#1498

Wouter Post neemt een diepzeeduik in het denken van Baruch Spinoza met Ruben Endendijk en Maarten van Buuren, die de Ethica zelf vertaald heeft.
Bronnen en links bij deze uitzending:
- De persoonlijke site van Ruben Endendijk: rubenendendijk.nl/
- De vertaling van Spinoza's 'Ethica' door Maarten van Buuren: www.boomfilosofie.nl/product/...
- De vertaling van hetzelfde werk door Henri Krop: uitgeverijprometheus.nl/boeke...
- Maarten van Buuren over Marcus Aurelius: • #1169: Hoe denkt een S...
--
Steun De Nieuwe Wereld. Word patroon op petjeaf.com/denieuwewereld of doneer op NL61 RABO 0357 5828 61 t.n.v. Stichting De Nieuwe Wereld.
Alvast bedankt.
--
00:00 Introductie
1:05 Wie was Baruch Spinoza?
6:40 Spinoza's monisme, de mystieke dimensie van zijn denken en het niet-bestaan van Hinterwelten
20:32 Spinoza en kwantumfysica
29:38 Zin en waanzin, menselijkheid en dierlijkheid
45:32 Spinoza en 'het gewone volk'
52:07 Spinoza en de stoa
57:40 Levensdrift en ratio
1:01:38 Onsterfelijkheid en onmatigheid
1:06:26 Afronding: rede en waanzin
--
De Nieuwe Wereld TV is een platform dat mensen uit verschillende disciplines bij elkaar brengt om na te denken over grote veranderingen die op komst zijn door een combinatie van snelle technologische ontwikkelingen en globalisering. Het is een initiatief van filosoof Ad Verbrugge in samenwerking met anchors Jelle van Baardewijk en Marlies Dekkers.
De Nieuwe Wereld TV wordt gemaakt in samenwerking met de Filosofische School Nederland.
Onze website: denieuwewereld.tv/
DNW heeft ook een Substack. Meld je hier aan: denieuwewereld.substack.com/

[@DeNieuweWereldTV]

Welkom in de commentaarsectie bij deze uitzending. Voor bronnen en links, zie de beschrijving onder de video. Vond u dit een interessant gesprek? Steun ons dan en word patroon op petjeaf.com/denieuwewereld.

[@joopvandermast]

Dank u voor uw zeer gewaardeerde correctie, Mijn ergernis betreffende slecht taalgebruik, specifiek woorden, doet mij in dit soort gevallen de das om. Laten we het maar op een moment van verstandsverbijstering houden. Vrede zij u allen.

[@DeNieuweWereldTV]

Iedere dag leren we iets bij. Fijn weekend!

[@Jenzinh0]

Hoe vaak kan iemand zijn keel schrapen..

[@nicoros2698]

Als tegenwicht voor geanonimiseerde negatieve reacties doe ik een positieve duit het zakje. Ik volg bijna alles wat jullie bespreken met grote belangstelling - soms gaat het onderwerp boven mijn pet, maar leerzaam en boeiend blijft het wel. Ik werd afgelopen week 76 en ben ontzettend dankbaar dat ik de naoorlogse geschiedenis heb meebeleefd. De koopvaardij deed me alle uithoeken van de planeet zien en heeft me gevormd wie ik nu ben. De huidige geopolitieke ontwikkeling vervult me van walging jegens het grootkapitaal. Ga alsjeblieft onverstoord verder met jullie duiding van de ontwikkelingen in deze wereld.

[@DeNieuweWereldTV]

Dank Nico, erg fijn om te horen dat ons werk gewaardeerd wordt!

[@paolojoosten6353]

Weet jij wat lichtsnelheid betekent? Mensen staan er misschien niet allemaal bij stil.. . De lichtsnelheid bedraagt afgerond 300.000 km per SECONDE. 1 lichtjaar overbruggen = 1 jaar aan de snelheid van het licht 'reizen'. '13.5 miljard lichtjaren' , waar heeft die het over. We leven in een quasi niet-materiele , subjectieve , illusionaire wereld/realiteit. Vergeet tijd en ruimte zoals de klassieke wetenschap het omschrijft. God? Wat was er voor god? Check 'verstrengeling/entanglement' eens , daarbij is de lichtsnelheid traag. Check ook eens 'the double slit experiment'. Multi versa...hahahaha , niet in een analoge materiele wereld hoor. Wie daar in gelooft is volgens mij psychotisch.

