednej z platform serial "Słowianie". Polecam.

@AnnaJ517 Ай бұрын

Były też głosy, że Biskupin był celtycki. Kulturę łużycką w Biskupinie kojarzą z Ilirami np. Ludy indoeuropejskie

@AnnaJ517 Ай бұрын

Rzym powstał z osady prostych pasterzy (osada do 750 p.n.e.), założony w 753 r. p.n.e. Biskupin - osada, potem gród obwarowany w 748 p.n.e. lub 738 p.n.e. (Datowanie dendrochronologiczne z lat 90- tych XX w. - połowa dębów na budowę z 748 p.n.e.) (Datowanie użytych dębów 747 - 722 p.n.e.) (por. WiŻ 1998 i in.) Garncarstwo, tkactwo (tkaniny barwione), kowalstwo, hutnictwo, destylacja drewna (klej, konserwant, lek na skórę)... Muzeum. Rezerwat. W Biskupinie w końcu l. 70- tych XX w. w niektórych grodzonych chatach mieszkali ludzie

@AnnaJ517 Ай бұрын

Rzym powstał z osady prostych pasterzy (osada do 750 p.n.e.), założony w 753 r. p.n.e. Biskupin - osada, potem gród obwarowany w 748 p.n.e. lub 738 p.n.e. (Datowanie dendrochronologiczne z lat 90- tych XX w. - użytych dębów 747 - 722 p.n.e.) Garncarstwo, tkactwo (tkaniny barwione), kowalstwo, hutnictwo, destylacja drewna (klej, konserwant, lek na skórę)... Muzeum. Rezerwat. W Biskupinie w końcu l. 70- tych XX w. w niektórych grodzonych chatach mieszkali ludzie

@AnnaJ517 Ай бұрын

Z kolei o grodach na terenach Słowian - 'Największa zagadka słowiańskich grodów' na kanale 'Wielka Historia' (18.10.2023)

@Mmm-tt7ye Ай бұрын

Z tego co mi wiadomo, teoria autochtoniczna jest taką polską specjalnością (w reakcji na niemiecki szowinizm) i nie jest wyznawana w innych krajach, w tym słowiańskich

@pawmal1988 Ай бұрын

To są teorie naukowe i nie da się ich wyznawać. Tak długo jak jedna z teorii się nie potwierdzi, tak długo dwie hipotezy mogą istnieć równolegle.

@Mmm-tt7ye Ай бұрын

@@pawmal1988 Fajnie, że wyłapałeś tę grę słów. Niektórzy myśleli, że to nieudolność 😉

@pawmal1988 Ай бұрын

@@Mmm-tt7ye Rozumiem że to pocisk 😅 ?

@nechrist 17 күн бұрын

Super audycja. Najchętniej prześledziłbym serialowe losy księcia Burzysława :> Sława! :)

@jankula3819 Ай бұрын

Witam serdecznie 🎉🎉🎉🎉

@bial- 15 күн бұрын

Niedawno w Czechach odkryto kości na których sa runy słowiańskie. Czekamy na kolejne odkrycia Inne znaleziska z runami też są, niestety ciągle takie znaleziska są kwestionowane.

@emee7224 Ай бұрын

Świetny wykład. Wielkie dzięki... 👋🙂

@strejtone854 Ай бұрын

Coś dziwnego działo się w montażu w tym odcinku. 2 razy wyraźnie ucięto wypowiedzi doktora. Co do tematu to bardzo ciekawy. Pierwsze 10 wieków nowożytności mnie fascynuje, głównie przez swoją tajemniczość i ubogość źródeł. Może jednak postęp nauki pozwoli rzucić nieco więcej światła na ten okres.

@RadioNaukowe Ай бұрын

Pracujemy nad poprawkami, dziękujemy za zwrocenie uwagi :)

@marjastasieniek374 Ай бұрын

@@RadioNaukowe ciekawe wątki przerywają przede wszystkim reklamy.

@RadioNaukowe Ай бұрын

Dźwięk już naprawiony :)

@ilcattivo13 Ай бұрын

W tej materii najwięcej znajdziesz na YT u profesora Gościwita Malinowskiego.

@lukaluka9619 Ай бұрын

Polecam książkę "Sieć Wilka" Kazimierz Brzowski, tam jest wszystko wyjaśnione:)

@AnnaJ517 Ай бұрын

Koloseum. Architektura tak. Wielka kultura - przelewu krwi na arenach ludzi i zwierząt Walk gladiatorów w jazgocie gapiów. Faktycznie. .. 'Panem et circenses'. Albo: 'Ave, Caesar. Morituri te salutant'.. .

@user-ls6co2ly9l Ай бұрын

Straciłem zmysły dla Pani Karoliny :)

@KM769 Ай бұрын

1. Wg obecnej wiedzy język PIE (Proto-Indo-Europejski) powstał na stepie pontyjskim (między Morzem Czarnym i Kaspijskim) a nie w Azji. Jakiś wcześniejszy Proto-Indo-Uralski mógł być w Azji. 2. Przed Słowianami na terenie dzisiejszej Polski byli wschodni Germanie (Goci i Wandale), a wcześniej Celtowie. Ludność nie migrowała w całości tylko zmieniała język i kulturę. 3. Wg Gościwit Malinowski Podcast Interpretacje (odcinek o Bałtach) na terenie Europy Północno-Wschodniej w starożytności mówiono głównie językami, które dzisiaj byśmy nazwali bałtyckimi, czyli spokrewnionymi z obecnym litewskim i łotewskim (które są gramatycznie najbliższe PIE z obecnie istniejących języków), a język słowiański był początkowo dialektem proto-bałtyckiego (na terenie północno-wschodniej Ukrainy, południowo-wschodniej Białorusi). 4. W sprawie Rzymian polecam Maioranus. 5. Biskupin to mogą też być Celtowie.

@michal3141 Ай бұрын

Zgadza się. Dzięki za ten komentarz. Ekspert słabo zorientowany w temacie.

@janmos5178 Ай бұрын

Jakkolwiek step pontyjski dochodzi do centralnej Azji można więc uznać że jest na styku.i zaś znakomite audycje dr Gościwita noszą tytuł interpretacje nie bez powodu. Byłbym bardzo ostrożny w pisaniu powyżej o niekompetencji eksperta. Badania po prostu wciąż trwają a różni naukowcy mogą mieć swój pogląd.

@michal3141 Ай бұрын

@@janmos5178 Prawda. Wydaje się że pochodzenie języka PIE jest dość mocno emocjonalnym zagadnieniem, a że trudno jest jednoznacznie na nie odpowiedzieć stąd wiele teorii.

@janmos5178 Ай бұрын

@@michal3141 Zgoda.

@mirekpietrzak2732 23 күн бұрын

No .. nie masz wstydu .. dobrze wiesz .. o czym piszę .wiesz .. .nawet ,, za dobrze

@Vetiver999 Ай бұрын

💚

@graxa9167 Ай бұрын

Super! Z kosmosu nad Wartę...gimmie some more

@maciejniedzielski7496 Ай бұрын

13:20 A Yamnaya ???

@michal3141 Ай бұрын

Dobre pytanie. Do tego dodałbym eneolityczny Khvalynsk i Sredni Stog. Kultury stepu pontyjsko-kaspijskiego. Ekspert chyba średnio zaznajomiony z najnowszą wiedzą naukową w tym temacie.