Πλάτων, ‘Πολιτεία ἢ περὶ δικαίου’

Τίτλος Ὁμιλίας: «Πλάτων, ‘Πολιτεία ἢ περὶ δικαίου’» (Παραδόθηκε τὴν 5η Δεκεμβρίου 2023 στό Λαϊκό Παν/μιο/Ἑταιρεία τῶν Φίλων τοῦ Λαοῦ)
Εἰσηγήτρια: Ἄννα Μαρκοπούλου, Δρ Ἐπιστημῶν τῆς Ἀγωγῆς Παν/μίου Σορβόννης Παρισίων
Ἡ ἐπιλογή καθώς καί ἡ ἀπόδοσις τοῦ συνόλου τῶν χωρίων ποὺ ἀκολουθοῦν ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα στὰ νέα ἑλληνικὰ εἶναι τῆς εἰσηγήτριας.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΜΙΛΙΑΣ
Ὁ Πλάτων δημοσίευσε τό ἔργο «Πολιτεία ἢ περὶ δικαίου» πιθανότατα τό 375 π.Χ., ὅταν εἶχε ἀρχίσει νά διανύει τήν ἔκτη δεκαετία τῆς ζωῆς του, μέ στόχο τήν ἀνεύρεση ἑνός «κοινοῦ μέτρου», πού θά συνδέει τήν «Ψυχή» τῆς «Πόλεως τῶν Ἀνθρώπων» μέ τήν «Πόλη τῆς Ψυχῆς» τοῦ κάθε «Πολίτη» ξεχωριστά. Αὐτό τό «κοινό μέτρο» ἀνευρίσκεται, μέσω τῆς ἀνάδειξης τῆς «κάλλιστης ἀναλογίας» μεταξύ τῆς «Συλλογικῆς ψυχῆς», δηλαδή τῆς ψυχῆς τῆς «εξωτερικῆς πόλεως» καί τῆς «Ατομικῆς ψυχῆς», δηλαδή τῆς «εσωτερικῆς πόλεως» τοῦ κάθε πολίτη ξεχωριστά. Ὅμως, ἡ ἀνάδειξη αὐτῆς τῆς «κάλλιστης ἀναλογίας» θά ἐπιτευχθεῖ μόνο μέ τήν ἀνεύρεση τῆς κοινῆς ἀρετῆς τῆς πόλεως καί τοῦ πολίτη, ἡ ὁποία, ἐν προκειμένω, εἶναι ἡ «πολιτική ἀρετή» τῆς «Δικαιοσύνης», πού ἀποτελεῖ τό ἐπιστέγασμα αὐτοῦ τοῦ πλατωνικοῦ ἔργου. Ἡ κάλλιστη αὐτή ἀναλογία ἔγκειται στήν ἀναλογία μεταξύ τῆς τριμεροῦς δομῆς τῆς «Ψυχῆς» τῆς «Πόλεως τῶν Ἀνθρώπων» καί τῆς τριμεροῦς δομῆς τῆς «Πόλεως τῆς Ψυχῆς» τοῦ κάθε «Πολίτη». Ἡ «Πόλη τῆς Ψυχῆς» τοῦ κάθε πολίτη ξεχωριστά, διαιρεῖται σέ τρία μέρη: Τό «Λογιστικόν Μέρος» της, πού εἶναι ἡ ἕδρα τοῦ νοῦ καί ἀναλογεῖ στό «φυλακικόν γένος» τῆς πόλεως, ἀπό τό ὁποῖο θά προέλθει ὁ «φιλόσοφος ἄρχων», τοποθετεῖται στήν κορυφή της· μέ αὐτόν τόν τρόπο, ὁ Πλάτων ἀναδεικνύει τήν ὑπεροχή τῆς σοφίας τῶν «φυλάκων» καί τοῦ «φιλοσόφου ἄρχοντος» ἔναντι τῶν ὑπολοίπων δυνάμεων τῆς «Ψυχῆς τῆς Πόλεως». Ἀκολουθοῦν κατά σειρά δυνάμεως καί ὑπεροχῆς: Τό «Θυμοειδές μέρος» της, πού εἶναι ἡ ἕδρα τῶν συναισθημάτων της καί ἀναλογεῖ στό «πολεμικόν γένος», πού φροντίζει γιά τήν στρατιωτική ἄμυνα τῆς πόλεως· τέλος, τό «Ἐπιθυμητικόν μέρος» τῆς ψυχῆς, πού εἶναι ἡ ἕδρα τῶν ἀλόγων ἐπιθυμιῶν της καί ἀναλογεῖ στό «θητικόν γένος» πού περιλαμβάνει τούς γεωργούς, τό «χρηματιστικόν γένος» καί τούς ὑπόλοιπους «δημιουργούς», δηλαδή ὅλους ὅσους φροντίζουν γιά τήν ὑλική ἐπιβίωση τῆς «πόλεως». Τά τρία μέρη τῆς ψυχῆς, τόσο τῆς «πόλεως» ὅσο καί τοῦ κάθε «πολίτη» ξεχωριστά, διατρέχει μιά τετρακτύς ἀρετῶν, ἡ σωφροσύνη, ἡ ἀνδρεία, ἡ φρόνησις καί ἡ δικαιοσύνη, οἱ ὁποῖες λειτουργοῦν καθεμία ξεχωριστά, ἀλλά καί ὅλες μαζί ταυτοχρόνως, σάν σύνολο, προκειμένου νά ἐξασφαλίσουν τήν ἰσορροπία καί τήν συνακόλουθη ἁρμονία τῶν τριῶν μερῶν τῆς ψυχῆς. Ἡ δικαιοσύνη εἶναι τό ἐπιστέγασμα τοῦ συνόλου τῶν ἀρετῶν, στό μέτρο πού προσδίδει στό σύνολο τῆς ψυχῆς ἁρμονία.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ
drive.google.c...