[@ErikAart-xi7wb]

Reuze interessant, ik ga het nog eens terugkijken, maar niet voor het slapen gaan. Dank jullie wel en fijn om dhr. van Buuren terug te zien.

[@orlandofurioso357]

De filosofie van Spinoza heeft me altijd enigszins doen denken aan het shintoïsme, maar ook het zenboeddhisme. Overigens een zeer interessant gesprek! Goede gespreksleider die oog heeft voor de visies van beide heren.

[@rubevanpoelgeest]

Absolute top weer. Maarten: bedankt voor je inhoudelijke bijdrage. We snappen het nu echt.

[@orlandofurioso357]

Tenslotte vind ik het interessant dat er altijd mensen zijn die Spinoza als studieobject hebben gekozen. Spinoza blijft altijd bestaan.

[@zizero607]

Dank voor deze geweldige uiteenzetting. Ik ga hem nog eens beluisteren!

[@BLongstreet]

Dit moeten jullie echt vaker doen. Er zijn genoeg filosofen om tegen het licht te houden en om jaren vooruit te kunnen met bespiegelingen als deze.

[@derkkeijzer6874]

Zeer mee eens

[@martinvlaanderen5807]

Schitterende beschouwing. Ik ga deze direct opnieuw beluisteren. Prachtig dat de tijd wordt genomen om Spinoza te belichten. Graag nog eens rond het thema 'waanzin'.

[@nanwuamitofo]

Kuch, uch, kuch. Ik ga mijn best doen om te blijven luisteren, want boeiende materie. #kuch #uitdaging

[@nanwuamitofo]

Sorry, het lukt me niet. Jammer. Ik ga wel iets erover lezen. @dnw: graag vooral doorgaan met dit soort onderwerpen behandelen. Dank!

[@lepton561]

Heerlijke bespiegelingen, dank gedrieën.

[@Opigkk]

Spinoza, Thomas hobbes en Schopenhauer zijn mijn favoriete filosofen. En zeer interessante gesprek. 💯🙏

[@DeNieuweWereldTV]

Dank. Dit gesprek zal u ook interesseren: kzbin.info/www/bejne/sKPVoY2jYqyWZ9E

[@henkvanslooten849]

Fantastische uiteenzetting, ik zou het op prijs stellen als meer grote denkers op deze wijze worden besproken.

[@rosaliebroens3286]

Zo, ik heb het helemaal beluisterd en voel me het stoutste meisje van de klas😊. Voor 'straf' ga ik het nog een keer beluisteren. Ik kan hier veel van leren, al is het alleen maar het trainen van mijn affect genaamd de olifant (zie eerste reactie). Dank heren!💫

[@WouterNL79]

Heel interessant!

[@platklump]

