Chaos w fizyce klasycznej i kwantowej, Karol Życzkowski

Nie jest łatwo cokolwiek przewidywać. Szczególnie przyszłość. Wyjątkiem od tej zasady jest ruch okresowy. Patrząc na położenie słońca na niebie nietrudno określić, kiedy schowa się za horyzontem. Przewidywanie pogody jest znacznie trudniejsze, gdyż w grę wchodzi wielka liczba zmiennych opisująca temperaturę i ciśnienie w różnych miejscach globu.
Istnieją także znacznie prostsze układy fizyczne, opisywane zaledwie kilkoma parametrami, których dynamika jest bardzo czuła na warunki początkowe: nawet niewielka zmiana wyjściowego położenia lub prędkości cząstki powoduje, że jej trajektoria zmienia się diametralnie. Jeśli odległość dwóch punktów w przestrzeni fazowej rośnie wykładniczo w czasie, taki układ zwany jest chaotycznym, a jego zachowanie można przewidzieć jedynie w krótkim przedziale czasu. Zachowanie się takiego układu często kojarzy się z efektem motyla: ruch skrzydeł jednego motyla w Puszczy Białowieskiej może zmienić tam ciśnienie oraz temperaturę i pośrednio wpłynąć na zmianę pogody w Krakowie…
W swoim wykładzie prof. Karol Życzkowski przybliży nam pojęcie chaosu deterministycznego oraz opowie o tym, jak powszechna powszechne są tego typu dynamiki w fizyce klasycznej. Przedstawi też podstawowe założenia mechaniki kwantowej - teorii probabilistycznej stworzonej do opisu układów fizycznych wielkości pojedynczych atomów - oraz spróbuje doprecyzować pojęcie kwantowego chaosu.
Prof. Karol Życzkowski pracuje na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadzi badania m.in. w obszarze układów nieliniowych i złożonych, chaosu klasycznego i kwantowego, teorii informacji kwantowej, teorii głosowania, ekonofizyki i matematyki finansowej.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

[@robertpozoga-z2e]

gość jest dobry . naprawde dobry .I nie dlatego że coś wie czy rozumie ale dlatego że pozwala sprawić żeby ci co go słuchają zrozumieli o czym mówi

[@michakuhr8774]

Gestykulacja i mimika Pana Życzkowskiego zasługuje na wzmiankę w komentarzu. Mistrzostwo! 🫠 Interesujący i przystępnie podany materiał. Chcę więcej! 😁

[@GustavoFreeng]

No tak, trafna uwaga 😊

[@GustavoFreeng]

Czwartego upuszczenia kluczy prowadzący już nie wytrzymał i zniknąl 😅

[@Ijon_T_jr]

O ukrytych założeniach jeszcze: producent pilota-breloczka na pewno założył, że "przecież nikt nie będzie nim rzucał 20x/h, spokojnie możemy obiecać 10 lat gwarancji" 😊

[@TymexComputing]

Miałem seminarium z Panem profesorem - na codzień też tak szybko mówi :) i to tak szybko mówi w każdej dziedzinie fizyki teoretycznej - tj atomowej, ciała stałego i statystycznej :) Co do układu słonecznego to bardzo ważna w jego zagadnieniach chaotycznych jest tzw "liczba obrotów" wywodząca się jeszcze z mechaniki klasycznej - dyskusja nt liczby obrotów marsa, jowisza i pasa asteroidów między nimi to jest kolejne pół godziny :)

[@bedroomCode]

Więcej Pana Profesora! Opowiada w bardzo ciekawy sposób.

[@TymexComputing]

To prawda :) jak do tego dowiedziałem się że w Krakowie jest cała rodzina profesorów Życzkowskich z różnych uczelni z takim powołaniem to dopiero mi to rozjaśniło wyobraźnię :)

[@MajkelPo]

Co za świetny, można powiedzieć nawet, że brawurowy ten wykład. Dziękuję bo słucha się Pana idealnie. ❤

[@BorsukMiodowy]

Super wykład, przyjemnie się ogląda.

[@zbigniewkruszewski6226]

Wybitny wykład . Wspaniałe pytania końcowe.

[@grzeskalisz6482]

Zwięźle,klarownie,prosto i zrozumiale ale chce więcej i więcej!!!! Szacunek dla Pana bo poczułem się mądrzejszy.

