Cesarstwo Bizantyńskie - odtrącona ostoja chrześcijaństwa | dr Andrzej Kompa

📖 Poznaj nasze wydawnictwo: radionaukowe.p...
📚 Wygodne zakupy książek: wydawnictwoRN.pl
👉 Zostań Patronem: patronite.pl/r...
👉 Wesprzyj jednorazowo: suppi.pl/radio...
🎧 Posłuchaj na streamingu: ffm.bio/radion...
🔔 Subskrybuj: / @radionaukowe
🌐 Strona: radionaukowe.pl
👍 Facebook: / radionaukowe
📷 Instagram: / radionaukowe
❌ Twitter: / radionaukowe
🎓 Odwiedź LAMU: / @letniaakademiamlodych...
🎬 Zobacz więcej: • Radio Naukowe poleca
📩 Kontakt: [e-mail]
Mamy w Polsce kłopot z Bizancjum. - W poprzek wojny polsko-polskiej wszyscy biją w Bizancjum jak w bęben - mówi w Radiu Naukowym dr Andrzej Kompa, bizantynista, mediewista, prodziekan Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego. I niezwykły erudyta. Spotkaliśmy się przy okazji książki „Bizancjum” Petera Sarrisa (wyd. Uniwersytetu Łódzkiego), którą dr Kompa przetłumaczył.
Do niesprawiedliwego wizerunku Bizancjum naukowiec ma stosunek, mówiąc wprost, emocjonalny. Kolekcjonuje cytaty z prasy, wypowiedzi osób publicznych, które stosują określenie „Bizancjum”, „bizantyjskie” jako obelgę sugerującą przerost biurokracji i marnotrawstwo pieniędzy. - To jest nieprawda, że ociekało przepychem? - pytam. - [W czasach świetności - KG] ociekało ceremoniałem, i złotem dokładnie tak samo, jak ociekała Hiszpania Filipa II, Anglia Elżbiety I. I możemy tak dalej wymieniać - zauważa dr Kompa.
Niechęć do Bizancjum w Polsce ma jeszcze jeden specyficzny powód. - Z pewnością w XIX wieku, ale także w okresie międzywojennym, w elicie intelektualnej i literackiej nakładały się jeszcze na to takie założenia, że Bizancjum to jest Rosja, a Rosja to Bizancjum. Tutaj autokracja, tam autokracja. I w związku z tym ta niechęć wynikała z niedoli ze strony Imperium Rosyjskiego. Choć w gruncie rzeczy było to tak nieprawdopodobne założenie, jak np. to, że nazywalibyśmy Stany Zjednoczone Anglią - porównuje.
Tymczasem Bizancjum nie było wcale trwającym 1000 lat schyłkiem. - Bizantyńczycy uważali siebie za Rzymian i za swojego pierwszego cesarza uważali bądź Cezara, bądź Augusta. (…) Był taki czas, kiedy Bizancjum było w tym eurazjatyckim świecie, w naszej części Europy największe i najwspanialsze - podkreśla uczony. Szczególnie widać to w historii Konstantynopola. - To jest miasto fascynujące. Ono rozwija się i oddycha, tak jak Bizancjum rozwija się, kiedy może, zaklęsa się w sobie, kiedy jest gorzej, ale ma ten potencjał rozwoju. I jest bardzo wiele książek na świecie poświęconych tej emulacji, temu założeniu, że oto Konstantynopol jest nowym Rzymem. Bo to miało znaczenie także dla teologii. Konstantynopol i jego biskup wyprzedzili w porządku biskupów tak ważnych miast, jak Aleksandrii przy Egipcie czy np. Antiochi - przypomina dr Kompa.
W podcaście dużo rozmawiamy o roli chrześcijaństwa w Cesarstwie Rzymskim, o przyczynach podziału na wschód i zachód, o schizmie, o roli kobiet, a także o tym dlaczego Bizancjum przetrwało, gdy Rzym upadł. Bardzo polecam!
Odcinek powstał we współpracy z Wydawnictwem Uniwersytetu Łódzkiego, wydającego serię „Krótkie wprowadzenie”. Inspiracją do rozmowy jest książka Petera Sarrisa „Bizancjum”:
wydawnictwo.un...
***
💛 Przygotowanie każdego odcinka to wiele godzin pracy. Jeśli podobał Wam się ten podcast - możecie go wesprzeć w serwisie Patronite. patronite.pl/r... Dzięki! 💛
POLECAMY INNE MATERIAŁY:
• Radio Naukowe - Wszyst...
• Fizyka
• Biologia
• Astronomia
• Psychologia
• Zwierzęta
• Religia
• Historia
• Historia życia
• Geografia
• Technologia
• Człowiek
• Kultura
• Medycyna
• Archeologia
🧠 Radio Naukowe - włącz wiedzę! 🧠
#RadioNaukowe #KarolinaGłowacka #AndrzejKompa

[@zapiskizemigrecji1840]

No wreszcie usłyszałam, ze historia Bizancjum zasługuje na uwagę, by zrozumieć choćby historię chrzescijanstwa😮

[@macgregor3184]

Kto kiedykolwiek twierdził inaczej?

[@gregorpaciorek5194]

Gdyby nie Bizancjum i cesarz Leon III wszyscy dziś mówilibyśmy po arabsku. Ekspansja następców Mahometa zatrzymana zostala pod Konstantynopolem w 717 roku, a nie tak jak twierdzi zachodnia historiografia - pod Poiters.

[@piotrberecik2528]

Osłaniali Europę na najbardziej zagrożonym odcinku ponad tysiąc lat, co pomogło Europie dojrzeć do reform XVI wieku, kiedy to głównie na Wyspach zaczęła rodzić się cywilizacja Zachodu, kultura chrześcijańska wolna od zwierzchnictwa politycznego władców i religijnego Rzymu.

[@ZdzichaJedziesz]

To jest wszystko względne. Biorąc pod uwagę że Bizancjum i tak podlo pod ciosami muzułmańskich Turków

[@gregorpaciorek5194]

@@ZdzichaJedziesz Względne wobec czego? Bo jeżeli chodzi o ekspansję Osmanów i upadek Konstantynopola to nie zapominajmy o roli Wenecji.

[@HakuQ99]

@@piotrberecik2528 A potem Europa ich zniszczyła

[@yenneferzvengerburgu9506]

Przepraszam bardzo - gdzie obiecana lista książek? :) Pozdrawiam

[@fifi81pl]

Kto po zwykłym kursie szkolnym by się spodziewał, że Bizancjum jest tak ciekawym tematem. Proszę jeszcze powrócić do nierozwiniętych wątków.