Interessant gesprek. Ruben Endendijk lijkt het gesprek boeiend te willen houden door rond te zoeken naar kritiek. Elon Musk vergelijken met Spinoza of zeggen dat Spinoza fan zou zijn van een technocratische samenleving gaat mij in ieder geval veel te ver. Een kritiekpunt zijn de uitspraken van Spinoza rondom de natuur en dieren gebruiken zoals we willen, en dat we daarmee lijken de natuur te willen beheersen. Dit is geen onderbouwd kritiekpunt. Wie zegt wat goed en redelijk is? Misschien is het het beste voor ons om de natuur en dieren vooral met rust te laten zodat wij er ook een normaal leefgebied aan overhouden. Tegenwoordig doen we het tegenovergestelde met dieren en de natuur en dat is nog veel erger: we zeggen dat het prachtig is en dat we erom geven, maar we gebruiken het (op onredelijke wijze) zoals we willen, ten nadele van de natuur, dieren en onszelf. Het tweede is dat Spinoza de rede als oplossing voor alles ziet en dat dit naïef is, net zoals dat Elon Musk denkt dat alles met techniek opgelost kan worden. Spinoza zegt niet concreet wat goed of slecht is of wat we moeten doen, maar dat als we meer kennis hebben we actiever worden, waardoor we tegelijk beter weten wat goed en slecht voor ons is en meer in staat zijn om dit daadwerkelijk uit te voeren. Maarten probeert het te redden met onze plek in de Natuur vinden op het einde maar gebruikt onhandige woorden zoals 'gehoorzamen' en 'doen wat de Natuur van ons wil'. Het doel van de Ethica is een vrij persoon worden door meer kennis te krijgen van de Natuur en onze plek hierin te vinden, zodat we meer bezig zijn met doen wat goed is voor onszelf en anderen als mensen. Spinoza hierover aan het einde van deel 4: "Het menselijk vermogen is echter zeer beperkt en wordt oneindig overtroffen door het vermogen van externe oorzaken; daarom hebben we geen absolute macht om de dingen buiten ons aan ons belang aan te passen. Toch zullen we rustig blijven onder de dingen die ons overkomen tegen de eisen van het beginsel van ons eigen belang in, als we ons ervan bewust zijn dat we onze plicht hebben gedaan, dat het vermogen dat we hebben niet zo ver kon reiken dat we het gebeurde konden vermijden, en dat wij een deel van de hele natuur zijn en haar ordening volgen. Als we dat helder en onderscheiden begrijpen, zal dat deel van ons dat door begrip wordt bepaald, dat wil zeggen het beste deel van ons, er volkomen tevreden mee zijn en in die tevredenheid proberen te volharden. Voor zover we namelijk begrijpen, kunnen we aan niets anders behoefte hebben dan van wat noodzakelijk is en kunnen we niet in absolute zin tevreden zijn, behalve met de waarheid. Voor zover we dat goed begrijpen, komt het streven van het beste deel van onszelf dan ook overeen met de ordening van de hele natuur."

[@poekie1838]

Het immanente beginsel kun je ook energie noemen en energie zit in alles ook in ons. Wij noemen dat ook leven wat een lichaam maakt en daarin van alles en nog wat ervaart. En als het lichaam niet meer functioneert dan gaat het leven eruit. Dat leven gaat niet ergens naartoe want het is ook niet ergens vandaan gekomen. Leven is gewoon altijd en eeuwig. Dat is mijn visie hierop.

[@frederikruis274]

Kan daar een eind in meegaan, alleen dacht ik bewustzijn; het immanente beginsel kun je ook bewustzijn noemen. Een stuk fundamenteler (en misschien wat mysterieuzer) dan energie en ook 'leven'. Wat is leven zonder bewustzijn? Een soort machine met energie?

[@peterk.6930]

alles is energie was een geliefd modewoord, maar het lijkt erop dat het gedateerd raakt. alles is informatie lijkt in opkomst als de geest (bewustzijn) los raakt van het lichaam is het leven verdwenen de geest is wel gewillig maar het vlees is zwak

[@user-hu1os4xh7n]

Het leven is een concept bestaat alleen in het menselijke domein, niets meer dan een illusie. Leven bestaat in essentie enkel omdat de mens er inhoud aan geeft, welk ander dier is zich nog meer bewust van dit conceptuele denkkader... voor ons een rede om het leven te begrijpen, voor andere organismen, niets van waarde, het doet gewoon wat het doet, zonder erover te filosoferen.

[@rosaliebroens3286]

Ah, Spinoza, interessant! Ik denk niet aan een olifant, dus denk ik aan een olifant. Ik let niet op het kuchje/hoestje, maar let er dus lekker wel op. Spinoza verdwijnt naar de achtergrond. Het ligt aan mijn olifant, maar er staat een glaasje water, hoestbonbonnetje? En tja, ondertussen krijg ik de slappe lach. Ik ben ongeveer 10 minuten onderweg. Wellicht wordt t beter en anders probeer ik het nog maar een keer opnieuw en let ik dan minder op de olifant....euhh kuchje😊. Het kan natuurlijk zijn dat hij het niet kan helpen, dan spijt mij oprecht deze reactie🙏, maar ja, het oor wil ook wat.

[@mosesmansa9432]

Inderdaad super irritant, dat kuchje, ik heb het 20 minuten uitgehouden, maar vervolgens toch weggevlucht.