[@termoizolacjewbudownictwie1019]

Bardzo dobry wykład. Pan Profesor- mistrzostwo! Widziałem inne wykłady, miałem wątpliwości czy to matematyk czy fizyk spora wszechstronność.

[@Jolawu1]

Świetny wykładowca! Dziękuję. 😊

[@MultiStereo13]

Sebastianie, świetna rozmowa i rozmówca. Populazytorzy nauki mają sobie coś do powiedzenia o chaosie i jego fizycznych przejawach. Gratuluję i pozdrawiam, Grzegorz

[@tomaszhowaniec5409]

Super wykorzystanie akcentów na 1, 2 od końca i na ostatnią sylabę. Po Niemiecku, Łacińsku i Polsku.

[@rednekromanta8434]

Super temat i wykład, dzięki

[@sylwia9033]

Interesujący temat 👍

[@i_graszka]

Zachwyciłam się. Może nie tyle chaosem, ile Panem Profesorem :)

[@Jot_Pe]

Karol Życzkowski - znam go jako autora wspomnień z wojska "Notatnik szeregowca" i współautora przewodników ski-alpinistycznych "Polskie Tatry Wysokie" 😄

[@s3rverius]

Miło mi widząc, że Prowadzący też wie o czym jest rozmowa xD

[@RysiekQwerty]

Co to jest chaos.? To indywidualny punkt widzenia. Ktoś mówi.. "góry są piękne" a ja powiem że to kupa skamieniałej ziemi z bliska kupa piachu i brudu... słowem śmietnik.Zatem "wszystko... to chaos" Wspaniały wykład. Na luzie bez spiny.Lubię takich wykładowców jak Pan Profesor.Chwilami.. leję😂 Takie wykłady wchodzą jak nóż w masło.

[@odnowa6815]

Rewelacja

[@aleksanderdudziak4265]

Już się bałem, że prowadzący spotkanie, pan Szybka założy sobie nogę na szyję.

[@drakouzdrowiciel9237]

Podobieństwo między funkcją falową a magią tkwi w ich zdolności do wywołania niepojętych zjawisk, które przekraczają granice naszej codzienności, otwierając drzwi do niezwykłych światów pełnych niewyjaśnionych tajemnic.

[@bg07657]

Czy entropia powoduje niestabilność układów?Czy jest efektem tej niestabilności?

[@jankowalski9759]

1:12:40 Proszę to powiedzieć "specjalistom od klimatu". Mamy problem w modelowaniu ruchu 3 ciał ale świetnie już wiemy jaki jest wpływ człowieka na klimat.

[@rigelheron9997]

Klimat jednak znacznie łatwiej modelować niż pogodę.

[@antonmika-57]

​​​@@rigelheron9997przy założeniu, że klimat to baza danych i jej statystyczna analiza(tejże pogody) z 30 lat, tego "łatwego " modelowania. Gratuluję logiki myslenia.

[@rigelheron9997]

@@antonmika-57 Twoje założenie jest błędne. Modelowanie klimatu nie polega wyłącznie na statystycznej analizie danych pomiarowych, tylko na tworzeniu modeli fizycznych i następnie konfrontowaniu ich przewidywań z tymi danymi. Również gratuluję.

[@antonmika-57]

@@rigelheron9997 jak we wszystkim definicje ciagle się zmienia. Np. żeby zakamuflować powikłania szczepień polio w Indiach WHO zmieniła definicję choroby i natychmiast statystyki były prawidłowe. Te, do niczego nieprzydatne modele, są nowością ery zielonych kmerów. Stara definicja to analiza 30 minionych lat. I kiedy w jakimś regionie mamy 4 lata suszy to nie ma sensu siać paniki bo w innym regionie są chłody i nadmiar wody. Najlepsze są tzw. panikarskie tendencje zwyżkowe sredniej temperatur. Tylko jeszcze nigdy srednia temperatura, kompletnie nieadekwatna wielkość, nie przekroczyła 15°C. Poza tym experci od paniki zawyżek unikają deklaracji bezwzglednej, co jest nieodzowne matematycznie do obliczania jakichkolwiek tendencji. Nie mowiac, ze nikt z klimatologów chyba nie rozumie adiabatyczneej zniżki temperatury wraz z wysokością i ze wedlug 2 zasady termodynamiki jest niemozliwe by chłodniejsze warstwy wyższe dogrzewaly dodatkowo niższe, cieplejsze warstwy powietrza. Poza tym po absorbcji uv fali radiowej promieniowanie long wave infra red nie ma wymiany fizykalnej z tlenem i azotem. To niby skąd to docieplenie i to jeszcze 3% ludzkiego udziału w 0,038% CO2 w atnosferze. Żadne znane urządzenie nie jest w stanie zmierzyc tutaj i tak problematyczną zwyżkę temperatury w Atmosferze.

