Fizyka cząstek: 30 lat Polski w CERN | Co nam powie LHC? | prof. A. Zalewska i prof. P. Bruckman

👉 Zostań Patronem: patronite.pl/radionaukowe
👉 Wesprzyj jednorazowo: suppi.pl/radionaukowe
🎧 Posłuchaj na streamingu: ffm.bio/radionaukowe
🔔 Subskrybuj: / @radionaukowe
🌐 Strona: radionaukowe.pl
👍 Facebook: / radionaukowe
📷 Instagram: / radionaukowe
❌ Twitter: / radionaukowe
🎓 Odwiedź LAMU: / @letniaakademiamlodych...
🎬 Zobacz więcej: • Radio Naukowe poleca
📩 Kontakt: [e-mail]
Fizyka cząstek w kryzysie? Co jeszcze odkryje Wielki Zderzacz Hadronów? Co z supersymetrią? Czy znajdziemy cząstki ciemnej materii? - m.in takie tematy w 50. odcinku Radia Naukowego
0:01:13 30 lat Polski w CERN * 0:20:58 Co dalej z LHC?
👉 patronite.pl/radionaukowe 👉 radionaukowe.pl/
1 lipca 1991 roku Polska przystąpiła do Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN. To ta międzynarodowa instytucja stoi za zbudowaniem słynnego Wielkiego Zderzacza Hadronów (LHC).
- To była dla nas kolosalna zmiana, bo to oznaczało, że wchodzimy do CERNu na pełnych prawach - mówi w Radiu Naukowym prof. Agnieszka Zalewska. - Polska była pierwszym krajem z byłego bloku wschodniego przyjętym do CERN-u, a CERN był pierwszą organizacją międzynarodową o wielkim znaczeniu, do której przystąpiła Polska po zmianie ustrojowej - wtóruje prof. Paweł Bruckman. Oboje są fizykami z Instytutu Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, a prof. Zalewska przez trzy lata była przewodniczącą Rady CERN - jako pierwsza kobieta i pierwsza osoba spoza krajów założycielskich CERN-u.
PROTON JAK KOMAR
CERN przede wszystkim kojarzy się z Wielkim Zderzaczem Hadronów. Dziś LHC jest w trakcie modernizacji. - Zbieranie danych powinno rozpocząć się z początkiem przyszłego roku. Akcelerator będzie pracował już ze swoimi projektowanymi parametrami - mówi prof. Bruckman.
Projektowanymi, czyli osiągającymi w miejscu zderzenia energię 14 TeV (teraelektronowoltów). Co to w zasadzie znaczy? Można tę energię przetłumaczyć na masę. - Proton przyspieszony do 7 TeV ma energię odpowiadającą masie komara - tłumaczy prof. Zalewska.
A mowa tu o jednym protonie! W akceleratorze są one przyspieszane wiązkami. - Jedna wiązka zawiera około miliona miliardów protonów. Całkowita energia takiej związki jest niebagatelna. To energia mniej więcej składu pociągu szybkiej prędkości TGV pędzącego kilkaset kilometrów na godzinę - porównuje prof. Bruckman. Ogromne energie są potrzebne po to, by w zderzeniach protonów wytwarzać ciężkie niezbadane wcześniej cząstki.
W świecie cząstek elementarnych, fundamentalnych dla naszego rozumienia przyrody, ciągle jest sporo zagadek. Dzięki LHC udało się potwierdzić istnienie bozonu Higgsa, brakującej ciegiełki w Modelu Standardowym opisującym elementarne składniki materii i oddziaływania między nimi. Ale to nie jest ostatnie słowo fizyków.
- To, że wiedzieliśmy, że coś takiego jak Higgs musi istnieć jest zasługą naszego sposobu opisu rzeczywistości, czyli kwantowej teorii pola. I ta sama metoda, która okazała się bardzo poprawna mówi, że to nie może być koniec - zauważa prof. Bruckman. - Brakuje nam szerszej teorii, opisu, które by tłumaczył, dlaczego materia dominuje nad antymaterią (…), dlaczego są różne masy cząstek elementarnych (kwarków i leptonów), dlaczego mamy tyle cząstek, ile mamy - wylicza naukowiec.
Przed fizykami i fizyczkami pracującymi przy eksperymentach na LHC zatem nadal jeszcze dużo pracy. Będziemy wyglądać wyników kolejnej serii zbierania danych!
CZY LHC ZAWIÓDŁ?
Trzeba jednak dodać, że są również głosy wskazujące, że LHC zawiódł. Dokonano odkrycia cząstki Higgsa i później o Zderzaczu już głośno nie było. Nie odkryto chociażby spodziewanych cząstek supersymetrycznych. - To była niespodzianka. Zanim LHC zostało uruchomione to scenariusz był taki, że najpierw zobaczymy cząstki supersymetryczne (spoza Modelu Standardowego), a potem nastąpi odkrycie Higgsa, który Model domykał. Brak bezpośredniej obserwacji cząstek spoza Modelu Standardowego jest pewnym zawodem - przyznaje prof. Zalewska. Podkreśla jednak, że trzeba dalej szukać i wykorzystać możliwości LHC do końca, w szczególności szukając odstępstw od Modelu na drodze bardzo precyzyjnego sprawdzania jego różnych przewidywań.
- LHC nie zawiodło, to natura z nas trochę zakpiła. Spodziewaliśmy się troszeczkę czegoś innego - dodaje prof. Bruckman.
Pierwsza część podcastu to przede wszystkim opowieść o CERN-ie, wpływie tej organizacji na cywilizację (to tam wymyślono www!) i o obecności polskich badaczy i badaczek w zespołach przy LHC. W drugiej rozmawiamy o tym czy fizyka cząstek jest w kryzysie, jakich nowych ścieżek szukać, czy potrzebne są kolejne, jeszcze większe akceleratory.
Wspominkowo-intelektualna uczta. Polecam!
🧠 Radio Naukowe - włącz wiedzę! 🧠
#RadioNaukowe #KarolinaGłowacka #AgnieszkaZalewska #PawełBruckman 🎬