[@rosaliebroens3286]

Ik heb t volgehouden, en gedurende het gesprek werd me e.e.a. toch duidelijk....even je 'ikje' opzij zetten en luisteren, dat alleen al is leerzaam.😉

[@jansmaal5920]

Leidt idd behoorlijk af! Geef die arme man een lepeltje honing volgende keer. 😂

[@Tiki-Eldridge]

Maar bekijk het eens van de andere Kant: 'Das Ding an...Kuch'.

[@Danilo44]

😂😂 Ik lig letterlijk gevouwen van het lachen. Doet mij aan Seinfeld denken, die hadden vaak van dit soort dingen in hun sketches.

[@sjoerdvanhoorn3614]

Waarom begrijpt Maarten van Buuren niet dat uit de premisse dat uitgebreidheid slechts één van de attributen van de substantie is niet kán volgen dat alles alleen maar uitgebreid is? Je kunt helemaal niet zeggen dat we ons God volgens Spinoza fysisch moeten voorstellen als daarvan de implicatie is dat Hij -- en dus alles -- niets anders zou zijn dan dat. Dat zou namelijk in tegenspraak zijn met die eerste premisse.

[@Petruss67]

Goed gesprek... Logos !

[@Robinson8491]

Ik deel overigens de visie op Spinoza van deze promovendus, en niet de kijk op immanentie van de heer van Buuren. Ik ben nu daardoor terughoudend nog vertaling van andere werken van hem te lezen...Maar misschien hebben ze beide een punt en is het een contentieus punt in Spinoza

[@marielladebeer1880]

Advies voor Maarten van Buuren, een bezoek aan de logopedist om van dat nare kuchje af te komen. Het is werkelijk niet om aan te horen. Jammer want ik wil graag naar uw inbreng luisteren.

[@erikbeijleveld3636]

Hij heeft ook mooie boeken geschreven over deze onderwerpen. Aanraders, zelfde duidelijke teksten.

[@PaulZwaga]

"Het gehele heelal doordrongen hebbend met een deel van Mijzelf, blijf ik." Deze uitspraak van Krishna, sprekend als God de Schepper, welbekend binnen de esoterische filosofie, veronderstelt zowel de transcendentie als de immanentie van God. God transcendent, de ene substantie, het oerbeginsel, doordringt een oneindig aantal attributen met een deel van Zichzelf en 'immaneert' het heelal met Zijn wezen. Het voor ons tastbare en zichtbare attribuut, de materie, is de meest verdichte verstoffelijking van Zijn geest. Daarboven bevinden zich nog fijnstoffelijker niveaus van materie op een hogere frequentie van trilling: de etherische, astrale, mentale, buddhische, atmische, monadische en logoïsche niveau's die op hun beurt weerspiegelingen zijn van nog hogere niveau's volgens het principe 'zo boven zo beneden'. God is ook immanent in de mens. In zijn hoogste trilling is hij de Monade, de goddelijke vonk, die zich weerspiegeld als de Ziel die zich uitdrukt door middel een persoonlijkheid die bestaat uit een mentaal (denken), astraal (voelen) en stoffelijk lichaam. De persoon is sterfelijk, de Monade en zijn weerspiegeling, de (reïncarnerende ) Ziel, zijn onsterfelijk.

[@peterk.6930]

de onsterfelijke ziel is een Platonisch idee In het Jodendom wordt het mensbeeld meer genuanceerd. De mens is nefesh (ziel), ruach (geest) en neshama (goddelijke adem). God blaast zijn adem (neshama chaim) in de neusgaten van de mens, zo wordt de mens een levende ziel (nefesh chaya) Genesis 2:7. De goddelijke levensadem onderscheidt de mens van het dier. Als de neshama wordt weggenomen, zoals bij Nebucadnezar, wordt de mens als een dier (Daniel 4:33,34). De adem van de mens stijgt op naar de hemel, de adem van een dier daalt naar de aarde (Spreuken; dit is waarneembaar). Dat wil niet zeggen dat een dier geen ziel (nefesh) heeft: de rechtvaardige kent de ziel van zijn dieren, het ingewand van de goddeloze is verhard (Spreuken 12 : 10). De ziel (nefesh) hangt samen met het lichamelijke, de ziel is in het bloed, die zul je niet eten (Leviticus 17 :11). De geest (ruach, wind) van de mens is nauw verbonden met de goddelijke adem (neshama). De geest (ruach) die in de mens is en de adem van de Almachtige (neshama) maakt ze verstandig (Job 31: 8). Je kunt natuurlijk redeneren, dat is allemaal gepraat van rabbijnen of kabbalisten, maar het mensbeeld dat we zien in de Tenach is op een subtiele manier ook uitgewerkt in het NT. Bijvoorbeeld in Johannes 11 waar een situatie wordt geschetst van het zwakke vlees en de gewillige geest. Martha, Maria en Lazarus zijn (behalve reële personen) hier personificaties van de ruach, neshama en de (sterfelijke) nefesh.

