Fizyka huśtawki - Odgłosy zestresowanego pomidora - Co zapamiętamy? | Czytamy naturę

W 164. odcinku "Czytamy naturę" opowiadam o:
1) 01:01 podstawach fizycznych huśtania się na huśtawce i obserwacjach, które są jeszcze bardziej skomplikowane;
2) 14:00 odgłosach wydawanych przez zestresowane rośliny;
3) 24:42 obrazkach, które łatwo i trudno zapamiętać.
Źródła:
1) Hirata, C., Kitahara, S. I., Yamamoto, Y., Gohara, K., & Richardson, M. J. (2023). Initial phase and frequency modulations of pumping a playground swing. Physical Review E, 107(4), 044203. journals.aps.org/pre/abstract...
2) Khait, I., Lewin-Epstein, O., Sharon, R., Saban, K., Perelman, R., Boonman, A., ... & Hadany, L. (2018). Plants emit informative airborne sounds under stress. Biorxiv, 507590. www.biorxiv.org/content/10.11...
3) Kramer, M. A., Hebart, M. N., Baker, C. I., & Bainbridge, W. A. (2023). The features underlying the memorability of objects. Science Advances, 9(17), eadd2981. www.science.org/doi/10.1126/s...
Materiał powstał dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim.

[@jakeflo8477]

Nie wiedziałem, że z Pana taki dowcipniś, bardzo to było dobre!

[@Potimus_Ripme]

Byłem na spotkaniu z panem Łukaszem i prywatnie wcale nie gorszy niż na youtubie :)

[@Zmiana_Pogody]

jako wegetarianka przez chwilę dostałam zawału 🤣🤣🤣

[@astat1]

@@Zmiana_Pogody Aspirynę protect przyjmować, pomaga w takich przypadkach.

[@adamkluska356]

​@@Zmiana_Pogody akurat rośliny boli gdy się je tnie czy inaczej uszkadza, ostrzegają się nawzajem przed drapieżnikami, cześć aktywuje system obronny polegający na aktywowaniu związków chemicznych celem otrucia konsumenta

[@LukaszLamza]

Trochę sucharyczne, ale naprawdę nie mogłem się powstrzymać. ;)

[@wilczypasterz9940]

Fizycy wyszczegółniają dwa mechanizmy huśtania: 1. Huś 2. Tu

[@DevilsAdvocate929]

🤣👍

[@belamortadela]

Skromny brodaty filozofie, dziekuje😂

[@Potimus_Ripme]

Kawitacja to jest fantastyczna zjawisko i warto by zrobić o tym osobny odcinek w kontekście sonaru, torped i łodzi podwodnej

[@bartstelmach329]

Udanego tygodnia Panu i wszystkim zainteresowanym ;)

[@dzieckochaosu]

A dziękuję i również życzę dobrego tygodnia! :-)

[@jarekkedziorko3314]

zainteresowanym czym???? dobrym tygodniem????

[@sebaxboro4025]

Nie chce "słodzić " ale twoje Materiały są konkretne. Masz pojęcie i o to chodzi. Oby więcej takich kanałów. Dziękuję

[@rafalrr7812]

Tylko maluchy huśtały się na siedząco, zawodowcy (tak gdzieś od 3 klasy) obowiazkowo na stojąco 😎

[@tennickniejestdostepny]

zawodowcy dodatkowo skakali z huśtawki kto dalej, albo kładli się pod huśtawkę, żeby ta przelatywała nad nimi. No i jeszcze level hard czyli obrót 360 stopni. :P

[@grawu]

​@@tennickniejestdostepny Na stojąco, z obrotem 360 stopni i z chwilowym zatrzymaniem na szczycie😃 wielka mi filozofia 😉

[@littleboy.7806]

Koniecznie ze tak zwaną "sztangą"

[@ukasz7073]

@@tennickniejestdostepny a zawodnicy level pro skakali "kto wyżej" nie tylko w dal.

[@Potimus_Ripme]

Dobry tytul na piosenke heavymetalowa- suchy pomidor krzyczy 🍅

[@nihilistycznyateista]

Zasadę zachowania momentu pędu, ale w odwrotnym kierunku niejako, stosuje się też w lotach kosmicznych. Otóż rakieta ma często dość dużą prędkość obrotową wokół swojej osi i jeśli chcemy, żeby się nie kręciła + wyrzucamy kawałek masy na stalowej lince, co znacznie wyhamowuje ten ruch obrotowy. A co do maszynki obracającej się - pamiętam, jak robiliśmy z kolegami eksperymwnt i nie tylko rozpędzaliśmy się daleko od osi obrotu, ale wręcz wychyleni poza obręb maszyny ile tylko się dało, a następnie wskakiwało się szybkim ruchem, aby usiąść i objąć środkowy element, jakby przytulając się do osi obrotu. Przyspieszenie było bardzo gwałtowne, a prędkość dość ekstremalna.

