Hebben meertalige kinderen een slechter rapport?

Meertalige leerlingen doen het vaak niet goed op school. Is dat omdàt ze meertalig zijn? Waarom kunnen ze blijkbaar ook slechter rekenen? Het debat over of kinderen enkel Nederlands mogen spreken op school, verloopt soms heel emotioneel. Onderwijssocioloog Orhan Agirdag brengt rust: hij zoekt met facts en figures uit wat er aan de hand is.

[@filiepgeeraert8301]

Het filmpje begint al direct met een twijfelachtige definitie. De prof vergelijkt de situatie van iemand die eerst jarenlang exclusief de moedertaal gesproken en geoefend heeft als kind, en pas later een tweede, derde, vierde, ... taal bijgeleerd heeft met die van kinderen die thuis bijvoorbeeld Arabisch en Frans horen, en pas op school of bij de vriendjes wat Nederlands te horen krijgen. Deze kinderen moeten dus 3 talen tegelijk leren (en nog wat dialect erbovenop). Bovendien is het niveau van dat Frans en Arabisch vaak niet al te hoog, omdat het onderwijsniveau van de ouders niet al te hoog is. Op school krijgen ze dan vakken die uitgelegd worden in het Nederlands dat ze nog niet goed meester zijn. Deze twee totaal verschillende situaties noemt hij beiden meertaligheid, voor mij zijn dat twee compleet verschillende situaties. Eerst je moedertaal grondig leren, en van daaruit dan vreemde talen leren geeft volgens mij betere resultaten. Er is immers ook iets vreemd aan de hand. Waar iedereen ervan overtuigd is dat de capaciteiten van leerlingen verschillen op gebied van wiskunde, talen -ook in de eigen moedertaal is er een groot verschil qua niveau tussen leerlingen-, doet men alsof die verschillen plots niet meer bestaan als het over meertaligheid gaat. Plots wordt ieder kind verondersteld perfect in staat te zijn om tegelijk in meerdere talen op te groeien. Ongetwijfeld zijn er heel wat kinderen die dat aankunnen, maar er zijn er ook die niet die capaciteiten hebben. Wat ik mij ook afvraag: wat is de kwaliteit van die meertaligheid bij veel kinderen die meertalig opgevoed worden, en vooral in het geval dat de ouders geen al te hoog onderwijsniveau hebben? Immers, een Vlaming die Engels, Frans, Duits, Spaans, Portugees, ... leert als vreemde taal, krijgt hierover toetsen en beoordelingen. De door hem geroemde meertaligheid van leerlingen die thuis bijv. Arabisch en Frans spreken, wordt niet getest, toch niet als het over Arabisch gaat. Mijn persoonlijke ervaring als leerling was bijv. dat tweetalig opgevoede Franstalige leerlingen (autochtone Walen) zich wel heel vlot mondeling konden uitdrukken, maar toch slechte punten scoorden op het onderwijsvak Frans, ze waren immers veel minder sterk als het over spelling en grammaticale regels ging, en dat waren dan dus kinderen van ouders die wél een hoge opleiding hadden. Dan stel ik mij serieus vragen over kinderen die thuis Arabisch of Berbers of een andere taal te horen krijgen, die nooit op school getoetst wordt. Het zou kunnen zijn dat ze niet alleen veel minder goed scoren op gebied van Nederlands, maar hun niveau op die andere talen ook niet al te best is. Vandaar dat ik serieuze bedenkingen heb bij heel de voorstelling. Het begint dus al met op één hoopje gooien van alle soorten meertaligheid. Ik zeg dit niet uit een afkeer voor vreemde talen: ik spreek zelf naast Nederlands, ook Engels, Frans, Duits, Spaans en Portugees.