[@michaelrider]

De natuur was flink aan het hoesten. Ik heb m maar uitgezet.

[@HEUVEL1000]

Bedankt

[@DeNieuweWereldTV]

U bedankt!

[@orlandofurioso357]

Ik moet bekennen dat de Ethica al sedert een jaar of acht in mijn boekenkast staat, maar dat ik er slechts zo'n dertig bladzijdes uit heb gelezen.

[@platklump]

Als je toch een poging wilt wagen, start dan met de appendix van Deel 1, daarna verder lezen vanaf deel 3. Dit zijn namelijk de meest leesbare stukken. Als je iets niet helemaal begrijpt kun je het beste doorlezen en later erop terugkomen, zoals deel 1 en 2. Als je deel 3 en 4 niet interessant vindt heeft het niet veel nut om deel 1 en 2 te lezen of je helemaal te verdiepen in wat Spinoza bedoelt met termen zoals extensie, attribuut, etc.

[@orlandofurioso357]

@@platklump Dank je wel! Ik zal het boek toch een keer moeten lezen.

[@aarthorstman7841]

Opmerkelijk dat Maarten van Buuren aan het einde nog moet uitleggen wat de redelijkheid van Spinoza inhoudt.

[@bobjestevens1]

Dat kuchen. Niet te harden.

[@EddoRats]

Zie Grace slick van Jefferson airplane als de tegenhanger van Jim Morrison in haar song "White Rabbit" feed your head with logic and proportion, Jim Morrison had Freud door. Orakels geloven en zelfkennis verwaarlozen leid tot Tragedie (Oedipus Rex) in zijn song "The End"

[@pazmastert46]

Als ik vandaag nog één iemand AHUM hoor zeggen krijgt ie een optater!

[@josstria1326]

Zeer interessant gesprek. Volgens mij bedoelt Spinoza bewustzijn als hij het over de reden heeft. De opmerking op 49 min valt in dat licht bezien meteen dood. Techniek heeft geen bewustzijn.

[@mh60648]

Goede kans dat het scheppende beginsel helemaal niet met het menselijke denken begrepen en omvat kan worden. Hoe interessant en belangrijk het denken ook voor ons is, het is van nature dualistisch, dus waneer je een monistische visie als die van Spinoza’s Godsbegrip probeert te begrijpen met het denken, dan stoot je op de grenzen van het denken. Die beperking van het denken verklaart ook waarom zoveel filosofie afstand neemt van de werkelijkheid, terwijl het toch logisch lijkt. De wereld, de natuur, het is niet alleen logisch. Het is veel meer dan dat. Daardoor lopen we als moderne cultuur momenteel ook vast, omdat er teveel nadruk ligt op het denken. Meer dan gezond is voor de samenleving. Vanuit die hyperfocus vergissen we ons als moderne cultuur regelmatig in onze besluiten, dus het is een fase waar we overheen moeten groeien of voorbij moeten evolueren.

[@WisdomTeachings]

Dominantie van de linker hersenhelft. Zie Iain Mcgilchrist's werk "The matter with things".

[@user-dp6wi1xc1k]

👌🏻

[@ranasen242]

37:23 of een mens die zicht richt tot een dier dat geen eisen aan je stelt, loyaal is en je niet teleurstelt. Waanzin in de vorm van een volledige terugtrekking in zich zelf

[@zeven689]

De mens bestaat uit geest , ziel en lichaam . De ziel is de persoonlijkheid van de mens. De ziel maakt Een persoon tot wat hij is , zijn karakter. De scheppings formule houdt in dat god zijn levensadamen in de mens blies . Dit is de geest die god de mens gaf . Geest heeft betrekking op god .