[@slawek277]

Witam dobry człowieku

[@tomaszkrawczyk6146]

Pan Łukasz zaklina się że nie będzie już żartował z okrzykami krzywdzonych roślin. Czekam co to będzie za dźwięk, a tu...😮 Flamenco!!

[@wiktorsamsa9112]

Teraz czekam na interpretację ( w wykonaniu tego wybitnego myśliciela ) skrzypienia krzeseł, jako okrzyköw ich rozpaczy.

[@jolantakepczynska6150]

Kasia Nosowska śpiewała kiedyś o „koncentracyjnym parapecie”, ona słyszała 😉

[@zbigniewgotkiewicz]

8 nad ranem. Wreszcie ktoś umieścił tą godzinę we właściwej porze :)

[@berakfilip]

czemu ? ucieknie ?

[@zbigniewgotkiewicz]

@@berakfilip minie niezauważona

[@berakfilip]

@@zbigniewgotkiewicz To nie tv nie zniknie

[@zbigniewgotkiewicz]

@@berakfilip a, tekst o 8 nad ranem jest wyjęty od prowadzącego ten odcinek.

[@liyanam7888]

1. Hustanie na stojaco zawsze wyzej I szybciej unosilo hustawke. Kazdy buja sie inaczej. Antyczna Filozofia ❤ 2. Nie ma sie z czego smiac z bolu roslin. Od dawna wiadomo, ze, gdy plonie las drzewa daleko stojace odchylaja sie w druga strone, jakby chcialy uciec. A te pimidory nadaja alfabetem morsea. 😊 Pan wierzy tylko w zjawisko kawitacji? Hmmmmm ... :-))

[@panikrystyna1]

Moja siostra już kilkadziesiąt lat temu opowiadała , że jej rośliny doniczkowe sygnalizują jej pragnienie wody. Dziękują, pozdrawiam.😀

[@tennickniejestdostepny]

23:59 w książce "sekretne życie drzew" jest to opisane w jaki sposób rośliny się komunikują i to w dosłownym tego słowa znaczeniu. Drzewa, kwiaty, grzyby wydzielają specjalne substancje, które zazwyczaj poprzez rozbudowane systemy korzeniowe, ale chyba też poprzez wiatr ostrzegają się wzajemnie o niebezpieczeństwie, np. o szkodnikach. Co do komunikacji poprzez dźwięki bezpośrednio to nie pamiętam, ale chyba też jest to możliwe, bo skoro reagują na ludzką mowę, to tym bardziej powinny reagować na dźwięki wydawane przez inne rośliny.

[@akonityn5827]

grzyby nie mają korzeni, a drzewa komunikują się z innymi drzewami poprzez system korzeniowy właśnie za pomocą grzybni

[@sebaxboro4025]

Na wahadle nic nie wymusisz. To jest czysta grawitcja. Bez niej nie ma wahadła

[@vlad1209palovic]

Używajmy właściwych pojęć - łyżwiarka, składając ręce, zmniejsza swój moment bezwładności. Nota bene, kiedyś eksperymentowałem z huśtaniem się (w liceum miałem "fioła" na punkcie fizyki), ale żadna publikacja z tego nie powstała. 😉

[@robojb17]

Żarcik dobry! I tak podziwiam pana za tą powagę czytając niektóre artykuły.

[@KasiaOwczarek]

Aż mi się serce ścisnęło z bólu gdy usłyszałam biednego pomidorka 😂 Bardzo zabawny odcinek, dziękuję za porcję humoru.😊

[@galanonim1763]

Kolego Brodaczu :) Autentyczne dźwięki pomidora brzmią jak strzały z AK47 na wojnie , natomiast wersja która zrobiłeś Ty - brzmi w sumie jak żołnierz na wojnie 🫢

[@barbara5477]

Ha, bardzo lubiłam huśtać się stojąc na hustawce. Nie tylko ja. Polecam 😀 i pozdrawiam ♥

[@flepix]

Lol no przecie że huśtałem się za gówniaka na stojąco. To była najlepsza rozrywka, a potem jak już się miało dobry rozpęd to się wyskakiwało ;)