[@rigelheron9997]

Myli Pan "model klimatyczny" z definicją klimatu jako takiego. Model klimatyczny, jak sama nazwa wskazuje, to przykład modelu fizycznego. Tak jak np. "model atomu" to pewna struktura matematyczno-pojęciowa opisująca atom i przewidująca jego właściwości, tak też "model klimatyczny" to, oparty o znane prawa fizyki, matematyczny opis zjawiska klimatu, czyli właśnie uśrednionego po kilkudziesięciu latach stanu atmosfery.

[@antysynteza777]

Mam nadzieję, że pilocik przeżył jakoś to wielokrotne spadanie.

[@MieczysawSylwesterKazimierzak]

Joseph Ratzinger, kiedy jeszcze nie był kardynałem oceniał, że kryzys wiary w KrK ma swoje przyczyny w zaniedbaniu nauki o STWORZENIU.

[@michalstolarczykKRK]

9:57 - wreszcie ktoś otwarcie powiedział o Archimesie, że był największy, a nie opowiadał kocopołów o Platonie czy Arystotelesie.

[@antonmika-57]

Platon i Arystoteles byli myślicielami zasługującymi na zainteresowanie. Problem zaczął die od Demokryta i Epikura. To przejęły loże masońskie i pielęgnują do dzisiaj.

[@piotrstandarddeviation6934]

Pan profesor ze sposobu bycia jest podobny do pana Zygmunta Kałużyńskiego. Chaos jest za granicą fraktali.Pozdrawiam:)

[@bg07657]

Tak będzie bo niema czasu próbkowania o wartości zero.Mimo,że istnieją zjawisa o czasie trwania zero i elementy przestrzeni ,fizyki o wartości zero.Ciągłość można by określić przy punktowym pomiarze co jest fizycznie nie możliwe.

[@iwonaosmanska6822]

Niesamowity

[@markewicz3592]

Taki przykład, opadająca zamarzająca drobina wody tworzy symetryczną przestrzenną skomplikowaną konstrukcję zwaną śnieżynką. Zamarzanie jest procesem chaotycznym ale z drugiej strony zdetrminowanym prawami wzrostu kryształów. Jednak każda śnieżynka jest inna. Jeżli ograniczy się obszar zamrażania do powierzchni płaskiej lub zakrzywionej już nie ma symetrii, tworzą się chaotyczne wzory przypominające liście. Czy można to opisać matematycznie, próbował ktoś?

[@wojciechklapczynski3381]

Co pan sądzi o wykładach Dr Woźnego na kanale Tagen Tv pod chaslem Plan Boga ,Człowiek planety Ziemia okolo250.odcinkow dla mnie to uczta naukowa

[@davidturai2303]

swietne

[@PominReklamy]

Fizyka jaka jest każdy widzi i czuje, to o czym tu rozprawiać?

[@konradhenrykowicz1859]

No kto jak kto ale profesor fizyki powinien zdawać sobie dokładnie sprawę z tego że Archimedes nie mógł za pomocą zwierciadeł palić okrętów rzymskich. Do tego wcale nie trzeba być fizykiem doświadczalnym. Mógł pròbować ale na pewno bez rezultatu. Jako broń psychologiczna mogĺo coś takiego funkcjonować, jako efektor fizyczny nie. Nawet w dzisiejszych czasach przy zastosowaniu dzisiejszych technologii konstrukcyjnyxh i optycyxh mogłoby siẹ to być może udać ale w w warunkach laboratoryjnych. W praktyce byłoby nieskuteczne.

[@x64Joxer]

dziekuje

[@piojak4782]

coś nie tak z dzwiękiem, przestery słychać

[@anonymusanonymus5280]

Wydaje mi się że wykładnik Łapunowa jest dodatni dla układu chaotycznego i ujemny dla niechaotycznego, 0 jest czymś w rodzaju przejścia. Możliwe że są różne definicje i jakąś specyficzną używa Prof.

[@mirosawhardej7478]

Tak dla ciekawości... Są układy o dodatnim wykładniku, które nie są chaotyczne. Układ musi być jeszcze mieszający.

