Dlaczego wynalezienie wozu zajęło ludzkości tak dużo czasu?

Рет қаралды 4,593

Күн бұрын

Пікірлер: 21

@katejot2274 Ай бұрын

Koło, to tylko połowa wynalazku. Druga połowa, to równa i twarda droga. Jeżeli żyjemy wśród ostrych i stromych skał, albo gęstych lasów i/lub mokradeł, to pewnie koła nigdy nie wymyślimy. A jeśli żyjemy na równych i suchych terenach, utrzymujemy się z handlu, atakują nas jacyś stepowi wrogowie, to koło samo przyjedzie do naszego umysłu :-)) A gdy już koła staną się powszechne, na nieodpowiednich do jazdy terenach zacznie się budowa dróg- czyli tej drugiej połowy wynalazku.

@KK-ty1rl Ай бұрын

Panie Bartlomieju, bardzo ciekawy temat. Może warto w przyszłości wrzuć kolejny temat z tego cyklu. Poniżej jak widać mamy wiele szczegółowych odpowiedzi na trudne pytania wypowiedziane dzisiaj odnośnie koła.

@Blizbor11 Ай бұрын

Kanał, Łódź, żagiel, rysunek na ścianie, bukłak na wodę itp większość można zaobserwować w naturze albo zainspirować się nią. A koło, piasta ,oś to wynalazek totalnie abstrakcyjny para współpracującą, urządzenia mechaniczne nic takiego nawet podobnego w przyrodzie nie występuję. o to jest odpowiedź dlaczego tak długo.

@martinwujet8424 Ай бұрын

Hej . Bardzo ciekawy materiał , pozdro !!

@WojciechB. Ай бұрын

Oprócz samej koncepcji, która nie była oczywista, istniała także znacząca "bariera technologiczna" związana z budową koła nadającego się do użytku w wozach czy rydwanach. Idea badań i udoskonalania technologi od "zera" wówczas nie istniała. Zazwyczaj technologie doskonalono w trakcie produkcji już istniejących przedmiotów. Z tego powodu naukowcy przypuszczają, że pierwsze koła pojawiły się w zabawkach dla dzieci, gdzie małe, funkcjonujące kółka, które nie musiały przenosić dużego ciężaru ani być odporne na nierówności terenu, były stosunkowo łatwe do zbudowania. Dopiero na bazie działających zabawek powstały pełnowymiarowe koła.

@ZdzichaJedziesz Ай бұрын

Najtrudniej było wymyślić połączenie osi i wozu z uwagi na duże tarcie

@wojciechaugustyn8537 Ай бұрын

Wóz to nic. Taczka to znacznie prosty wózek a została wynaleziona dopiero przez Archimedesa trochę 200 lat przed naszą erą i szybko została zapomniana. Choć przydatna na budowie. Również dźwig wynaleziony przez Archimedesa został szybko zapomniany.

@wesolek87 Ай бұрын

Dany wynalazek (czy to koło czy inny twór) wcale nie musiał powstać w jednym miejscu i rozprzestrzeniać się dalej. Umysł ludzki jest dość uniwersalny i podąża podobnymi ścieżkami, szczególnie jeśli chodzi o przetrwanie, sztukę, architekturę. Ogień, koło, metalurgia mogły zostać wynalezione w różnych miejsach na świecie niezależnie od siebie, a zależnie od potrzeby.

@jezuschrystus.onlycash Ай бұрын

Zależy od którego momentu te 200K liczyć.

@jezuschrystus.onlycash Ай бұрын

Ok.

@hvnterblack Ай бұрын

Pierwsze o czym pomyślałem to taczka. Ludzie poruszali się pieszo, ewentualnie konno lub prowadzili zwierzęta juczne. Nie było dróg, najwyżej ścieżki. Wąska taczka spisałaby się tu niemalże idealnie. Problem techniczny z kołem i osią jest w postaci tarcia. Nabicie koła z okrągłym otworem, na pasującą, okrągłą żerdź, nie pozwoli nam nigdzie pojechać. Potrzebujemy łożyska lub przynajmniej jakiegoś smaru, który nam nie ucieknie, nie nałapie piasku (żeby się to nie zatarło).

@cenobith73 Ай бұрын

No nie wszędzie się udało - Indianie obu Ameryk oraz Aborygeni nigdy na to nie wpadli. Podejrzewam, że tzw. Czarna Afryka również nie...