[@ZdzichaJedziesz]

Więcej fizyki elementarnej p. Karolino. To jeden z najlepszych podcastów w RN

[@ellaohne4865]

Wooow! Wysłuchałam już wielu odcinków o tematyce fizycznej i cząstek elementarnych, a dopiero po tym odcinku coś pyknęło tak na maksa i zrozumiałam o co w tym wszystkim chodzi. Dziękuję Ci bardzo za Twoją pracę, Karolina!

[@ZdzichaJedziesz]

Zazdroszczę Ci .... najbardziej tej nagrody Nobla którą otrzymasz 🙂

[@bearmi2586]

Świetny kanał! Cieszę się, ze na niego trafiłam. Słucham wszystkich odcinków od poczatku:)

[@agaagusia4726]

To także moje odkrycie:)

[@arturkoszykowski9592]

Niezwykle ciekawy odcinek, dziękuję Pani Karolino i dziękuję Pani i Panu profesorom. Ech, gdyby poziom polskich polityków był choć w połowie tak dobry jak poziom polskiej nauki.

[@piotrjuszczyk1]

Poziom polskiej nauki? Zamiatamy pięćsetne miejsca na liście szanghajskiej. Gdyby polska nauka miała poziom polskiej polityki to by było o niebo lepiej.

[@arturkoszykowski9592]

@@piotrjuszczyk1 część polskich naukowców jest zwiazana z uczelniami z zagranicy. Ich tez zaliczam do polskiej nauki. W tym ujęciu lista szanghajska jest niemiarodajna. Natomiast stan polskich uczelni jest pochodną stanu pa stwa i nakładów oraz organizacji systemu. Czyli leży w gestii polityków. Także ten....