[@jarekkedziorko3314]

lewa noga,prawy bark....pierwsza zasada bujania się w Nowej Hucie

[@hardcorehc4272]

Proponuję wrócić do rozpoczęcia nagrywania z perspektywy podchodzącego gościa to było coś 😁

[@buencamino7590]

Co do huśtania to świetnym przykładem jest botafumeiro, czyli wielkie kadzidło, które jest "huśtane" w katedrze w Santiago de Compostela pod sam sufit

[@DzikiFotograf]

A ja akurat wczoraj poszłam (sama) na plac zabaw i się pohuśtałam trochę. Mam 39 lat i często widzę dziwne spojrzenia w moim kierunku no bo to plac zabaw dla dzieci, a ja sama :D

[@bunin123]

A dzieci mosz?

[@DzikiFotograf]

@@bunin123 No właśnie nie :D

[@akonityn5827]

no i tak 3mać!💪🤗

[@bunin123]

@@DzikiFotograf to na co czekasz?

[@DzikiFotograf]

@@bunin123 Niestety, nie mogę mieć dzieci.

[@iraetyrrwaerrae3360]

Oczywiście, że człowiek bujał się z użyciem techniki "bujania pionowego", oczywiście na kilkuosobowej huśtawce do "belki" a jak belki nie było to byli tacy co robili obroty 360* :D

[@GrafRamolo]

Odnośnie tego huśtania to jeżdząc na mtb uzywa się tego samego ruchu, pompuje sie na małych nierównościach co pozwala nam jechać szybciej i płynniej bez padałowania. Są nawet fajne miejsca typu pumptrack gdzie można się tego pouczyć. Polecam, mega frajda i trening.

[@RP-ci8qe]

Ja się zawsze huśtałem pionowo….. kurczę ale mi się poprzypominało. Dzięki.

[@piotoja112]

Czy tylko ja uleglem autosugestii widząc dziwne zwierzę za plecami prowadzącego 30:24

[@Aga_Ta_]

O Ty bandyto pomidorowy, prawie dałam się nabrać :D dzięki!

[@Yreq]

Mieszkając w Holandii byem na placu zabaw gdzie była taka jednoosobowa karuzela wykorzystująca właśnie te mechanizmy, ponadto nieprostopadle do ziemi. To dopiero był fizyczny bajzel:D

[@elkarwowska6124]

Wcześniej słyszałam ten dźwięk, ale i tak się dałam złapać 😹😹

[@lynxlynx1985]

Bogowie, jaki piękny trolling z pomidorem wołającym "nie zabijaj mnie" xD Szacun! :)

[@iwanowicz44]

Dziękuję za ciekawy odcinek!

[@asiakusy]

Pierwszy fizyk husta sie jak dzieci u mnie w Azji ❤

[@ElektroTro]

Dziękuję 🌷

[@pawelperkowski1971]

ten pomidor po prostu elegancko stepuje...

[@igorblade8819]

Uwielbiam👍🥰🍻🍀

[@joannakusak6498]

1) czy moment wychylenia nie będzie zależał od wzrostu osoby wychylającej się? 2) dla mnie te dźwięki przypominały alfabet Morse'a

[@mbomam89]

"... natura MUSI przyspieszyć" I wszystko się wyjaśniło :)

[@waldemarbiaek3549]

Dziękuję i pozdrawiam.

[@gyyethy]

No no... odcinek mistrzowski. Dzięki, miłego tygodnia!

[@x64Joxer]

dziękuję

[@isabell4414]

Ten kręciołek na placu zabaw nazywa się „karuzela” 😁

[@annaa8765]

Puściłam moim dzieciom dzwieki pomidorow i „dźwięki pomidorów”. Teraz chodzą i piszczą „nie zabijaj mnie”😅

[@czarnyksiezycrogaty]

Pionowo to na huśtawce bez ogranicznika można bylo kręcić 360ki ;)

[@zigi8nottin]

Moment w którym robimy "łiiiiiiiiiii" to moment w którym odfruwamy

[@Olashenco]

6:55 -Siema co robisz? -Pompuję wahadło. 😆

[@demonstracje]

Bardzo pożyteczna ta analogia karuzeli z huśtawką, bo karuzela jest łatwa. Puszczę odcinek dzieciom, to może zoptymalizują swoje ruchy na tyle, żebym nie musiał biegać między huśtawkami i dopompowywać. Dzięki

[@adam-nc2hn]

Huśtawki są super 👍🏻

[@mymindmakesnoises]

TIL zestresowany pomidor beatboxuje

[@tennickniejestdostepny]

Pytanko: w jaki sposób wybierane są artykuły do filmików? Gdzieś ostatnio widziałem filmik z Pana udziałem, gdzie mówi Pan, że w ciągu roku pojawia się 5 milionów nowych artykułów naukowych, a w tej serii przerabiane jest około 150. Czy są one wybierane na podstawie ilości cytowań, jakiejś innej oceny popularności, konkretnego czasopisma czy jest to zwykłe subiektywne zestawienie najciekawszych, które akurat wpadły Panu w oko?

