[STARA WERSJA, SPRAWDŹ OPIS] (Nie taka) krótka historia komputerowego audio | arhn.edu

[@arhneu]

HEJ! Ten materiał jest przestarzały! W 2022 roku otrzymał swoją POSZERZONĄ, ULEPSZONĄ WERSJĘ. Wydanie poprawione zawiera też całą treść tego filmu i jest dostępne tutaj: kzbin.info/www/bejne/m3i1dYN3iraVg7s

[@Peter-dz8cq]

To dobrze, bo jako stary amigowiec, nie wybaczyłbym Ci wycięcia „pięknej Pauli”. ;-) W tych pięknych czasach dźwięk Amigi miażdżył popiskiwania PCta. Szkoda, że - o ile pamiętam - przetworniki Amigi nigdy nie doczekały się upgarde’u. Przynajmniej nie w moich czasach. A potem wszyscy wiemy, jak to się potoczyło...

[@revante446]

Jestem święcie przekonany,że potrafiłbyś człowieka zainteresować nawet filmem o odmianach ziemniaków.

[@dariusz117]

Powstawanie nowych odmian ziemniaków to bardzo ciekawy temat

[@misiekfid4911]

ziemniak.eu

[@GamezCreaTiV]

Ziemniaki w grach.

[@MadJedfox]

Z chęcią posłuchał bym o ziemniakach, zwanych również pyrami, czy kartoflami :)

[@malleusmaleficarum9248]

@@MadJedfox U nas, w Wielkopolsce, zwane są też podziemną pomarańczą :P

[@arhneu]

Errata: Oczywiście w głośniku dynamicznym, prąd elektryczny tworzy pole magnetyczne w cewce, która to wchodzi w interakcję z magnesem co powoduje poruszanie się membrany. Prąd nie "pobudza magnesu" jak w chwili słabości intelektualnej określiłem to w materiale. Dzięki dla MrFourthhorsemen za wyłapanie tej wpadki. - Niestety, z uwagę na skalę materiału zmuszony byłem wyciąć trochę interesujących informacji na temat pierwszego komputerowego sytenzatora mowy (IBM 7094 w 1961), czipu POKEY w komputerach Atari oraz kultowego OCS w Amidze z piękną Paulą na czele. Mam nadzieję, że fani tych systemów i urządzeń mi to wybaczą i mam nadzieję, że będę mógł opowiedzieć o nich w dedykowanych filmach na ich temat!

[@Patryk_Krawczyk]

ja wybaczam

[@tompyt6]

Zrób te filmy, to wybaczymy.

[@nickademas5584]

A co ci szkodziło je dać? Prosze daj te wycięte fragmenty do jakiegoś innego filmu

[@Iterael]

Arhn.eu, a co z Intellivoice dla Doublevision?

[@bogienbogien2552]

A Gravis Ultrasound (GUS) i Covox?

[@listva1928]

Ja tylko nieśmiało dodam, że próbkowanie 44,1 kHz i 48 kHz wzięło się z tzw. twierdzenia Nyquista które mówi, że aby poprawnie spróbkować dźwięk należy użyć częstotliwości przynajmniej dwukrotnie większej niż najwyższa częstotliwość sygnału który chcemy poddać próbkowaniu. Akurat tak się składa że 22 kHz to mniej więcej góra granica ludzkiego słuchu. Science bitch.

[@jakubolszewski8284]

Faktycznie tak było, zapomniałem o tym. Dzięki!

[@K0xm4N]

Idąc dalej, dlaczego trzeba próbkować minimum na 44,1? Dlatego, że fala analogowa jest idealna. Natomiast gdy chce się fale (czy też waveform) odwzorować cyfrowo trzeba pamiętać o tym, że komputery przetwarzają informacje za pomocą bitów (wartości 0 i 1). Odwzorowanie analogowej fali będzie niedokładne własnie ze względu na te zera i jedynki. Fala z perspektywy cyfrowej wygląda bardziej jak schodki. Zwiększając próbkowanie dochodzimy do momentu, w którym fala odzworowana cyfrowo jest bliższa ideałowi (fali analogowej).

[@CrizeR6772]

@@K0xm4N i'm gonna stop you right there. wszystkie ilustracje które pokazują sygnał cyfrowy jako "schodki" wprowadzają w błąd, bo żaden przetwornik cyfrowo-analogowy nie interpoluje cyfrowych sygnałów w ten sposób. twierdzenie Nyquista mówi o tym, że spróbkowany sygnał można zinterpolować metodą opisaną tutaj en.wikipedia.org/wiki/Whittaker%E2%80%93Shannon_interpolation_formula i uzyskać *idealne* odwzorowanie oryginalnej fali analogowej (o ile ta nie zawierała częstotliwości wyższych niż 1/2 częstotliwości próbkowania, dlatego się filtruje) i dzisiejsze przetworniki AD robią to na tyle dobrze, że błąd który wprowadzają można jakoś tam ledwie zauważyć na urządzeniach pomiarowych, bo nawet nie ma co gadać o jakiejś słyszalnej różnicy

[@delta110a]