[@filiepgeeraert8301]

Ik heb ook een ander filmpje gezien van de professor waarin hij vergelijkingen maakt tussen Vlaanderen en Nederland enerzijds en het Verenigd Koninkrijk anderzijds. Op dat filmpje kan geen commentaar gegeven worden. Het is duidelijk dat men geen tegenspraak duldt. Waarom het VK? Omdat daar de verschillen tussen migranten en de autochtone Britten veel kleiner is. Echter, als je kijkt naar die Pisa resultaten, dan zie je dat door selectief naar aspecten te kijken, men met cijfers alles kan bewijzen. Er is immers een veel eenvoudiger verklaring voor die verschillen, en dat is dat de migrantenpopulatie compleet anders is samengesteld. Zo is de top 10 van migratieachtergrond helemaal anders in het VK: daar staan Turkije en Marokko gewoon niet tussen. De 1e plaats (9,3%) wordt er bekleed door India, waar Engels de officiële taal is... De 3e plaats (5,4%) door Pakistan, met opnieuw Engels als officiële taal... De 4e plaats is voor de Republiek Ierland, met opnieuw Engels als officiële taal... De 7e plaats is voor Nigeria, met opnieuw Engels als officiële taal... De 8e plaats is voor Zuid-Afrika, met opnieuw Engels als officiële taal... De top 10 vertegenwoordigt 44,1% van de totale populatie en 24,6% van de migratiebevolking is dus al zeker Engelstalig opgevoed in het land van oorsprong (cijfers van migrationobservatory.ox.ac.uk/resources/briefings/migrants-in-the-uk-an-overview/#:~:text=In%20the%20year%20ending%20June,%2DBritish%20nationality%20(696%2C000, geboorteland). Van de andere landen hebben de meeste wel Engels op zijn minst als 2e taal, en het zijn vaak Europese landen (Polen, Roemenië, enz.). Marokko en Turkije staan niet in de top 10. En dan nog beweren dat taalachterstand er niets mee te maken heeft... We kunnen ook kijken naar Portugal dat ook goed scoort qua gelijkheid tussen migranten en autochtone bevolking. Op Wikipedia vind ik hiervan een Top-15 van landen van oorsprong. Op kop staat Brazilië dat al bijna 1/3e van het totaal aantal migranten vertegenwoordigt, en raad eens welke taal ze daar spreken, inderdaad Portugees. Ook Kaap Verdië, Angola en Guiné-Bissau staan nog in de top 15, waar ook Portugees de officiële taal is. En China staat ertussen, hiervan is het niet duidelijk, want er is een bepaald deel van China waar Portugees gesproken wordt (Macau). Marokko en Turkije staan niet in de top 15. Als we kijken naar Vlaanderen, dan zien we veel minder migratie vanuit landen waar Nederlands de officiële of moedertaal is. Dat is natuurlijk een significant detail. Bij Vlaanderen zijn de cijfers iets moeilijker te interpreteren, op de site van Vlaanderen krijgen we enkel een Top 10, maar in die top 10 staat ook België, dat zijn dus mensen die emigreren vanuit Brussel, Wallonië of Duitstalig België. Zij kunnen dus eventueel Nederlands als moedertaal hebben, hoewel de kans groter is dat het een andere thuistaal is, want in Brussel worden heel veel thuistalen gesproken. Minstens 78% van die top 10 komt dus uit een land waar Nederlands niet de moedertaal geweest is. Marokko en Turkije staan wel in de top 10. Nog een detail waarover de prof zwijgt: hij promoot het spreken van de thuistaal in de klas als remedie voor het probleem. Dan is de vraag: mogen anderstalige leerlingen in het VK die thuistaal niet-Engels wél gebruiken in de klas? Ik weet van een Portugese lerares dat leerlingen daar op de speelplaats mogen spreken wat zij willen, maar in de klas is de voertaal Portugees... Nochtans scoort Portugal heel goed qua gelijkheid tussen autochtone en allochtone leerlingpopulatie. Idem ditto voor een Spaanse waar ik dit aan gevraagd heb. Conclusie: selectief wat cijfers vergelijken en daar conclusies uit trekken is een zeer gevaarlijke bezigheid.

[@ayhanagirdag]

Super duidelijk met alle argumenten 👍🏽

[@JmanJblack]

correlatie is niet hetzelfde als causatie. Ik stel me wat vragen bij de conclusies die hij getrokken heeft, niet echt wetenschappelijk verwoord. Hoe is het verschil tussen 492 en 482 significant? Welke factoren werden er nog onderzocht? Misschien is er een onderliggende determinant dat veel meer gewicht heeft dan anderstaligheid... Ik stel me veel vragen bij dit onderzoek...