[@LukaszLamza]

Zaczynam od bieżących wydań "Science", "Nature" i "Science Advances". Potem zaglądam do "Editor Picks", czyli artykułów polecanych przez redakcje Nature i Science. Zwykle po tym przelocie mam 5-6 mocnych kandydatów. Kryterium jest dość proste, tzn. wybieram to, co mnie zainteresuje. Niby staram się jakoś nawigować między "obiektywną ważnością" a "interesującością", ale ostatecznie zawsze ufam swojemu instynktowi. Jeżeli mnie coś naprawdę zaciekawi, to wchodzi i tyle. :)

[@tennickniejestdostepny]

@@LukaszLamza Dzięki za odpowiedź i w ogóle super pomysł z tą serią. Nie każdy ma czas, żeby samemu na bieżąco śledzić najnowsze badania, większość treści na yt jest mało ambitna albo powiela te same tematy, a dzięki takim materiałom zawsze choć trochę człowiek się orientuje co tam ciekawego słychać w nauce, zwłaszcza że są to artykuły z wielu różnych dziedzin.

[@rafalkaminski6389]

Przesuszone drewno też skrzypi i trzeszczy :)

[@ROWELEK]

W następnym odcinku w ramach żartu proponuję puścić 500 godzin nagrania doniczki.

[@gonzogorf7019]

3:59 na hustawce łancuchowej przysiadywanie na wychyleniach to najszybsza metoda rozbujania. Na sztywnej chyba w sumie tez trzeba by to sprawdzic...

[@AdrianRamzes]

Czy zdażyło się Wam kiedyś podczas nagrywania odcinka, że ktoś Wam wszedł w kadr i przeszkadzał?

[@LukaszLamza]

Czasem tak bywa. Oszacowałbym, że tak raz na 2-3 tygodnie któryś segment musimy nagrywać z tego powodu kolejny raz. Ale to część ceny, jaką płacę za wybraną przez siebie konwencję, więc nie narzekam. ;) Miasto żyje.

[@szymonomnicki792]

Świetny odcinek, czekam na upaniszady

[@heeenryk]

thX C.

[@fernand474]

thx

[@ddaa44kkuuss]

4:39 to uczucie gdy wiesz więcej niż pan Łukasz. Karuzela! bezcenne (;

[@LukaszLamza]

No rzeczywiście. :)

[@krystynaroguska2608]

Prawda, Dyzio Marzyciel widział w chmurach żarcie przecież.

[@evalexis01]

A ja zawsze tylko machałam nogami. Nie odchylałam tułowia nigdy :D😆

[@mieszkomynarczyk4364]

O ósmej nad ranem? O tej porze zazwyczaj zaczynam przerwę w pracy.

[@pangroszek3498]

Za małego żeby ruszyć dużą huśtawkę trzeba było na stojaka zaczynać.

[@Dzidekification]

Richard P. Feynman, " If you cannot explain something in simple terms, you don't understand it".

[@dyabeu942]

Zdecydowanie chcę zobaczyć stopę w minaturce od teraz! :P

[@michamarkowski3002]

już widzę huśtających się studentów w zamkniętym labolatorium kiedy ktoś otwiera drzwi a oni krzyczą "proszę zamknąć drzwi! trwają badania!" xd

[@grzegorzdudzik9884]

w sumie ..mnie ich glos .,przypominal...pisanie na maszynie.;))..ale zart byl...przedni.:) skupilem sie chyba za mocno..i sie przerazilem.!!!

[@Fra110]

Kręciołek-Karuzela 👍😅😂

[@phridax]

Proszę odwrócić playlistę, bo nie da się oglądać po kolei odcinków od pierwszego.

[@Paradygmatyczny]

Po programie sprawdziłem jak wygląda miniaturka i dlaczego nie zapamiętałem stopy w łazience. Wszystko Okazało się jasne, kiedy na miniaturce ujrzałem pomidory... Niewykorzystany potencjał:P

[@mikgandii3897]

A co jeśli wahadło z mosiądzu odlane? ;D

[@pw9568]

Trzeba sklonować Pana Łukasza i trzymać jako dobro narodowe

[@bombadil7867]

Oczywiście, że huśtaliśmy się na stojąco! Gdzie pan doktor się wychował?