@Padykamon Ай бұрын

Koło, a w zasadzie wóz, wynaleziono inaczej i dość prosto: Najprostszym sposobem transportowania bloków skalnych (te zawsze były podstawowym budulcem) było układanie pod nimi okrągłych bali drewna i toczenie po nich. Najpewniej też zbudowano platformę do transportu kilku mniejszych bloków jednocześnie. Bale spod platformy trzeba było przekładać z tyłu na przód, co było męczące. Wystarczy jednak pod platformą umieścić tylko dwa bale, ale po obu stronach każdego z nich, z przodu i z tyłu, przymocować poprzecznie do platformy po dwie belki nie pozwalające się balom przesuwać, ale tylko obracać w takiej "kołysce", to dostaniemy coś podobnego do wozu bez kół, ale z dwoma osiami tocznymi. Proszę to zrobić z deseczką i dwoma ołówkami pod nią. Teraz transport był już łatwiejszy. Nietrudno dostrzec, że lepszym sposobem mocowania obrotowo bali byłyby jarzma - ale tu jest problem: Jarzma obejmujące bale wystawałyby na spodzie tak, że bale nie miałyby kontaktu z podłożem. Ale przecież można w miejscu jarzma zmniejszyć średnicę bala tak, aby ten uchwyt bala "schował" się w średnicy bala. Wtedy bal znów może się swobodnie toczyć, a przy tej konstrukcji znacznie zmniejsza się tarcie w miejscu obrotu bala względem jarzma. Dwa jarzma na bal, umieszczone po obu bokach platformy byłyby tu uchwytami na oś. Proszę to sobie wyobrazić: bal między jarzmami może mieć mniejszą średnicę, ale bal na swoich końcach musi mieć większą średnicę tak, aby odsunąć jarzma od podłoża. Taka konstrukcja jest niczym innym niż oś z dwoma kołami na obu końcach. Teraz wystarczy tylko powiększyć średnicę bali na końcach np. dodając duże drewniane koło podobne kształtem do bala na jego końcu. I mamy już wóz kołowy! Powyżej opisany proces myślowy plus eksperymenty sprawdzane w praktyce (np. jakiś kamieniołom), jest możliwy do przejścia dla jednego pomysłowego konstruktora w ciągu 4-5 lat. Reszta to już udoskonalanie tego wynalazku. Myślenie miało też swoją przeszłość!

@KK-ty1rl Ай бұрын

Fajnie. Ten przykład z "deseczką i dwoma ołówkami" prawie mnie przekonał. A żeby zrozumieć "opisany proces myślowy" musiałem przeczytać go dwa razy. Niestety nie mogę wykonać eksperymentu praktycznego bo nie mam w okolicy kamieniołomu. Ale teraz już wiem że Ty nawet nie wiesz kiedy była epoka brązu, a tym bardziej co mieli w "głowie" ówcześni ludzie.

@yanek911 Ай бұрын

Po co koło bez dróg

@orkako Ай бұрын

Widzę, że poziom wideo macie taki sam jak i artykułów. :/ Tak, najstarszy dowód na stosowanie pojazdów kołowych pochodzi z terenów Polski, było to dzieło staroeuropejczyków (my jesteśmy indoeuropejczyykami) i powstało wcześniej niż koło garncarskie w Mezopotamii. Najpierw jednak trzeba sprecyzować co faktycznie mamy na myśli "wynalazek koła" Kto wynalazł koło? Nikt nie wynalazł koła, bo wystarczy unieść łeb by zobaczyć na niebie koło w firmie księżyca, lub słońca. Podobnie, to, ze się toczy taki kształt też nie było odkryciem, bo każdy małpolud wie, że powalony pień można toczyć. w neolicie, a nawet wcześniej pnie były już stosowane do przenoszenia ciężarów. Wiec, tak jak autor powiedział, sztuka jest wymyśleć koła na osi, ale to duże niedomówienie, bo nie sama oś jest tutaj wyzwaniem, a juz tym bardziej szukaniem odpowiednich patyków, co jest tak głupie, że zasługuje na pogardę. Budujac kołą trzeba rozwiązać aż kilka inżynieryjnych wyzwań: 1. Koło musi być idealnie okrągłe (trzeba wiec zbudować maszynę do obróbki okrągłości koła) 2. koło musi mieć wytrzymałą strukturę. Nie może być to po prostu ścięty pniak drzewa bez żadnych wzmocnień. 3. Wzmocnienia trzeba jakoś ze sobą połączyć. 4. Trzeba wzmocnić powierzchnię jezdna koła, aby za szybko się nie zużywała. 5. trzeba sprawić aby oba koła obracałby się niezależnie. 6. Trzeba wymyślić system doczepiania i demontowania kół na osi. 7. Trzeba opracować formę łożyska, które zmniejszy tarcie i nie przetrze nam osi. Dodatkowo trzeba mieć gdzie jeździć tym wozem (po kamieniach i po błocie się nie pojedzie) i mieć potrzebę jeździć tym wozem (dlaczego wysiłek włożony w budowę wozu ma być mniejszy niż noszenie czegoś na plecach, czy na grzbietach zwierząt?). W Ameryce południowej nie stosowano wozów, chociaż znano ta koncepcję, gdyż budowano zabawki dla dzieci z kołami. Po prostu nie rozwiązano wszystkich problemów, jak niezależny obrót kół, czy łożysko. Zabawka nie musi mieć rozwiązanych tych problemów, ale praktyczny wóz już tak. Tak naprawdę nie wiemy, czy na pewno koła wymyślono na terenie Polski. Tam jest już od razu dwuosiowy wóz ciągnięty przez dwa woły. Był więc to już zaawansowany wóz, a wydaje się, ze pierwsze powinny być jakieś wózki ręczne z jednym, lub dwoma kołami. Może w Europie również były pierwsze zabawki, ale wkrótce stały się platformami kołowymi do zjeżdżania dla dzieciaków? Tego już nie wiemy, ale wiemy, że najważniejsze w kole jest wynalezienie osi, łożyska i obróbki koła, a nie sama koncepcja koła.