​@@CrizeR6772 Schodki o których piszesz powstają w trakcie próbkowania ponieważ przetwornik A/D nie jest w stanie odwzorowac analogowego ciągłego sygnału tylko amplitudy poszczególnych próbek. W związku z tym powstaje szum kwantyzacji który ulega coraz większemu "rozproszeniu" proporcjonalnie większym do ilości próbek (częstotliwości próbkowania). W związku z powyższym niektóre (profesjonalne) karty dźwiękowe mają przetworniki A/D 192kHz. Inaczej będzie wyglądał sygnał A/D próbkowany 8kHz a inaczej 44.1kHz (ewntualnie 48kHz). "Wygładzenie" sygnału po kwantyzacji jest realizowane za pomocą filtrów bo sam przetwornik tego nie jest w stanie zrobić . Oczywiście można się spierać kto ma rację itd, jednakże w latach 90 budowałem przetworniki A/D z elementów dyskretnych (cyfrowe pogłosy, echo itp) których zasada działania była dokładnie taka sama jak obecnych A/D (w pełni zintegrowanych).

[@este4955]

"Akurat tak się składa że 22 kHz to mniej więcej góra granica ludzkiego słuchu" Yhmm, nauka nauką, a jak zwykle życie pokazuję swoje. Gdyby to była prawda, to nikt by nie był w stanie rozróżnić jakości dźwięku z CD od dźwięku zakodowanego w 192 kHz/24 bit i tak wiem że są ludzie dla których MP3 brzmi tak samo dobrze jak koncert na BluRay'u ale bądźmy szczerzy. Gdyby nie było różnicy, to by nikt nie potrzebował dźwięku w takiej dużej rozdzielczości. Różnica jest, i dobrze ją słychać, ale zależy kto słucha i jak bardzo się "wsłuchuje". Dlatego dziś takie serwisy jak Spotify , czy Tidal są na topie, bo większości ludzi to wystarczy, ale nie mi. Nigdy bym nie zadowolił się jakimś śmiesznym skompresowanym dźwiękiem z serwisów streamingowych, jeżeli miał bym do wyboru nawet taką zwykłą płytę CD, albo jeszcze lepsze pliki 192 kHz/24 bit prosto ze studia. Oczywiście istnieje górna granica ludzkiego słuchu, ale ten kto stwierdził że 22 kHz to maximum (Nyquist ?), no to się grubo pomylił, bo sam na dzień dzisiejszy bez problemu potrafię odróżnić w ślepych testach płytę CD od muzyki na BluRay, a był czas że potrafiłem rozpoznać w ślepych testach dokładnie jaką wersją encodera LAME była zakodowana empetrójka (niestey, jak wszystko - słuch też ulega degradacji). Dobre słuchawki + dobry preamp i takie pierdolenie że 22 kHZ to górna granica ludzkiego słuchu można wsadzić miedzy bajki (a przecież nauka ma być nie omylna). I żeby nie było nie porozumień, słowa "CD" i "BluRay" podaję tu tylko jako wyznaczniki stopnia jakości kodowania dźwięku. Chodzi mi o ten sam dźwięk najpierw oryginalnie zarejestrowany np. z płyty vinylowej w 192 kHz/24bit a potem skompresowany do 44,100 kHz/16bit. Ja je rozróżniam bez problemu i wielu wielbicieli muzyki też tak potrafi. Scince bitch? More like "you're bitch of science, hehe"

[@LukezzXD]

Nagraj osobny film o układzie SID z C64.

[@kogz]

Też ładnie proszę. Ciekawy też może jeszcze być chip Paula z Amigi. Z przytaczanych układów PC zabrakło mi trochę Gravis Ultra Sound.

[@dos1837]

Ciekawe, czy *SID* Mier's CIvilization nie wspierała tego chipu? Taki żarcik słowny...

[@maliniak8472]

Sid, swinsid, mixsid, itd :)

[@jacekkubis]

@@dos1837 Oczywiście, chip miał też niebagatelny udział w tworzeniu „Epoki lodowcowej”.

[@kenshi21]

Sid - Lazy Jones - Kernkraft 400 - Zombie Nation :)

[@Canwehitsubscriberswithoutanyf]

Tęskniłem za takim formatem technologicznym. Jak zawsze dobra robota z materiałem

[@MrFourthhorsemen]

Uproszczenia uproszczeniami ale zdanie w 2:30 o magnesie pobudzanym impulsem elektrycznym brzmi jak całkowite niezrozumienie tematu.

[@arhneu]

Masz rację. Technicznie jest na odwrót - pod wpływem prądu powstaje pole magnetyczne w cewce, które wchodzi w interakcję z polem magnesu. Nie jestem pewien co zaszło w mojej głowie. Ale jednocześnie, trzecia zasad dynamiki mówi, że na jedno wychodzi. ;)

[@czesiokolo4957]

@@arhneu Może to i lepiej, który laik wie co to cewka xd

[@cyberholix]