[@piotrkurgun7677]

Kurczę, coraz lepsze te audycje. Pozdrawiam.

[@grzesiekxitami3264]

kochana Pani Karolino choć nie zawsze temat mnie interesuje to za formę, dziennikarstwo jakie lubię, za ciekawość jest Pani Pierwszą Damą polskiego dziennikarstwa naukowego jak ja bym chciał kiedyś dać Pani kwiaty :)

[@jezuschrystus.onlycash]

+1

[@Mechanik714]

opanuj żądze Grzesiu 🤣. Kobieta jest szczęśliwie mężata i dzieciata 😆

[@grzesiekxitami3264]

@@Mechanik714 wiem i za to też lubię

[@Mechanik714]

@@grzesiekxitami3264 lubisz mężate i dzieciate ? oj ty zbereźniku jeden 🤣

[@ShadowcatKabi]

Studiowałam Historię Sztuki, uważam Bizancjum za piękne zjawisko kulturowe. Niedocenione. Dziękuję za materiał obu Państwu.

[@ZdzichaJedziesz]

No ale nie zapominaj że prawosławie to polityka. Patriarcha Cyryl wspiera Putina, nawołuje do atakowania Ukrainy a duchowni wierni Moskwie w Ukrainie są często agentami Kremla

[@peteriam7108]

Oczywiście, że Bizancjum pozostawiło po sobie wspaniałe zabytki architektoniczne. Niemniej należy mieć na uwadze, że cała ta cywilizacja - zwłaszcza od czasów cesarza Herakliusza- miała charakter epigoński. Dorobek kulturowy bazował na kompilatorstwie osiągnięć cywilizacji hellenistycznej, rzymskiej i w mniejszym zakresie orientalnej (Persja, Arabowie). Bizantyjczycy nie stworzyli niczego oryginalnego. Jednakże ich największym osiągnięciem w sensie kulturowym było "zakonserwowanie" osiągnięć cywilizacji antycznej.

[@ShadowcatKabi]

@@peteriam7108 kolaż kulturowy nigdy nie jest jedynie sumą elementów. Sam w sobie jest wartością dodaną 🙂

[@Marek-Expanse]

@@ShadowcatKabi Chyba miało być KOLEGO 😂

[@ShadowcatKabi]

@@Marek-Expanse Collage.

[@polemizator723]

Bizancjum to termin wymyślony już po upadku tego państwa. Imperium Wschodnio Rzymskie. Jego mieszkańcy nie mówili o sobie bizantyjczycy lecz rzymianie lub grecy. Choć rozumiem, że trzeba mówić o Bizancjum aby było wiadomo o co chodzi.

[@KM769]

@@grzegorzossowiecki1037 Chyba XVI wieczny.

[@paristokiorome6410]

​@@KM769A czy znane jest nazwisko autora tego terminu? Chętnie się dowiem, bo lubię tę kulturę i dopiero jestem na początku drogi do jej poznania😊

[@KM769]

@@paristokiorome6410 Z tego, co mi wiadomo: niemiecki historyk Hieronymus Wolf w roku 1557 w tytule swojej książki. Powtarzam za kanałem YT Maiorianus film o nazwie Why the term Byzantine Empire shouldn't be used anymore. Maiorianus ma już ponad krótkich 200 filmów o późnym antyku i wczesnym średniowieczu. Inne kanały historyczne: Study of antiquity and middle ages, History Valley, Centre Place, MythVision Podcast, Historyczny Top, Polymathy (historyczna łacina), Toldinstone, The Historian's Craft, Bart Ehrman (historia powstania NT), wykłady Dale Martin na Yale Courses (też historia NT).

[@arsov9885]

Też muszę stanąć w obronie Bizancjum. Założę się że wśród graczy Europy Universalis, Bizancjum nie ma złej reputacji.

[@sinuhe0171]

Prosze Pana, byl Pan na Bałkanach ? Cała kultura chrześcijanska, prawosławie rumunskie, bułgarskie, serbskie, najważniejsze - greckie !!! Bizancjum, to byl samodzielny, TWÓRCZY byt. Zachód zgnoil, zniszczyl, rozkradł, splugawił je, zabijając pamięć o wschodnim Rzymie. Byłem w Albanii, Grecji, Chorwacji - ces. tam żyje w chrzescijanach. Durres, Apollonia, Ateny, Butrint, tam NIE MA muzułmanow i nie ma de facto Zachodu, to są pozostałości po nich. Iważam Bi. za wyzsze niz cyw. zachodnia, bo było naprawdę rzymem, przez tysiąc lat, a padło, bo zachod tak chciał.

[@arsov9885]

@@sinuhe0171 Nie byłem, ale bardzo bym chciał zwiedzić tereny dawnego Cesarstwa Bizantyjskiego i obejrzeć zabytki tamtej kultury.

[@wolnysarmata3922]

Coś mało żeś wymienił tych balkonów. Srednio ogarnięty wie o co chodzi z prawosławiem i bjzancjum tak samo jak to że Bałkany są chrześcijańskie ( po za Albania która kiedyś też była i Bośnią ) Chorwacja to tak pozatym zachód katolicy

[@drgryz]

każdy obywatel powinien mieć swojego prodziekana Wydziału Filozoficznego

[@rosalierose1513]

Uwielbiam ten kanał. Lubie słuchać o tak różnych i ciekawych tematach jakie są tu poruszane 🥰

[@michaldo5911]

Trafiłem na ten kanał dziś. Krótko. Petarda!!!Fantastyczna robota. Świetna prowadząca i dobrze dobrani naukowcy.

[@RadioNaukowe]

Witamy!

[@bs9675]

Pan doktor pięknie mówi czasem zaprzeszlym :-) A ja poproszę odcinek o Teodorze i jej wpływie na dzieje kobiet w Europie.

[@dziewczynaszamana89]

Ja również!

[@ShadowcatKabi]

Ja też proszę!

[@mariusalbertu3516]

Skąd taka tendencja, by patrzeć na ludzi od strony płci? postępowy świat od tego odchodzi?

[@janstozek4850]

Ja też poproszę. Ale bardziej z ciekawości, bo jeżeli Matka Boska obecna w każdym kościele miała mały wpływ na dzieje kobiet, to jakim cudem miałaby go mieć kobieta-cesarz na drugim, praktycznie legendarnym, końcu świata?