[@peterk.6930]

ja, In het Jodendom wordt het mensbeeld nog meer genuanceerd. De mens is nefesh (ziel), ruach (geest) en neshama (goddelijke adem). God blaast zijn adem (neshama chaim) in de neusgaten van de mens, zo wordt de mens een levende ziel (nefesh chaya) Genesis 2:7. De goddelijke levensadem onderscheidt de mens van het dier. Als de neshama wordt weggenomen, zoals bij Nebucadnezar, wordt de mens als een dier (Daniel 4:33,34). De adem van de mens stijgt op naar de hemel, de adem van een dier daalt naar de aarde (Spreuken; dit is waarneembaar). Dat wil niet zeggen dat een dier geen ziel (nefesh) heeft: de rechtvaardige kent de ziel van zijn dieren, het ingewand van de goddeloze is verhard (Spreuken 12 : 10). De ziel (nefesh) hangt samen met het lichamelijke, de ziel is in het bloed, die zul je niet eten (Leviticus 17 :11). De geest (ruach, wind) van de mens is nauw verbonden met de goddelijke adem (neshama). De geest (ruach) die in de mens is en de adem van de Almachtige (neshama) maakt ze verstandig (Job 31: 8). Je kunt natuurlijk redeneren, dat is allemaal gepraat van rabbijnen of kabbalisten, maar het mensbeeld dat we zien in de Tenach is op een subtiele manier ook uitgewerkt in het NT. Bijvoorbeeld in Johannes 11 waar een situatie wordt geschetst van het zwakke vlees en de gewillige geest. Martha, Maria en Lazarus zijn (behalve reële personen) hier personificaties van de ruach, neshama en de (sterfelijke) nefesh.

[@zeven689]

Christus heerst over alles en iedereen . In hem was Gods kracht volledig aanwezig op aarde. En die kracht is nu ook volledig in jullie aanwezig , Omdat jullie bij Christus horen . Kolossenzen 2: 9-10

[@derkkeijzer6874]

De ziel is de psyche, hoorde ik van een Boeddhist. Dat is niet synoniem aan persoonlijkheid denk ik. Hooguit wellicht als iemand ten diepste zichzelf is gebleven en dus geen ego lagen heeft gecreëerd, al dan niet, of deels, daarvan bewust zijnde.

[@derkkeijzer6874]

In het Bijbelverhaal staat dat Jezus de Geest gaf bij zijn sterven aan het Kruis. Daar mag je uit opmaken dat de Geest over gaat uit het lichaam naar...Een Bron? Of men verstaat daaronder, dat de Geest ophoudt te bestaan bij de dood. Een onderwerp dat blijft boeien.

[@zeven689]

We ontvangen de heilige geest door het geloof in de heer jezus christus. Als we geloven dat hij voor onze zonden is gestorven en 4:01 dat hij uit dood is opgewekt , worden we op dat moment wedergeboren. Op dat zelfde moment ontvangen we de heilige geest. Romeinen 8 : 9 Maar als iemand de geest van christus niet heeft, die is niet van hem .

[@Petruss67]

Dr'r zit wel wat in... als de mens een deel van gods schepping is. Gaan denken en samen denken.... om de mystiek van de omgeving te ontrafelen, en een succesvolle weg te bepalen. (Omnitheistisch) Bij het tot bloei komen van het leven en samenleven ontstaat het Wereld Denken

[@joopvandermast]

Echte denkers aan het woord. De heren geven blijk, diep te geloven in denken, verschil tussen denkwereld en ziels wereld, niet te kunnen onderscheiden en toch willen zij mij duidelijk maken, wat Spinoza besefte en beleefde, aan de hand van wat denkers erover schreven. Descartes zei: cogito ergo sum, wat wij gemakshalve verstaan als: ik denk dus ik ben. Spinoza heeft te kennen gegeven op veel diepere niveaus, naar waarheid te zoeken. Denkers komen nooit dieper dan de horizontaliteit, waart onze realiteit en materiële wereld zich afspeelt. Taal en vertalingen zijn cruciaal, tot inzicht te komen in regionen en niveaus van beleving, waar denken zich middels begrijpen, geen toegang kan verschaffen en waar mensen zich via afvragen en openstellen, wel ontvankelijk kunnen maken. Uiteraard wel dank aan allen en de nieuwe wereld, dit soort gesprekken, welke ik als zeer inspirerend ervaar, aan te bieden aan het grote publiek. Vrede zij u allen.