Ciekawostki: *Bob Yannes, projektant SID, po karierze w MOS utworzył firmę Ensoniq zajmującą się syntezatorami. Ensoniq wydał później kilka kart dźwiękowych dla PC, w tym pięknie brzmiącą Soundscape Elite. Ostatecznie firma została przejęta przez Creative, producenta Sound Blastera. *Karta dźwiękowa Adlib działała w oparciu o układ dźwiękowy OPL2 firmy Yamaha, spokrewniony z kultowym syntezatorem DX7 (acz znacznie zubożony). Oprócz trybu 6 głosów + 5 dźwięków perkusji potrafiła generować 9 równoważnych głosów i to był tryb wykorzystywany najczęściej w grach. Pierwsze modele Sound Blastera posiadały identyczny chip OPL2 i brzmiały tak samo jak Adlib, zaś nowsze modele (od Sound Blaster Pro2) zaczęły zawierać nowszy układ OPL3, generujący aż 18 głosów o nieco udoskonalonych możliwościach syntezy. Układ ten okazał się mieć potencjał nieco zmarnowany w swojej epoce, ale ukazany w czasach współczesnych na fali popularności muzyki chiptune - artyści tacy jak Diode Milliampere potrafią wyciągnąć z niego naprawdę ładne brzmienie. *Między czasami popularności muzyki z generatora dźwięku a muzyki w plikach skompresowanych popularne były również formaty zawierające wielokanałowe melodie złożone z nagranych próbek dźwięku. Wyewoluowały one z technologii dźwięku zawartej w komputerze Amiga, który potrafił odtwarzać w ten sposób 4-głosowe utwory. Popularnym urządzeniem tego typu była karta Gravis Ultrasound, która odtwarzała do 32 głosów dźwięków z próbek. Wraz z popularyzacją DOSowego programu Impulse Tracker i szybkich procesorów 486 i Pentium, popularność zyskało odtwarzanie takich utworów w oprogramowaniu. Format ten charakteryzuje realistyczne brzmienie instrumentów przy stosunkowo niewielkim rozmiarze pliku. *Kartę z syntezatorem MIDI można kupić do dziś, a jest to Creative Sound Blaster Audigy RX. Jeśli chcecie użyć autentycznej sprzętowej generacji dźwięku w starszych grach (choćby z GOG), polecam gorąco. Oprócz syntezatora karta posiada też całą gamę współczesnych funkcjonalności, a także wbudowany procesor DSP dodający do brzmienia efekty bez obciążania głównego procesora komputera.

[@admiraldaro]

Pominięty został etap modułów dźwiękowych początkowo odtwarzanych sprzętowo w Amigach a następnie softwareowo w PCtach i ich ewolucja z 4 kanałów w MOD w Amidze a następnie ponad 32 kanałów w S3M czy XM.

[@Wojtek_Ch]

Paaanie idź pan vvhui

[@patryk20140]

Tyle informacji w jednym filmie i ten syntezator z Commodore 64 między kolejnymi "rozdziałami" (aż dreszcze przechodzą). Te pół godziny minęły niewiadomo kiedy. I mimo dwóch niewielkich potknięć z działaniem głośnika (widziałem przypiętą erratę także chill) i rozwinięcia skrótu DAC dalej oglądałem z zaciekawieniem. I jak najbardziej jestem za materiałem o SID. Szacun za film i pozdro dla całej ekipy arhn.eu

[@jakubdabrowski3846]

Niestety programując C64 w Basicu (i tak dość ubogim w tej maszynie) nie dało się w pełni wykorzystać możliwości SID. Książka Bohdana Frelka opisująca programowanie w Assemblerze, chyba jedyna taka pozycja w 1991r była jak dla mnie zbyt zaawansowana, wymagała obeznania w technice cyfrowej, a byłem wtedy w podstawówce. Dziś gdy mamy DirectSound czy DirectX Audio, programowanie dźwięku wygląda zupełnie inaczej.

[@malineq94]

Każdy Twój film jest fantastyczny, czekam na nie z wielkimi emocjami bo i tak wiem że będzie świetny. Nie inaczej jest z tym. Świetna robota Archon, pozdrawiam.

[@Wojtek_Ch]

Jak koleś splunie na chodnik to też się rzucasz żeby móc zlizać? :-)

[@mmafia333]

Dziękujemy Pan archon za wspaniały materiał, chętnie byśmy jeszcze i o sidach dowiedzieli się czegoś więcej

[@MrRozowaPantera]

Jako muzyk dodam od siebie że wszelkiego rodzaju syntezatory przechodzą swego rodzaju drugą młodość. Sprzęty typu Novation jak np model MiniNova to urządzenie na które wielu muzyków patrzy z światełkami w oczach. Z kolejki wszelkie klawiatury midi podpinane do komputerów wraz z oprogramowaniem DAW jak FL studio czy preferowany przezemnie Ableton daje ogromne możliwości. Jeśli ktoś zastanawia się nad tworzeniem muzyki i interesuje się muzyką to spokojnie w okolicach 300zl kupi Novation Mini LounchKey wraz z Abletonem w wersji Lite (wersja lekko okrojona ale spokojnie wystarcz na początek), do tego bezpłatne wtyczki VST (czyli wtyczki do programów DAW które służą np jako syntezatory, efekty dźwięków, emulatory perkusyjne itp itd) i można tworzyć coś naprawdę dobrego (jest bardzo dużo znanych i szanownych muzyków którzy tworzą muzykę w ten sposób z de facto rozwiązań nisko budżetowych jak cały nurt muzyki Lo-fi) Dopiero później zastanawiał bym się nad innymi sprzętami jak np interfejs audio dla lepszego odsłuchu i w przypadku jeśli chcemy nagrać instrument bądź wokal, jakiś mikrofon i monitory studyjne ewentualnie słuchawki studyjne. Jeśli chodzi o interfejs audio do zastosowań domowych osobiście korzystam z sprzętu firmy M-Audio model Mtrack 2x2 który do 400zl kupimy nawet nowy, ewentualnie trochę droższe sprzęty Focusrite Scarlett, czy nawet mające średnie opinie, a dające radę Behringery które wbrew pozorom są w miarę przyzwoite (a są jednymi z najtańszych rozwiązań). Jeśli chodzi o mikrofon nie sugerowałbym się stricte opiniami na internecie. Tutaj zależy to od naszych potrzeb (czy chcemy nagrywać bardziej wokal czy instrumenty oraz jakie to instrumenty) i od naszych preferencji. Po mikrofon najlepiej iść do dobrego muzycznego i powiedzieć mniej więcej co szukamy. Jeśli to dobry sklep muzyczny, sprzedawca wyciągnie nam z 10 mikrofonów, podłączy i możemy się pobawić. Się rozpisałem :) tak to jest jak człowiek coś bardzo lubi :D