[@bs9675]

@@janstozek4850 Tu zdaje się, że chodzi o to, że przed Teodorą kultu matki boskiej nie było. To ona wyciągnęła kult Demeter i wpisała go na stałe do chrześcijaństwa wyznaczając jakiś stereotyp kobiety matki.

[@Robert-en9yg]

Pani Karolino, podobają mi się Pani cykliczne programy, podziwam Pani otwarty I wszechstronny umysł a także miły głos oraz piękną powierzchowność. Dzięki ! 🌹

[@brutalwork6042]

Podane przez doktora statystyki długości życia, brzmią mocno nieprawdopodobnie. Nie zdziwio bym się, gdyby dr nie potrafił interpretować danych statystycznych. I nie tylko starystycznych. Cóż zrobić, tacy ludzie zarządzają polską nauką ...

[@zuziakras1632]

Wykład z tezą. O ile pan stara się błyszczeć konkretną wiedzą, to pani stara się pilnie trzymać linię antykatolicyzmu, bo takie ma zadanie. Wtrąca się też i przerywa w najciekawszych miejscach. :(( I to gadanie, że tylko u nas Bizancjum traktuje się pejoratywnie...! Co za prymitywny wniosek! Byle Polakom dowalić.

[@Dewajtis1944]

mam to samo spostrzeżenie

[@przemysaw7360]

Doktor krytykuje przedwojennego Profesora, co za tupet!! Jak napisze ten jegomość kilkadziesiąt książek tak jak profesor Feliks Koneczny, wtedy może posłucham tych dyrdymałów. Najpierw to zachęcam poczytać prace Feliksa Konecznego.

[@ljtoja]

kto był w Konstantynopolu / Stambule ten chyba poczuł ten legat, dorobek, schedę "wieków" ? Też tak macie ?

[@ZdzichaJedziesz]

Ja to czuje głównie wspieranie wojny przez patriarchat moskiewski i wykorzystywanie duchownych wiernych Moskwie w Ukrainie jako agentów Kremla

[@grzegorzba.3435]

Dokładnie tak to odczuwam.

[@jacekjurant7696]

Wiara to gówno miecz w rękach władzy ciemniaki.tak was wykorzystują.

[@PanJapa12321]

Ja poczułem smród wariata patrząc na to jak się nazywasz.

[@ljtoja]

@@PanJapa12321 haha, jaka klasyczna klasyczna projekcja :)

[@ulkas.6406]

Życzę Panu, jako ateiście, znalezienia Boga.

[@ktom5262]

Życzę pani, jako osobie wierzącej, znalezienia zdrowego rozsądku.

[@sinuhe0171]

Bóg jest dla wierzacych, dla niewierzacych jest cos, co sami uważają za słuszne.

[@januszzdeb7721]

Świetny temat opisywany w sposób ujawniający fascynację świetnego mówcy dr Andrzeja Kompa tym tematem. Bardzo dobrze, z punktu widzenia dzisiejszej polskiej narracji, przypomnieć te fakty. Ogólny obraz tamtych czasów pomagają zrozumieć również podcasty o religiach objawionych.

[@monami7313]

Możesz zaproponować jakiś rzetelny kanał o religiach objawionych? Dziękuję z góry

[@januszzdeb7721]

@@monami7313 Podcast na KZbin Wojciech Sady ( profesor . co tydzień nowy odcinek, aktualnie 23 )

[@95Bartosz]

​@Antagoniusz Teorie Konecznego są oderwane od rzeczywistości.

[@95Bartosz]

@Antagoniusz Pomijają wiele istotnych rzeczy, uogólniają na podstawie pojedynczo wybranych przykładów pod tezę i nacechowane są uprzedzeniami oraz megalomanią. Przykładem absurdalnej klasyfikacji, jest wpisanie Zakonu Krzyżackiego do cywilizacji bizantyńskiej, coś takiego mógł zrobić chyba tylko ktoś, kto uwierzył w brednie Sienkiewicza. Same definicje cywilizacji też pozostawiają wiele do życzenia.

[@95Bartosz]

@Antagoniusz Zakon Krzyżacki to była i jest cywilizacja łacińska, to że Koneczny każdego kto chociaż raz miał na pieńku z Polską, klasyfikował do innej nie znaczy, że tak jest. Tak samo niedorzeczne jest klasyfikowanie Japonii do cywilizacji chińskiej. Kolejny przykład to cywilizacja arabska, już sama nazwa wprowadza w błąd, bo powinna się nazywać jak już cywilizacją muzułmańską, chociaż to też uproszczenie. To właśnie przez tę teorię wielu ludzi błędnie uważa Iran za państwo arabskie, a żyje tam zaledwie dwa procent Arabów. Tak samo błędne jest wpisanie Afganistanu do cywilizacji turańskiej, chociaż większość mieszkańców tego kraju to indoeuropejczycy(Pasztuni i Tadżycy) wyznający islam, więc to cywilizacja muzułmańska. O ile Konecznemu można wiele wybaczyć, bo dzisiaj jest większa wiedza i łatwiejszy dostęp do niej niż wtedy, o tyle jego współczesnym, ślepym wyznawcom już nie.

[@jerzynielepiec6003]

Nauka i pasja. Super 😊

[@annabien2517]

Okazało się, że ja tak niewiele wiem o Bizancjum. Dzięki za tę audycję.

[@drzewowit]

Niezmiernie ciekawy wykład. Bardzo dziękuję.

[@kowal1937]

Wizje i uproszczenia myślowe oraz językowy uzus zyskują aprobatę naukowca humanisty pod warunkiem, że potwierdzają jego światopogląd i skłonności polityczne.

[@zbigniewbulka]

Przeszedłem z Pani podkastem bardzo długą i wyboistą drogę - od audycji poruszającej ciekawe dla mnie tematy ze wspaniałymi gośćmi, ale trudną w odbiorze prowadzącą, do decyzji o zostaniu patronem kanału. Gratuluję kanału i proszę o więcej.

[@arekzegarek2125]

Trudną prowadzącą??? Pani Karolina prowadzi bardzo dobrze i ma miły ciepły głos.

[@adamski3929]

kolejny odcinek będzie o narcystycznym zaburzeniu osobowości. słuchaj uważnie, bo coś czuję, że dowiesz się czegoś o sobie. broń boże, przed takim "wsparciem".

[@zbigniewbulka]

@@adamski3929 zupełnie nie wiem, jaki ma związek Twój komentarz z moim.

[@dominiktokarski8054]

Temat bardzo ciekawy ale niestety ciężko mi się słuchało Pana profesora. Bardzo nie jasno i nie konkretnie odpowiadał na pytania robiąc dygresje od dygresji.