[@przeciag]

był może appendix o wpływie magnonów na chuśtanie się?

[@MrKfadrat]

haha, usmialem sie z pomidora. musisz przeprosic za przepraszanie...

[@blecznkinsan]

git

[@Mike_XC]

W teście zapamiętywania zabrakło podziału na płeć!

[@arturbaginski795]

Większa roślina będzie wydawała dźwięki niższej częstotliwości - może da się usłyszeć to uchem

[@cyjanek1496]

Zestresowany pomidor klaszcze jak i Rubika😂

[@wiktorsamsa9112]

Łukasz Lamża, dlaczego usuwasz Pan nagranie odgłosów zestresowanych świń podczas cięcia, a dokładniej - zagazowywania? Odgłosy trzaskającego pomidora to coś dla weganina, złośliwy pozerze, tak? .. to tym bardziej odgłosy zagazowywanej świni, to coś dla mięsożercy.. nie jest tak? no tak. Nie możesz Pan sobie odmówić, żeby nie usunąć, bo w zestawieniu tych odgłosów wyszedłbyś Pan na kretyna i narcyza? I drugie pytanie - jaki sens ewolucyjny miałoby wykształcenie przez rośliny nocyreceptorów ( odpowiedzialnych za odczuwanie bólu ) oraz jaki sens miałoby informowanie się o zagrożeniu i przeżywaniu stresu z nim związanego, jeżeli ogórek i tak nie może przed zagrożeniem uciec? Kto Pana uczył biologii?

[@wiktorsamsa9112]

Odgłosy znowu usunięte 😃 - za mało naukowe jak dla Pana były? A jakich odgłosów byś Pan nie usunął - odgłosy trzaskającego ognia mogą być?

[@rafalkaminski6389]

Można tez nagrać zestresowanego człowieka, żeby zobaczyć jakie dźwięki produkuje?

[@WiadrovZupov]

hihi

[@sebaxboro4025]

Wydaje doniczka z ziemią odgłosy. Wez świeżą ziemię i zalej ja czystą wodą . Poczekaj troche i posłuchaj. Ech...

[@zenonpompka]

💪

[@myoniwy]

Rośliny potrafią się komunikować. Emitują np H2O2 gdy są zainfekowane pasożytami (np mszyce). Wtedy sąsiednie rośliny potrafią zareagować zanim same zostaną zaatakowane. Jest to wykorzystywane np przez sadowników, opryskują rośliny bardzo małym stężeniem H2O2.

[@GenderWoman666]

To nie fair, dałam się nabrać 😭😭😭😂😂😂

[@gregorius790]

👍

[@tennickniejestdostepny]

30:24 xD

[@krzysztofturski9070]

W drzewie to najczęściej ludzie widzą Matkę Boską.

[@kamolsamol4730]

to już wiem kto podkładał głos pod mandragory w Harrym Potterze 😆

[@piotrekpoznanski8422]

czy jeśli Ziemia zacznie się kurczyć to będzie przyspieszać?

[@Henfer-wn9up]

Jeśli. A jak Chińczycy postawili zaporę Trzech Przełomów, to się zaczęła obracać wolniej.

[@lemurbb]

Hahaha zrobiles mi dzien tym pomidorem 😂

[@szmatczasu4010]

"nie zabijaj mnie" :D

[@aleksanderkielpinski]

Jedzenie zwłok jest poniżające

[@1TimTheEnchanter1]

Co za szkoda, że miniaturka tego materiału, to nie jest właśnie stopa w łazience. :-)

[@agatamackiewicz5688]

A co z jazd na rowerze?

[@The123Adrian]

Skąd trzaskanie u roślin kontrolnych? Może to dzięki rośnięcia

[@lia3133]

Rośliny rosną w optymalnych warunkach a nie stresowych, więc odgłosy by występowały w innej sytuacji. O impulsach w odpowiedzi na uszkadzanie już dawno temu słyszałam,ale to były badane bodajże imp.elektr.

[@The123Adrian]

@@lia3133 Jeżeli były to rośliny z grupy kontrolnej, to raczej nie były poddawane warunkom stresowym, bo grupa testowa była poddawana tymże. A co do impulsów elektrycznych, też widziałem z naście lat temu w jakimś programie popularnonaukowym.