[@BarteQ72]

20:40 do dziś nie potrafią wiarygodnie syntezować mowy? Polecam zajrzeć na Not Jordan Peterson. AI praktycznie bezbłędnie syntezuje głos wspomnianego pana. W ogóle rosnące możliwości deepfake'ów są trochę przerażające.

[@majonezkielecki139]

Nie ma nic lepszego niż obiad i 30 minutowy materiał na arhn.eu

[@Preston1982]

+ zimne, lekkie piwko... 🍺

[@malek69]

Pomiędzy SIDem, MIDI a mp3 wspomniałbym jeszcze o trackerach jak np: nieśmiertelny Fast Trucker II

[@sahalin12345]

O tak. Fast Tracker II mocarny tracker jak na swoje czasy ale porównać do jakiegokolwiek dzisiejszego DAW to naprawdę szacun dla ludzi którzy w tym robili. FTII miał przynajmniej wysoką rozdzielczość co za tym idzie dużo przyjemniejszy niż np: Pro Tracker.

[@albertjasinski9571]

Ten film to potwarz dla Amigi i formatu MOD ktory był przez ładne kilka lat standardem muzyki komputerowej. Pomysl zastosowany w MODach przeniesiono na PCty i rozwijano na długo przed spopularyzowaniem się odtwarzania całych utworów. Mody miały natomiast wielką przewagę nad formatem MIDI bo ichjakość nie zależała od instrumentarium karty dzwiękowej. Wszystkie próbki dźwięków były zapisane razem z patternem melodii. Generalnie format MOD (orginalnie jedynie 4 kanałowy) umożliwiał tworzenie dowolnych melodii na bazie instrumentów nagranych przez kompozytora z równoczesną możliwością wykorzystania syntezy dźwięku. To jak to brzmiało sobie poszukać na youtube. Na komponowaniu modów wyrosło wielu profesjonalnych muzyków. Choćby Skorpik który w CDProjekt Red jest odpowiedzialny za udźwiękowienie gier z Wiedźminem. Twórców było jednak znacznie więcej i tworzyli prawdziwie genialne kompozycje. No choćby takie "Party Sux" od Dreamera: kzbin.info/www/bejne/jYCXcoSJbbiJbqM Genialne :)

[@MrMajorbajor]

Dziękuję za wspaniały materiał.

[@Marecheck1978]

17:16 Sampling BYŁ SŁYSZALNY na zmodernizowanym układzie, ale był bardzo cichy! Znam z autopsji :D Miałem C64 z 1990 roku z serii "Video Supergame64". Był to zestaw "budżetowy" w wydaniu "Mydelniczka", ale już ze zmodernizowaną płytą główną, z ostatnich lat produkcji w USA. Maszyna kosztowała moich rodziców 1 900 000 ZŁ (oczywiście, przed denominacją w 1995 roku;) w okresie szalejącej inflacji. PS> Pamiętam WSZYSTKO, łącznie z zakupem mojej Amigi 500, pod koniec maja 1993 roku. Śpieszyliśmy się, bo w czerwcu wchodził do Polski VAT i cena Amig skoczyła bodaj o dwie bańki. Zresztą, mam nawet rachunki, tylko muszę pogrzebać w archiwum. O kasetach ze starymi programami i całymi rocznikami C&A nie wspomnę. Pozdrawiam :D

[@ZMASLO]

22:11 fajnego ThinkPada ma tam Qzak :D

[@ishineee]

O siema zmaslo

[@szymonsynak6006]

Kiedy e8400

[@oskarmarkowicz3081]

@@szymonsynak6006 😐

[@Ethera55]

Jak zwykle super materiał, człowiek się zawsze dowie jakiś ciekawych rzeczy

[@90msg90]

26:30 DAC to Digital - to - Analog Converter ;)

[@arhneu]

Wtf. Jak to przeszło korektę 😂

[@tennickjestzajety69]

@@arhneu pewnie jak najszybciej 😂

[@mateuszmkalinowski]

@@arhneu Myślę że w ten sposób że jest na końcu materiału który ma pół godziny... Jak bardzo by nie uważać, można chyba spokojnie założyć że na końcu się trochę mniej zwraca uwagę, wybaczamy ;)

[@franekkimono7012]

@@mateuszmkalinowski Byłem w stanie zwrócić na to uwagę podczas oglądania, a materiał obejrzałem tylko raz. Nie ma tu wybaczenia, bo to jest rażąca literówka. Ty możesz sobie wybaczać, ale proszę nie wypowiadaj się za innych. Ja nie wybaczam.