[@ArturArthurus]

Dzień dobry pani Karolino. I znów szczerze przyznać muszę, że jest to profesjonalnie przygotowany wywiad i wciąga od pierwszej minuty. Nie sposób nie zauważyć również pani przygotowania merytorycznego, co nie po raz pierwszy przyjemnie zaskakuje, ale jest nam Pani winna jedną bardzo istotną rzecz, gdyż w pewnym momencie w 51:28 min uprzejmie wchodząc w wątek panu doktorowi, wątek nie wraca już potem do wyjaśnienia... O jakim to chrześcijaninie ze wschodu mówi doktor mającym nam przynieść wiedzę o ogniu?..., A zaczynało się ciekawie 🤔😔😃 Ja w trakcie już drugiego odsłuchiwania tej przesyconej informacjami audycji i chociaż "Bizancjum" nie jest mi obce, to z wielką przyjemnością daje się ponieść Waszej dyskusji. Aż chce się wykrzyczeć: więcej, więcej, więcej.., ale oczywiście rozumiemy że profil audycji nie pozwala na jednokierunkowej z profilowanie jej treści. Dla zainteresowanych również tym tematem podpowiadam i zachęcam do subskrybowania koniecznie audycję innego z Pani nieodległych gości, filozofa i profesora Wojciecha Sady, który ma swój skromny kanał i w cyklu audycji "dzieje religii objawionych" w znakomity sposób i ze specyficznym tylko dla siebie humorem, przedstawia ten ciekawy okres w historii. Aż żal, że tak mało odsłon ma ten również ciekawy, choć skromniejszy w wydaniu kanał. Zastanawiam się jednakowoż dlaczego pan dr nie wspomniał tutaj o matce Konstantyna wielkiego, Helenie, która była zwolenniczką pierwszych chrześcijan i miała zapewne swój przyczynek do decyzji i zaangażowania swego syna W krzewieniu ideałów wczesnego chrześcijaństwa.

[@iwonastoppel5550]

Dziękuję za wskazówkę, będę oglądać filmiki prof. Sady.

[@chrislatawiec2325]

Ani słowa o Warneńczyku i Polskiej Krucjacie

[@nihilistycznyateista]

Chrześcijaństwo paradoksalnie pomimo promowania równości, promowało też pewne wartości ugruntowujące władzę - oddajcie cesarzowi co cesarskie i płaćcie podatki, niewolnicy bądźcie posłuszni panom itd. Mąło tego - religia ta potępiała chęć bogacenia się, a promowała ubóstwo, więc tonowała ambicje biedoty. Kto wie, czy bez takich chrześcijańskich postaw do rewolucji bolszewickiej nie doszłoby już w II wieku i wtedy by cepami i cepami nie mordowano i wywłaszczano bogaczy. A tak, ten bogacz i burżuj był zły, ale na swoją karę zasłużył w przyszłym życiu, a teraz trzeba być skromnym i nawet nie próbować zająć jego miejsca, bo łatwiej wielbłądowi przez ucho igielne hasać, niż bogatemu iść do nieba.

[@ZdzichaJedziesz]

Przesadzasz. W czasach Nowego testamentu nie zajmowano się kwestiami państwa, niewolnictwa itd. To już nie miało sensu. Zaraz miało przyjść Królestwo Boże i bezpośrednie rządy JHWH

[@nihilistycznyateista]

​@@ZdzichaJedziesz oczywiście, że się zajmowano, poczytaj sobie listy pawłowe. Tam jest co nieco o królestwie bożym, ale większość o hierarchii społecznej i strukturach władzy. Nie przesadzam , więc, a opieram się na całym tekście, a nie tylko najpopularniejszych wyświechtanych urywkach. Aczkolwiek to o tym, żeby niewolnicy słuchali panów, a podatki były płacone władcom to są słowa samego Jezusa regularnie odczytywane w polskich kościołach. Choć ten o niewolnikach mniej chętnie, bo się słabo zestarzał. Ale jeszcze 200-300 lat temu był jednym z najpopularniejszych i stała na nim cała gospodarka USA;] Jednym z najważniejszych powodów wybrania chrześcijaństwa, a nie maniheizmu, arianizmu, czy mitraizmu na religię panującą było właśnie to, jak to ma niski potencjał do buntowania się i poczucia indywidualizmu. PS nie skupianie się na zdobywaniu pozycji socjalnej i pomnażaniu majątku wprost wynika właśnie z tego, co argumentujesz - na skupieniu na oczekiwanie królestwa nie z tego świata. Zresztą... popełniasz ten sam błąd, jaki popełnia większość ludzi i myślisz, że jedyne, czym się kierowano to Biblia, a zwłaszcza nowy testament, gdy to zupełnie niezgodne z faktami - i sam kanon NT powstał DOPIERO PO ustanowieniu chrześcijaństwa religią panującą, a wyznacznikiem były głównie pisma ojców kościoła (czyli głównie biskupów Rzymu i Konstantynopola), a Ewangelii funkcjonowało co najmniej 16, ale 12 z wielu powodów odrzucono, pomijając, że co najmniej 4 były podróbkami i próbami nacisków i manipulacji... takie fanfiki pisane przez hejterów;]

[@edytaburda2145]

Nawet nie trzeba znać całej Biblii, wystarczy kazanie na Górze Oliwnej, gdzie Jezus wskazuje grupę docelową. Bardzo sprytnym ruchem było ogłoszenie władców "pomazańcami bożymi", no jak się tu buntować przeciwko przedłużeniu boskiej władzy na ziemi.

[@nihilistycznyateista]

@@edytaburda2145 a to akurat nie wynalazek NT. Pierwszym pomazańcem bożym był niejaki Saul, potem Dawid, Salomon itd, aż do niewoli babilońskiej, jak dobrze kojarzę... stąd w ogóle cała przepowiednia o mesjaszu, który przywróci boże królestwo na ziemi, co kompletnie chrześcijanie przeinaczyli, ale to już zupełnie inny temat;]

[@user-vl6lc1rr1b]

​@@nihilistycznyateista Myślisz że byli oni w jakiejś niewoli ??? J8:33...«Jesteśmy potomstwem Abrahama i nigdy nie byliśmy poddani w niczyją niewolę....