[@DeNieuweWereldTV]

Dank voor het compliment. 'Cogito ergo sum', of eigenlijk 'je pense donc je suis', komt echter van Descartes. Spinoza was in tegenstelling tot de dualist Descartes een monist volgens wie stof en geest beide modaliteiten zijn van één en dezelfde onderliggende substantie.

[@PietervanWoerden]

Dat weet ik ook niet hoor

[@SWEETJOHNSON107]

Die meneer vraag me af waarom die zo benieuwd naar?

[@Petruss67]

Tesla beperkt de tomeloze stroom door de in de stroom opgeslagen kinetische energie tegen de stroom in te keren (Tesla Valve)

[@gershom7516]

Interessant gesprek, al mis ik twee fundamentele Joodse concepten: a) Op grond van Deut. 30:11-14 en Deut: 19b: de mens is verantwoordelijk. Dit is i.t.t. het Dualisme en de christelijke exegese, welke de verantwoordelijkheid neigt buiten zichzelf (Boven) te leggen. b) de mens is een creatief wezen (naast een relationeel wezen), op grond de eerste twee hoofdstukken van Genesis. Het is aan de mens zelf te creëren. Mooi was het geweest als de geleerden aan tafel een link hadden gelegd van Spinoza naar de hedendaagse Joodse filosofie, o.a. Rabbi J. Soloveitchik en Rabbi J. Sacks, waarin juist zowel de verantwoordelijkheid en het creëren vanuit het concept van geïntegreerde diversiteit en de mens als vrij, kiezend wezen (zoals ook bij Victor Frankl), aan de orde komt. Deze dialogische levensfilosofie staat haaks op het dualisme.

[@geertterhorst]

Deze warrige discussie doet beslist geen recht aan Spinoza. Warrig, omdat "materie" in deze discussie door Van Buuren wordt vereenzelvigd met de "Natuur" van Spinoza, terwijl het begrip materie bij Spinoza nauwelijks een rol speelt. Het gaat bij Spinoza om uitgebreidheid of ruimtelijke extensie, wat werkelijk een ander begrip is, ook omdat het attribuut van het denken bij Spinoza beslist niet met de uitgebreidheid en al helemaal niet met de "materie" wordt vereenzelvigd. Eveneens wordt het begrip van immanentie door Van Buuren volslagen verkeerd geduid. Hij versmalt de inwoning van God tot inwoning in de materie. Maar bij Spinoza is God inwonend zowel in het denken als in de uitgebreidheid, en bovendien nog in oneindig aantal andere attributen. Bovendien stelt Spinoza helemaal niet dat Gods denken alleen tot bewustwording komt in de mens. Deze laatste bewustwording geldt slechts voor Gods denken niet voor zover Hij oneindig is, maar voor zover Hij wordt beschouwd als zich openbarende in een of andere denkwijziging (Ethica II, Stelling 9). Er is echter ook een denken Gods precies voorzover Hij oneindig is, namelijk het goddelijk attribuut van het denken. Anders gezegd, God is bij Spinoza een oneindig denken, en dit oneindige denken behoort tot de substantie van God ofwel de Natuur, net zo als de oneindige uitgebreidheid ook tot deze substantie ofwel de Natuur behoort. Maar geen van deze attributen kan tot een ander attribuut (of tot materie) herleid worden. Van Buuren vervormt Spinoza tot een materialistische karikatuur. Als Spinoza zegt dat God de inwonende oorzaak is van alle dingen, bedoelt hij niet dat God inwoont in de materie, maar slechts dat al wat is, in God is en uit God moet worden begrepen (Ethica I, Stelling 18). Al wat is, is hier kennelijk iedere modificatie die wordt aangetroffen onder enige van de oneindige en onderling onherleidbare attributen van God.