[@mateuszmkalinowski]

@@franekkimono7012 Zobaczyłeś, bo oglądałeś sobie dla przyjemności, a nie po wielogodzinnym montażu. Będę pisał za innych, bo aby liczba mnoga była uzasadniona wystarczą dwie osoby, a ja i mój znajomy jak najbardziej wybaczamy

[@pawematuszczak7316]

Wszystko spoko, ale zabrakło momentu prawdziwej rewolucji, czyli Amigi. W Amidze w układzie Paula były cztery kanały, każdy zdolny m.in. do odtwarzania próbek, nawet 44 kHz. Ograniczeniem była wielkość pamięci i moc procesora, ale np. takie WAV-y można było spokojnie odtwarzać. Przez długie lata te same gry wydawane na PC i Amigę powodowały zażenowanie właścicieli PC gdy widzieli grafikę i muzykę wersji na Amigę. Również w zakresie syntezy mowy Amiga był przełomem, i to również ze względu na Paulę, która to robiła obłędnie (jak na tamte czasy), a aplikacja do syntezy mowy była standardowo w systemie operacyjnym.

[@MsJJason88]

Świetny jak ZAWSZE materiał ;-) Ciekawie przedstawiony temat, pomimo dość długiego odcinka. Jak najwięcej takich odcinków :-)

[@Slubicjusz]

Przychodzi programista ze sceny PC do programisty ze sceny C64 i mówi: - nie odegrasz Prodigy na tym waszym SIDzie - potrzymaj mi piwo! I powstało coś takiego: kzbin.info/www/bejne/eIOoZomniqpno9E Oryginał od 7:32 z obrazem: kzbin.info/www/bejne/mHqwZaNmqrFphtk

[@synapsex3063]

Jak zwykle oglądałem z wypiekami na twarzy. Chętnie posłuchałbym o SIDzie. Dzięki serdeczne!!

[@drrSowaPL]

To jest wlasnie material na miare Arhn.eu. Starego dobrego Arhn.eu. Rzetelny, porzadny, dlugi, solidny, ciekawy, interesujacy, niebanalny. Widac, ze nie byl przygotowany na kolanie. Oby jak najwiecej takich !! PS - super pomysl z syntezatorem z BlackBoxa jako "rozdzialy". Az sie lezka w oku kreci :-) Pozdrawiam

[@kamilbaczkiewicz3138]

11:43 Ależ genialna jest ta ścieżka basowa.

[@richardmorrow6381]

Jeśli chodzi o SID = a , to ja nie zapomnę dema teamu Digitize Design Group pt. "Sabrina" , oraz takiego dema , w którym komputer rysował z kresek tóżne wzory , a w podkładzie muzycznym był utwór "Enola Gay" (proszę o przypomnienie mi nazwy tego dema) .

[@r3v0lt]

Do dzisiaj ten syntezowany głos Commodore'a 64 śni mi się po nocach. A kiedy mam już poważne koszmary, to nawet śpiewa: "Płynie Wisła płynie przez polską krainę" :D

[@kacpergrzesik8445]

Jakiś czas temu szukałem chociażby angielskiego artykułu na ten temat, ale nie mogłem znaleźć ciekawego, a tu proszę, jaka niespodzianka

[@porywacz_zwlok]

oczywiście chcemy materiał o SID'zie

[@michal_cywinski]

Bardzo prosimy o materiał o SID

[@arti040]

I nic o Amidze i jej wkładzie w rozwój multimediów?? :-(

[@andrzejwisniewski7358]

To prawda. Stare SID-y nie brzmiały identycznie. Doświadczyłem tego słuchając muzyki z Yie ar kung-fu czy Fist II na C64 u kolegi, brzmiał inaczej niż u mnie, bardziej przytłumiony i przez to bardziej klimatyczny. Zjawisko to dotyczyło 6581, na nowych sid`ach chyba nie było już takich różnic.

[@radiozelaza]

gdzie Amiga, do wuja?!

[@bialasiczek]

Początek bardzo dobry. Głębokie zagłębienie w historię, szczegółowe wiadomości. Historyczne źródła i materiały. Ciekawa stylistyka wideo, skojarzyły mi się filmy puszczane w muzeach. Natomiast od pewnego momentu dało się odczuć, że materiał był kończony "na szybkości". To nie jest tak, że fani Amigi "mogą Ci wybaczyć" lub nie. Po prostu brak żadnej wspominki o tym komputerze powoduje, że materiał jest wysoce niekompletny. Paula była naprawdę przełomowym chipem, czegoś takiego nie było na komercyjną skalę w tamtych czasach w domowych komputerach. Moim zdaniem, jeżeli chciałeś zmieścić się w zadanym czasie, to poświęciłeś za dużo czasu na syntezę mowy - to był tylko jeden z wielu celów, który przyświecał inżynierom komputerowego audio. Nie był najważniejszy. Lata dziewięćdziesiąte były niezwykle interesujące i dynamiczne w dziedzinie PC audio. To się nie skończyło na pierwszym Sound Blasterze... Brakowało mi też mocno informacji na temat syntezatorów i głównych firm (m.in. Yamaha, Roland), których chipy zapoczątkowały drastyczną ewolucję w komputerowym dźwięku. Albo Disney Sound Source/Covox? Niezwykle popularne, tym bardziej na rodzimym rynku. Do tego, od pewnego momentu miałem wrażenie że gdzieś posypała się chronologia. Gdybyś uciął film gdzieś do czasów C64 i nazwał to "historia komputerowego audio - część 1 z x", to nie miałbym z tym żadnego problemu. Ot, wierzyłbym że stworzycie kolejną część, wchodząc w późniejsze czasy. Natomiast jeśli tworzycie materiał dokumentujący historię, nazywacie go "krótka historia komputerowego audio" i nie uwzględniacie kamieni milowych, to powstaje zbyt wiele niedopowiedzeń. Stąd dałem łapkę w dół. Po prostu zarówno anglojęzyczni twórcy, jak i Wy, arhn.eu, przyzwyczailiście mnie do pewnego poziomu, z którego już nie chcę schodzić.