[@rafas.3372]

Zapowiadało się bardzo ciekawie, a skończyło się niestety jak każda agitka Gazety Wyborczej. Jestem przekonany, że o ile dziewiętnastowieczne spojrzenie na Bizancjum pan doktor uznaje za niesprawiedliwe, o tyle dziewiętnastowieczne spojrzenie na Rzeczpospolitą w pełni popiera. Szkoda.

[@malgorzatabuczek5992]

a Rosja jako III Rzym, jak można było o tym nie wspomnieć ?! .. w ogole Ech !! Mialam to szczęście chodzić jeszcze na wyklady prof. Waldemara Cerana, prof. Małgorzaty Dąbrowskiej .. Radio Naukowe - glos w dyskusji !!

[@KoszmarnyPaweTheNightmare]

Jako kraj 3 świata chyba

[@maciejjabonski8365]

Długość życia literatów - trudno to porównywać ze średnią życia dla całej populacji. Z bardzo prostego powodu: trzeba było dożyć zostania literatem by się liczyć do średniej

[@janstozek4850]

Można też spojrzeć inaczej: literaci należeli - i należą - do elit. Tak z definicji. Elity są mniejszością. W sumie też z definicji. Średnia długość życia elit jest zwykle dużo wyższa od warstw niższych - a nawet od średniej dla całej populacji. Choćby że względu na lepsze odżywianie, lepszy dostęp do medycyny czy przywilej spokojnego zdrowienia zamiast wymuszonego przechodzenia chorób. No i brak ciężkiej, wyniszczającej pracy.

[@PawelBochenek]

Dokładnie. Gość popełnia"błąd przeżywalności". Zresztą to nie jeden błąd jaki popełnia.

[@cae148]

Ciekawy temat, ciekawy rozmówca. Szczególnie trafna wypowiedź odnośnie zarzutów wobec chrześcijan często spotykanych w mediach. W 20:38 minucie wypowiada znamienne słowa: "Jest ciekawe dla mnie jako ateisty, że w dzisiejszym świecie przeciwko chrześcijanom w kontekście dzisiejszych zupełnie zrozumiałych dyskusji społeczno-politycznych nt roli kościoła (...) używa się argumentów w stosunku do chrześcijan (...) jakich kiedyś antysemiccy autorzy, często chrześcijańscy, używali wobec Żydów: że oni niczego sami nie wymyślili, wszystko skądś pokradli, święta, wizerunki itd., a drugi argument to jest taki, że przyszli, jakaś inwazja i zniszczyli."

[@matapomaga4523]

Przypominam, że judaizm jest starszy od religii chrześcijańskiej. To chrześcijanie ukradli elementy z wyznań starszych: sumeryjskich, egipskich, pogańskich i właśnie żydowskich. Nieco zaś młodsza wiara w Allacha, zaczerpnęła z kolei z chrześcijaństwa.

[@curtwild86]

@@matapomaga4523 Ja natomiast przypominam, że żadna religia czy kultura nie tyle kradnie od innych, co korzysta z zasobów innych kultur i religii, wzbogacając się. Żadna współczesna kultura czy religia nie istnieje bez zapożyczeń od innych, wcześniejszych czy istniejących równolegle. Ani religie, ani kultury nie powstały w próżni.

[@matapomaga4523]

@@curtwild86 Jeśli ktoś kradnie, to wiadomo, że po to, by skorzystać.

[@PawelBochenek]

@@matapomaga4523 Od chrześcijaństwa starszy jest judaizm mojżeszowy ("świątynny"), który jest praktykowany przez marginalne wspólnoty np. karaimi. Natomiast ten który z znamy to judaizm rabiniczny (talmudyczny) powstały ok. VIII w.n.e.

[@minibroda]

Ogromna wiedza gościa. Muszę tę audycję podzielić na 3 części. To czysta przyjemność posłuchać takiego eksperta z pasją. Grazie xD

[@zuziakras1632]

Ekspert jest niewątpliwie z pasją i wiedzą, ale rzuca niepowiązanymi wątkami, nie toczy płynnej opowieści, tylko popisuje się strzępami ogromnej wiedzy. Jeżeli się nie zgadzasz, to spróbuj sobie powtórzyć o czym ten pan dokładnie opowiadał. No, nie da się. To KONFETTI z dziejów Bizancjum.

[@januszzegota8029]

​@@zuziakras1632 Masz rację, w pewnym momencie zgubiłem wątek. A właściwie on sam został zagubiony przez narratora.

[@kapitanbury9898]

Jaki ekspert...lewak i antypolak

[@hania1913]

Bardzo ukontentowana fanka historii - dziękuje 🙂

[@jacuswoczega9180]

Podobny zlepek rzekomo historyczny "to ja ci zrobię mroki średniowiecza", a był to okres bardzo jasny w porównaniu do sytuacji powstałej po upadku cywilizacji post-romanskiej. Społeczeństwa organizujące sie / organizowane wg praw, a nie siły, pra-wzór praw wojny ograniczający niepotrzebne ofiary, elity tworzą kulturę o skali międzynarodowej ...

[@ggnagognagoma2462]

tylko elity , a czeladnik zobowiązany do wędrówek po całej Europie dla zdobycia doświadczenia i innych technik zanim zrobi majstersztyk i zostanie wyzwolony na mistrza

[@sinuhe0171]

A, widzicie, prrosze Państwa, są tacy chrześcijanie, co dwadziescia jeden wieków po swoim chrystusie widza cały świat i wszystkich ludzi przez pryzmat fanatyzmu. Mam na mysli dziwnych sredniowiecznych patriarchów (bezdzietnych i bezżennych), u nich panuje wciąż wiek XV. Robią z współczesnego młodego człowieka przedmiot swych fantazji społ. A jeszcze są bischops kk...

[@edwardwarkus5198]

Świetny wykład, dzièkuję zań. Utwirrdził mnie w tym, czym zawsze było dla mnie Bizancjum, choć wiedza moja jest raczej szczątkowa. Odnoszę wrażenie, że używanie Bizancjum jako obelgi, jest na podobnym poziomie, co podstawówkowa odzywka: "nie bądź taki mądry" , jakby bycie mądrym było czymś złym. Mnie osobiście określenie "bizantyjski", czy też "bizantyński" (spotkałem się z obydwiema formami), oznacza pewien rozmach, wysoki poziom kultury, nauki, polityki. Ale też skomplikowany, w tym sensie, że rozbudowany, zakrojony na szeroką skalę i wyrafinowany. Z tym, że dla mnie są to same superlatywy 🙂

[@95Bartosz]

To tego samego typu poziom obelg co ciemnogród, średniowiecze itp. Używają ich ludzie bez wiedzy historycznej.