[@piotrjuszczyk1]

@@arturkoszykowski9592 Wygodne wytłumaczenie. Naprawdę jest tak dobrze? Możesz być w szoku ale Noble zdobyte ponad 100 lat temu nie dowodzą że poziom polskiej nauki dziś jest taki super. Te kraje które są wysoko na liście szanghajskiej mają i Noble dziś.

[@arturkoszykowski9592]

@@piotrjuszczyk1 wcale nie jest to wygodne, trochę mnie jednak uwiera, że polskie uczelnie sa raczej z tych średnich. I nigdzie nie piszę, że jest tak dobrze. Raczej polscy naukowcy dają radę, mimo tego jak nauke i edukację sie w Polsce traktuje. Ja osobiście się nie ekscytuję Noblami, nauka to coś więcej niż nagrody, podobnie jak sport to wszystko, ale nie koniecznie medale. A sama lista szanghajska właśnie pod Noble jest ustawiona.

[@piotrjuszczyk1]

@@arturkoszykowski9592 Owszem. Nauka to coś więcej niż Noble. Ale ze wszystkich mierników poziomów Noble wydają się być najlepszym miernikiem. Żeby dostać Nobla nie wystarczy napisać bzdurnego artykułu. Jest jeszcze drugi filar nauki który nazywa się praktycznym technicznym zastosowaniem idei naukowych. Gdybyśmy w tym nadrabiali to by było ok. Ale nie nadrabiamy. W obu jest mizeria. A kiedyś kobieta dostała dwa Noble. Inny uczony budował pierwsze rafinerie ropy naftowej. Pod koniec zaborów mieliśmy osiągnięcia z top nauki. Potem mizeria. W sumie patrząc na poziom uczelni nic dziwnego. Bo żeby był dobry naukowiec to najpierw student musi się czegoś nauczyć.

[@vec_tor_]

35:04 .... od tego momentu Pani profesor otworzyła moją głowę, weszła potuptala i wyszła niezauważona..... szacun za wiedzę i sposób przekazywania

[@patrycjaignaczak9311]

Teraz marzy mi się reportaż bezpośrednio z CERNu :) Radionaukowa wycieczka po CERNie :)

[@RadioNaukowe]

To by było!

[@arturzalewski6680]

Chętnie się zabiorę, mogę nosić Pani mikrofon, baterie i notatki. Jestem bardzo ciekawy jakie nowe odkrycia da nam akcelerator o zwiększonej mocy i czy spełni oczekiwania naukowców?

[@galanonim1763]

Jest czwartek, jest Pani Karolina, czego chcieć więcej ;) Dziękuje za kolejna dawkę wiedzy 🙌

[@RadioNaukowe]

Jest premiera, jest Pan Paweł!

[@galanonim1763]

@@RadioNaukowe cieszy mnie bardzo, ze tak świetni ludzie dążą Panią sympatia i z taka otwartością opowiadają o nauce 🙌 No i oczywiście, pięknie Pani słucha, a to jest sztuka 🙃

[@TheTaleon]

Cud! Miód! Więcej!

[@bartekr5372]

Właśnie poprzez brak takich materiałów współczesną telewizję uznaje za medium martwe.

[@cathathonium]

telewizja jest jak demokracja-ona jest dla wieksosci a nie dla odmiencow i outsiderów. jak nie wierzysz to spojrz ile ma wyswietlen audycja(nie potkast) tej uroczej pani

[@ZdzichaJedziesz]

@@cathathonium Głupie porównanie. W interesie nas wszytkich leży demokracja. Demokratyczna Rosja nie była by tak agresywna. Zainteresowanie nauka nigdy nie było i zapewne nigdy nie będzie masowe. Trudno.