[@BartDeMaesschalck]

Los van het feit of meertaligheid op school nodig is of niet, lijkt de conclusie hier toch vooral gebaseerd te zijn op de wens van de spreker dan op harde wetenschap. Zoals Jordy zei: correlatie is geen causaliteit: kinderen die boeken in twee talen lezen, zijn waarschijnlijk ook slimmer, waardoor ze sowieso hoger scoren op wiskunde. Om een ander voorbeeld te geven dat het mss nog wat duidelijker maakt: wat de spreker doet is een beetje zoals zeggen: (nerdy) kinderen die een bril dragen, scoren hoger in wiskunde, dus alle kinderen moeten een bril dragen om hun score op wiskunde te verhogen.

[@JmanJblack]

Inderdaad exact mijn gevoel. In mijn opleiding aan de Ugent heb ik behoorlijk wat statistiek en deze spreker maakt behoorlijk wat fouten in de verwoording van zijn bevindingen. Hij had al een conclusie en zocht dan data om zijn conclusie te bevestigen... Hij had een model moeten opstellen dat nog andere factoren bevat zoals iq, omgeving, socio-economische staat... Ik ben zeker dat tweetaligheid geen significante determinant zal zijn.

[@filiepgeeraert8301]

Inderdaad. Je zou zo ook kunnen zeggen dat toen er nog mechanische typemachines waren het onderwijsniveau hoger lag dan nu, en de conclusie zou dan zijn dat we maar beter de PC's en tablets vervangen door mechanische typemachines... Of anders gezegd, 2 evoluties die zich gelijktijdig afspelen hebben niet noodzakelijk een (direct) verband met elkaar.

[@leslieherman2727]

Die grafiek over de scores op het vak wiskunde is op het eerste zicht wel wat misleidend, er is maar 79 verschil en toch lijkt het op het eerste zicht tussen "Niet" en "Nederlands" visueel meer dan het dubbele te schelen. In realiteit gaat het om 401 t.o.v. 480..

[@UniversiteitvanVlaanderen]

Terechte opmerking! Wij proberen daar nu nog beter op te letten.

[@evenserieus1]

Dank u.

[@Lekeli]

Goed bezig

[@hubertvancalenbergh9022]

Hoeveel leerkrachten moeten er voor de klas staan om het voor alle anderstaligen begrijpelijk te maken? Het ligt toch voor de hand dat het hanteren van één taal praktisch het haalbaarst is?

[@filiepgeeraert8301]