[@wfsGROM]

Pani Redaktor czy pojawi się lista polecanych przez Pana Doktora książek?

[@rottinio148]

Rok 2024 wciąż marzę o powrocie Bizancjum ❤

[@oskarkulinski4238]

Czekam na kolejne podcasty z historią. Mam nadzieję, że pojawi się coś niedługo o kryzysie III wieku w Rzymie, czy może coś na temat historii nowożytnej o Rzeczypospolitej/Francji/Szwecji. Pozdrawiam

[@annamorawska2824]

Religijne tematy zawsze chętnie słucham, świetny materiał. Pozdr

[@edytaburda2145]

Znakomicie, ale za krótko. Dziękuję!

[@dariuszjaskulski8965]

Gość radia neguje prace Konecznego, ale nie proponuje nic w miejsce nauk Konecznego. To tylko historyk i nic poza tym. Przed wojną, aby zostać profesorem trzeba było coś dać od siebie nowego nauce, mieć jakiś wkład w naukę. Koneczny stworzył naukę porównawczą o cywilizacjach i jak twierdził, jest to nauka niedoskonała i miał nadzieję, że znajdą się następcy, którzy ją rozwiną. Teraz zdobywanie stopni naukowych jest bardzo zagadkowe i w dziwny sposób przebiega. Gość radia nie jest ekspertem w dziedzinie nauki porównawczej o cywilizacjach, więc nie powinien wypowiadać się krytycznie o pracach Konecznego. Powinien raczej trzymać się dat i opowiadać o wydarzeniach historycznych. Teraz jak zauważyłem w bizantynizującej się europie wielu bardzo uwiera ten temat.....

[@andrzejkosydar4767]

Niestety brakło w rozmowie, skąd inąd bardzo ciekawej, rozwinięcia tematu przewodniego - czyli wątku chrześcijaństwa wschodniego.

[@dariuszjaskulski8965]

Jak zwykle pomieszanie z poplątaniem. Bizancjum, a cywilizacja bizantyńska to jednak różnica. Bizancjum upadło, a cywilizacja bizantyńska trwa i ma się dobrze......

[@bartekprzybylski1169]

Wspaniały odcinek, wielkie dzięki za godzinę spędzona w doskonałym towarzystwie!

[@rppl2878]

Kaźda wiara jest dla siebie najwaźniejsza .

[@eldruto]

W zyciu bym nie przypuszczal ze o takich rzeczach mozna tak ciekawie... dzieki :)

[@andreborowski4954]

Podobalo mi sie jak to jeden Mnich (to z Ostatniej Kohorty Lysiaka) po wypiciu Cykuty z winem zaczal mamrotac o przyszlosci...jak to Mar(k)sisci przejma wladze nad swiatem i wyrzadza ludzkosci rzez jakiej nie znala historia gatunku. A Rzymianie, wyznawcy Boga Marsa bardzo sie dziwowali co im ten szykuje.

[@kapitanbury9898]

Ekspercie skoro czytasz wyborczą i Feliks Koneczny ci nie pasuje,obnażyles się że jesteś antypolskiem i niczego nie rozumiesz!!!!!

[@edytan.932]

Głupoty wypisujesz.

[@kalinka1233]

No właśnie.

[@j2413]

Oświeceniowy pogląd na Bizancjum okazał się zacofany. Nie pierwszy to raz, kiedy oświecenie trąci słomą.

[@janekgarcia1621]

Zdaje się, że w szkołach dalej uprawia się ślepy kult tej epoki i powtarza się jej mity jako prawdę objawioną

[@oroyama]

Mówi się o tym, że coś trąci myszką (jest przestarzałe), a słoma to komuś z butów wychodzi (o gburze, chamie). Nie bronię oświecenia, tylko języka polskiego. 😊

[@andreborowski4954]

To Doktor Kompa czyta Gazete Wyborcza? No prosze...kogo my tu mamy!!!

[@agnieszkaiqbal2837]

Zawsze bardzo podziwiałam Bizancjum 😊 Dzięki za cudny wykład 😊

[@SQ5TK]

Świetny odcinek, rewelacyjny. Cudzysłowów pani Karolino, cudzysłowów.

[@Szklana147]

Nawet tutaj musi być wtrącenie o polityce?

[@macgregor3184]

Bizantynizm to hellenizm schrystianizowany

[@juliataylor3758]

Gdzie można znaleźć listę wspomnianych książek/ monografii w rozmowie?

[@meinkraft5274]

Szkoda, ze ten kanal jest tak bardzo lewacki

[@leszekostachowski549]

Teza potrzebuje antytezy do zabaw proxy wars. Wiary godne rzeczy, to takie o silnym emocjonalny wdruku i w większości bardziej chciejstwa niż cokolwiek innego. Oparte na wielu stereotypowych przesądach, często obróconych w śmieszne przysłowia, a niby opartach na zdrowym rozsądku wiar godność.. Prawda jest często bardziej kolorowa niż duchy w krzakach, po rozbudowaniu sensorium o lepsiejsze sensory..

[@PublikProwokator]

Kasia Glowacka- chcialbym poznac 🫡

[@krysztalica2461]

Pozdrawiam moje kochane radio i Panią Karolinę oraz dr Kompa. Temat dla mnie bardzo interesujący.💞💞💞

[@Rocket0222]

Jestem od kilku miesięcy, staram się nadrabiać zaległe odcinki. Od pierwszego przesłuchania Pani Redaktor przesympatyczna...😊

[@MondrianAtawiz]

Można prosić coś więcej o Feliksie Konecznym?

[@cheswaw]

Bizancjum polityczne to jedno,religijne-drugie,filozoficzne-trzecie.Politycznie Moskwie nie uda się podnieść sztandaru Rzymu bo jest czymś bardzo innym i nie ma tego uniwersalizmu,religijnie-trudno powiedzieć czy to co przechowało Bizancjum nie jest najważniejsze,do pewnego stopnia jest,filozoficznie to jednak jest grecka kultura a nas nie ciągnie hellenizacja,Rzym zachodni wygrał chociaż przegrał dużo wcześniej swoją stawkę historyczną,łacina materialistyczna i przyziemna ma dla większe znaczenie niż bogaty w pojęcia język greków,znaczenie mają same te pojęcia ale lecą do nas w chmurze przefiltrowanej przez Europę zachodnią,przez Franków i świat jaki był w kręgu romańskim.Nawet Bułgarzy stojący obok wyrwali się z objęć hellenizacji.Teologia Bizancjum jest poetycka i latająca w powietrzu bardziej niż teologia Rzymu i dociera do ludzi o osobowości swoistej,takich którzy są predestynowani przez swój charakter do tego typu treści.Wejście tam Turków było katastrofą.