[@cathathonium]

@@ZdzichaJedziesz jesli porownanie jest glupie,to....... moze w madry sposob wykazesz chocby jedna grupe mniejszosci ,ktora jest zadowolona z praw wiekszosci ,ktorymi ta mniejszosc jest przesladowana???? lepiej zebys to zrobil/zrobila ,bo nie wiem kto tu wyjdzie na robiacegoglupie porownania. pomijam juz fakt ,ze twoja odpowiedz w zaden sposob nie nawiazuje do tematu jaki poruszylem. ja tylko potwierdze poraz kolejny,ze.......telewizja puszcza to co chce wiekszosc tak jak demokracja konstruuje prawa dla wiekszosci a nie dla mniejszosci.

[@thejack6732]

Mało tak wartościowych kanałów w tym internetowym szambie.

[@marekchudy8893]

Dziękuję I pozdrawiam

[@krzysztofantyga424]

Niezwykle ciekawe, pozdrawiam!!

[@pioterek581]

WIELCY JESTEŚCIE

[@wokoolski2630]

Pani Redaktor piękna jest i tyle. I potrafi zwinnie żartem merytorycznym okiełznać nawet prof. Meissnera:-)

[@bikiniclub4896]

SUPER!!!!

[@RAK-photo]

Dobre. Wiele nieznanych rzeczy usłyszałem.

[@paweltluscik1314]

Moje wspomnienia związane z CERN i LHC - Przez sekundę, niesamowicie małą chwilę pomyślałem, że to także przeze mnie przełożono dawno temu datę uruchomienia LHC. Nie, nie czarna dziura. Poszło chyba o boską, egzotyczną cząstkę o nieznanych właściwościach. Nieznane właściwości cząstki są tutaj kluczem (potencjalna reakcja łańcuchowa). Przypomnę odtajnione przez USA dokumenty związane z pierwszym, eksperymentalnym wybuchem bomby atomowej czyli rozważania ojców bomby atomowej czy ten wybuch zapali atmosferę Ziemi czy też może jednak nie. Nie mnie oceniać czy względy związane z prowadzoną wojną przeważyły czy nie nad naukowym, 100% wykluczeniem takiej możliwości? Teraz już (ale dopiero po pierwszym wybuchu) wiemy że nie było się czego obawiać. Tak, miałem okazję potem opisywać obrazy z LHC kolizji cząstek (kochany Internet - dzięki CERN). A co do daty rozruchu LHC to jestem tak małym, nieznaczącym komarem, że... ale fajnie było nawet przez sekundę pomyśleć że się coś zrobiło dla ratowania całej Ludzkości. Podobno polski współodkrywca kilkunastu supernowych.

[@truckerhiob]

Pani Redaktor, intryguje mnie pytanie co jest poza Wszechświatem. Jeśli kiedyś Wszechświat był mały, to co było poza nim? Czy "poza nim" w ogóle ma sens? A jeśli nie, to czy można powiedzieć, że 13,7 miliarda lat temu był mały? Czy istnieje "nic" w kosmologii, czy fizyce? I skoro przestrzeń Wszechświata ciągle się rozszerza, to nadal poza nią mamy to "nic"? Może profesor Krzysztof Meissner by odpowiedział?

[@RAK-photo]

Nie zapominajmy też o wkładzie polskich techników którzy umożliwiali te eksperymenty. Dlatego ze za wielkimi operatorami zawsze znajdują się ludzie mróweczki składający elementy chłodzenia w/w maszyny.

[@kubacski8454]

👍

[@johnd4788]

26:30 Co by się stało, gdyby człowiek stanął na drodze takiej wiązki o sumarycznej energii LHC?

[@winstonknowitall4181]

Posłuchałbym o problemach z teorią wszystkiego. Dlaczego naukowcom nie udaje się powiązać grawitacji z pozostałymi oddziaływaniami, jakie są tutaj teorie i szanse, że w ogóle się to uda. Słyszałem np. stwierdzenia, że w związku z tym, że grawitacja oddziałuje tak niezwykle słabo, urządzenia, w których można by przeprowadzać eksperymenty mające np. potwierdzić lub wykluczyć istnienie grawitonów musiałyby być wielkości układu słonecznego.