Er zijn nog heel wat zaken waar ik twijfels bij heb in zijn betoog: Nederlandstalige TV programma's - met uitzondering van educatieve programma's bij zeer jonge kinderen - kijken heeft geen positieve invloed op de kennis van het Nederlands, beweert hij. Dat is wel vreemd, want als ik als volwassene taalonderwijs volg, dan wordt mij altijd gezegd dat ik best wél TV programma's kan bekijken van bijv. een Spaanse omroep. Er wordt sterk de nadruk gelegd op immersie, zoveel mogelijk die andere taal die je wilt leren horen, zien en spreken. Dat was ook zo toen ik in het middelbaar Engels als tweede taal kreeg: er werd ook aangeraden zoveel mogelijk naar de BBC te luisteren, of TV programma's in het Engels te volgen. Voor Nederlands zou dit dan plots niet meer gelden? Mijn eigen ervaring is dat ik best talen leer als ik mij volledig onderdompel in die vreemde taal, naast het studeren zelf van die taal. Iemand die al eens een intensieve taalcursus gevolgd heeft, waar hij de hele dag bijv. Portugees hoort, ziet en leest zal moeten toegeven dat het voortdurend horen, zien en spreken van die taal stimuleert om ze rapper op te nemen ten opzichte van een uurtje per dag met die taal bezig te zijn, en voor de rest de moedertaal te spreken. Immersieonderwijs heeft volgens deze prof dus geen zin, want het maakt precies niet uit hoeveel leerlingen het Nederlands spreken? Ik vind dat als je naar het grotere plaatje kijkt, dit vol contradicties zit. Over de grafiekjes (de Y-as begint niet bij 0!) en de conclusies die eraan gekoppeld worden, valt ook veel te zeggen. Leerlingen die in twee talen lezen, scoren het best, maar in welke verhouding lezen ze dan in het Nederlands en in bijv. Arabisch? Zijn het misschien kinderen die meer aanleg hebben voor talen en misschien gewoon sneller leren in het algemeen, en daardoor ook beter scoren op wiskunde? Dan heb je dus oorzaak en gevolg door elkaar gehaald. Bovendien, leerlingen die lezen in beide talen, krijgen wel alle lessen in het Nederlands. Het gaat dus dan over de tijd die een leerling buiten de schoolmuren doorbrengt, in de vrije tijd, extra tov. het schoolse curriculum dus. Het schoolse curriculum is er echter voor alle leerlingen, op de rest heeft de leraar vaak weinig vat. Hij spreekt immers ook over communicatie met de ouders. Heel vaak zijn het nu net de allochtone ouders die niet komen opdagen bij oudercontacten (soms omdat ze de taal niet begrijpen). Het is dan maar de vraag in hoeverre de boodschappen van leraars doorkomen tot bij het gezin, en hoeveel vat de leraar erop heeft dat de leerling ook effectief zal lezen en dat dit in kwaliteitsvolle media gebeurt. Dan blijft dus alleen het contact tussen leerlingen onderling, en leraar leerling over. Dan lijkt het mij logisch om zeker in een klassituatie wel degelijk enkel het Nederlands toe te laten als taal. Hoe gaat een leraar overigens weten wat leerlingen tegen elkaar zeggen als ze in het Arabisch of Berbers bezig zijn? Misschien lachen ze hem gewoon uit in die andere taal, wetende dat hij ze niet begrijpt. Hoe gaan de andere leerlingen iets van die gesprekken begrijpen? De prof spreekt over segregatie, maar op deze manier krijg je taalsegregatie tussen groepjes leerlingen die eenzelfde thuistaal hebben. Hij zegt wel dat ze elkaar niet mogen uitsluiten via de taal, maar als 2 leerlingen Arabisch tegen elkaar spreken, worden alle leerlingen die die taal niet spreken automatisch uitgesloten, ook als het niet met die bedoeling gebeurt. En als leerlingen boeken mogen meenemen in de eigen taal, hoe kan de leraar dan weten wat daarin verteld wordt? Misschien gaat het wel over radicaliserende inhoud, of inhoud die compleet strijdig is met wat moet aangeleerd worden? Hij vindt ook dat leerlingen elkaar in hun eigen taal zaken mogen uitleggen, tegelijk klaagt hij over onvoldoende authentieke spreekkansen. De weinige tijd die elke leerling heeft om te spreken, zal dan dus nog eens versnipperd worden over meerdere talen? De eindconclusie is voorspelbaar: als meertalige leerlingen - ik vind de term Nederlands niet-thuistaal correcter - het minder goed doen dan anderen, is het de schuld van de maatschappij. Dat schijnt de teneur te zijn de laatste tientallen jaren: de allochtone leerling en diens ouders wordt alle verantwoordelijkheid ontnomen, als het resultaat niet is wat verhoopt werd, wordt de schuld voor dit falen altijd bij een derde partij gelegd: de school, de leraar, de maatschappij als geheel. Ik denk dat om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren het net dringend tijd is om de verantwoordelijkheid van de leerling en de ouders opnieuw te benadrukken, zonder daarbij afbreuk te doen aan de betrachting om de leerling een gevoel van welbevinden te geven.

[@JohanVandeWalle-ke5md]

Wat lees ik nu in het boek 'Emancipatie, excellentie en eerlijke kansen', van Dirk Van Damme? "de taal relativistische benadering is heilloos. De wetenschappelijke evidentie is bijzonder dun en ze lijkt eerder gestoeld op een ideologische sympathie voor migranten en een politieke keuze tegen discriminatie."

[@voetjerz]

Heeft gewoon met opvoeding te maken