[@SpokoSpoko]

Klucze spadały za każdym razem ale za trzecim razem zniknął z fotela pan który zaprezentował nam profesora. Możecie sami przewinąć i sprawdzić.

[@leszekostachowski549]

Układy i warunki początkowe podlegają procesom pomiarów. Sam pomiar - obserwacja to interakcja wchodząca w interakcje w jakiś taki czy inny sposób go zmieniająca.. Pozostaje statystycznie przyjmować, że pewien pomiar nie dokona takich ingerencji, aby wpłyną zbyt drastyczne na efekt mieszący się w granicach pomijalnego błędu dla efektu oczekiwanego przez nas.. Większość słynnych twierdzeń i wzorów, stałych,. Z których to czerpiemy święte wybrzuszenia o wszystkim,... to redukcjonistyczne podejście do tego zaganianie i zgadza się tylko do chwili nie przekroczenia kwantu różnic na wszystkich innych pominiętych zależnościach i oddziaływaniach.. Świetną symulacją pomijanego Nic jest cybernetyczne sztuczne nic czyli 0, składające się z tego samego co 1, a różnica wynika z rozróżnialnego skoku kwantu ilościowego.. Pozostaje jeszcze dowcip warunków początkowych - zerowych? Cóż nasze przyjęte warunki początkowe są tyko warunkami bez naszych kwantów - paczek - dołożonych ,, I jak już wcześnie marudziłem byłem sobie marudnie, cep cepa cepem cepił, a cepiście i budowa cepa nie jest prosta, bo są tacy i udowodnią, że jego zachowanie jest nieprzewidywalne..

[@MrPopolipo]

Gdyby tylko tak nauczano fizyki to dynamikę układów nie liniowych można by już w szkole średniej wprowadzić.

[@bg07657]

Dźwignią przekazujemy informację .Oczywiście musi być nieskończenie sztywna.

[@panikrystyna1]

tak😀

[@eustachyklimiuk4807]

Czas Lapunowa dla U. Słonecznego 2 miliony lat skoro wiemy że istnieje więcej niż 4 miliardy alt?

[@bg07657]

Czyżby chaotyczny znaczyło nieprzewidywalny,nie określony w przewidywaniu.

[@michalstolarczykKRK]

32:32 - czy można by lepiej wyjaśnić ten Czas Lapunowa? Przecież 2 mln lat to bardzo krótko jeśli chodzi o wiek. np. geologiczny, a jednak przez ten cały czas (istnienia Ziemii czy życia) układ słoneczny nie utracił swojej stabilności.

[@katogoria]

Co za piękny wariat! Tylko wariaci są prawdziwi.

[@biszczuk]

W opisie jest zwrot "odległość dwóch punktów w przestrzeni fazowej rośnie wykładniczo w czasie". W układach związanych takich jak np. słoneczny, to zbiór stanów jest ograniczony a w najgorszym przypadku Pluton zacznie uciekać i jego odległość^2+pęd^2 nie urośnie wykładniczo. Chyba, że opisujemy w jakiś egzotycznych współrzędnych krzywoliniowych.

[@s3rverius]

Marnujesz się siedząc na YT.

[@rigelheron9997]

Ścisła definicja wykładnika Lapunowa dotyczy "rozjeżdżania się" infinitezymalnie bliskich trajektorii. W swoim przykładzie wykraczasz daleeeko poza ten przypadek.

[@biszczuk]

@@rigelheron9997 Pytanie dotyczyły skrótu myślowego "róśnie wykładniczo". Czy 26 minucie dwie blisko siebie położone trajektorie będą oddalać się wykładniczo? (powiedzmy start z jednego punktu, tylko pędy mają niewielką różnicę w kierunkach)

[@biszczuk]

@@s3rverius To tylko na pierwszy rzut oka tak wygląda. Postanowiłem nie chcę zostawiać YT ignorantom.

[@rigelheron9997]

@@biszczuk Tak, infinitezymalnie bliskie trajektorie w przestrzeni fazowej będą oddalać się wykładniczo. Spójrz na definicję na angielskiej wikipedii. Nieprzypadkowo mówi się o WYKŁADNIKU Lapunowa, a nie np. "współczynniku" ;)

[@eMBe_official]

dla zasięgu

[@bg07657]

Laplace musiał by mić wszystkie dane i znać wszystkie prawa.