[@RWAS073]

Ik ben even frisse lucht gaan inhaleren toen het over Osiris ging.

[@sparky60ful]

Mooi gesprek maar de gekuch om de 2 seconde werd mij te veel. Neem een slokje water man! Of naar een KNO arts of een psychiater

[@hensiepensie]

5 minuten van deze meneer uhum.....sorry maar hier kan ik niet langer naar luisteren....

[@VladaLishenko-dz4nj]

Is niet erg hoor.

[@annetestherfroma4684]

ACH, had de olifant nu niet benoemd..!

[@jannigjedegeus3162]

Inderdaad heel jammer dat kuchje ,het lijd enorm af ..

[@baskleinendorst]

Slechte spelling ook!

[@derkkeijzer6874]

Die man kan er niks aan doen. Zegt het niet meer over de aandacht boog en tolerantie? U zegt het nog vrij mild.

[@TotalAnarchy911]

Altijd God dit God dat. Nou mooi zooitje hebben al die goden er van gemaakt.

[@mh60648]

Als je in grote lijnen naar de evolutie van het leven en het bewustzijn kijkt, dus van planten naar dieren naar mensen, dan zie je dat deze naar steeds meer vrijheid lijkt te streven. Vrijheid betekent dat je er ook een bende van kan maken, vooral als die vrijheid nog in de kinderschoenen staat. De bende maken wij mensen er zelf van, maar zo leren kinderen ook, namelijk met vallen en opstaan.

[@TotalAnarchy911]

@@mh60648 Heb het filmpje niet afgekeken. Als er in de eerste 5 minuten meer dan 5 keer het woord God valt haak ik af. Zal wel om een hypothetische God gaan. Misschien kan her woord God door Monster van Lochness vervangen worden. Die bestaat ook niet.

[@peterk.6930]

mensen

[@TotalAnarchy911]

@@peterk.6930 mensen maken er een zooi van? Als de goden geen invloed hebben op de wereld dan hoeven we het ook niet meer over ze te hebben. Mooi. Klaar.

[@derkkeijzer6874]

We worden verondersteld de handen en voeten te zijn als wezens die zelf kunnen denken en handelen. 1ste en 2de gebod. Eigenlijk samen 1 gebod vormend.

[@VladaLishenko-dz4nj]

Ik zit hier met een IKEA boekenkast die ik niet in elkaar gezet krijg. Kan Spinoza mij hierin helpen?

[@alexanderbreston9918]

Probeer van het hek

[@Jannette-mw7fg]

@@alexanderbreston9918 Dan hou je 1 schroefje over....

[@jansmaal5920]

Wel als je probleem is dat je niet gemotiveerd bent om je in materiële zaken zoals een boekenkast te verdiepen omdat je het hier en nu beschouwt als een verloren schepping waaruit we moeten ontsnappen. Spinoza leert je je te verbinden met het nu.

[@peterk.6930]

in de Ethica op pagina 877 staat de gebruiksaanwijzing

[@derkkeijzer6874]

U bent niet de enige met die zelfbouw meubelen. Het kan helpen eraan te beginnen als het u aanvliegt en u hoofd er optimaal naar staat.

[@f.elenbaas6890]

jammer van dat zenuwhoestje...

[@kemalyuksel3660]

Wat was de eerste idee en eerste word van eerste mens? Hoe was het ontstaan in de hersenen?

[@PietervanWoerden]

huh?

[@kemalyuksel3660]

@@PietervanWoerden Woorden vertegenwoordigen een betekenis. Eerst bestaat de betekenis, en vervolgens wordt er een woord geproduceerd dat deze uitdrukt. Het menselijk brein verwerkt gegevens en produceert nieuwe gegevens. En het slaat alle nieuwe gegevens op door deze aan de oude gegevens te koppelen. Aangezien de mens, zijn gedachten en dromen het product zijn van bepaalde gegevens, hoe werd de eerste gedachte geproduceerd?

[@PietervanWoerden]

@@kemalyuksel3660 "huh' was het eerste woord.

[@kemalyuksel3660]

@@PietervanWoerden Ik denk het niet. Ik bedoelde bewuste woorden, geen onbewuste geluiden.