[@piotrjuszczyk1]

Hehe. Prawdopodobnie w naszym wszechświecie nie da się zaobserwować grawitonów. Zresztą po co chciałbyś je obserwować jeśli ich nie ma w naszym wszechświecie? Tak. Chodzi o słabość oddziaływania to jedno. Dwa grawitacja nie jest normalnym oddziaływaniem. Przeważnie jest wynikiem zmiany tempa upływu czasu.

[@winstonknowitall4181]

@@piotrjuszczyk1 Przypomnij mi, w którym roku zdobyłeś nagrodę Nobla za udowodnienie tych twierdzeń, bo okazuje się, że jestem strasznie nie na bieżąco.

[@piotrjuszczyk1]

@@winstonknowitall4181 W zasadzie to Ty napisałeś pierwszy o tym więc Ty się pochwal Noblem. Tu nie trzeba nic dowodzić. Wystarczy znajomość fizyki z ostatnich 50 lat. Gdzie to przespałeś?

[@joannaj8297]

To olbrzymie oko...Spojówka...sztuczna, aż ciekawam co wam z tego wyniknie.

[@funksik]

"Protokół WWW" i Czechosłowacja w 1993 roku? Raczej nie. Coś się profesorom pokićkało.

[@szymontolec]

Kiedy oglądam Pani materiały nie mogę usunąć ze swojej głowy rysunku Pani logo "Radio Naukowego". Przypomina mi zdjęcie do trollowania w internecie, na którym widać mężczyznę, od tyłu, który rozszerza sobie wiadomą część ciała. Przepraszam, ale musiałem to z siebie wyrzucić.

[@marekpopioek7259]

To mózg...

[@szymontolec]

@@marekpopioek7259 Wiem, z wyciętym kształtem mikrofonu starego typu. I o ten wycięty kształt mi właśnie chodzi :(

[@pawe7505]

Generalnie w świecie cząstek więcej nie wiadomo niż wiado;)

[@krzysztofrudnik4745]

To akurat jest prawda ogólna, dotyczy nie tylko cząstek. Zwykle jest tak że znalezienie odpowiedzi na jedno pytanie przynosi kilka nowych pytań.

[@onieznajomy9553]

pani Karolina nie pytala czy warto przeznaczac srodki na nauke, tylko czy warto wciaz finansowac te akceleratory, moze powinnismy zaczac poszukiwania w inny sposob ? i to pani prof Zalewska chyba ma racje ze trzeba pomyslec o szukaniu innych drog brawo pani Karolino za ta ze odwazyla sie pani na ta sugestie - czy warto brnac w akceleratory, naukowcy dokladnie tak samo jak kiedys poszukiwacze kamienia filozoficznego - no jak to, trzeba go szukac a im wiecej szukamy, tym jestesmy blizej jego odkrycia

[@piotrjuszczyk1]

W zasadzie racja. LHC nie zawiodło. Zawiedli naukowcy obiecujący cuda niewidy. LHC odkryło 1/4 tego co obiecywali naukowcy przed budową.

[@onieznajomy9553]

to okazuje sie ze ten akcelerator nie wiele juz nam moze dac, no ale odgonic tych co przy nim dobrze zyja bedzie trudno a placic i utrzymywac ich musimy

[@ZdzichaJedziesz]

Lepiej utrzymać naukowców niż takiego Putina

[@Cm8919]

Stworzenie WWW. Ktoś czeka na oklaski? Tyle pieniędzy zostało tam wpompowanych to całe szczęście, że można się pochwalić jakimś praktycznym odkryciem. Jak Panią Profesor boli, że musi płacić na oprogramowanie prywatnej firmie to mogli w CERN i nad tym popracować.

[@dominikkurek1155]

WWW to miły efekt uboczny. CERN drąży fundamenty fizyki.

[@pawetrzcinski6392]

👍

[@mjzebrowski]

👍