[@Dewajtis1944]

jakiś tuman wplata wątki polityczne w swoje wywody

[@michalrrr6310]

TA EWANGELIA CZYLI DOBRA NOWINA O KRÓLESTWIE BOŻYM BĘDZIE GŁOSZONA PO CAŁEJ ZAMIESZKANEJ ZIEMI NA ŚWIADECTWO WSZYSTKIM NARODOM A POTEM NADEJDZIE KONIEC Ewangelia Mateusza 24 rozdział i 14 werset Chrześcijanin powinien wiedzieć czym jest Królestwo Boże Czym jest dobra nowina o tym Królestwie oraz czym jest koniec. Odpowiedzi znajdują się w Biblii. Pozdrawiam serdecznie

[@bobylee9243]

Wyborcy PiS tkwią nadal w Vll wieku... Z autobusu, którym byliśmy na pielgrzymce w Lourdes, zdarli farbę i poodkrawali kawałki gumy z opon... Do końca życia będę spłacać szefowi, powstałe szkody... P.S. Czy mają Państwo w sprzedaży te kopytka osiołka z podróży do Egiptu? Pytam, bo zeszły mi już te dwa ostatnie kontenery...

[@OlafNowak-s1l]

+

[@s3rverius]

Nie znalazłem tej obiecywanej listy lektur 😪

[@kubek-w-kubek]

fajny odcinek, akurat kilka dni temu wrocilem ze Stambułu a tu taka opowieść.

[@matapomaga4523]

I co stamtąd wyniosłeś? Jakąś wiedzę o historii tego miasta?

[@krzysztofbinkowski4673]

Feliks Koneczny nie idzie w parze z gazetą wybiórczą , to oczywiste.

[@kvss1966]

To jest Poziom Rozmowy , który robi wrażenie. Dziękuję Państwu . Podziwiam , Subskrybuję i Serdecznie Pozdtawiam . ❤

[@michaelsedzikowski3669]

Dla mnie najbardziej dobitnym dowodem na moralny rozkład chrześcijaństwa jest to, że katolicy porzucili swoich braci w wierze, na pastwę Imperium osmańskiego. W wyniku tej niewiarygodnej małostkowości już 2 wieki później Polska musiała wziąć na siebie brzemię, bycia przedmurzem chcrześcijaństwa zarówno na wschodzie jak i pod Wiedniem. Wszystkim miłośników Bizancjum polecam cykl książek G.G. Kay "Pożeglować do Sarantium" jak i "Czarny anioł" Mika Waltari.

[@kleomenes202]

Ja Bizancjum uwielbiam. To Zachód przyczynił się do jego ostatecznego upadku, najpierw łupiąc je w trakcie wyprawy krzyżowej, później odmawiając pomocy samemu miastu w odparciu najazdu Osmanów. Ostatni cesarz rzymski, właśnie władca Bizancjum, zginął z mieczem w ręku w obronie swej stolicy a jego ciała nigdy nie odnaleziono. Zresztą, decydujący szturm Turcy przypuścili przypadkiem po tym, jak któryś żołnierz Cesarstwa zapomniał zamknąć furtkę ukrytą w murze.

[@janstozek4850]

Bardzo dziękuję. Kolejny obszar, w którym wiedza wyniesiona ze szkoły okazuje się o kant twarzy potłuc. Nota bene, nadal mnie szokuje, jak nauczyciele (i nie tylko) mogli poważnie mówić o "stagnacji i postępującym upadku" w przypadku państwa, które wprawdzie ostatecznie upadło - ale istniało dłużej, niż Polska. I to nawet licząc od Konstantyna, bo jeżeli zacząć liczyć historię Rzymu od założenia miasta, okazuje się, że Cesarstwo istniało dłużej, niż jakiekolwiek inne państwo europejskie i było jednym z najdłużej istniejących organizmów państwowych na Ziemi.

[@TomaszGostkowski-u1f]

Staro+rzytnia😂❤

[@pgrebski1]

Jeden z bardziej interesujących dla mnie odcinków

[@jerzyniezbrzycki4666]

Niestety ten odcinek to jakaś żenada, pana oceny nie dość że oparte prawdopodobnie o lewackie wartości są ważne tylko dla pana. Feliks jest i będzie a pan szczęśliwie zniknie i nikt panu nie poświęci żadnej audycji. Pani Karolino czy nie może pani zapraszać gości mniej zaangażowanych politycznie ? Dzisiaj wylała się potworna komuna jakiś czerwony agitator.

[@ArturArthurus]

Rozumiem żeś profesor i doktor zarazem?

[@angelamomudu4354]

Dokładnie tak...

[@seastian]

Proszę więcej o Biblii i chrześcijaństwie 😊 W końcu bezstronna wiedza gdzie można się czegoś obiektywnie dowiedzieć, dzięki ❤

[@rejnewan7]

Jaka bezstronna przecież pan doktor to znany działać lgbt

[@jolarochowicz8422]

Bardzo lubię ten kanał, sama jestem historykiem, ale Pani doktor absolutnie nie umie w bezstronność. Niemniej ogromny szacun dla niej za Radio naukowe oraz za wiedzę, którą posiada.

[@Robert-en9yg]

Zarówno Watykan jak i Bizancjum mają ciemne strony. Trzeba to przełknąć, bo historii nie zmienimy. Czas przeszły, dokonany.

[@szyrek4271]

Ateista czytający Gazetę Wyborczą . 😏 No nieźle trafiłem.

[@Schopelin]

Mam sposób na rozwiązanie problemu z stereotypami na temat Bizancjum: . . . . Przestać używać nazwy 'bizancjum'. To przecież Cesarstwo Rzymskie, a nie żadne Bizancjum.

[@infernus1963]

Formalnie Bizancjum to Cesarstwo Rzymskie w zakresie ciągłości instytucji i legitymizacji władzy. Oczywiście ta ciągłość państwowa była, a często dalej jest kwestionowana z powodów politycznych, a dokładniej ideologicznych - przyznanie, że Bizancjum to ciągle Rzym podważa legalność cesarzy rzymskich od Karola Wielkiego prowadząc do wniosku, że byli oni jedynie samozwańczymi uzurpatorami. Ale z drugiej strony historia Bizancjum jako państwa to po Justynianie jest to właściwie historia postępującego powoli upadku, który skokowo przyspieszył po narodzinach islamu oraz po zdobyciu samego Konstantynopola przez łacinników podczas IV krucjaty.