[@robertz.9493]

Gość wyglada troche jak wokalista Lamb of God :-) a wykład klasa!!!

[@relaymy]

wszystko fajnie, aż tu nagle... wUkrainie...

[@roomek]

real phisisists are crazy guys, this one here is a great example.

[@caltrask9869]

Dla zasięgów

[@marcinwiecek9968]

Z całym szacunkiem - ale to nie to co Miller i Dragan :)

[@Radek.68]

Świetnie się słucha pana profesora, ale cały czas mam wrażenie, że profesor kogoś mi przypomina... I już wiem: Tony Halik. :-D

[@ZygmuntKiliszewski]

Ma Pan rację! Miałem przyjemność chwilę rozmawiać w Świnoujściu z Tonym Halikiem. Pozdrawiam 😀.

[@theApinderak]

super wyklad ale cos dzwiek przesterowany panowie doktorzy

[@edwardlewandowski5473]

Ciekawie✋🌃😯!?

[@Ja-vr5tr]

🌻🎼🎶🗝️❄️🌍🌏☀️🫧🌫️💫🎵 24:43

[@zygmuntzarzecki]

prowadzący umył ręcę od niszczenia stołu

[@lechlaskowski6723]

Chyba nie o tym chaosie rozmawiają.

[@wieszka1761]

A ja nie wierzę w obecnie przekazywane teorie naukowe. Nawet w istnienie Archimedesa nie wierzę.

[@kojot271]

Podobnie mówi jak Korwin-Mikke

[@lech2050]

Fajnie byłoby przedstawić najpierw gościa, a dopiero potem siebie...

[@GraczPierwszy]

co jest z wami nie tak? co jest z waszymi głowami nie tak?

[@ZdzichaJedziesz]

Z chaosu JHWH stworzył niebo i ziemię zgodnie z Genesis. Nie trzeba się odwoływać do mitologii greckiej 😄

[@Glicerol]

Mitologia żydowska xD

[@dominikbatorski3121]

Ha bloody Ha!

[@katogoria]

Nie napisano w Księdze Rodzaju że Bóg stworzył coś z chaosu.

[@ZdzichaJedziesz]

To dopowiem: hebrajskie Tohu wa-bohu określające pierwotny stan świata oznacza pierwotny chaos. Tutaj Genesis nie jest oryginalna, wzoruje się na babilońskim eposie Enuma Elisz starszym o 1000 lat. Teologowie pewnie by powiedzieli że polemizuje z nim. Zamiast politeizmu mamy tutaj ujęcie monoteistycze ale schemat jest podobny. Idea że JHWH stworzył świat z niczego pojawia się dopiero w II wieku przed Chrystusem w Księgach Machabejskich i to potem wpłynie zwrotnie na późniejszą interpretację opisu stworzenia w Genesis. Chaos jest więc pojęciem biblijnym z Piecioksiegu czyli tego najstarszego rdzenia Biblii Biblia nie jest tu oryginalna podobne wyobrazenia o początku świata mamy w całym tym kręgu kulturowym, stworzenie z niczego to już wpływ filozofii greckiej

[@antonmika-57]

​​@@teczowependolino8194czym jest Tetragramm? Krok po kroku i to bez potrzeby używania wulgaryzmów.

[@m72m72]

Nieprzyjemnie się to ogląda. Koleś za szybko gada i chaotycznie.

[@Loddfafnisodr]

Psychiatryk czeka.

[@grzesiekxitami3264]

co do intuicji - ilu ludzi zmieści się na równiku?

[@OmateYayami]

Gdyby Archimedes miał dźwignie i punkt podparcia to chyba większy problem był jednak z jednolitym polem grawitacyjnym w którym by te ziemie można było podnieść... Ten przykład chyba jednak by zbyt daleko abstrakcyjny, żeby był sensowny... Co to znaczy "podnieść ziemię", w skali układu słonecznego?

Super wykład. Dziękuję. Niesamowite są pewne rzeczy wyjaśnione w prosty sposób.

[@Chorson]

Czy jest mozliwe ze np zmieszamy 2 kolory w szklance i zamieszamy czy jest szansa ze kiedys czasteczki sie znowu na 2 kolory na gorze i dole szklanki?

[@adam____]

kzbin.info/www/bejne/fYuooWCtf6yVj9k

[@G3ARHULK]

Taką ładną ławę chłop popsuje! 😂😂😂