[@arhneu]

Dzięki za komentarz i dobrze opisaną „łapkę”. Wezmę sobie do serca. 👍

[@filipjarmuszczak4488]

Dobra robota! Nareszcie coś o audio i muzyce :) I koniecznie film o SIDzie! Tylko proszę, arpeggio czyta się "arpeDŻio" xD

[@modelarmusic4729]

Super materiał! Dzięki ! :)

[@bartibv]

Świetny materiał jak zwykle, tym bardziej się cieszę, bo jestem elektronikiem hobbystą i muzykiem z wykształcenia i zamiłowania, a midi jest mi szczególnie bliskie :) czekam z niecierpliwością na odcinek o SIDzie :))

[@Speaktrap]

Ani słowa o Amidze?

[@painkillergko]

Czekam na material o SIdzie:)

[@franciszekzielony]

To powinien zrobić Reduktor szumu, to by mniej szumiało na początku.

[@Nekrel]

Już 3 lata minęły od kiedy cię oglądam, jakość twoich filmów się znacznie poprawiła, poczucie humoru również uległo zmianie, mam nadzieję że twój kanał nie skończy się (na ten moment) , pozdrawiam i życzę wiele sukcesów😀

[@Nekrel]

@Wojtek Ch eh, autokorekta nawet nie wie jak pisać

[@robsonicam]

Piekna historia cyfrowego audio. Dobra robota. Super!

[@no9or9]

Nawet bez wzmianki o The Ultimate Soundtrackerze? Trackery miały swoje życie na komputerach i konsolach, a nawet życie po życiu grach causalowych po dwutysięcznym roku i na wczesnych telefonach komórkowych. Wszędzie tam gdzie urządzenia umiały już coś grać, ale nośniki nie pozwalały jeszcze na przechowanie mp3/wav.

[@frogger1555]

Film ekstra, jak zawsze z resztą. Co do materiału o SID- bardzo chętnie obejrzę!

[@crusaderanimation6967]

Film o SID ? tak poproszę, uwielbiam technikalia :D

[@bielnikos7522]

Jesteś profesjonalistą, to najciekawszy film jaki obejrzałem od kilku dni, szkoda że telewizja publiczna nie interesuje się takimi programami które zapewne przyciągnęły by ogromne ilości odbiorców.

[@HieronimBuszewski]

Pamiętam jak trafiłem na pierwszy materiał arhona lata temu i zdziwiłem się, że można mieć taką jakość na polskiej scenie jutuba. I dzisiaj jest jeszcze lepiej, tak trzymaj ekipom ARHN.EU

[@wrugtwuj2]

Wszystkim tak naprawdę od początku chodziło o hardbassy

[@radarekxp]

Arhon, Jesteście nie do opisania. Właśnie zacząłem swój kurs - HND Sound Production. Gdzie jednym z moich przedmiotów jest właśnie Digital Audio. I pomimo to że mam styczność ze standardem midi od 15 lat, to i tak za cholerę nie miałem pojęcia na czym tak naprawdę różni się sygnał Analogowy od Cyfrowego. Dzięki waszym łopatologicznym opisom wreszcie zrozumiałem czym właściwie jest próbkowanie dźwięku I dlaczego różne częstotliwości nie są ze sobą kompatybilne. Im dalej w las tym wasze materiały są bogatsze i naprawdę ten pomysł z brakiem muzyki na początku filmu było niczym geniusz Howard'a Shore'a w pierwszej części władcy pierścieni. Naprawdę wiele wam zawdzięczam, a co najmniej jedną beczkę czeskiego Piwa :D. Pozdrawiam.

[@CARGO6000]

Brak Amigi w historii audio komputerowego to największy błąd!

[@Mariusz_Wlodarczyk]

Fakt, że można było wspomnieć. Idealnym momentem w filmie był ten gdy mówiono, że komputery generowały dźwięk, a nie potrafiły odtwarzać nagranego dźwięku. Paula w Amidze właśnie to robiła. No ale czuć, że prowadzący wychował się raczej w świecie komputerów biurowych.

[@outdatedTV]

Gdy tata przywiózł Amigę 500 z Niemiec w 1992 roku, to był ten moment, gdy przepadłem w komputery, co trwa do dziś. Obraz, muzyka, gry, nawet sam Workbench... Tweakowanie ustawień trwało bez końca. Dźwięk z Amigi, świeżo po C64, to był kosmos, spełnienie marzeń i złoty cielec :D

[@Mariusz_Wlodarczyk]

outdated TV W 1992 w Polsce to faktycznie było coś. 👍 Ja w 1994 dostałem A500.