[@jakubpytel]

Bardzo interesujący odcinek. Ale skoro wszyscy chwalą, to ja zauważę, że szkoda, że dr Kompa nie wspomniał nic o zmarłym w styczniu prof. Krawczuku. Nie wiem jak wiele spośród jego dorobku dotyczy samego Bizancjum, ale mnie Cesarstwo Wschodnie zafascynowało po lekturze jego "Pocztu cesarzy Bizantyńskich" (swoją drogą mam wrażenie, że prof. Krawczuk nie był dla Bizantyńczyków tak łaskawy jak dr Kompa). Druga rzecz to pytanie ile z Bizancjum pozostało w Imperium Ottomańskim -- przecież i ono jakoś kontynuowało tradycję rzymską, bo przecież sułtan przyjął tytuł cesarski, patriarchowie pozostali w Konstantynopolu, a nazwę miasta na Stambuł oficjalnie zmienił dopiero Kemal w połowie lat 20. XX wieku. No, ale może jeszcze kiedyś dr Kompa zagości w Radiu Naukowym.

[@matapomaga4523]

Jakub 28 marca 1930 roku dopiero przyjęto oficjalnie międzynarodową nazwę: Stambuł, a nie w połowie lat dwudziestych XX wieku. Bądź bardziej precyzyjny. W historii to też ma znaczenie.

[@Falkenberg1938]

Nie lubię Bizancjum głównie za intrygi, które doprowadziły do upadku Królestwa Gepidów 😔😔😔

[@ggnagognagoma2462]

A Kościół Syryjski Aramejski, Koptyjski starsze od Bizantyjskiego. Ba w tej chwili resztki Kościoła Słowiańskiego na Bałkanach są obrzędowo starsze

[@Falkenberg1938]

Zamiast pomóc Gepidom wybrali Longobardów, którzy zabrali im Italię oraz Awarów, którzy w 626 r. pojawili się pod murami Konstantynopola!

[@oroyama]

Sztuka bizantyjska jest schematyczna (wizerunki Chrystusa czy Maryi). Nie dorównała antycznym wzorcom piękna.

[@igorniewiadomski9291]

Bardzo dużo pisała i mówiła o tym też świętej pamięci doktor Irina Tatarova. Świetna badaczkai i uczona, w latach 2015-2016 roku na Uniwersytecie Warszawskim chodziłem do Pani doktor na zajęcia z "Historii kultury bizantyjskiej".

[@macgregor3184]

Krytyka Feliksa Konecznego jest dosc slaba, zas jego "Cywilizacja żydowska" to uwazam lektura obowiązkowa

[@kalinka1233]

Zgadzam się.

[@Sowinow]

Czekam na odcinek o szkodliwości prawicy i prawicowych poglądów.

[@dominikkurek1155]

O skrajnej może być

[@BaraninaNagrubym8383]

A co z lewicą i jej szkodliwymi poglądami. Każdy medal ma dwie strony....

[@Sowinow]

Ale raczej Radio Naukowe podejmie się mojego tematu, bo jest obiektywne i bez stronne.

[@KM769]

Szkodliwy jest każdy autorytaryzm, który aktualnie jest modny na tzw. prawicy w Polsce. Która to 'prawica' przejęła dużą część praktyk i propagandy PZPRu, czyli dawnej 'lewicy'. Podobnie jak PZPR przejął od przedwojennych autorytarystów z ND-cji, OZONu itp. częściowo też sanacji.

[@Sowinow]

@@KM769 dokładne tak sanacja ndcja i pzpr to to samo. I rzeczywiście na prawicy są takie tendencje do zakazywania wolności słowa bo ktoś się poczuje urażony, albo mieszkanie to prawo. Ah ta prawica

[@chrislatawiec2325]

Nie prowadzicie własnych badań tłumaczenie anglojęzyczne

[@Tiglatpilesari]

Nie ma to jak lewicowy dziennikarz w lewicowym miescie na lewicowym uniwersytecie. Nie mozna sie bylo powsttzymac od polityki co? Koneczny antysemita? A moze pan nie moze zniesc opisu bizancjum w cywilizacji bizantynskiej tego autora? To typowe nie zgadzam sie z kims a nie potrafie duskutowac to walniemy latke antysemity i problem zalatwiony

[@seladonowe]

50'30" nie zagłaskujmy konfliktu kulturowego, politycznego i religijnego cesarstwa z islamem; bo wtedy można by powiedzieć per analogiam '- czyli ta konkurencja z Rosją pomaga Ukrainie? - pomaga'

[@justynawodzislawska4618]

Andrzeju, słucha się Ciebie z dużą przyjemnością!

[@kingabios3276]

Bogatych spokojnych podbijają łobuzy a łobuzów wykończą ich własne metody ich upadek zawsze jest nieunikniony a że natura nie znosi próżni w ich miejsce wkroczy porządek i bogactwo by znowu ktoś te bogactwa mógł okraść i zniweczyć dorobek i tak w koło

[@AndrzejBrzezik-r2h]

Nie prawda. Szanowny panie. Bizancjum plus Arabowie to nie jest jedna 45 minutowa lekcja - to są dwie lekcje. Tak jest obecnie. Nie wiem, jak będzie, w latach następnych. Historyk z tytułem doktora, powinien lepiej się przygotować, do tego co będzie wygłaszał.

[@leszeksobczynski8343]

no gdzieś w Europe zachodniej to Bizancjum tam ani ziębi ani grzeje a my tu w Polsce to tak jakby własnie w konfrontacji Biznacjum z uproszczonymi obrazami Bizancjum ale to u nas żywesze nie ż na zachodzie to i odniesień więcej...poprostu.

[@motorolnik9945]

Bardzo ciekawy temat, ale jednej rzeczy mi zabrakło. Spadkobiercy Bizancjum. Nie padło o tym ani słowo, a to równie ciekawe, o ile nie ciekawsze :/

[@Deliberujacy]

Czemu prawaczki robią płak płak w komentarzach? 😂jeju to tylko podcast

[@rbark2311]

O tym, że widelec pochodzi z Bizancjum nie słyszałem. A widziałem w co najmniej trzech filmach/serialach historycznych sceny jak ktoś (zwykle jakiś monarcha) poznaje to ustrojstwo.

[@arturmazur2149]

Super Wykład Mam pytanie: czy Pan Doktor użył sformułowania Gondor?