RZĄDY PARLAMENTARNE W II RZECZYPOSPOLITEJ W LATACH 1919-1926

RZĄDY PARLAMENTARNE
1. Podział administracyjny Polski.
• W 1919 r. w Polsce powstało 16 województw, spośród których jedno - województwo śląskie - miało nadaną autonomię i własny sejm.
2. Pierwsze wybory parlamentarne.
• Pierwsze wybory do sejmu ustawodawczego przeprowadzono 26 stycznia 1919 r.
• Największym klubem parlamentarnym był Związek Ludowo-Narodowy (endecja).
• W sejmie znalazły się PSL-Piast, PSL-Wyzwolenie oraz PPS.
• 20 lutego 1919 r. sejm przyjął tzw. małą konstytucję.
- Polska republiką.
- Władza ustawodawcza należała do sejmu.
- Władza wykonawcza - do Naczelnika Państwa. Posłowie zatwierdzili na tym stanowisku Józefa Piłsudskiego.
3. Scena polityczna II Rzeczypospolitej,
• Polska Partia Socjalistyczna (PPS)
• Komunistyczna Partia Polski (KPP)
• PSL-Wyzwolenie
• PSL-Piast
• Stronnictwo Ludowe
• Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji
• Związek Ludowo-Narodowy, Stronnictwo Narodowe
• Ruch Narodowo-Radykalny
4. Konstytucja marcowa z 1921 r.
• Nadawała ona szerokie kompetencje parlamentowi kosztem prezydenta i rządu.
• Postanowienia konstytucji marcowej:
- Władzę ustawodawczą w państwie pełnił parlament złożony z sejmu i senatu, który uchwalał obowiązujące w państwie prawa.
- Władza wykonawcza należała do rządu oraz prezydenta.
- Rząd był powoływany przez prezydenta, ale tę decyzję musieli zaakceptować posłowie.
- Prezydenta natomiast, pełniącego głównie funkcję reprezentacyjną, wybierał parlament.
- Konstytucja marcowa gwarantowała także
- wolność sumienia i wyznania,
- równe prawa dla kobiet i mężczyzn,
- nienaruszalność własności prywatnej,
- Kościół rzymskokatolicki otrzymał naczelne stanowisko pośród innych wyznań.
5. Sojusz z Francją i Rumunią w 1921 r.
6. Elekcja i śmierć Narutowicza
• Po wyborach w listopadzie 1922 r. polski parlament po raz pierwszy miał wybrać prezydenta.
• 9 grudnia 1922 r. wybory wygrał Gabriel Narutowicz.
• 16 grudnia 1922 r. prezydent Narutowicz został zastrzelony przez fanatycznego zwolennika prawicy Eligiusza Niewiadomskiego w gmachu Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie.
• Następne wybory w parlamencie wygrał Stanisław Wojciechowski - kandydat PSL Piast.
7. Rządy parlamentarne 1919-1926.
• Od stycznia 1919 r. do maja 1926 r. w Rzeczypospolitej funkcjonowało 13 rządów.
• Najdłużej, prawie 2 lata, przetrwał powołany w 1923 r. rząd Władysława Grabskiego.
• W okresie rządów parlamentarnych był coraz mniejszy poziom zaufania społecznego do polityków.
• Na wzrost negatywnych nastrojów wpłynęły:
- światowy kryzys gospodarczy wywołujący bezrobocie i biedę,
- niestabilne rządy w kraju,
- liczne afery z udziałem polityków.
• Część ludności zaczęła popierać stronnictwa, które - wzorem innych krajów europejskich - chciały obalić demokrację oraz zaprowadzić silne rządy jednostki.
8. Niekorzystna sytuacja międzynarodowa Polski w 1925 r.
• W 1925 r. stronę polską pominięto podczas zawierania układów w Locarno.
• W 1925 r. Niemcy zaczęli wojnę celną z Polską, którzy przestali kupować polski węgiel, a pozostałe towary obłożyli bardzo wysokimi cłami.
• Sytuacja na Kresach Wschodnich.
- Sowieccy dywersanci napadali na pociągi i polskie urzędy, aby wywołać u obywateli poczucie zagrożenia.
• Powołanie specjalnej formacji wojskowej - Korpus Ochrony Pogranicza (KOP).