Τζαβέλλαινα & Στη βρύση στα Τσερίτσιανα

Δυο ιστορικά τραγούδια που αναφέρονται στον 2ο λεγόμενο, πόλεμο του Σουλίου όπου πρωτοστάτησε η περίφημη Μόσχω, σύζυγος Λάμπρου, η θρυλική Τζαβέλλαινα. Στη μάχη της 20ης Ιουλίου 1792, τριακόσιες Σουλιώτισσες με επικεφαλής τη Μόσχω, επετέθησαν και κατετρόπωσαν το εκστρατευτικό σώμα του Αλή Πασά σκοτώνοντας 2.000 τουρκαλβανούς ενώ τα δικά τους θύματα ήταν μόλις 74.
Από την επετειακή εκπομπή της ΕΡΤ αλάτι της γης - Η αρετή και η τόλμη των τραγουδιών του αγώνα με τον Βασίλη Σερμπέζη, τον Κώστα Κατζιλιέρη και τον Κώστα Μήτση που μεταδόθηκε την 25η Μαρτίου 2013.
Έπαιξαν οι μουσικοί: Γιώργος Κωτσίνης: κλαρίνο, Μανώλης Κόττορος: βιολί, Κλέαρχος Κορκόβελος: σαντούρι, Θωμάς Κωνσταντίνου και Βασίλης Τριάντης: λαούτο, Βασίλης Γαλάνης: ντέφι.
Χόρεψαν ομάδες του Λυκείου των Ελληνίδων της Αθήνας, με την επιμέλεια του Λευτέρη Δρανδάκη.
Έρευνα - παρουσίαση εκπομπής: Λάμπρος Λιάβας, σκηνοθεσία: Γιάννης Μαράκης, καλλιτεχνική επιμέλεια: Σοφία Σπυράτου, παραγωγή: GV PRODUCTIONS
α. «Τζαβέλλαινα
Ως πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού, ως παραδοσιακό Κλέφτικο, φέρεται αυτή του Γρ. Τουλούση, το 1925, με τα στοιχεία GA - 1130 ODEON Γερμανίας GO - 174 και την ίδια χρονιά GA - 1504 ODEON Ελλάδος GO - 174.
Στίχοι:
Ωρέ, κορίτσια από τα Γιάννενα, γριά Τζαβέλλαινα,
ωρέ, νυφάδες απ’ το Σούλι,
τα μαύρα να φορέσετε, στα μαύρα να ντυθείτε,
το Σούλι θα χαρατσωθεί, χαράτσι θα πληρώσει!
Τζαβέλαινα σαν τ’ άκουσε, βαριά της κακοφάνη,
πιάνει και ζώνει τ’ άρματα!
β. «Στη βρύση στα Τσερίτσιανα»
Χιλιοτραγουδισμένο χορευτικό τραγούδι του οποίου η πρώτη εμφάνιση στη δισκογραφία είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί. Υπάρχει στις συλλογές των Περιστέρη (1957), Οικονομίδη (1958) ενώ έχει ηχογραφηθεί από τον Σίμωνα Καρρά με τον Σάββα Σιάτρα και κλαρίνο τον Βασίλη Μπατζή, το 1975. Τέλος, υπάρχει σε δίσκο LP του Αλέκου Κιτσάκη από το 1980. Χορεύεται σαν δίρυθμος χορός «στα τρία» και «στα δυο, μέσα - έξω».
Στίχοι:
Στη βρύση στα Τσερί - νι - τσιανα, στον πάτο από τη χώρα
Μπουλουκμπασιά- άει γεια σας παιδιά
Μπουλουκμπασιάδες κάθονταν κι όλο Μαργαριτιώτες
κι αγνάντευαν τον πόλεμο, πώς πολεμάει το Σούλι,
πώς πολεμάει η Τζαβέλαινα, με τους αρβανιτάδες!
πώς πολεμάν’ μικρά παιδιά, γυναίκες σαν κι οι άντροι!