[@KuziemekK]

Dawaj film o sidzie, kokosów pewnie nie zbije, ale ja chętnie obejrze

[@este4955]

Właśnie dla takich teści subskrybuje ten kanał. Widać kawał włożonej roboty w ten projekt i za to należy się szacunek. Niesamowicie ciekawy temat, a do tego zrealizowany bardzo profesjonalnie. W/G mnie nie warto poświęcać osobnego odcinka tylko i wyłącznie dla samego chipu dźwięku z C64, bo ogólny temat był dużo ciekawszy i przedstawiłeś go po porostu perfekcyjnie.

[@strachster]

Tak chcemy wiecej o SID

[@tomaszizbacki6882]

Lubie Cie ogladac bo opowiadasz zajebiscie

[@pawelekgno]

Świetny film, jak zwykle zresztą :) Chciałem kiedyś zaproponować materiał o "mowie" "ludzkiej" w starszych grach, fajnie, że liznąłeś trochę tematu. Kiedyś zupełnie nie mogłem pojąć, jak przy tak ograniczonych dźwiękach twórcom udawało się przemycić "Cowabunga", "Blades of Steel", "Ski or Die" czy "Eat my shorts", a to tylko przykłady gier, w które grałem za dzieciaka na kolejnych klonach NESa. Zawsze się też zastanawiałem, dlaczego w grach Codemasters muzyka aż tak bardzo się różniła od większości (na korzyść gier z tej stajni oczywiście).

[@Mariusz_Wlodarczyk]

Wszystko fajnie, materiał bardzo ciekawy. Ale żeby mówiąc o MIDI nawet jednym zdaniem nie wspomnieć o Atari ST/STE? Albo mówiąc o samplach nie wspomnieć o Amidze, jej Pauli i trackerach? Za to poświęcono całkiem spory kawałek filmu na przedstawienie bałaganu jaki zrobił Microsoft swoim prymitywnym DOSem w świecie biurowych komputerów PC (w praktyce w niemal 100% bezdźwięcznych w latach 80-90).

[@ArtMacabre197]

Układ SID to legenda,podobnie jak kompozytorzy którzy pisali na niego muzykę.

[@NuclearMoonCat]

Czekam na osobny materiał o SID! Świetny materiał, zarówno wizualnie, jak i merytorycznie! Edit: Przyczepię się tylko do jednej rzeczy i prawdopodobnie jest to moja i tylko moja preferencja. Nie podobało mi się jako tło prezentacji wideo z CRT (to, gdzie Qzak pyka w Keena). Strasznie to miga (z wiadomych powodów) i już po kilku sekundach ma się dość i zaczyna się kręcić w głowie.

[@zajacniebieski]

13:10 keep talking, czyli cytat z pana geniusza fizyki i wykorzystany na powiedzmy sobie szczerze ostatniej płycie pewnego zespołu

[@Ginny6789]

Kocham ten materiał! Nieraz tu wrócę!

[@bartekadamczyk2852]

Na dobrą sprawę z każdej omawianej części można by zrobić minim godzinny odcinek. Szacun za zmieszczenie takiej historii w 20 minut, gdzie realnie najważniejsze kroki zostały prosto wyjaśnione i wszystko trzyma się kupy :)

[@MrTheBezamat]

Wow, super robota, czekam na materiał o SIDzie :D!

[@marcinprzegalinski342]

Arhon, a gdzie COVOX lutowany przez wszystkich posiadaczy 386, gdzie SB kosztował 1/2 kompa ? Fatraker i mody, gdzie są ?

[@__...Michal...__]

świetnie wykonany film o audio trzyma klimacik mocno :)

[@valyensongbird]

Ekstra! A śmiem twierdzić, że MIDI nie tylko jest niezapomniany przez muzyków, ale eksploatowany na milion sposobów i ja sama nie mogłabym nagrywac, komponować i w ogole żyć bez MIDI :D A chętnie bym sie w sumie dowiedziała więcej i o MIDI i o SIDach, mega interesujący temat.

[@marcinepicki1719]

Nostalgłem, przypomniałeś mi o kabelku łączącym kartę dźwiękową i cd-rom

[@dawidmichalik3900]

Świetny materiał, ekstra się ogląda wasze filmy.

[@luk318]

Świetna robota. Trochę lata 90 i późniejsze potraktowane po macoszemu według mnie (za duży skrót), ale tak to cały materiał super ciekawy - jak zwykle ;)

[@K0WAL]

Świetna robota.

Bardzo chętnie obejrzałbym materiał poświęcony w całości układowi SID.

[@Szedar]

27:48 dlatego że dźwięki ze starych gier są emulowane to nie brzmią już tak samo, dlatego jak chcę pograć w stare gry na DOS'a to nie używam jak większość DOSBox'a tylko mam na pendrive zainstalowanego bootowalnego FreeDos'a i odpalam go na poczciwym blaszaku z wbudowanym głośniczkiem na płycie głównej aby poczuć 100% nostalgii :)

[@bebokRZly]

o SID, KONIECZNIE!

[@detalite]

Przydała by się druga część. Zabrakło informacji o amigowym chipie Paula. Zaprojektowany w 1984 mógł odtwarzać dźwięk 4 kanałowy 8 bitowy przy próbkowaniu 28 kHz lub 2 kanały po 14 bitów, czyli 5 lat wcześniej niż legendarny Sound Blaster. Zresztą wystarczy posłuchać muzyki z gier z wczesnych lat dziewięćdziesiątych żeby porównać możliwości dzwiękowych Amigi i PC.

[@riskzerobeatz]

Super filmik. Dziękuje i pozdrawiam :D

[@ChrisPosu]

Jak ja kocham takie techniczne odcinki

[@deto1987]

Ostatnio mam zajawkę na muzyke z wykorzystaniem układu SID. szukałem ciekawych materiałów na temat chipu, ale jakoś średnio mi to szło. Film na ten temat to strzał w dziesiątke:) Także 3mam kciuki za (dość szybką mam nadzieję ) realizacje materiału!

[@lukderk]

Nie ma Amigi, do kosza z takim materiałem😗

[@telewizjatoya5582]

droby błąd się wkradł w 26:31 zamiast Digital to Analog Converter, jest Digital to Audio Converter.

[@dos1837]

Teraz takie programy jak MuseScore odpalaja midi za pomocą wbudowanego soundfontu. Przyczym ten z MuseScore brzmi bardzo realistycznie jak na midi/soundfont

[@McSqueezy]

Zastanwia mnie, czemu w nazwie plików nie można użyc znaków \ / : * ? " < > | ?

[@kajetanparzyszek672]

1. / \ : - są używane przez system do określania choćby ścieżek dostępu C:\\folder1\folder2, chyba jasne czemu nagle w nazwie folderu nie może się pojawić kolejny \ 2. * ? < > | " - używane są w wierszach poleceń jako znaki specjalnie( * - zastępuje ciąg znaków) i tak użycie ich jako nazw plików wprowadzało by sporo zamieszania ;)

[@tomaszgasior772]

W Windows ukośniki służą do oddzielania elementów ścieżek (obydwa ukośniki mogą być do tego użyte). Dwukropek jest w Windows używany do definiowania strumieni NTFS (sekurak.pl/alternate-data-streams-ads/). W Linuksie jestem w stanie użyć wszystkich podanych przez ciebie znaków, za wyjątkiem / oczywiście. :) i.imgur.com/zKXXn0m.png

[@marekjakimowicz]

Ciekawostką jest też nie możesz nazwać pliku: "COM1", "LPT1" lub "NUL".

[@tomaszgasior772]

@kineskopowy_krul xDxDxD Używam Arch Linuksa i GNOME.

[@transformatamellina9762]

@@tomaszgasior772 Na Linuxie też nie możesz używać jakichś tam znaków. A już na pewno nie możesz używać gwiazdki.

[@sikor02]

Ostatnio sieć neuronwa MelNet (bodajże z czerwca 2019) potrafi generować realistyczne fragmenty muzyki, recytować teksty i podmieniać głos autora. Obczajcie sobie.

[@nodeadphones9663]

Tak, chętnie obejrzę film o sidzie z komodorka, a jeszcze chętniej posłuchałbym jak o tym układzie opowiada właśnie sam z c64 (Nie to, że ty słabo opowiadasz, wręcz przeciwnie, po prostu wolę usłyszeć sama mówiącego o czipie, z którym kiedyś (i teraz) współpracował (i współpracuje)

[@jacolexx]

Dobry filmik. Wydawało mi się, że po prawie 30 latach gdy pisałem muzykę na c64, nie dowiem się nic nowego o sidzie

[@MrAguero90]

Cudownie byłoby gdybyś zrobił historię Soundblasterów : ) i coś w podobie o kartach graficznych i ich rozwoju, szczegółach dotyczących poszczególnych generacji Geforców i Radeonów. A ten filmik FENOMENALNY! : )

[@pirzol89]

Dla fanów SID'a polecam zespół Welle:Erdball :)

[@XaxeLoled]

Dobry i ciekawe materiał. Jak zwykle zresztą :-).

[@irocket]

O, Planet X3 od 8-Bit Guy'a :)

[@kamilcenzura8427]

Powinni to puszczać w szkołach.

[@waher91]

SID? Jasne, specjalnie się uczyłem basic-a aby móc go programować, chętnie posłucham co masz o nim do powiedzenia. Jakbyś potrzebował materiałów, screenów - wal śmiało (trochę trwa pisanie muzyki na komodzie). Pozdrawiam!

[@jayce704]

Arhon popłyną jeszcze głębiej w retro!

[@koprocesorarytmetycz]

Niech Ci Bóg w dzieciach, papież w kremówkach, a szatan w Rolexach wynagrodzi za ten film. Jesteś niesamowity!!!!!

[@KrispyBarbarian]

W końcu ktoś podjął ten temat 😍😍😍

[@kondzio2003]

Pewnie, że warto stworzyć szerszy materiał bardziej szczegółowo omawiajacy temat SIDa

[@604psysutra604]

Trochę szkoda, że całkowicie pominięto temat trackerów

[@kam_mil]

świetny film! oby tak dalej :D

[@darekmaver]

Zajebisty materiał, wielki szacun za napracowanie.

[@TheCzarnyrower]

Świetny materiał, czekamy na wincyj!!!